PRAWO CYWILNE ( rzeczowe, zobowiązania i spadkowe) - dr Janusz Gajda.

1.POJĘCIE PRAWA RZECZOWEGO

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym
W znaczeniu przedmiotowym jest to zespół przepisów prawa cywilnego, które regulują powstanie, zmianę, treść i ustanie prawa własności lub innych form korzystania z rzeczy czyli praw rzeczowych w znaczeniu podmiotowym.
W znaczeniu podmiotowym jest to takie prawo cywilne, które odpowiada łącznie dwom cechom:
-po pierwsze dotyczy rzeczy,
-po drugie jest prawem bezwzględnym.
Każde prawo rzeczowe musi te cechy posiadać, są to minimalne, wystarczające przesłanki.
Kwalifikacja rzeczy: art.45 Rzeczami są tylko przedmioty materialne
-nieruchomości- art. 46 superfiecies solo cedit
-rzeczy ruchome.
Prawo rzeczowe jest prawem bezwzględnym-erga omnes.- skuteczne względem wszystkich
Bezwzględny charakter podmiotowego prawa rzeczowego oznacza, że jest to prawo skuteczne wobec wszystkich (erga omnes). Model w stosunku cywilnoprawnego, z którego wynika podmiotowe prawo rzeczowe, przedstawia się następująco:
-z jednej strony znajduje się rzeczowo uprawniony(np. właściciel, użytkownik wieczysty), który może w zakresie swojego prawa np. korzystać z rzeczy
-z drugiej strony stosunku znajdują się wszystkie inne podmioty podlegające obowiązującemu prawu, na których ciąży obowiązek powstrzymania się od takich działań, które by stanowiły ingerencje w sferę prawa rzeczowego uprawnionego.
Podmiotowe prawo bezwzględne (w tym prawo rzeczowe) należy odróżnić od wszystkich w systemie polskiego prawa cywilnego podmiotowych praw względnych.
Prawo podmiotowe względne (inter partes) - czyli między stronami-wyraźnie oznaczonymi, bowiem względne prawa podmiotowe wynikają z tak zwanych cywilnoprawnych stosunków dwustronnie zindywidualizowanych.
Źródła prawa rzeczowego:
-Konstytucja
-KC.cz.II „Własności i inne prawa rzeczowe”
-Ustawa o księgach wieczystych i hipotece
-Ustawa o własności lokali
-Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych
-Ustawa o gospodarce nieruchomościami
-Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa
-Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego
-Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców
-Prawo geologiczne i górnicze
-Prawo wodne
-Ordynacja podatkowa
-Ratyfikowane umowy międzynarodowe
-Rozporządzenia

Przepisy prawa rzeczowego- bezwzględnie obowiązującego (ius cogens) i względnie obowiązująca (ius dispositivum) należą do wyjątków.
Rzecz- materialna część przyrody o stanie pierwotnym lub przetworzonym na tyle wyodrębniona (w sposób naturalny lub sztuczny), że w obrocie cywilnoprawnym mogą być traktowane jako dobra samoistne.
2.ZAMKNIĘTY KATALOG PRAW RZECZOWYCH
Zasada zamkniętego katalogu praw rzeczowych numerus clausus oznacza, że zainteresowani mogą powoływać do życia tylko takie prawa rzeczowe, jakie ustawa przewiduje, a możliwość umownego kształtowania ich treści w sposób odmienny od sposobu przyjętego przed ustawodawcę jest bardzo ograniczona.
Do katalogu praw rzeczowych należy obecnie:
1.własność
2.użytkowanie wieczyste
3.ograniczone prawa rzeczowe:
I użytkowanie
II służebność
III zastaw
IV spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
V hipoteka
3.POŻYTKI RZECZY I POŻYTKI PRAWA
Pożytki rzeczy-pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, np. czynsz na podstawie stosunku najmu.
Pożytkami prawa-nazywamy dochody, które przynosi prawo zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Pożytkami prawa mogą być pożytki naturalne, jak i cywilne, jeżeli są tylko typowe dla danego prawa. Tak więc pożytkami prawa użytkowania, dzierżawy będą płody natury lub inne dochody, a pożytkami prawa w wypadku pożyczki lub rachunku bankowego są odsetki z tego tytułu.
4.ZASADA „SUPERFICIES SOLO CREDIT”
„wszystko, co wznosi się nad gruntem przypada gruntowi”.
Rzymska zasada prawa odnosząca się do związania własności budynku (oraz innych rzeczy połączonych z gruntem) wzniesionego na gruncie z własnością tego gruntu, tj. co do zasady częścią składową gruntu są wszystkie rzeczy, a także rośliny, trwale złączone z tą nieruchomością ziemską. W polskim porządku prawnym zasada ta jest uregulowana w KC nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż w różnych warunkach nieruchomości wzniesione na cudzym gruncie nie są związane z własnością gruntu.
5.POJĘCIE WŁASNOŚCI
Własność- jest podstawową kategorią prawa, o treści ekonomicznej i socjologicznej.
(Własność: „HAEC MEA RES”- ta rzecz jest moja)
Ujęcie pozytywne i negatywne własności.
Własność- w ujęciu pozytywnym jest rozumiana jako suma uprawnień, które składają się na prawo własności jako prawo podmiotowe (triada uprawnień właściciela), w ujęciu negatywnym oznacza, możliwość wyłączenia przez właściciela ingerencji innych osób w sferę jego prawa.
Własność w ujęciu pozytywnym to tzw. triada uprawnień:
-ius possidendi- uprawnia do posiadania rzeczy
-ius utendi -fruendi- ius utendi uprawnia do użytkowania rzeczy bez prawa do pobierania pożytków, ius fruendi uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy.
-ius abutendi- uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
Własność- w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
6.GRANICE WŁASNOŚCI
Własność jest kategorią prawa istniejącą zarówno w przestrzeni jak i w czasie.
Powstaje zatem problem przestrzennych i czasowych granic własności.
Przestrzenne granice własności-należy tu odrębnie rozstrzygnąć w odniesieniu do rzeczy ruchomych i nieruchomości.
Przestrzenne granice rzeczy ruchomych-wyznaczają ich fizyczne własności.
Własność nieruchomości-rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Zasięg przestrzenny gruntu wyznacza społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu, co oznacza że własność gruntu sięga tylko do pewnej wysokości i pewnej głębokości.
Wspomnianą głębokość i wysokość wyznacza społeczno-gospodarcze przeznaczenie danej nieruchomości.
CZASOWE GARNICE WŁASNOŚCI:
1)co do zasady własności jest prawem bezterminowym
2)do powstania własności terminowej, tylko w ograniczonym zakresie, może dojść na podstawie czynności prawnej ale tylko w odniesieniu do rzeczy ruchomej (przez zastrzeżenie warunku lub terminu przy przeniesieniu własności rzeczy ruchomej- własność podzielona w czasie, należąca niejako do dwóch właścicieli:
-przyszłego i
-aktualnego)
Własność terminowa nie może być ustanowiona co do nieruchomości gruntowych.
7.STRATYFIKACJA (FORMY) WŁASNOŚCI
1)Własność prywatna
2)Własność komunalna
3)Własność samorządowa
4)Własność państwowa
Ad. 1
WŁASNOŚĆ PRYWATNA-oznacza własność przysługującą jednostkom, osobom fizycznym, a także spółkom zakładowym przez osoby fizyczne i osoby prawne, chyba że założycielami są tylko spółki z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa.
Własnością prywatną jest zatem ta własność, która nie przysługuje ani Skarbowi Państwa, ani gminie, ani państwowym czy komunalnym osobom prawnym.
Ad. 2
WŁASNOŚĆ KOMUNALNA-Jest mienie stanowiące własność komunalnych osób prawnych innych niż gmina, które mogą prowadzić działalność komunalną w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółek akcyjnych. Komunalną osobą prawną będzie natomiast tylko taka spółka, w której wyłącznym udziałowcem jest gmina.
Ad. 3
WŁASNOŚĆ SAMORZĄDOWA-Do własności samorządowych zalicza się własności i inne prawa majątkowe, które przysługują gminom, powiatom, województwom i zakładanym przez nich osobom prawnym.
Ad. 4
WŁASNOŚCIĄ PAŃSTWOWĄ-jest własność i inne prawa majątkowe stanowiące własność Skarbu Państwa i innych państwowych osób prawnych.
8.POSOBY NABYCIA WŁASNOŚCI
Nabycie własności może mieć charakter pierwotny albo pochodny.
NABYCIE PIERWOTNE występuje wówczas, gdy nabywca nie wywodzi swojego prawa od innej osoby lecz nabywa je niezależnie od czyichkolwiek uprawnień. Pierwotnym sposobem nabycia własności jest nacjonalizacja i reprywatyzacja, za siedzenie, nabycie własności rzeczy niczyjej.
NABYCIE POCHODNE polega na przejściu prawa przysługującego jednej osobie na inna osobę. Jest nabyciem prawa na podstawie umowy o przeniesienie własności czy w drodze dziedziczenia. W tym wypadku osoba nabywająca własność, nabywa ją w zasadzie w takich granicach jakich własność przysługiwała poprzednikowi z zachowaniem istniejących ograniczeń i obciążeń. Prawo pozostaje takie samo, zmienia się jedynie jego podmiot.
Rozróżnienie pomiędzy nabyciem pierwotnym i pochodnym rodzi określone konsekwencje prawne:
-w wypadku nabycia pierwotnego nabywca uzyskuje prawo niezależnie od dotychczasowego właściciela, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej
-w wypadku nabycia pochodnego nabywca uzyskuje prawo własności w takich granicach w jakich przysługiwało ono zbywcy,
-w wypadku nabycia pochodnego, nabywca nie może uzyskać więcej praw aniżeli miał poprzednik, a w szczególności nie może nabyć własności od osoby, która nie jest właścicielem. Zasadę tę ujęto w rzymską premię: „Nemo plus iuris in alium transfere potest quam ipse habet”
9.PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI
Przeniesienie własności to sytuacja, w której nabycie prawa własności następuje na podstawie umowy zawartej między zbywcą, czyli osobą która własność przenosi, a osoba na którą w następstwie takiej czynności własność przechodzi, czyli nabywcą. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności (sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna) przenosi własność na nabywcę, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych, lub inaczej postanowiły strony (art.155§1 k.c.). Umowa taka, co do zasady jest zatem czynnością prawną konsensualną, mająca skutek zobowiązująco-rozporządzający. Strony mogą się jednak porozumieć co do tego, że zawarta przez nie umowa wywoła tylko skutek zobowiązujący, czyli doprowadzi jedynie do zobowiązania się sprzedawcy, do przeniesienia własności danej rzeczy.
Jeżeli przedmiotem przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności nie wystarcza samo porozumienie się stron, ale konieczne jest również przeniesienie posiadania, czyli wydanie rzeczy. Podobnie w odniesieniu do rzeczy przyszłych nie wystarcza samo porozumienie się stron, ale konieczne jest również przeniesienie posiadania.
W odniesieniu do umów, których przedmiotem jest nieruchomość, ustawodawca wypowiada zasadę, w myśl której przeniesienie własności nieruchomości nie może nastąpić pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Z uwagi na konsensualny charakter umów przenoszący własność nieruchomości, do przeniesienia własności nieruchomości nie jest niezbędny wpis do księgi wieczystej, potwierdzający że nastąpiła zmiana właściciela.
10.NABYCIE WŁASNOŚCI RZECZY RUCHOMEJ OD NIEUPRAWNIONEGO DO ROZPORZĄDZANIA RZECZA
W odniesieniu do przeniesienia własności obowiązuje w polskim prawie zasada, że nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada, z czego wynika, że nie można nabyć własności od niewłaściciela. Prawo polskie przewiduje jednak odstępstwo od wymienionej zasady, przy czym dotyczy ono tak rzeczy ruchomych jak i nieruchomości.
W zakresie nieruchomości ograniczenie wspomnianej wyżej zasady wynika z przyjętej w prawie rzeczowym rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Oznacza to, że ustawodawca dopuścił, przez wzgląd na bezpieczeństwo obrotu, możliwość nabycia własności nieruchomości od osoby, która została w księdze wieczystej wpisana jako właściciel, podczas gdy w rzeczywistości osobie tej nie przysługuje prawo własności.
Przeniesienie własności rzeczy ruchomej przez osobę nieuprawnioną normują przepisy. Nieuprawnionym jest zarówno ten, komu prawo własności nie przysługuje, jak i ten kto nie został przez właściciela upoważniony do przeniesienia własności. Nieuprawnionym jest także posiadacz rzeczy, któremu została ona przez właściciela powierzona na podstawie określonego stosunku zobowiązaniowego np. korzystający z rzeczy na podstawie umowy leasingu, a także właściciel pozbawiony, w prawem przewidzianych okolicznościach, prawa do rozporządzania przedmiotem swego prawa własności, np. w razie zajęcia rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego. Za nieuprawnionego uznać należy również małżonka, który zbywa rzecz należąca do majątku wspólnego przez dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu.
Jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działał w złej wierze.
Przesłankami nabycia własności rzeczy ruchomej od nieuprawnionego do rozporządzania rzeczą są:
-dokonanie ważnej czynności prawnej mającej za przedmiot przeniesienie własności rzeczy, np. zawarcie umowy darowizny,
-przedmiot czynności prawnej nie był zagubiony, skradziony lub w inny sposób utracony przez właściciela,
-wydanie rzeczy nabywcy i objęcie jej przez w posiadanie,
-dobra wiara nabywcy.
Dobra wiara polega na błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że zbywca jest osobą uprawniona do zbycia rzeczy.
11.PORZUCENIE, ZRZECZENIE SIĘ WŁASNOŚCI
Zrzeczenie się własności nieruchomości:
a)jest sposobem wyzbycia się własności
b)dotyczy nieruchomości
c)oświadczenie właściciela powinno być złożone w formie atu notarialnego
d)uzależnienie bądź nieuzależnienie od zgody nabywcy
e)skutkiem zrzeczenia się było przejście własności nieruchomości na Skarb Państwa lub na gminę
f)przepis określający przesłanki i skutki zrzeczenia się własności nieruchomości (art. 179 k.c.) utracił swą moc 15 lipca 2006r. (art.46 k.c.)
ZRZECZENIE SIĘ WŁASNOŚCI ( NIERUCHOMOŚCI)
Właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że się jej zrzeknie. Reguła ta doznaje jednak pewnych ograniczeń. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15.03.2005 r. uznał, że przepis wskazujący na przesłanki i skutki zrzeczenia się własności nieruchomości jest niezgodny z Konstytucja RP. Przepis ten utracił swoją moc 15.07.2006r.
W konsekwencji przyjąć należy, że:
1)dopuszczalne jest zrzeczenie się własności nieruchomości i użytkowania wieczystego przez państwowa i samorządową osobę prawną na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami;
2)nie jest obecnie możliwe zrzeczenie się własności nieruchomości przez osobę fizyczną lub osobę prawną, która nie jest ani państwową ani samorządową osobą prawną.
Gdyby bowiem uznać, że wspomniany przepis jest podstawą zrzeczenia się własności nieruchomości, to w konsekwencji zrzeczenia się powstawałyby nieruchomości niczyje. Taki stan nie jest jednak możliwy do zaakceptowania.
PORZUCENIE (RZECZ RUCHOMĄ)
Utrata własności rzeczy ruchomej następuje przez jej porzucenie z zamiarem wyzbycia się własności. Zamiar wyzbycia własności może być ujawniony w sposób wyraźny przez właściciela albo też może wynikać z jego zachowania, związanego z okolicznościami, w których rzecz została porzucona. Natomiast porzucenie rzeczy jest czynnością prawną jednostronną, realna, której koniecznymi elementami są: element woli i element faktyczny w postaci wyzbycia się posiadania.
12.NABYCIE PRAWA WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI W DRODZE ZASIEDZENIA
Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
Po upływie lat 30 posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
ZASIEDZENIE-pierwotny sposób nabycia własności lub innego prawa związanego z władztwem nad rzeczą, w skutek długotrwałego wykonywania tego prawa przez osobę do tego nieuprawnioną.
Zasiedzieć można każdą nieruchomość gruntową, lokalową i budynkową w całości jak i w części.
Przedmiot zasiedzenia:
-prawo własności
-użytkowanie wieczyste
-służebność gruntowa
Podmioty zasiedzenia: -osoby fizyczne jak i osoby prawne
Do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie konieczne są 2 przesłanki:
-posiadanie
-upływ czasu 20 lat i 30 lat
Do nabycia własności poprzez zasiedzenie prowadzi tylko posiadanie samoistne.
POSIADACZEM SAMOISTNYM jest osoba która faktycznie włada daną nieruchomością jak właściciel.
Posiadacz zależny tak jak najemca, użytkownik, zastawnik, dzierżawca.
TERMIN zasiedzenia-zaczyna biec od chwili objęcia nieruchomości w samoistne posiadanie przez osobę nie będącą jej właścicielem, niezależnie od tego w jaki sposób nastąpiło uzyskanie posiadania.
PRZERWANIE biegu zasiedzenia-polega na tym, że czas który upłynął od momentu przerwania zasiedzenia uważa się za niebyły. Po każdym przerwaniu biegnie od nowa.
WSTRZYMANIE terminu zasiedzenia-termin zasiedzenia w prawdzie biegnie, ale nie może skończyć się przed upływem określonego okresu, od dnia w którym zaistniało określone zdarzenie.
W dobrej wierze- jest ten posiadacz, który z przyczyn usprawiedliwionych okolicznościami danego przypadku, nie wie o tym, że przysługuje mu prawo własności rzeczy , którą faktycznie władał.
W złej wierze- jest ten kto ma świadomość, że prawo własności danej rzeczy mu nie przysługuje lub kto przy dołożeniu przeciętnej staranności mógł się o tym dowiedzieć.
13. NABYCIE WŁASNOŚCI RZECZY RUCHOMEJ W DRODZE ZASIEDZENIA
Do nabycia własności rzeczy ruchomej konieczne jest zaistnienie 3 przesłanek:
-posiadanie
-upływ 3 lat
-dobra wiara posiadacza
14.PRAWA I OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI LOKALI
Właścicielem lokali przysługują wszelkie uprawnienia, jakie są przypisane do własności wyodrębnionych lokali. Właściciel lokali jest więc uprawniony do posiadania, korzystania i rozporządzania swoim prawem, ma on także prawo do współkorzystania z nieruchomości wspólnej, zgodnie z jej przeznaczeniem.
Pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej służą pokrywaniu wydatków związanych z jej utrzymaniem, a w części przekraczającej te potrzeby przypadają właścicielom lokali w stosunku do ich udziałów. W takim samym stosunku właściciele lokali ponoszą wydatki i ciężary związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w części nie znajdującej pokrycia w pożytkach i innych przychodach.
Obowiązkiem właściciela jest ponoszenie wydatków związanych z utrzymaniem jego lokalu. Jest on obowiązany utrzymać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z jej w sposób nie utrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w obronie wspólnego dobra.
Ustawowo określonym sposobem pokrywania przez właścicieli lokali kosztów zarządu nieruchomością wspólną, na którą składają się wydatki i ciężary wymienione w ustawie, są zaliczki w formie bieżących opłat płatnych miesięcznie.
Jeżeli właściciel lokalu zalega długotrwale z zapłatą należnych od niego opłat, lub wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu, albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystnie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym ciężarem, wspólnota mieszkaniowa może w trybie procesu żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji, na podstawie przepisów k.p.c. o egzekucji z nieruchomości.
15.WSPÓŁWŁASNOŚĆ ISTOTNA I RODZAJE
Współwłasność-polega na tym, że „własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom”
Rodzaje:
-współwłasność w częściach ułamkowych- jest samoistnym stosunkiem prawnym, nie związanym ze stosunkiem innego rodzaju. Jeżeli kilku spadkobierców powołanych do dziedziczenia z ustawy nabywa w spadku nieruchomości, to powstaje wówczas stosunek współwłasności w częściach ułamkowych. Każdy ze spadkobierców jest współwłaścicielem w części ze spadku mu przypadającej, lecz żaden z nich nie ma wyłącznego prawa do fizycznie wyodrębnionej części nieruchomości. Cała nieruchomość, jak i każda jej część, należy do wszystkich spadkobierców.
W k.c. uregulowano szczegółowo współwłasność ułamkową. Powstaje ona najczęściej na podstawie:
-czynności prawnej, np. kupno jednej rzeczy przez kilka osób,
-spadkobrania, np. gdy powołanych do dziedziczenia jest kila osób
-szczególnych przepisów prawa (np. w drodze zasiedzenia, połączenia, przetwarzania czy pomieszania),
-orzeczenia sądu przyznającego własność kilku osobom.
-współwłasność łączna może powstać tylko między osobami powiązanymi określonym stosunkiem osobistym. Powstaje ona na podstawie wspólności majątkowej między małżonkami i to zarówno ustawowej jak i umownej, powstaje na podstawie stosunku kreującego spółki osobowe (cywilną, jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyją). W każdym przypadku trawa ona tak długo, jak długo istnieje stosunek uzasadniający jej powstanie. Istnienie zatem współwłasności małżonków jest uzależnione od stosunku małżeństwa, a współwłasności wspólników od istnienia spółki powołanej do realizacji określonych celów.
Celem współwłasności łącznej jest utrwalenie i umocnienie stosunku prawnego, który był podstawą powstania współwłasności (cementowanie trwałości małżeństwa i zabezpieczenie bytu rodziny, pomaganie wspólnikom w osiągnięciu celu spółki). Z tych przyczyn współwłasność łączna jest bezudziałowa.
16.ZARZĄD RZECZĄ WSPÓLNĄ
Przez zarząd rzeczą wspólną, należy rozumieć wszelkie czynności zarówno faktyczne jak i prawne, które dotyczą rzeczy wspólnej.
W zależności od ustalenia sposobu sprawowania zarządu rzeczą wspólną wyróżniamy zarząd:
-umowny, ustalany na mocy porozumienia pomiędzy współwłaścicielami, nawet w sposób odmienny aniżeli czyni to k.c. o ile nie narusza ono uregulowań k.c. o charakterze bezwzględnie obowiązującym
-sądowy, ustalany w sytuacjach konfliktowych gdy nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach, dotyczących zwykłego zarządu, gdy większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu, albo gdy większość krzywdzi mniejszość, polegający na ustanowieniu zarządcy przez sąd
-ustawowy, ustalony w k.c. zróżnicowany w zależności od tego czy współwłaściciele zamierzają w odniesieniu do rzeczy wspólnej dokonać czynności zwykłego zarządu, czy czynności przekraczających czynności zwykłego zarządu czy tez czynności zachowawcze.
Czynności zwykłego zarządu -czynności prowadzące do załatwiania bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją rzeczy i utrzymaniem jej w stanie nie pogorszonym.
Dla każdej czynności zwykłego zarządu wymagana jest zgoda większości współwłaścicieli.
Większość oblicza się według wielkości udziałów i oznacza ona więcej niż połowę.
Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu-są to wszystkie te czynności, które wykraczają poza granice zwykłego zarządu. Na jej wykonanie potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli.
Czynności zachowawcze polegają na podejmowaniu czynności faktycznych i prawnych, w celu zachowania i ochrony wspólnego prawa. Uprawnionym do dokonywania tych czynności jest każdy ze współwłaścicieli, bez konieczności uzyskiwania zgody większości.
17.KORZYSTANIE Z RZECZY WSPÓLNEJ
Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej, w zakresie dającym się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem tej rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Uprawnienia każdego ze współwłaścicieli są ograniczone ze względu na ochronę interesów pozostałych współwłaścicieli. Każdemu ze współwłaścicieli przysługują takie same uprawnienia.
W k.c. określony został ustawowy sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Przyjęta koncepcja współposiadania i współkorzystania, wymaga zgodnego współdziałania zainteresowanych właścicieli. W praktyce często powstaje problem dopuszczenia do współposiadania, jeżeli współwłaściciel został pozbawiony przez pozostałych współwłaścicieli możności współposiadania rzeczy wspólnej.
W braku dobrowolnego dopuszczenia współwłaściciela do współposiadania pozostaje mu ochrona petytoryjna. Rodzaj żądania zależy od rodzaju współposiadania, którego współwłaściciel został pozbawiony.
W wypadkach, gdy współwłaściciele nie mogą porozumieć się co do sposobu korzystania z rzeczy wspólnej lub jeżeli samowolnie pozbawiają jednego lub kilku współwłaścicieli współposiadania, to korzystanie z rzeczy wspólnej ustala sąd. Mocą postanowienia sądu można dokonać podziału quoad usum wspólnej rzeczy.
Współwłaściciele mogą w umowie ustalić w sposób odmienny niż przyjęty w k.c. sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Wydzielenie poszczególnych części rzeczy do wyłącznego korzystania przez poszczególnych współwłaścicieli (podział quoad usum). Podział taki rodzi jedynie skutki w sferze stosunków zobowiązaniowych, nie zmienia natomiast stosunków własnościowych.
18.ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI
Każdy współwłaściciel może żądać zniesienia współwłasności, w zasadzie w każdym czasie z uwagi na przejściowy, przynajmniej z założenia, charakter współwłasności. Upływ czasu nie powoduje dla stron ujemnych skutków co do możliwości wystąpienia z tym roszczeniem, może być ono zrealizowane tak długo, jak długo trwa współwłasność. Nie jest również możliwe zrzeczenie się przez współwłaściciela tego prawa. Przez czynność prawną współwłaściciele mogą wyłączyć to uprawnienie na 5 lat. W ostatnim roku przed jego upływem, możliwe jest jego przedłużenie na dalsze 5 lat, które można ponawiać.
Podstawę zniesienia współwłasności może stanowić umowa współwłaścicieli, a w braku porozumienia między nimi orzeczenie sądowe. Samo zaś zniesienie współwłasności może nastąpić przez fizyczny podział rzeczy (np. nieruchomości), któremu to sposobowi ustawodawca uznaje pierwszeństwo, przez przyznanie własności jednemu współwłaścicielowi i spłatę pozostałych, albo przez sprzedaż rzeczy i podział uzyskanej w wyniku sprzedaży sumy pomiędzy współwłaścicieli, odpowiednio do wysokości ich udziałów we współwłasności, którą znieśli.
ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI Z UWAGI NA PODSTAWE:
-umowne ( bez ograniczeń)
-sadowe (legitymowany każdy ze współwłaścicieli, a także prokurator).
ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI WEDŁUG SPOSOBU:
-przez podział rzeczy wspólnej (podział fizyczny),
-przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli,
-przez sprzedaż rzeczy wspólnej( tzw. podział cywilny).
PODZIAŁ FIZYCZNY:
Podział zasadniczy, który wyłącza:
a)sprzeczność z przepisami ustaw,
b)ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy,
c)skutek w postaci istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości.
19.UŻYTKOWANIE WIECZYSTE, POJĘCIE I ISTOTA
Użytkowanie wieczyste to prawnorzeczowa forma długotrwałego korzystania z gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, lub innych związków.
Charakter prawny użytkowania wieczystego:
-jest prawem rzeczowym mieszczącym się pomiędzy własnością a ograniczonymi prawami rzeczowymi,
-jest prawem terminowym (oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania terenu na tak długi okres, dopuszczalne jest oddanie terenu na okres krótszy, co najmniej na 40 lat.
Użytkownikowi wieczystemu przysługuje prawo żądania przedłużenia użytkowania wieczystego
-budynki lub urządzenia wzniesione na użytkowaniem wieczyście gruncie stanowią odrębny przedmiot własności (nieruchomość budynkowa)
-jest prawem związanym
-jest prawem celowym, bowiem umowa określa sposób korzystania z gruntu
-jest prawem, w którym obok zagadnień natury cywilnej występują zagadnienia natury administracyjnej
-jest prawem odpłatnym. Użytkownik wieczysty ponosi pierwszą opłatę z tytułu ustanowienia użytkowania wieczystego w wysokości 15-25% oraz opłaty roczne.
Wyznacznikami użytkowania wieczystego są:
-ustawa
-zasady współżycia społecznego
-umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.
Współużytkowanie wieczyste- podmiotem użytkowania wieczystego kilka osób fizycznych lub prawnych.
Podmiotem: państwowe osoby prawne, spółdzielnie mieszkaniowe, osoby fizyczne, inne osoby prawne, aniżeli spółdzielnie mieszkaniowe, przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne, organizacje międzynarodowe. Może być Skarb Państwa.
20.USTANOWIENIE UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO
Podmiotami uprawnionymi do gospodarowania gruntami w zakresie ustanawiania użytkowania wieczystego są w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa starostowie, a w stosunku do gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego zarząd województwa, zarząd powiatu i zarząd gminy.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje obligatoryjny tryb przetargowy dla zawierania umów o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Od zasady tej istnieją wyjątki mające podstawę w ustawie.
Do oddania gruntu w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości. Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste musi być, w związku z tym zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Podobnie umowa o przeniesienie użytkowania wieczystego.
Nabycie użytkowania wieczystego wraz z związanymi z nimi prawami następuje z mocy prawa. Decyzja w tym zakresie ma charakter deklaratoryjny i jest podstawą dokonania stosowanych wpisów w księdze wieczystej.
Kodeks cywilny nie zawiera przepisów, które by przewidywały możliwość nabycia użytkowania wieczystego w drodze zasiedzenia.
21.PRZEKSZTAŁCENIE UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO W PRAWO WŁASNOŚCI
Przekształceniu w użytkowanie wieczyste zostało poddane tylko to prawo użytkowania wieczystego, które:
1)zostało ustanowione na nieruchomości, która została zbudowana na cele mieszkaniowe lub garażami lub została przeznaczona pod tego rodzaju zabudowę,
2)zostało ustanowione na nieruchomości, które jest nieruchomością rolną.
PODMIOTAMI uprawnionymi do wystąpienia w żądaniem przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności są:
-osoba fizyczna będąca użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej, a także jej następca prawny jeżeli jest osobą fizyczną,
-osoba fizyczna, która jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości, która została zbudowana na cele mieszkaniowe lub garażami lub została przeznaczona pod tego rodzaju zabudowę, a także jej następca prawny, jeżeli jest osobą fizyczną,
-osoba fizyczna lub prawna będąca właścicielem lokalu użytkowego, jeżeli jej udział w nieruchomości wspólnej obejmuje prawa użytkowania wieczystego, a także jej następca prawny,
-spółdzielnia mieszkaniowa będąca właścicielem budynku mieszkalnego lub garażu, a także jej następca prawny.
Decyzję o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości wydaje:
-starosta-w przypadku nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, w tym również nieruchomości, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa wykonują inne państwowe osoby prawne,
-wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa odpowiednio w przypadku nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego.
Dniem, w którym następuje uwłaszczenie użytkownika wieczystego jest dzień, w którym decyzja uwłaszczeniowa staje się ostateczna. Decyzja ta stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej. Tak dokonane przekształcenie ma zasadniczo charakter odpłatny.
22.OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE, POJĘCIE I ISTOTA
Ograniczone prawa rzeczowe:
-użytkowanie
-służebność
-zastaw
-spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
-hipoteka
Ograniczone prawo rzeczowe umożliwia korzystanie z cudzej rzeczy w oznaczonym zakresie. Nazywane też bywa „prawem na cudzej rzeczy” ponieważ zapewniają one uprawnionemu możliwość wykonywania względem cudzej rzeczy niektórych uprawnień, które normalnie przysługują właścicielowi.
Ograniczone prawa rzeczowe są skuteczne erga omnes. Z uwagi na zasadę numerus clausus praw rzeczowych, strony mogą powoływać do życia tylko prawa rzeczowe w ustawie przewidziane.
Ograniczone prawa rzeczowe mogą mieć za przedmiot rzeczy, a także niektóre prawa (takie jak np. hipoteka, służebność).
I Ograniczone prawa rzeczowe przewidziane przepisami k.c. biorąc pod uwagę ich treść możemy podzielić na:
-takie prawa, które zapewniają uprawnionemu możliwość korzystania z rzeczy cudzej w określonym zakresie oraz uprawnienie do faktycznego władania rzeczą, w granicach ustalonych treścią danego prawa (użytkowanie, służebność i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu),
-takie prawa, które nie zapewniają uprawnionemu takich możliwości a ich rola sprowadza się do zabezpieczenia wierzytelności uprawnionego(hipoteka i zastaw). Wykonanie tych praw polega na zaspokojeniu się uprawnionego z rzeczy cudzej bez względu na to, czyja rzecz stała się własnością. Zaspokojenie z rzeczy ma pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, z wyjątkiem wierzycieli, którym z mocy prawa przysługuje pierwszeństwo szczególne.
II Z uwagi na samodzielność ograniczonych praw rzeczowych, wyodrębniamy:
-prawa samoistne, które powstają niezależnie od istnienia innego prawa (użytkowanie, służebność i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu). Prawa te mogą być ustanawiane, o ile ich ustanowieniu nie sprzeciwiają się obowiązujące prawa;
-prawa akcesoryjne (dodatkowe), ponieważ ich byt jest nierozerwalnie związany z prawem zasadniczym (wierzytelnością), którą mają zabezpieczać (hipoteka i zastaw, czyli tzw. prawa zastawnicze). W zasadzie prawa te powstają i wygasają wraz z wierzytelnością, której zabezpieczeniu służą.
23.USTANOWIENIE I PRZENIESIENIE OGRANICZONEGO PRAWA RZECZOWEGO
Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego oznacza powołanie takiego prawa do życia. Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego może dojść w drodze:
-umowy
-orzeczenia sadowego
-decyzji administracyjnej
-zasiedzenia
-szczególnym źródłem powstania użytkowania jest przyjęcie na członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej i faktyczne wniesienie wkładów gruntowych.
Prawa rzeczowe ograniczone co do zasady mogą być przenoszone na inne osoby.
Do przenoszenia ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Przy czym prawa te mogą być tak ustanowione jak przeniesieniu zastrzeżeniem warunku lub terminu. Przy ustanawianiu ograniczenia prawa na nieruchomości dla ważności oświadczenia właściciela wymagana jest forma aktu notarialnego. Przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na nieruchomości potrzebna jest umowa. W wypadku, gdy prawo przenoszone było ujawnione w księdze wieczystej to do przeniesienia prawa konieczny jest wpis do księgi wieczystej. Jedna rzecz może być obciążona kilkoma ograniczonymi prawami rzeczowymi.
Prawa ograniczone rzeczowe są zbywalne, oraz są prawami przenoszalnymi.
Ograniczenia:
-użytkowanie i służebność są nieprzenoszalnymi i niezbywalnymi.
24.UŻYTKOWANIE
Użytkowanie określane jest jako prawo korzystania z cudzej rzeczy i czerpania z niej pożytków, z obowiązkiem zachowania substancji rzeczy i dotychczasowego przeznaczenia.
Przedmiotem użytkowania może być rzecz ruchoma jak i nieruchomość, a także rzeczy nieużywalne (prawa o ile są zbywalne).
Użytkowanie jest niezbywalne- nie może zostać przeniesione na inną osobę.
Może być ustanowione jako prawo terminowe lub bezterminowe, odpłatne jak też bez wynagrodzenia.
Nie wchodzi w skład spadku, nie jest dziedziczne.
POWSTANIE UŻYTKOWANIA- podstawowym sposobem nabycia jest umowa między właścicielem rzeczy, a przyszłym użytkownikiem.
Może powstać także w drodze decyzji administracyjnej natomiast nie można jej nabyć w drodze zasiedzenia.
WYGAŚNIĘCIE UŻYTKOWANIA:
-najważniejszym sposobem wygaśnięcia jest czynność prawna, na mocy której dochodzi do zniesienia użytkowania
-gdy użytkownik nabędzie własność rzeczy obciążonej użytkowaniem
-niewykonanie użytkowania przez 10 lat.
UŻYTKOWANIE PRZEZ OSOBY FIZYCZNE
Użytkowanie to ma przede wszystkim charakter alimentacyjny i jego celem jest zaspokojenie określonych potrzeb materialnych użytkownika i jego osób bliskich.
Dzięki użytkowaniu mają one zapewnione odpowiednie środki utrzymania.
Użytkowanie na rzecz osoby fizycznej może być ustanowione tak na czas określony jak i na czas nieokreślony.
Wygasa w chwili śmierci użytkownika i jest niezbywalne, nie może być przedmiotem dziedziczenia.
UŻYTKOWANIE PRZEZ ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE
-użytkowanie gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa
-użytkowanie wkładów gruntowych wniesionych przez członków spółdzielni.
Po wygaśnięciu użytkowania ustanowionego na gruntach Skarbu Państwa, budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane i stanowiące własność spółdzielni staja się własnością Skarbu Państwa. Spółdzielni przysługuje roszczenie o zapłatę wartości tych budynków i urządzeń w chwili wygaśnięcia użytkowania.
25.SŁUŻEBNOŚĆ
Służebność jest obciążeniem cudzej nieruchomości, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości albo zaspokojenia określonych potrzeb osoby fizycznej.
Wyróżniamy w zależności od jej charakteru:
-nieruchomości gruntowe, przysługujące każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej oraz
-służebności osobiste przysługujące osobie fizycznej.
Służebność osobista jak i gruntowa może obciążać tylko nieruchomość.
Służebność gruntowa polega na obciążeniu określonej nieruchomości, zwanej nieruchomością obciążoną prawem na rzecz każdoczesnego właściciela. Prawo to polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej np. przejeżdżać przez tę nieruchomość (służebność czynna), bądź na tym że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w dokonaniu w stosunku do niej określonych działań, np. zakaz sadzenia drzew zasłaniających dostęp do światła, bądź tez na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości przysługują, a wynikają z prawa własności, np. wyłączenie możliwości pozyskiwania pożytków z rzeczy (służebności bierne).
Służebność gruntowa nie wykonywana przez 10 lat wygasa.
NIERUCHOMOŚCI SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWEJ:
1)nieruchomość władnąca- nieruchomość na korzyść której ustanowiono służebność.
2)nieruchomość obciążona- nieruchomość której kosztem doszło do ustanowienia danej służebności.
SŁUŻEBNOŚĆ DROGI KONIECZNEJ (ustanawiana w drodze orzeczenia):
Przesłanki ustanowienia:
a)brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do budynków gospodarskich,
b)przeprowadzenie drogi koniecznej może i musi nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości mniemającej dostępu do drogi publicznej z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić,
c)ustalenie wynagrodzenia (świadczenie pieniężne lub w naturze).
SŁUŻEBNOŚĆ BUDYNKOWA:
Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo, że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienie zajętej części gruntu, jak również tej części która na skutek budowy straciła dla niego gospodarcze znaczenie.
Służebność może również wygasnąć na skutek konkluzji, decyzji administracyjnej czy jej zrzeczenia się.
SŁUŻEBNOŚĆ OSOBISTA polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada służebności gruntowej.
Służebność osobista- jest niezbywalna, jest prawem terminowym, wygasa najpóźniej z chwilą śmierci uprawnionego i nie wchodzi w skład spadku. Wśród służebności ustawodawca wyróżnił osobistą służebność mieszkania. Ze służebności tej mogą korzystać oprócz osoby na której rzecz prawo zostało ustanowione jej małżonek i małoletnie dzieci, a także inne osoby, które są bezpośrednio utrzymywane przez uprawnionego albo osoby potrzebne do prowadzenia gospodarstwa domowego.
26.KOLIZJA OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH
Na jednej rzeczy można ustanowić kilka praw rzeczowych ograniczonych. Ustanowienie kilku praw na jednej rzeczy, może niekiedy prowadzić do kolizji interesów poszczególnych uprawnionych. Wspomniana kolizja może spowodować, że wykonanie jednego z praw całkowicie lub częściowo uniemożliwia albo co najmniej utrudnia korzystanie z innego prawa. Z tych przyczyn w obowiązujących przepisach prawa sformułowano tzw. zasadę pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych. Zgodnie z tą zasadą, prawo powstałe później, nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej.
O pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych decyduje chwila ich powstania, prawo powstałe wcześniej ma pierwszeństwo wyższe od prawa, które powstało później. Zasada ta doznaje ograniczenia w odniesieniu do ograniczonych praw rzeczowych ustanowionych na nieruchomości, wpisanych do księgi wieczystej. W takim wypadku prawo wpisane ma pierwszeństwo przed prawem nieujawnionym w księdze wieczystej, bez względu na czas jego powstania.
W wypadku zbiegu praw wpisanych do księgi wieczystej o pierwszeństwie rozstrzyga chwila złożenia wniosku o wpis. Prawo wpisane na podstawie wniosku złożonego wcześniej ma wyższe pierwszeństwo aniżeli prawo, wpisane na podstawie wniosku złożonego później. Prawo wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie mają równe pierwszeństwo.
27.OCHRONA WŁASNOŚCI
Przez ochronne własności rozumie się system roszczeń przysługujących właścicielowi w razie naruszenia jego prawa własności. Na ów system składają się:
-roszczenia windykacyjne i negatoryjne
-roszczenia uzupełniające
-roszczenia o zwrot nakładów.
Ochronę własności określa się mianem OCHRONY PETYTORYJNEJ, co oznacza, że chroni się tu prawo podmiotowe.
ROSZCZENIE WINDYKACYJNE- to roszczenie o wydanie rzeczy właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
Materialnoprawną czynną legitymację do dochodzenia roszczenia windykacyjnego ma pozbawiony władania rzeczą właściciel, legitymację taką ma też każdy ze współwłaścicieli.
Legitymacja procesowa przysługuje nie tylko posiadającemu czynną legitymacje materialnoprawną, ale także prokuratorowi oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
Biernie legitymowanym jest ten, kto bez tytułu prawnego włada rzeczą, bez względu na to jaką postać przybiera to władztwo, byleby to było władztwo faktyczne (Jest to osoba władająca cudzą rzeczą bez tytułu prawnego).
ROSZCZENIE NEGATORYJNE- to roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń, przysługujące właścicielowi przeciwko osobie, która narusza jego własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą.
Materialnoprawna legitymacja czynna- przysługuje właścicielowi i każdemu ze współwłaścicieli- tak jak w roszczeniu windykacyjnym.
Biernie legitymowanym - jest ten kto bezprawnie narusza własność w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą.
WSPÓLNE CECHY ROSZCZENIA NEGATORYJNEGO I WINDYKACYJNEGO:
-obiektywny charakter
-są korelatem uprawnień właściciela
-nie ulegają przedawnieniu- jeżeli dotyczą nieruchomości a jeżeli ruchomości termin przedawnienia 10 lat.
28.ROSZCZENIA UZUPEŁNIAJĄCE ROSZCZENIE WINDYKACYJNE
Roszczenia uzupełniające uzupełniają roszczenia windykacyjne, należy jednak pamiętać, że roszczenia te czasem nie będą się uzupełniać, lecz zastępować owe roszczenie.
Do roszczeń uzupełniających należą:
-roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy
-roszczenie o zwrot pożytków pobranych nie zużytych oraz uiszczenie wartości tych pożytków, które zużyto
-roszczenie o odszkodowanie za zużycie, pogorszenie lub utratę rzeczy.
Dopiero tak uzupełnione roszczenie windykacyjne gwarantuje właścicielowi pełną ochronę jego interesów w zakresie strat jakie poniósł.
Roszczenia uzupełniające:
a)mają charakter subiektywny
b)mają charakter samodzielny
c)przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Ad.a) oznacza to, że ich powstanie a także zakres, uzależnione są od psychicznego nastawienia sprawcy naruszenia prawa własności i do tegoż faktu.
Ad.b) mogą być dochodzone samodzielnie od roszczenia windykacyjnego, mogą tez stanowić samodzielny przedmiot w obrocie
Ad.c)niezależnie od tego, czy dotyczą ruchomości czy nieruchomości.
Materialnoprawna legitymacja czynna do dochodzenia roszczeń uzupełniających legitymacja może się pokrywać z legitymacja do dochodzenia roszczenia windykacyjnego (podobnie legitymacja procesowa). Uprawnione mogą być tez osoby na rzecz których właściciel wyzbył się roszczeń uzupełniających.
Biernie legitymowanym będzie posiadacz rzeczy w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego przeciwko niemu lub posiadacz w dobrej wierze rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej wezwany przez właściwy organ państwowy do wydania rzeczy, oraz posiadacz w złej wierze przy czym będzie tu chodziło o posiadaczy samoistnych oraz zależnych, ile z przepisów regulujących stosunek [pomiędzy właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym nie wynika nic innego.
29.ROSZCZENIE O WYKUP DZIAKI ZAJĘTEJ POD BUDOWĘ
W celu racjonalnego unormowania przepisów wzniesienia budowli na cudzym gruncie ustawodawca przewiduje 2 roszczenia:
-roszczenie posiadacza o wykup działki
-roszczenie właściciela o wykup działki
Posiadacz gruntu, który wniósł na powierzchni lub pod powierzchnia gruntu budowlę, może żądać , aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki jeśli spełnione są następujące przesłanki:
-osoba ta musi być posiadaczem samoistnym,
-posiadacz musi wznieść na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budowlę ( nie jest budowlą posadzenie drzewa czy innej roślinności)
-wzniesiona budowla musi mieć wartość znacznie przenoszącą wartość zajętej na ten cek działki.
Właściciel wystąpić może z roszczeniem o to, aby ten, kto wzniósł budowlę nabył od niego własność działki.
Właściciel może wystąpić z roszczeniem nie tylko przeciwko samoistnemu posiadaczowi w dobrej wierze, ale także przeciwko każdej innej osobie, która wzniosła budowlę, czyli posiadacza samoistnego w złej wierze, posiadacza zależnego w dobrej lub zlej wierze a nawet dzierżyciela.
Przeniesienie własności następuje za zapłatą odpowiedniego wynagrodzenia (cena rynkowa występująca w obrocie na danym terenie lub umowa ustalająca cenę).
30.ROZGRANICZENIE NIERUCHOMOŚCI
31.ZABEZPIECZENIA RZECZOWE
1)zastaw
2)hipoteka
Ad.1 ZASTAW to jedna z form tzw. zabezpieczeń rzeczowych. Stanowi prawną formę zabezpieczenia wierzytelności i jest z wierzytelnością związany.
Zastaw może zabezpieczyć wierzytelność o charakterze zarówno niepieniężnym jak i pieniężnym, a zastaw rejestracyjny także wierzytelność pieniężną wyrażoną w walucie obcej.
Przedmiot zastawu:
-rzeczy ruchome posiadające wartość majątkową
-udział współwłaściciela rzeczy ruchomej
-prawa zbywalne, mające wartość majątkową.
Na treść zastawu składają się 2 prawa:
-możliwość zaspokojenia się z rzeczy oddanej w zastaw bez względu na to, czyją ona jest własnością;
-pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi zastawu z wyjątkiem tych którym przysługuje pierwszeństwo szczególne.
Ad.2 HIPOTEKA unormowana jest w ustawie o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982r. w art.. 244-251 k.c. i w art. Następnych.
Hipoteka- ograniczone prawo rzeczowe służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności pieniężnej na nieruchomości, polegające na tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się ona własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, tzn. wierzycielami, których wierzytelności nie mają zabezpieczenia w postaci hipoteki.
Przedmiotem które mogą być zabezpieczone hipoteki nie mogą być przedmiotem zastawu.
Przedmiotem hipoteki może być:
-nieruchomość
-udział współwłaściciela we własności nieruchomości
-użytkowanie wieczyste
-własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
-spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
-prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
-wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
32.RODZAJE HIPOTEK
Biorąc pod uwagę wierzytelność i sposób jej hipotecznego zabezpieczenia wyróżniamy:
-hipotekę zwykłą
-hipotekę kaucyjną
-hipotekę łączną.


33.POWSTANIE HIPOTEKI
Z uwagi na sposób powstania hipoteki wyróżniamy:
a)hipotekę umowną
b)hipotekę przymusową.
Ad.a)Dla powstania hipoteki umownej konieczne jest zawarcie umowy z właścicielem nieruchomości, która ma być obciążona hipoteka, a wierzycielem oraz wpis do księgi wieczystej. Oświadczenie właściciela powinno być złożone w formie aktu notarialnego, a wierzyciela w dowolnej formie
Koniczny jest wpis do księgi wieczystej, który ma charakter konstytutywny.
Ad.b)hipoteka przymusowa jest swoistym środkiem egzekucyjnym, który służy zabezpieczeniu wykonania wierzytelności.
Ustanawia się ją najczęściej wbrew woli dłużnika, któremu przysługuje prawo własności nieruchomości lub inne prawo na którym możliwe jest ustanowienie hipoteki. Powstaje na podstawie orzeczenia sądu, którym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalną.
Podstawą powstania hipoteki przymusowej może być także:
-tymczasowe zarządzenie sądu
-postanowienie prokuratora
-na mocy przepisów szczególnych na podstawie decyzji chociażby nie była ostateczna.
POWSTANIE HIPOTEKI:
1)w drodze umowy-hipoteka umowna: na podstawie umowy między wierzycielem hipotecznym a właścicielem nieruchomości w formie aktu notarialnego= wpis do księgi wieczystej
2)na podstawie orzeczenia sądowego lub innego organu- hipoteka przymusowa: osoba, której przysługuje wierzytelność może żądać ustanowienia hipoteki bez zgody właściciela nieruchomości.
34.HIPOTEKA ŁĄCZNA
Hipoteka łączna powstaje z mocy prawa w razie podziału nieruchomości obciążonej hipoteką. Hipoteką zostają obciążone wszystkie nieruchomości utworzone przez podział nieruchomości obciążonej hipoteką. Wierzytelność zabezpieczona hipoteka nie ulega podziałowi, przez co wierzyciel ma możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności w całości lub części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie. Brak przeszkód, żeby wierzyciel dokonał podziału wierzytelności, według swego uznania, pomiędzy poszczególne nieruchomości powstałe z podziału. Hipoteka łączna może powstać także w drodze czynności prawnej przez zabezpieczenie jednej wierzytelności na więcej niż jednej nieruchomości.
35.HIPOTEKA KAUCYJNA
Hipoteka kaucyjna zabezpiecza wierzytelność na nieruchomości o wysokości nie ustalonej, lecz do oznaczonej sumy najwyższej. Jedna z przesłanek ustanowienia tej hipoteki jest wskazanie wysokości sumy najwyższej.
Hipoteka kaucyjna może stanowić zabezpieczenie tylko określonych kategorii wierzytelności:
-wierzytelności o wysokości nie ustalonej w chwili ustanowienia hipoteki, a w szczególności istniejące lub mogące powstać w przyszłości z określonego stosunku prawnego (np. wierzytelności z tytułu odszkodowania o nie ustalonej jeszcze wysokości) albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, nie objęte z mocy ustawy hipoteka zwykłą
-wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indos, chociażby wielkość wierzytelności była z góry określona (np. czek, weksel).
Hipoteka kaucyjna może być zmieniona na hipotekę zwykłą, a hipoteka zwykła może być zmieniona na hipotekę kaucyjna, o ile spełnione zostaną tylko przesłanki do ustanowienia hipoteki w określonej formie.
Hipoteka kaucyjna powstaje bądź w drodze umowy stron, bądź tez na mocy tymczasowego zarządzenia sądu lub postanowienia prokuratora.
36.OCHRONA HIPOTEKI
Hipoteka sprowadza się do możliwości zaspokojenia wierzyciela z obciążonej nieruchomości. Nie uprawnia ona natomiast wierzyciela do posiadania i korzystania z nieruchomości. Właściciel, aż do momentu ewentualnej egzekucji z nieruchomości zachowuje wszelkie uprawnienia składające się na treść prawa własności.
Przyznając właścicielowi ogólna swobodę w wykonywaniu swojego prawa, ustawodawca chroniąc interes wierzyciela hipotetycznego, przed degradacją nieruchomości, która zagrażałaby bezpieczeństwu hipoteki formułuje pewne zasady, które składają się na ochronę hipoteki:
-jeżeli wierzyciel lub osoba trzecia oddziaływa na nieruchomość w taki sposób, że może to pociągnąć za sobą zmniejszenie jej wartości w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu hipoteki, wierzyciel może żądać zaniechania tych działań,
-jeżeli zaś na skutek okoliczności, za które właściciel odpowiada, wartość nieruchomości ulega zmniejszeniu w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu hipoteki, wierzyciel hipoteczny może wyznaczyć właścicielowi odpowiedni termin dla przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego albo dla ustanowienia dostatecznego zabezpieczenia dodatkowego. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu wierzyciel hipoteczny może żądać niezwłocznego zaspokojenia z nieruchomości obciążonej
-jeżeli zmniejszenie wartości nieruchomości naruszające bezpieczeństwo hipoteki nastąpiło na skutek okoliczności, za które właściciel nie odpowiada, hipoteka obejmuje przysługujące właścicielowi roszczenie o naprawienie szkody.
37.USTANOWIENIE ZASTAWU
Ustanowienie zastawu na rzeczy ruchomej następuje w drodze umowy między właścicielem(zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy zastawnikowi albo osobie trzeciej na którą strony się zgodziły.
Ustanowienie zastawu jest czynnością prawną realną, chyba że rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, wtedy wystarczy sama umowa. Do ustanowienia zastawu stosuje się odpowiednio przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą.
Gdy przedmiotem zastawu są prawa, które są zbywalne, umowa o ustanowieniu zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną.
Zastawca może rozporządzać rzeczą oddaną w zastaw. Zastawnik nie ma prawa korzystać z rzeczy oddanej mu w zastaw.
Interes zastawcy chronią przyznane mu uprawnienia, w sytuacji gdy rzecz zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie, może on żądać:
-złożenia rzeczy do depozytu sądowego
-zwrotu rzeczy z jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelności
-sprzedaży rzeczy, w razie której zastaw przechodzi na uzyskaną cenę, która powinna być złożona do depozytu sądowego.
Roszczenia zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy.
38.ZASTAW NA PRAWACH
a)umowa w formie pisemnej z data pewna
b)zawiadomienie pisemne dłużnika o dokonanym obciążeniu prawa, za wyjątkiem ustanowienia zastawu na prawach zbywalnych przez indos oraz wierzytelnościach imiennych wyrażonych w dokumencie.
Zastaw na prawach jest rodzajem zabezpieczenia wierzytelności banku na wszelkich prawach (np. wierzytelnościach pieniężnych, papierach wartościowych), jeżeli są zbywalne. Ustanowienie zastawu na prawach wymaga zawarcia pisemnej umowy z potwierdzeniem przez bank daty jej zawarcia, a także dokonania innej czynności (np. wydania dokumentu, indosowania, czyli przeniesienia praw własności z weksla, czeku oraz innych określonych papierów wystawionych na zlecenie) jeżeli jest potrzebna do przeniesienia prawa. Jeżeli przedmiotem zastawu jest wierzytelność, ustanowienie zastawu następuje z chwila zawiadomienia dłużnika. Przedmiotem zastawu mogą tez być wkłady oszczędnościowe, na które wystawiono książeczki oszczędnościowe lub imienne bony oszczędnościowe i inne prawa stwierdzone imiennymi dokumentami, chyba że zastrzeżono ich niezbywalność. Wysokość wkładów na zastawionej książeczce oszczędnościowej powinna być wyższa od wierzytelności banku o kwotę wolną z mocy prawa bankowego zajęcia sądowego i administracyjnego.
39.ZASTAW REJESTROWY
Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu(zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem).
Przedmiotowo istotnymi elementami umowy zastawniczej jest:
-oznaczenie daty zawarcia umowy
-wskazanie tożsamości i miejsc zamieszkania lub siedziby zastawnika, zastawcy oraz dłużnika jeżeli nie jest on zastawcą
-oznaczenie przedmiotu zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom
-oznaczenie wierzytelności zabezpieczonej zastawem.
Warunkiem koniecznym do powstania zastawu rejestrowego jest wpis do rejestru zastawców, który ma w tym wypadku charakter konstytutywny. Na złożenie wniosku do właściwego sądu rejestrowego ustawa przewiduje termin jednomiesięczny, pod rygorem odrzucenia wniosku.
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być:
-rzeczy ruchome z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okręgowego,
-prawa majątkowe, jeżeli są zbywalne.
Obok podstawowego sposobu zaspokojenia zastawnika ustawa wymienia trzy sposoby bezegzekucyjnego zaspokojenia się zastawnika:
-przejęcie na własność przedmiotu zastawu, jeżeli zastaw został ustanowiony na papierach wartościowych dopuszczonych do obrotu publicznego, na rzeczach występujących powszechnie w obrocie towarowym lub przedmiotem zastawu są rzeczy, wierzytelności i prawa, których wartość została ściśle oznaczona w umowie zastawniczej,
-sprzedaż przedmiotu zastawu rejestrowego w drodze publicznego przetargu, który przeprowadzi notariusz lub komornik,
-zaspokojenie się z dochodu jaki przynosi przedsiębiorstwo zastawcy, w skład którego wchodzi przedmiot zastawu, przez przejęcie tego przedsiębiorstwa w zarząd albo przez wydzierżawienie z przeznaczeniem uzyskanego czynszu na zaspokojenie wierzytelności zastawnika.
40.ZASTAW USTAWOWY
Zastaw ustawowy powstaje z mocy samego prawa, nie jest zatem wymagane ani zawarcie umowy, ani wydanie przedmiotu zastawu wierzycielowi. Zastaw taki powstaje i istnieje mimo woli, a niekiedy nawet wbrew woli właściciela rzeczy.
Celem powstania zastawu ustawowego jest zabezpieczenie ściśle określonych roszczeń wierzyciela, przy czym same przyczyny jego powstania maja bardzo różnorodne uzasadnienie. Zastaw ustawowy może powstać jedynie wtedy, kiedy wyraźnie przewiduje przepis szczególny.
Źródłem powstania zastawu ustawowego są zarówno przepisy kodeksu cywilnego jak i przepisy które mają swoje miejsce w szeregu aktach prawnych, poza kodeksem cywilnym.
Z przepisów pozakodeksowych najczęściej wykorzystywanymi przepisami, na mocy których powstaje zastaw ustawowy jest ustawa o zobowiązaniach podatkowych, według której Skarbowi Państwa przysługuje z tytułu zobowiązań podatkowych ustawowe prawo zastawu na ruchomościach i prawach zbywalnych osoby zobowiązanej do uiszczenia podatku, czy przepisy prawa przewozowego, na mocy których przewoźnikowi przysługuje zastaw ustawowy na przesyłce w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu.
Do zastawu ustawowego stosuje odpowiednio przepisy k.c. o zastawie na rzeczach ruchomych.
41.TREŚĆ I BUDOWA KSIĘGI WIECZYSTEJ
Na treść księgi wieczystej składają się wpisy. Księga wieczysta składa się z czterech działów
1)pierwszy dział obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością m.in. oznaczenie, położenie, sposób korzystania, obszar nieruchomości, wpisy np. służebności gruntowych
2)drugi dział obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego-wpisuje się tu osoby właściciela i użytkownika wieczystego,
3)trzeci dział przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzeniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek-będą tu wpisywane np. służebności gruntowe, użytkowanie
4)czwarty dział przeznaczony jest na wpisy hipotek
5)działy księgi wieczystej dzielą się na łamy
42.ZASADY KSIĄG WIECZYSTYCH
a)zasada jawności księgi wieczystej
b)zasada wpisu
c)zasada rękojmi wiary publicznej księgi wieczystej
d)zasada domniemań związanych z wpisem
e)zasada pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych wpisanych do księgi wieczystej
f)zasada skuteczności
ad.a) jawność- każdy mający interes prawny oraz notariusz może zapoznać się z treścią księgi wieczystej, w związku z tym nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę
ad.b) oznacza, że każdoczesny stan pierwotny nieruchomości znajduje pełne uzewnętrznienie w księdze wieczystej, zmiana stanu prawnego uzależniona jest od wpisu
ad.c) rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych- w razie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi wieczystej nabył własność (w pewnym uproszczeniu: kupując nieruchomość od osoby wpisanej w księdze wieczystej jako właściciel stajemy się jej właścicielem, nawet jeśli osoba ta w rzeczywistości właścicielem nie była; jest to wyjątek od zasady, że nikt nie może udzielić więcej praw, niż sam ma- nemo plus iuris transferre potest, quam ipse habet)
ad.d) domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
Domniemywa się także, że prawo wykreślone nie istnieje. Wskazane domniemania mogą być obalone przeciwdowodem- są to domniemania usuwalne
ad.e) ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomość ujawnione w księdze wieczystej, ma pierwszeństwo przed takim prawem nie ujawnionym w księdze. Przepis ten dotyczy kolizji rzeczowych praw ograniczonych obciążających nieruchomość- sytuacji, gdy miejsce ma faktyczna niemożliwość pełnej realizacji zbiegających się praw
ad.f) oznacza, że np. prawo najmu ujawnione w księdze wieczystej staje się skuteczne przeciwko każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości. Prawo takie podlega tez zasadom pierwszeństwa jak ograniczone prawa rzeczowe.
43.WPIS DO KSIĘGI WIECZYSTEJ
Każda adnotacja w księdze wieczystej, z której wynika zmiana stanu prawnego lub ustalenie tego stanu zgodnie z rzeczywistą sytuacją prawną.
Wpisem jest także wykreślenie, gdyż powoduje również zmianę stanu prawnego.
PODSTAWA WPISU:
-dokumenty (np. umowa o przeniesienie własności nieruchomości, czy ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego),
-orzeczenie sądowe (np. postanowienie o zasiedzeniu, postanowienie o nabyciu spadku, wyrok o uzgodnieniu treści i księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym),
-orzeczenia administracyjne (np. orzeczenie o wywłaszczeniu nieruchomości).
WPISY Z UWAGI NA SKUTKI:
-ostateczne- kończą postępowanie wieczystoksięgowe przez ujawnienie lub wykreślenie prawa. Celem takiego wpisu jest wytworzenie pewnej sytuacji o charakterze statycznym (wpis nowego właściciela),
-tymczasowe- mają na celu zabezpieczenie toczącego się postępowania( wpis hipoteki przymusowej na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu).
44.RĘKOJMIA WIARY PUBLICZNEJ KSIĄG WIECZYSTYCH


45.EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW
Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) jest to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz i innych osobach fizycznych lub prawnych, władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Powyższą definicję legalną zamieszczono w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989r. prawo geodezyjne i kartograficzne, które reguluje problematykę ewidencji gruntów i budynków- drugiego (obok ksiąg wieczystych) rejestru nieruchomości w naszym systemie prawa.
Ewidencja gruntów i budynków prowadzona jest przez starostów. Dane zawarte w ewidencji obejmują w szczególności informacje dotyczące:
1)gruntów- ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbioru dokumentów, jeżeli zostały założone,
2)budynków- ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych,
3)lokali- ich położenia, funkcji użytkowej oraz powierzchni.
W ewidencji zamieszcza się tez dane dotyczące właściciela lub osoby władającej, z podaniem miejsca zamieszkania albo siedziby i wartości nieruchomości. Ewidencję prowadzi się w ramach jednostki ewidencyjnej tj. określonego obszaru gruntów- gminy, miasta, dzielnicy.
Zadanie ewidencji gruntów i budynków jest inne niż ksiąg wieczystych- nie chodzi tu o ustalenie stanu prawnego nieruchomości, lecz o rejestrację danych umożliwiających organom administracji publicznej działania w zakresie planowania gospodarczego i przestrzennego, ustalania wymiaru podatków i świadczeń, prowadzenia statystyki publicznej.
Dane zawarte w ewidencji służą tez za podstawę do oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej.
46.POJĘCIE I CHARAKTER PRAWNY POSIADANIA
Elementy składające się na posiadanie:
1.element fizyczny zwany „corpus possessionis” (corpus)- oznacza, że osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak to mają prawo czynić osoby, którym przysługuje określone prawo, dzięki czemu „to co uprawnionemu wolno, to posiadacz faktycznie może”.
2.element psychiczny zwany „animus rem sibi habendi” (animus)- oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie( we własnym imieniu).
POSIADANIE JAKO ZJAWISKO:
-posiadanie może prowadzić do nabycia prawa w drodze zasiedzenia
-posiadanie korzysta z ochrony zwanej posesoryjną
-posiadacz w dobrej wierze nabywa własność pożytków, jakie rzecz przynosi
-posiadacz samoistny

5.EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW
Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) jest to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz i innych osobach fizycznych lub prawnych, władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Powyższą definicję legalną zamieszczono w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989r. prawo geodezyjne i kartograficzne, które reguluje problematykę ewidencji gruntów i budynków- drugiego (obok ksiąg wieczystych) rejestru nieruchomości w naszym systemie prawa.
Ewidencja gruntów i budynków prowadzona jest przez starostów. Dane zawarte w ewidencji obejmują w szczególności informacje dotyczące:
1)gruntów- ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbioru dokumentów, jeżeli zostały założone,
2)budynków- ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych,
3)lokali- ich położenia, funkcji użytkowej oraz powierzchni.
W ewidencji zamieszcza się tez dane dotyczące właściciela lub osoby władającej, z podaniem miejsca zamieszkania albo siedziby i wartości nieruchomości. Ewidencję prowadzi się w ramach jednostki ewidencyjnej tj. określonego obszaru gruntów- gminy, miasta, dzielnicy.
Zadanie ewidencji gruntów i budynków jest inne niż ksiąg wieczystych- nie chodzi tu o ustalenie stanu prawnego nieruchomości, lecz o rejestrację danych umożliwiających organom administracji publicznej działania w zakresie planowania gospodarczego i przestrzennego, ustalania wymiaru podatków i świadczeń, prowadzenia statystyki publicznej.
Dane zawarte w ewidencji służą tez za podstawę do oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej.
46.POJĘCIE I CHARAKTER PRAWNY POSIADANIA
Elementy składające się na posiadanie:
1.element fizyczny zwany „corpus possessionis” (corpus)- oznacza, że osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak to mają prawo czynić osoby, którym przysługuje określone prawo, dzięki czemu „to co uprawnionemu wolno, to posiadacz faktycznie może”.
2.element psychiczny zwany „animus rem sibi habendi” (animus)- oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie( we własnym imieniu).
POSIADANIE JAKO ZJAWISKO:
-posiadanie może prowadzić do nabycia prawa w drodze zasiedzenia
-posiadanie korzysta z ochrony zwanej posesoryjną
-posiadacz w dobrej wierze nabywa własność pożytków, jakie rzecz przynosi
-posiadacz samoistny w dobrej wierze może żądać wykupu działki zajętej pod budowę
-uzyskanie posiadania jest w niektórych wypadkach konieczną przesłanką nabycia prawa w drodze czynności prawnej
-z posiadanie łączy się szereg domniemań
-posiadacz korzysta z ochrony polegającej na tym, że Mozę domagać się odszkodowania od osoby, która wyrządzi mu szkodę
-posiadanie jest dziedziczne.
Posiadanie może być wykonywane przez 1 osobę jak również przez większą ilość osób- występuje wtedy współposiadanie.
Posiadanie nie jest prawem rzeczowym-jest jedynie stanem faktycznym.
47.RODZAJE POSIADANIA
Ustawodawca wprowadza podział posiadania na:
-posiadanie samoistne
-posiadanie zależne
-posiadanie służebności.
Posiadanie samoistne polega na wykonaniu faktycznego władztwa nad rzeczą tak, jak to czyni właściciel. Istnienie posiadania jest niezależne od tego, czy posiadaczowi przysługuje prawo władania rzeczą, czy tez nie. Posiadaczem samoistnym będzie więc np. właściciel nieruchomości, ale także ten, kto nieruchomość zajął samowolnie, bez tytułu prawnego i włada nią jak właściciel.
Posiadanie zależne polega na wykonaniu faktycznego władztwa nad rzeczą tak jak to czyni użytkownik, zastawnik, najemca dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą. Zakres władztwa, jakie wykonuje posiadacz zależny będzie zawsze węższy od władztwa posiadacza samoistnego. Posiadacz zależny w swoim zachowaniu podporządkowuje się posiadaczowi samoistnemu, skoro jego wola obejmuje fakt, że włada rzeczą cudzą.
Różnica pomiędzy posiadaniem samoistnym a zależnym wiąże się przede wszystkim z elementem woli (animus).
Posiadanie służebności polega na korzystaniu z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Posiadać można jedynie służebności czynne-związane z korzystaniem nieruchomości obciążonej. Posiadać więc można służebność przejazdu i przechodu przez cudzy grunt, czerpania wody itp. Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.
Ważnym podziałem posiadania jest rozróżnienie posiadania w dobrej i złej wierze.
Posiadaczem w dobrej wierze jest ten, kto jest przekonany że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a to przekonanie jest usprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami.
Posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie, że uprawnienie do władania rzeczą mu nie przysługuje, albo ten, kto z łatwością mógł się o tym dowiedzieć.
Posiadaczem w złej wierze będzie też osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy dotyczącej przeniesienia własności tejże nieruchomości (np. sprzedaży, darowizny) zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego, a więc bezwzględnie nieważnej.
Wyróżnia się też posiadanie prawne i bezprawne oraz wadliwe i niewadliwe.
Posiadanie prawne to posiadanie odpowiadające prawu jakie ma posiadacz. Prawny posiadacz samoistny jest właścicielem, prawny posiadacz zależny-będzie najemcą, dzierżawcą, użytkownikiem-w zależności od przysługującego mu prawa.
Posiadanie bezprawne to posiadanie bez tytułu prawnego-władztwu posiadacza nie odpowiada żadne posiadające mu prawo- np.osoba, która dokonała kradzieży, nieformalny nabywca nieruchomości.
Posiadanie niewadliwe występuje wtedy gdy do nabycia posiadania doszło za pomocą środków dozwolonych- w sposób pierwotny lub pochodny.
Posiadanie wadliwe występuje wtedy, gdy do nabycia posiadania doszło za pomocą środków niedozwolonych- samowolnie, wbrew woli dotychczasowego posiadacza np. kradzież.
48.NABYCIE POSIADANIA
Nabycie posiadania- jest procesem w wyniku którego dochodzi do objęcia przez konkretną osobę rzeczy w posiadanie.
Wyróżnia się dwa rodzaje nabycia posiadania:
-pierwotne
-pochodne.
Pierwotne nabycie posiadania występuje wówczas gdy nabywca obejmuje rzecz w posiadanie skutkiem własnego jednostronnego aktu zawładnięcia rzeczą.
Nabycie pierwotne może być skutkiem:
-działań dozwolonych przez prawo
-działań samowolnych( np. przez użycie siły ,groźby podstępu )
Pochodne nabycie posiadania- następuje przez przeniesienie posiadania bądź przez dziedziczenie.
49.DOMNIEMANIA DOTYCZACE POSIADANIA
Z uwagi na psychofizyczny charakter posiadania, a zwłaszcza na element woli (animus) związany ze sferą wewnętrznych przeżyć generujących trudności w zakresie ustalenia stanu faktycznego- ustawodawca wprowadził system domniemań, które ułatwiają identyfikację władztwa nad rzeczą. Domniemania te są usuwalne-mogą być obalone dowodem przeciwnym.
Wprowadzono 2 domniemania: mianowicie, że ten kto rzeczą włada jest posiadaczem i posiadanie to ma charakter samoistny.
Domniemywa się, że posiadanie (także poprzedniego posiadacza) jest zgodne ze stanem prawnym.
Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez szkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane. Domniemania te związane z ciągłością posiadania mają istotne znaczenie przy zasiedzeniu, gdzie m.in. nieprzerwane posiadanie samoistne jest przesłanką nabycia własności.
Wskazane domniemania ułatwiają postępowanie dowodowe- wystarczy bowiem wykazać posiadanie w kilku różnych momentach, by przyjąć ciągłość posiadania pomiędzy tymi momentami.
Domniemanie dobrej wiary określone w art. 7 k.c. znajduje zastosowanie tez przy posiadaniu- wtedy, gdy ustawa uzależnia skutki prawne do dobrej lub złej wiary.
50.OCHRONA POSIADANIA
Posiadanie korzysta z ochrony zwanej posesoryjną w odróżnieniu od ochrony, jaką prawo materialne przyznaje prawu własności, która nazywana jest ochroną petytoryjną. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze. Z regulacji tej wynikają dwa niezwykle istotne wnioski:
-z ochrony korzysta każde posiadanie: samoistne, zależne, służebności, w dobrej i złej wierze, prawne i bezprawne, wadliwe i niewadliwe.
-głównym celem ochrony posiadania jest zwalczenie samowoli.
Ustawodawca wprowadza dwie postacie posiadania:
-ochronę realizowaną przez samego posiadacza, która przybierać może formę obrony koniecznej, bądź tez dozwolonej samopomocy.
-ochronę sądową przysługującą w razie naruszenia posiadania oraz w wypadku, istnienia stanu zagrożenia posiadania nieruchomości bądź wyrządzenia szkody, gdy czynnikiem sprawczym tego stanu jest budowa.
Ochrona realizowana przez samego posiadacza jest dozwolona jedynie w ustawowo określonych granicach.
Obrona konieczna jest środkiem, który posiadacz może zastosować aby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. Tego rodzaju ochrona może mieć zastosowanie tylko w trakcie dokonywanego samowolnie naruszenia posiadania- np. posiadacz rzeczy przeciwdziała jej kradzieży w trakcie rozboju, czy włamania.
Obrona musi być konieczna, tzn., że zastosować należy takie środki, które są niezbędne dla odparcia samowolnego naruszenia posiadania. Jeżeli zastosuje się sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu- może to być podstawą odpowiedzialności karnej.
Dozwolona samopomoc dotyczy takiego stanu faktycznego, gdy już doszło do samowolnego posiadania, a działania posiadacza zmierzają do przywrócenia stanu poprzedniego. W przypadku zaistniałego samowolnego naruszenia posiadania nieruchomości- jej posiadacz może niezwłocznie po naruszeniu przywrócić własnym działaniem stan poprzedni: nie wolno mu jednak stosować przemocy względem osób.

ZOBOWIĄZANIA

51.POJĘCIE ZOBOWIIAZANIA
Zobowiązanie jest stosunkiem prawnym, w którym jedna osoba zwana wierzycielem, może żądać od drugiej osoby, zwanej dłużnikiem określonego zachowani się, a ta przez swoje zachowanie czyni zadość interesowi wierzyciela.
W stosunku zobowiązaniowym podobnie zresztą jak w każdym innym stosunku prawnym możemy wyróżnić jego elementy do których zaliczamy :
-podmiot stosunku zobowiązaniowego - wierzyciel , dłużnik
-przedmiot stosunku zobowiązaniowego- określone zachowanie się dłużnika, do którego jest on zobowiązany na mocy stosunku zobowiązaniowego, określone mianem świadczenia.
-treść stosunku zobowiązaniowego- określone uprawnienia dłużnika i wierzyciela.
52.ZOBIOWIĄZANIA NIEZUPEŁNE
Niekiedy może dojść do zerwania więzi pomiędzy długiem a odpowiedzialnością, jeżeli do zerwania idzie w kierunku istnienia długu bez odpowiedzialności, to wówczas takie zobowiązanie określamy mianem -ZOBOWIĄZANIA NIEZUPEŁNEGO (naturalnego)
Według kodeksu cywilnego do zobowiązań niezupełnych zaliczamy :
-roszczenia spełnione w celu zadość uczynienia przedawnienia roszczenia chyba, że na podstawie przepisów szczególnych w skutek przedawnienia roszczenie wygasło.
-roszczenie spełnione w celu zadość uczynienia zasadą współżycia społecznego (spełnienie alimentów zięcia dla teściowej.
-świadczenie z gry lub zakłady chyba, że gra lub zakład były nierzetelne lub zakazane lub były przeprowadzone na podstawie zezwoleń właściwego organu państwowego
53.POJĘCIE ŚWIADCZENIA I JEGO RODZAJE
Świadczenie- to zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania i czyniące zadość oczekiwaniom wierzyciela.
Przedmiot świadczenia- rzecz czy inny przedmiot który wierzyciel nabywa przez zachowanie się dłużnika w wykonaniu zobowiązania
Rezultat który otrzymuje wierzyciel jako efekt starań się dłużnika w wykonywaniu zobowiązania może być dwojakiego rodzaju :
-zobowiązania rezultatu- dłużnik zobowiązany do określonego rodzaju rezultatu
-zobowiązania starannego działania- dłużnik może się zobowiązać do dołożenia wszelkich starań i użycia właściwych środków do uzyskania rezultatu, lecz nie odpowiada za jego osiągnięcie(np. lekarz lecząc)
Rodzaje świadczeń :
-świadczenia jednorazowe
- -//- okresowe
- -//- ciągłe
- -//- podzielne
- -//- niepodzielne
- -//- oznaczone co do gatunku
- -//- oznaczone co do tożsamości
- -//- pieniężne
Świadczenia są jednorazowe, jeżeli ich treść i rozmiar oznaczone są wyczerpująco wyłącznie przez wskazanie zachowania się dłużnika, do którego jest on zobowiązany bez odwoływania się do czynnika czasu. Czynnik czasu, dla tego typu świadczeń nie ma wpływu na rozmiar świadczenia a służy jedynie dla ustalenia, kiedy świadczenie zgodnie z treścią zobowiązania zostało spełnione.
Przykład świadczenia jednorazowego jest :
-zapłata za gazetę w kiosku,
-zapłata za meble, w sytuacji, gdy zapłata za nie jest rozłożona na 12 rat w ciągu roku
-zapłata za budowę fabryki amoniaku, rozłożona na 5 lat
Świadczenie okresowe - jest to świadczenie polegające na stałym dawaniu przez cały czas trwania stosunku prawnego w określonych regularnych odstępach czasu pewnych określonych ilości pieniędzy lub rzeczy zamiennych, które jednak nie składają się na z góry, określoną całość.
Przykładem tego typu świadczenia są:
-renty,
-świadczenia alimentacyjne,
-czynsze,
-odsetki od kapitału,
-wynagrodzenie ze stosunku pracy.
Każde z tych świadczeń jest samoistnym świadczeniem a nie częścią jednego wielkiego świadczenia. Jest tak nawet wtedy, gdy na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego da się z góry ustalić rozmiar wszystkich razem wziętych świadczeń okresowych np. umowa najmu na okres 1 roku
Świadczenie ciągłe - polega na określonym stałym zachowaniu się dłużnika przez czas trwania stosunku prawnego, którego podstawą jest to świadczenie. Świadczenie ciągłe ma to do siebie, że nie da się w nim wydobyć poszczególnych zachowań dłużnika, które mogłyby być potraktowane jako samoistne świadczenia albo części świadczeń.
Przykładem świadczenia ciągłego jest :
-świadczenie wynajmującego,
-pracownika ze stosunku pracy,
-świadczenie przedsiębiorstwa dostarczającego prąd, gaz, wodę, itp.
Świadczenie oznaczone co do tożsamości- gdy strony określiły ten przedmiot w taki sposób, że wskazały cechy uznane zgodnie przez strony za właściwe temu przedmiotowi albo gdy nawet nie odwołują się do cech przedmiotu wręcz wskazały konkretną rzecz, jako przedmiot świadczenia, indywidualizują go od początku powstania zobowiązania (np. ta para butów, to jabłko)
Świadczenia oznaczone co do gatunku - gdy strony określiły ten przedmiot, przez wskazanie jego cech rodzajowych, czyli cech które są właściwe większej liczbie przedmiotów tworzących dana grupę. Zazwyczaj wówczas przedmiot świadczenia jest określony miara , waga lub ilością.
Świadczenia podzielne i niepodzielne - Podstawa oceny czy świadczenie ma charakter podzielny czy tez nie, ma charakter zachowania się dłużnika , a jeżeli istnieje przedmiot świadczenia, to charakter tego przedmiotu.
Znaczenie podzielności :
-jeżeli świadczenie jest spełnione może być spełnione częściami, częściami co strony z góry maja się umówić
-wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego , chociaż już była wymagalna cała wierzytelność, chyba że narusza to jego uzasadniony interes
-niepodzielność świadczenie w zobowiązaniu, w którym występuje kilku dłużników lub wierzycieli, nadaje temu zobowiązaniu pewne przedmioty właściwe zobowiązaniom solidarnym
-podzielność świadczenia sprawia, że gdy po jednej albo po drugiej stronie stosunku występuje kilka podmiotów, wówczas zarówno dług jak i wierzytelność dzielą się na odpowiednia liczbę niezależnych od siebie części, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie solidarność zobowiązania
Świadczenie pieniężne jest to przekazanie z majątku dłużnika do majątku wierzyciela określonej wartości majątkowej wyrażonej w jednostkach pieniężnych, a nie oznaczonych znaków pieniężnych.
Podział świadczeń pieniężnych:
1.świadczenia pieniężne sensu stricto
2.świadczenia ze świadczeniem pieniężnym
Ad.1. jest to takie zobowiązanie, w którym pieniądz występuje jako powszechny miernik wartości, surogat abstrakcyjnej wartości, nie zindywidualizowanego dobra, inaczej mówiąc, że są to świadczenia, której źródłem jest czynność prawna i z woli stron tak zostały ukształtowane, ze pieniądz od momentu powstania zobowiązania jest miernikiem wartości ich świadczeń.
Ad.2. Świadczenie ze świadczeniem pieniężnym charakteryzuje się tym, że dłużnika zwalnia się z zobowiązania zapłaty określonej kwoty pieniężnej, a w zobowiązaniach tych pieniądz występuje nie jako nośnik abstrakcyjnej wartości wyobrażającej wartość nie oznaczonych indywidualnie dóbr, lecz jako surogat oznaczonego dobra, oznaczonej rzeczy. W świadczeniach tego typu wewnętrzna realna wartość pieniądza jest nieistotna, ponieważ jest on jedynie środkiem zwolnienia się z zobowiązań a miernikiem wartości dla danego stosunku inne dobro. Stąd świadczenia tego typu są określone mianem świadczeń, których dłużnik jest dłużnikiem wbrew swej woli.
Do świadczenia ze świadczeniem pieniężnym zaliczamy :
-wszelkie świadczenia odszkodowawcze,
-zobowiązania powstające na podstawie bezpodstawnego wzbogacenia
-rozliczenia z tytułu uczynionych na rzecz nakładów.
54. PODZIAŁ ŚWIADCZEŃ WG. KRYTERIUM CZASU , SKUTKU
to samo co 53
55. ZASADA NOMINALIZMU
Zasada nominalizmu wedle, której świadczenie pieniężne powinno być spełnione w pierwotnie określonej sumie nominalnej bez uwzględniania zmian w sile nabywczej pieniądza. Zasada nominalizmu ma zastosowanie tylko do świadczenia strikte pieniężnych. Jest to zasada ustrojowa. Zasada ta zapewnia prostotę obrotu, chroni system finansowy państwa. Zasada nominalizmu dotyczy nie tylko świadczeń w pieniądzu polskim ale również, o ile prawo taką możliwość dopuszcza , także świadczeń wyrażonych w walucie obcej.
56. ZASADA WALORYZACJI
Zasada waloryzacji, z której wynika, że wielkość świadczenia dłużnego w momencie jego zapłaty zostanie ustalona po przerachowaniu w oparciu o wybrane kryteria. Zasada przeciwstawna zasadzie nominalizmu. Zasada waloryzacji umożliwia łagodzenie skutków w sile nabywczej pieniądza. Wyróżniamy 3 rodzaje waloryzacji z uwagi na jej źródło:
-waloryzację ustawową,
-waloryzację umowną
-waloryzację sądową.
Waloryzacja ustawowa- polega na przerachowaniu wszystkich lub wskazanych zobowiązań za pomocą wskazanych przez państwo kryteriów
Waloryzacja umowna- polega na tym, że wielkość dłużnego zobowiązania w momencie jego zapłaty jest przerachowywana w oparciu o kryteria wskazane przez strony w umowie. Kryteria te są mianem klauzul waloryzacyjnych. Z uwagi na rodzaj dobra będącego podstawą przerachowania wyróżniamy klauzule złota, walutową i indeksową.
Waloryzacja sądowa polega albo na zmianie wielkości świadczeń albo na zmianie sposobu świadczeń.
Waloryzacja świadczenia przez sąd jest uzależniona od wskazania szeregu przesłanek :
-z żądaniem waloryzacji musi wystąpić jedna ze stron stosunku zobowiązaniowego,
-wystąpienie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza,
-ze zmiana siły nabywczej pieniądza nastąpiła po powstaniu zobowiązania,
- że żądaną waloryzację uzasadnia interes stron i zasady współżycia społecznego
Na wszelkie świadczenia pieniężne sensu stricto podlegają waloryzacji. Spod są wyłączone :
-które pozostają w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, o ile z żądaniem walutowości występują strony prowadzące przedsiębiorstwo,
-świadczenia pieniężne już wykonane,
-świadczenia pieniężne, które powstały przed 30.10.1950roku,
-długi wewnętrzne państwa, czyli kredyty państwowe zdeponowane na rachunkach bankowych jak również kredyty i pożyczki o charakterze socjalnym.
57.ODSETKI
Odsetki - opłata za korzystanie z cudzych pieniędzy albo rzeczy oznaczonych rodzajowo.
Obliczane są według pewnej stopy procentowej, w stosunku do wysokości kapitału i długości czasu użycia cudzego kapitału
Wyróżniamy 3 rodzaje odsetek:
-umowne
-ustawowe - określane przez .RM w drodze rozporządzenia
-maksymalne- wynikają z czynności prawnej, nie może w stosunku rocznym przekroczyć czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP.
Termin płatności odsetek- wynika przede wszystkim ze zdarzenia kreującego obowiązek zapłaty odsetek. Jeżeli na tej podstawie nie daje się ustalić terminu płatności odsetek, to odsetki są płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok, jednocześnie z zapłata tej sumy. Odsetki należne za opróżnienie wykonywania świadczenia pieniężnego staja się wymagalne już z chwilą bezskutecznego upływu terminu świadczenia głównego.
Odsetki mają charakter świadczeń okresowych i roszczenia o ich zapłatę przedawniają się z upływem 3lat
Zasada anatocyzmu - z której wynika zakaz pobierania odsetek od zaległych odsetek
Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego.
Odstępstwa od zasady anatocyzmu:
-gdy strony zgodziły się na doliczenie odsetek od dłużnej sumy,
-wytoczenie powództwa o zaległe odsetki,
-gdy źródłem odsetek są pożyczki długoterminowe udzielane przez instytucje kredytowe
58.NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA
Brak możliwości spełnienia świadczenia określone jest mianem niemożliwości świadczenia.
Rodzaje niemożliwości :
Według momentu ujawnia się niemożliwości:
-pierwotna
-następcza
Niemożność pierwotna to niemożność, która istnieje już w momencie zaciągania zobowiązania Zobowiązanie wówczas nie powstaje, umowa jest wówczas nie ważna. Strona która wówczas wiedziała o możliwości świadczenia, a nie wprowadziła drugiej strony w błąd, obowiązana jest do naprawienia szkody, która druga strona poniosła przez to , że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.
Niemożność następcza - powstaje po powstaniu zobowiązania, a jej skutki są zależne od przyczyny i niemożności świadczenia. Jeżeli przyczyna następczej niemożliwości świadczenia tkwi w osobie lub działalności dłużnika wówczas ponosi on odpowiedzialność tak jak za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Jeżeli przyczyny następczej niemożności tkwi poza osobą lub poza działalnością dłużnika, wówczas zobowiązanie wygasa.
59.ODPOWIEDZAILNOSĆ ODSZKODOWAWCZA , ISTOTA , FUNKCJE I RODZAJE
Odpowiedzialność odszkodowawcza- jest stosunkiem zobowiązaniowym, w którym szczególnym rodzajem świadczenia jest zachowanie osoby zobowiązanej polegające na naprawieniu uszczerbku, jakiego doznała inna osoba na skutek tego, ze prawnie chronione dobra i interesy tej osoby zostały naruszone.
Wierzycielem w stosunku zobowiązaniowym jest osoba, której dobra i interesy przez prawo chronione zostały naruszone, za które prawo czyni odpowiedzialną inną osobę i równocześnie nakłada na nią obowiązek naprawienia wyrządzonego uszczerbku. Natomiast osoba zobowiązana do naprawienia szkody określana jest mianem dłużnika. Odpowiedzialność odszkodowawcza nie ma charakteru jednolitego.
Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej
1.funkcja kompensacyjna,
2.funkcja represyjna,
3.funkcja prewencyjno - wychowawcza.
Funkcja kompensacyjna sprowadza się do wyrównania uszczerbku doznanego w dobrach prawnie chronionych i przywrócenia dzięki temu wyrównaniu stanu poprzedniego tych dóbr. W przypadku szkody majątkowej przybiera ona charakter restytucji naturalnej lub pieniężnej. W przypadku szkody niemajątkowej obejmuje ona w zasadzie jedynie zadośćuczynienie za wyrządzoną szkodę niemajątkową czyli krzywdę. Z wyrównawczego charakteru funkcji kompensacyjnej wypływa zasada pełnego odszkodowania, z której wynika, że odszkodowanie z reguły powinno ściśle odpowiadać wysokości wyrządzonej szkody. Zasada ta w pełni jest realizowana w odniesieniu do szkody majątkowej.
funkcja represyjna (penalna) jest pochodną funkcji kompensacyjnej, ponieważ naprawienie szkody przez osoby odpowiedzialne pociąga automatycznie za sobą powstanie uszczerbku majątku osoby odpowiedzialnej, co stwarza dla niej niejednokrotnie znaczną dolegliwość. Funkcja represyjna ma charakter akcesoryjny w stosunku do funkcji kompensacyjnej i stanowi niejako jej uboczny skutek. Celem bowiem przepisów k.c. nie jest karanie, lecz kompensowanie powstających szkód.
Funkcja prewencyjno-wychowawcza jest to społeczna konsekwencja działania funkcji represyjnej i polega na motywacyjnym oddziaływaniu na członków społeczeństwa w kierunku przyjmowania postaw sprzyjających zapobieganiu wyrządzania szkód. Funkcja wychowawcza wyraźnie zarysowuje się na tle odpowiedzialności na zasadzie winy, ale nie jest również obca innym zasadom odpowiedzialności odszkodowawczej, ponieważ skłania do przedsiębrania specjalnych środków sprzyjających zapobieganiu wyrządzania szkody w celu uniknięcia odpowiedzialności.
60.CZYN NIEDOZWOLONY A DELIKT
Czynem niedozwolonym- są wszystkie zdarzenia, powodujące szkodę poza stosunkiem zobowiązaniowym , ilekroć rodzą one szkodę a ustawodawca a ustawodawca za ta szkodę czyni odpowiedzialną inna osobę, nakładając na nią równocześnie obowiązek naprawienia powstałego uszczerbku. Czynem niedozwolonym jest zachowanie ludzkie, zarówno zawinione jak i niezawinione o ile powoduje ono szkodę, ale takaż zdarzenie niezależne od woli człowieka z którymi ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody. Deliktem jest działanie ludzkie zabronione i zawinione , którego efektem jest wyrządzeni szkody. Każdy delikt jest zatem czynem niedozwolonym, nie każdy czyn niedozwolony jest deliktem. Pojecie czynu niedozwolonego pochłania w sobie delikt.
61.PZRESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ
Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:
1.musi powstać szkoda,
2.szkoda musi być spowodowana przez fakt, z którym ustawa łączy obowiązki jego naprawienia i nakłada ten obowiązek na oznaczony podmiot prawa cywilnego.
3.istnienie związku przyczynowego pomiędzy faktem opisanej w hipotezie normy prawnej a powstałą szkodą.
Przesłanka 1 i 3 - występuje zawsze bez względu na szkodę i związek przyczynowy. Przesłanka 2 jest zmienna
Związek przyczynowy
Obowiązuje koncepcja równowartości przyczyn i normalnego adekwatnego związku przyczynowego.
Wedle teorii równowartości przyczyn conditio sine qua non dla przyjęcia przyczynowości wystarczy by dane zdarzenie było pierwszym, choć nie jedynym z nieodzownych warunków wystąpienia skutku, czyli, ze bez niego skutek ten nie mógłby nastąpić
Wedle koncepcji teorii adekwatnej związku przyczynowego, związek przyczynowy będzie adekwatny, czyli wystarczający dla przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej, jeżeli zdarzenie, które jest nieodzownym warunkiem naprawienia szkody wedle swej natury do powstania szkody prowadzi. Natomiast stan, gdzie zdarzenie zwykle szkodliwego skutku nie wywołuje albo w danym przypadku wywołało jedynie z powodu zajścia nadzwyczajnego zbiegu okoliczności, tam nie mamy do czynienia ze związkiem adekwatnym i stąd odpowiedzialność za szkodę nie powstaje. Dla przyjęcia adekwatnego związku przyczynowego istotne znaczenie ma rozróżnienie skutków typowych i nietypowych jakiegoś zdarzenia. Kryterium tego rozróżnienia jest rachunek prawdopodobieństwa i uznanie istnienia związku przyczynowego uzasadniającego odpowiedzialność odszkodowawczą tylko tam, gdzie można stwierdzić wysoki stopień prawdopodobieństwa, że dane zdarzenie zwykle taką szkodę wywołuje
62.POJECIE SZKODY I JEJ RODZAJE
Szkoda - jest to uszczerbek w prawnie chronionych dobrach i interesach, wyrażający się w różnicy pomiędzy stanem dóbr, jaki już istniał i jaki mógłby następnie w normalnej kolei rzeczy wytworzyć się, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy. Ilekroć z tym zdarzeniem ustawodawca łączy powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej i obowiązek naprawienia szkody nakłada na oznaczony podmiot, (tzw. teoria różnicy).
Szkody pozaprawne są wyrządzone w cudzym mieniu, usprawiedliwione przez prawo
Rodzaje szkód :
-szkoda obecna - aktualna, - jest to uszczerbek istniejący w chwili orzekania i który może być stwierdzony na podstawie faktów już urzeczywistnionych
-Szkoda przyszła - jest to uszczerbek, który może powstać po wydaniu wyroku zasądzającego odszkodowanie.
-szkoda ewentualna.- jest to uszczerbek, którego stopień prawdopodobieństwa jest niewielki lub niemożliwy do ustalenia.
Rodzaje szkód z uwagi na sposób wyrażania szkody:
-szkody majątkowe - jest to uszczerbek w dobrach i interesach majątkowych, który da się wyrazić w ekonomicznym mierniku wartości, jaki jest pieniądz
Rodzaje szkód majątkowych:
-Zniszczenie lub utrata rzeczy.
-Utrata możliwości korzystania z rzeczy nawet przejściowa.
-Uszkodzenie rzeczy lub innego dobra materialnego.
-Każda zmiana w rzeczy, która nie odpowiada potrzebom właściciela, jego gustom i zamiarom.
-Naruszenie posiadania.
-Utrata przyjemności lub wypoczynku.
-szkody niemajątkowe- jest to uszczerbek, którego w sposób adekwatny nie da się ocenić i wyrazić w pieniądzu.
Rodzaje szkód z uwagi na przedmiot uszkodzenia:
-szkody na osobie - polega na uszkodzeniu ciała, rozstroju zdrowia, pozbawieniu wolności, naruszeniu czci i wynikających stąd następstw bezpośrednich w postaci bólu i ujemnych doznań psychicznych. W całości tworzą one szkodę niemajątkową, czyli krzywdę.
-szkody na mieniu.- jest to uszczerbek, który dotyczy bezpośrednio poszkodowanego bez związku z jego sobą.
63. OBLICZENIE WYSOKOŚCI SZKODY
Sposoby obliczania wysokości szkody:
-metoda różnicowa - dyferencyjna.
-metoda obiektywna - realna (charakter posiłkowy).
Metoda różnicowa - dyferencyjna polega na wskazaniu różnicy dwóch stanów dóbr hipotetycznego jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie szkodę wyrządzające i tego stanu, jaki wytworzył się na skutek szkodliwego zdarzenia. Bierzemy przy tym ogół dóbr i interesów osoby poszkodowanej i ogół następstw zdarzenia wyrządzającego szkodę byle mieściły się one w przyjętej przez nas koncepcji uwzględnionego związku przyczynowego i nie były wyłączone z operacji przypisania przez przepis szczególny.
Metoda obiektywna - realna obliczenie wysokości szkody polega na tym, że bierze ona pod uwagę uszczerbek w naruszonym dobrze, który jest rozpatrywany niezależnie od stosunku tego dobra do całego mienia poszkodowanego i niezależnie od późniejszych następstw. O ile, zatem przy metodzie dyferencyjnej porównuje się dwa stany całego majątku o tyle przy metodzie obiektywnej porównujemy dwa stany ściśle związane z jednym dobrem.
64.NAPRAWIENIE SZKODY
Naprawienie szkody
Sposób naprawienia szkody wybiera poszkodowany. Może on wg swojego uznania wybrać albo naprawienie szkody przez przywrócenie do stanu poprzedniego albo poprzez zapłatę w pieniądzu.
To ograniczenie wynika :
-z natury rzeczy, gdy przywrócenie do stanu poprzedniego nie jest możliwe .
-z potrzeby ochrony uzasadnionych interesów osoby zobowiązanej do naprawienia szkody, przez co gdyby przywrócenie do stanu poprzedniego pociągało za sobą nadmierne trudności lub koszty roszczenia poszkodowanego ogranicza się jedynie do świadczenia w pieniądzu.
-przepis szczególny może z góry narzucać taką lub inną formę naprawienia szkody i tak w przypadku szkód wyrządzonych w gruntach rolnych i leśnych, ustawa przewiduje przywróceniu do stanu poprzedniego jako sposób naprawienia szkody a w odniesieniu do naprawienia szkody przez ubezpieczyciela - ustawa przewiduje jedynie formę pieniężną naprawienia szkody.
Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu wysokość odszkodowania powinna być ustalona wg cen z daty ustalania odszkodowania chyba, że przepis szczególny i szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili niż data wyrokowania
. 65.USTALENEI WYSOKOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ
Wysokość odszkodowania powinna pokrywać się wysokością szkody , wykazanej przeze poszkodowanego ustalonej przez sąd .
Z zasady pełnego odszkodowania wynika wprawdzie że odszkodowanie nie może przewyższać wielkości doznanej szkody ale wcale to nie oznacza że odszkodowanie nie może być ustalone w niższej wysokości aniżeli poniesiona szkoda. Przyczyny takiego stanu rzeczy są różnorodne, odstąpienie od zasady pełnego odszkodowania uzasadnia:
-umowa między stronami , na mocy której osoba uprawniona do otrzymania odszkodowania, rezygnuje z całości lub z części należnego jej odszkodowani
-szczególny przepis prawa, który ogranicza zakres należnego odszkodowania
-przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody lub powiększenia jej rozmiarów
-reguła compensatio lucri cum damno, gdy przy ustalani odszkodowania sąd uwzględnia korzyści które poszkodowany osiąga ze zdarzenia szkodę wyrządzającego
-ius moderandi

Przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody lub zwiększenia jej rozmiarów. Jest ono okolicznością uzasadniającą obniżenie odszkodowania bez względu na to, jaki jest tytuł do odszkodowania. Stopień obniżenia odszkodowania jest zależny w zasadzie od stopnia winy obu stron, przy czym uwzględniając przyczynienie się należy uwzględnić okoliczność, na jakiej podstawie opiera się odpowiedzialność osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. Gdy odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy wówczas wina poszkodowanego jest konieczną przesłanką zmniejszenia odszkodowania.
Natomiast, jeżeli dana osoba ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka do obowiązkowego obniżenia odszkodowania wystarczy obiektywnie nieprawidłowe zachowanie się poszkodowanego.
Jeżeli zachodzi podstawa obniżenia odszkodowania w związku z przyczynieniem się poszkodowanego i w związku z korzyściami, jakie poszkodowany osiąga zdarzenie szkodą wywołującą ustala odszkodowanie. Wpierw należy je zmniejszyć odpowiednio stosownie do stopnia przyczynienia się poszkodowanego a następnie od tak ustalonej sumy odliczyć korzyść osiąganą z tego zdarzenia przez poszkodowanego.

Ius modacandi sądu (art. 440 k.c.) to tzw. Prawo do miarkowania wielkości przez sąd. Jest ograniczone przedmiotowo i podmiotowo, a mianowicie miarkowanie jest dopuszczalne jedynie w stosunkach między osobami fizycznymi i miarkowanie może dotyczyć jedynie stosunków w reżimie odpowiedzialności deliktowej

Jedno zdarzenie skodę wyprzedzające rodzi dla poszkodowanego równocześnie określone korzyści. Samo conpensatio lucri cum damno polega na konieczności uwzględnienia przy ustalaniu odszkodowania korzyści, jakie osiąga poszkodowany ze zdarzenia szkodę wyrządzającego. Wspomniane korzyści mogą być o tyle uwzględniane o ile korzyść i strata są stronami tego samego zjawiska.


66. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ
zasada winy - w ujęciu pozytywnym - zasada ta głosi, że zawinione działanie sprawcy zobowiązuje go do naprawienia szkody. - w ujęciu negatywnym- bez winy nie ma odpowiedzialności odszkodowawczej
zasada ryzyka
zasada ryzyka - jest to odpowiedzialność bez winy. Przy tej odpowiedzialności ustawodawca wskazuje podmiot jako odpowiedzialny za szkody wyrządzone w określonych okolicznościach , za które zobowiązany może zwolnić się jedynie przeprowadzając udaną egzoneracje
zasada słuszności- występuje tylko w reżimie deliktowym. Obejmuje sytuację gdy zasada współżycia społecznego przemawiają za przyznaniem poszkodowanemu odszkodowania stanowiącego całkowite lub częściowe naprawienie szkody, w wypadku braku pozostałych podstaw odpowiedzialności
odpowie
odpowiedzialność absolutna- charakteryzuje się tym że za określone uszczerbki ustawa obciąża odpowiedzialnością wskazane w treści przepisu podmioty bez możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności
67. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ RZECZY
Szkody spowodowane na skutek wyrzucenia, wywalania lub spalenia przedmiotu z pomieszczenia:
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka ponosi osoba, która dane pomieszczenie zajmuje. Osobą tą jest każdy podmiot który faktycznie pomieszczenie zajmuje. Decydujące znaczenie ma władanie pomieszczeniem. Osoba zajmująca pomieszczenie nie może bronić się przed odpowiedzialnością odszkodowawczą zarzutem, że do pomieszczenia mieli również ini lokatorzy . W wypadku gdy pomieszczenie służy do użytku kilku osobom odpowiedzialność ponoszą solidarnie
Przesłanki egzoneracyjne :
1.siła wyższa,
2.wyłączna wina poszkodowanego,
3.wyłączna wina osoby trzeciej, za, którą wynajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.
Szkody wyrządzone przez budowlę
Odpowiedzialnością zasadzie ryzyka i obarczenia nią samoistnego posiadacza budowli. Samoistny posiadacz mając faktyczną władzę nad rzeczą , może i powinien przedsiębrać niezbędne środki, aby nie dopuścić do powstania szkody
Przesłanki egzoneracyjne :
-wykazani, że wypadek nie nastąpił wskutek braku utrzymania budowli w należytym stanie.
-wykazanie, że wypadek nie nastąpił z powodu wady w budowie
68 ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ ZWIERZĘTA
Jeżeli zwierze jest narzędziem w ręku człowieka, który nim kieruje, to kierujący zwierzęciem ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzona przez zwierze tak, jak gdyby tę szkodę wyrządził przez własne działanie. W sytuacji gdy zwierze wyrządza szkodę z własnego powodu, wówczas za szkodę ponosi odpowiedzialność, osoba która zwierze chowa lub się nim posługuje, przy czym domniemywa się winę tej osoby. Gdyby natomiast podmiot odpowiedzialny przeprowadził udaną ekskulpację, to i tak może być zobowiązany do naprawienia szkody na zasadzie słuszności. W sytuacji gdy zwierze wyrządzając szkodę zostanie uznane za produkt jego producent poniesie odpowiedzialność za szkodę na zasadzie ryzyka. Gdy szkodę wyrządzi dzik, daniel, jeleń, łoś, czy sarna podmiot odpowiedzialny jest obarczony bezwzględnym obowiązkiem naprawienia szkody, ponieważ jego odpowiedzialności nadano charakter absolutny. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta oparta jest na założeniu, że jeżeli zwierzę wyrządzi szkodę to jej przyczyną jest nienależyte sprawowanie nad nim nadzoru.
Pomiędzy utrzymywaniem zwierzęcia a wyrządzeniem szkody musi zachodzić normalny związek przyczynowy, przy czym związek ten nie musi mieć charakteru bezpośredniego . Odpowiedzialność za szkodę os. Chowającej zwierze lub się nim posługującej opiera się na zasadzie domniemania winy w nadzorze i trwa do czasu gdy faktyczna więź miedzy zwierzęciem a os. chowającą lub posługującą się nim nie zostanie zerwana. Jest to domniemanie wzruszane, lecz jego obalenie jest bardzo trudne. Dla zwolnienia się od odpowiedzialności nie wystarczy że nadzór nad zwierzęciem był staranny, lecz także ze zwierzę nie zabłąkało się ani nie uciekło.
69.ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE W ZWIĄZKU Z UZYCIEM SIŁY PRZYRODY.
Szkoda wyrządzona przez przedsiębiorstwo wprawione w ruch siłami przyrody.
Przedmiotem odpowiedzialnym jest prowadzący przedsiębiorstwo na własny rachunek. Zaostrzona odpowiedzialność dotyczy tylko jednak przedsiębiorstw lub zakładów wprowadzonych w ruch za pomocą siły przyrody albo wytwarzających materiały wybuchowe lub posługujących się takimi środkami
Okoliczności egzoneracyjne :
-siła wyższa
-wyłączona wina os. Trzeciej, za którą prowadzący przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności
Aby uznać, iż przedsiębiorstwo jest wprawione w ruch siłami przyrody, istnienie i praca przedsiębiorstwa w danych warunkach czasu i miejsca uzależnione być muszą od wykorzystania siły przyrody .Przesłanka odpowiedzialności prowadzącego przedsiębiorstwo jest ruch przedsiębiorstwa
70.ODPOWIEDZIALNOSC ZA CUDZE CZYNY
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez osoby poddane nadzorowi
Cudze czyny mogą być w pewnych wypadkach przyczyną ponoszenia odpowiedzialności cywilnej, co dotyczy szkód wyrządzonych przez nieletniego nie poczytalnego. Nieletni i nie poczytalny jako osoby nie posiadające zdolności deliktowej, którym nie można [przypisać winy, nie ponoszą odpowiedzialności za własne czyny. Odpowiedzialnością za te kategorie [podmiotów obarczona została os. Zobowiązana do sprawowania nad nimi nadzoru.
Dziedzinie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przekos. Poddane nadzorowi zaostrzoną odp.os. Zobowiązanej do sprawowania nadzoru przez wprowadzenie domniemania winy w nadzorze (culpa In custodiendo)
Polskie prawo wskazuje na 3 źródła nadzoru :
-ustawa
-umowa
-jednostronne podjecie się stałego, faktycznego wykonywania pieczy, mimo braku takiego obowiązku na podstawie innego tytułu
Domniemanie winy os. Sprawującej nadzór jest domniemaniem wzruszanym, ponieważ zobowiązany do nadzoru może udowodnić brak swojej winy.
Poszkodowany - musi udowodnić fakt prawowania nadzoru oraz wyrządzenia szkody przez osobe zostająca pod nadzorem oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem osoby poddanej nadzorowi, nadzorowi szkodą( po)
71 ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODE WYRZADZONA PZRZE PRODUKT
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez produkty niebezpieczne jest odpowiedzialność na zasadzie ryzyka a odpowiedzialnością tą został obarczony producent a na równi z nim odpowiada quasi producent.
-importer.
-producent części składowej.
-wytwórca materiału.
-gdyby ww. nie udało się ustalić to za szkodę odpowiada ten, kto w zakresie swojej działalności zbywa produkt chyba, że w ciągu 1 miesiąca wskaże osobę odpowiedzialną.
Produktem jest rzecz ruchoma choćby została połączona z inną rzeczą, a za produkt uważa się również zwierzęta i energię elektryczną. Pojęcie produktu jest szerokie, chociaż czego będzie wątpliwość np. kwalifikacje dóbr natury, pewnych części narządów ciała ludzkiego.
Produktem niebezpiecznym w świetle, k.c. jest produktem nie zapewniającym bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać uwzględniając normalne użycie produktu.
Przesłanki odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez produkty:
1.wyrządzenie szkody.
2.szkoda musi być wyrządzona przez produkt niebezpieczny.
3.produkt niebezpieczny musi być wprowadzony do obrotu.
4.związek przyczynowy między wprowadzeniem produktu do obrotu a wyrządzoną szkodą.
Zakres odpowiedzialności producenta - za szkody na osobie bez ograniczeń.
Szkody na mieniu - zakres odpowiedzialności jest ograniczony w sposób następujący:
-naprawienie szkody obejmuje tylko te uszkodzone rzeczy (lub zniszczone), które przeznaczone są zwykle do użytku osobistego, służbowego i w taki sposób były używane.
-naprawienie szkody nie obejmuje szkód nie przekraczających równowartości 500 euro.
-naprawienie szkody nie obejmuje uszkodzenia produktu wyrządzającego szkodę.
-obejmuje jedynie szkody w granicach poniesionych strat.
Okoliczności eskulpacyjne:
-nie wprowadzenie produktu do obrotu
-wykazanie, iż wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza okresem prowadzonej działalności przez tego, kto odpowiada,
-wykazanie, że właściwości niebezpiecznego produktu ujawniły się po wprowadzeniu produktu do obrotu,
-wykazanie, iż właściwości niebezpieczne produktu wystąpiły wskutek zastosowania przepisów prawa,
-wykazanie tzw. ryzyka rozwoju, czyli niemożliwości przewidzenia właściwości niebezpiecznych w chwili wprowadzenia produktu do obrotu.
72 ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA I J.S.T. ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ FUNKCJONARIUSZY
Przepis Konstytucji RP stanowi iż,, każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej”
Reguły ogólne odpowiedzialność władzy publicznej formułuje przepis art.417§ 1k.c. z którego wynika że ,, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie władzy publicznej ponosi odpowiedzialność SP lub J.S.T lub inna os. Prawna wykonująca te władzę z mocy prawa'' Przesłanki odpowiedzialności są :
-szkoda
-wyrządzenie szkody przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej
-związek przyczynowy pomiędzy wspomnianymi zdarzeniami
73 SWOBODA UMÓW I JEJ GRANICE
zasada swobody umów- jest niczym innym, jak rezygnacją przez państwo z możliwości kreowania prawa dla obywateli. W granicach tej rezygnacji obywatele mogą w sposób swobodny zawierać umowy. Na te swobodę składają się: swoboda zawarcia umów, swoboda wyboru kontrahenta, swoboda wyboru treści oraz formy umowy, a na koniec swoboda rozwiązania umowy.
Granice swobody umowy - odnoszą się zarówno do treści jak i celu stosunku prawnego ukształtowanego przez strony w drodze umowy. Przez treść stosunku należy rozumieć wynikające z umowy naprawienia i obowiązki stron umowy, dotyczące uprawnień wierzyciela i obowiązków dłużnika. Pod pojęciem celu stosunku kryją się korzyści jakie strony , lub tylko jedna z nich zamierza przez umowę osiągnąć. Tak rozumiana treść i cel umowy są krepowane przez : właściwość (naturę) stosunku, ustaw i zasady współżycia społecznego .
Treść i cel umowy nie mogą być sprzeczne z ustawą. Sprzeczność treści lub celu z ustawa prowadzi do nieważności umowy, chyba że przepis szczególny przewiduje inny skutek.
Swoboda umów ograniczona jest również przez zasady współżycia społecznego, w przypadku ukształtowania umowy w sposób sprzeczny z ustawa lub zasadami współżycia społecznego czy właściwości (natura) zobowiązania sankcja jest nieważność umowy
74. WYZYSK
z wyzyskiem mamy odczynienia wówczas, gdy jedna ze stron , wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwa lub nie doświadczenia drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje lub zastrzega da siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia. Dla uznania, że dana umowa jest dotknięta wyzyskiem , muszą być spełnione przesłanki natury obiektywnej lub subiektywnej.
Przesłanka subiektywna - która musi istnieć w chwili zawarcia umowy, znajduje wyraz w kwalifikowanej dysproporcji świadczeń obu stron. Sytuacja taka ma miejsce wtedy, gdy jedna strona zastrzega lub przyjmuje dla siebie lub os trzeciej świadczenie, którego wartość majątkowa oceniona obiektywnie jest rażąco wysoka w stosunku do świadczenia wzajemnego
Przesłanka natury subiektywnej - polega na tym, że ze wyzyskujący ma świadomość przymusowego położenie - obojętnie , z jakiej przyczyny - niedołęstwa lub nie doświadczenia wyzyskanego.
Wyzyskanego wypadku wyzysku, wyzyskany może żądać zmniejszenia swojego świadczenia lub zwiększenia świadczenia drugiej strony. Gdyby jedno i drugie zadanie było nadmiernie utrudnione to ma on prawo do zadania unieważnienia umowy. Ukształtowanie świadczeń na nowo obu stron może nastąpić albo w ramach renegocjacji umowy albo w drodze wytoczenia powództwa. Uprawnienia te wygasaj z upływem 2 lat od zawarcia umowy.
75 ZAWARCIE UMOWY Z UDZIAŁEM WZORCA
Przedsiębiorstwa, które profesjonalnie trudnią się działalności pewnego rodzaju i stale zawierają umowy określonego typu( banki, ubezpieczyciele) często przygotowują z góry ustalony wzór, czy szablon umowy w postaci regulaminu albo formularza, który wystarczy tylko podpisać, albo gotowego wzoru do skopiowania czy zbioru postanowień, jakie zostaną dołączone do danej umowy. Wspomnienie wzory czy szablony nie są nigdy źródłem prawa lecz jedynie wzorcami możliwej określonej treści umowy. Ich zaleta jest przyspieszenie, ułatwienie zawierania umów oraz wzmocnienie bezpieczeństwa (istotne postanowienie umowy nie zostanie pominięte )
Wzorcowe umowy są praktyka legalną .
W odniesieniu do treści wzorca ustawodawca, dla wzmocnienia interesu konsumenta formułuje wymaganie, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały zaś niejednoznaczne postanowienie wzorca tłumaczy się zawsze na korzyść konsumenta. Troska o jakość wzorca leży zatem w interesie osoby, która wzorcem się posługuje
Wzorce może konstruować i posługiwać się nimi każdy podmiot prawa cywilnego.
Zwyczajowe posługiwanie się wzorcem oznacza ze od długiego już czasu albo nawet od początku istnienia pewniej kategorii stosunków są one nawiązywane na podstawie wzorców
76 NIEDOZWOLONE KLAUZULE W UMOWACH KONSUMENCKICH
W stosunkach umownych z udziałem konsumentów pojawia się niebezpieczeństwo wykorzystania swojej silniejszej pozycji. Reakcja ustawodawcy na wspomniane niebezpieczeństwo jest uregulowanie stosunków wykorzystania uprzywilejowanej pozycji przez posługiwanie się tzw. Klauzulami niedozwolonymi (zwane niekiedy klauzulami abuzywnymi). Powstania umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorca a konsumentem mogą być uznane za niedozwolone w razie kumulatywnego zajścia następujących przesłanek :
-określone postanowienie, włączone do umowy nie zostało indywidualnie z konsumentem, uzgodnione
-postanowienia włączone do umowy kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami
-skutkiem postanowień umowy jest takie ułożenie wzajemnych stosunków, które rażąco narusza interes konsumenta
Podstawa oceny na ile postanowienia umowy kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami jest chwila zawarcia umowy.
Ustawodawca sformułował przykładowy katalog 23 klauzul niedozwolonych. Zaproponowany w k.c. katalog klauzul niedozwolonych można podzielić na następujące grupy:
-klauzule dotyczące zakresu odpowiedzialności stron
-wyłączające wpływ konsumenta na umowę i jego prawa i obowiązki
-wprowadzające na konsumenta obowiązek spełnienia świadczeń wychodzących poza zawartą umowę
-przyznające kontrahentowi konsumenta prawo decydowania o sposobie wykonania umowy
-dotyczące kształtowania czasu trwania umowy
-dotyczące kwestii jurysdykcyjnych
Powództwo w sprawach o uznanie klauzuli zawartej we wzorcu za niedozwoloną może wytoczyć każdy kto według oferty pozwanego mógł zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda.
77.UMOWA PZREDWSTEPNA JEJ SKUTKI
umowa przedwstępna strony mogą się zobowiązać do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy.
Umowa przedwstępna może mieć charakter jednostronnie albo dwustronnie zobowiązujący, zależnie od tego czy zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej zaciąga tylko jedna, czy obie strony.
Przedmiotem świadczenia dłużnika w umowie przedwstępnej jest złożenie oświadczenia określonej treści, potrzebnego do tego, aby umowa oczekiwanego typu doszła do skutku. Świadczenie o polega na czynieniu.
Ważność umowy przedwstępnej jest uzależniona od zawarcia w niej treści istotnych postanowień umowy przyrzeczonej.
Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia. Roczny termin nie jest terminem przedawnienia lecz terminem zawiłym. Umowa przedwstępna nie wymaga dla swej ważności żadnej formy szczególnej. Jeżeli umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, to z umowy przedwstępnej płynie tzw. skutek silniejszy. W innym wypadku uprawnienia z umowy przedwstępnej ograniczają się do tzw. skutku słabszego
Skutek silniejszy- polega na tym , ze uprawniony z umowy przedwstępnej może przymusowo doprowadzić do zawarcia umowy.
Skutek słabszy- ma miejsce wtedy gdy uprawniony nie może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej, ponieważ nie została zachowana przesłanka dochowania formy jaka jest wymagana dla ważności umowy przyrzeczonej. W takiej okoliczności wierzyciel może wystąpić o odszkodowanie.
Roszczenie uprawnionego z umowy przedwstępnej, jeżeli chodzi o dochodzenie zawarcia umowy przyrzeczonej jak i o roszczenie naprawienia szkody przedawniają się z upływem roku od dnia w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.
78 PRZESŁANKI BEZPODSTAWNEGO WZBOGACENIA
Zobowiązanie z tytułu bezprawnego wzbogacenia powstaje przy istnieniu czterech przesłanek które muszą występować łącznie:
1.Uzyskanie korzyści majątkowej (wzbogacenie)
-zwiększenie aktywów wzbogacającego
-zmniejszenie pasywów wzbogaconego
2.osiagniecie korzyści z majątku innej osoby ( zubożenie)
Zubożenie może polegać na :
-zmniejszeniu aktywów zubożonego
-zwiększeniu pasywów zubożonego
3.Istnienie związku pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem
Miedzy wzbogaceniem jednej os., a zubożeniem drugiej musi istnieć związek tego rodzaju ze wzbogacenie jednej os. Jest zawsze następstwem zubożenia innej osoby
4. uzyskanie korzyści bez podstawy prawnej
Sytuacja tak ma miejsce wówczas, gdy u podstaw uzyskania korzyści nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustaw, ani orzeczenie sadu lub decyzja administracyjna
Ciężar dowodu w zakresie wspomnianych przesłanek spoczywa na osobie zubożałej
79.ŚWIADCZENIA NIENALEŻNE
Świadczenie nienależne -jest szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia. Oznacza ono powstanie wzbogacenia się poprzez uzyskanie bez podstawy prawnej korzyści majątkowej, w wyniku spełnienia świadczenia przeze zubożonego. Uzyskanie korzyści cudzym kosztem musi nastąpić pod postacią świadczenia, czyli winno ono być wynikiem wykonania zobowiązania, które w rzeczywistości nie istnieje, lub nie stwarza podstawy do dokonania świadczenia. Odbiorca świadczenia zobowiązany jest do zwrotu tego co uzyskał w wyniku świadczenia. Bezpodstawność wzbogacenia odbiorcy korzyści polega na braku podstawy świadczenia - causa świadczenia
Świadczenie jest należne jeżeli :
-ten kto je spełni nie był w ogóle zobowiązany lub ten kto je spełni nie był zobowiązany względem osoby , której świadczył
-jeżeli odpadła podstawa świadczenia
-zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty
-jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia
80 ODPOWIEDZIALNOŚĆ DŁUŻNIKA Z TYTUŁU NIEWYKONANIA LUB NIENALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
(Prawidłowe zachowanie się dłużnika w wykonywaniu zobowiązania polega na zadość uczynieniu oczekiwaniu wierzyciela którego uzasadnianiem jest istnienie pomiędzy stronami zobowiązania……)
Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania podlega na gruncie prawa polskiego reżimowi odpowiedzialności kontraktowej. Obejmuje ona wszystkie zobowiązania. Zasady odpowiedzialności są wyodrębnione z uwagi na sposób zaspokojenia interesów dłużnika.
Zasady odpowiedzialności :
1rodzaje odpowiedzialności
2rezim odpowiedzialności
3 zasady odpowiedzialności
ad1 Wyróżniamy dwa rodzaje odpowiedzialności :
-osobista
- rzeczowa
Odpowiedzialność osobista _jest zasada prawa i powstaje ona w sposób konieczny już z samego faktu powstania długu i ciążącego na dłużniku obowiązku wobec wierzyciela polegającego na zaspokojeniu długu. Obejmuje ona cały majątek dłużnika w zasadzie bez wyłączeń któregokolwiek ze składników
Odpowiedzialność rzeczowa- powstaje na podstawie szczególnych zdarzeń prawnych i rodzi odpowiedzialność pozytywnie wyodrębnionego składnika majątku
Prawu polskiemu znane są 2 typy zdarzeń prowadzących do powstania tego typu odpowiedzialności, a mianowicie hipoteka i zastaw.
Ad2 Reżimy odpowiedzialności są wyodrębnione z uwagi na źródło powstania odpowiedzialności dłużnika. Wyróżniamy reżim odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej
Odpowiedzialność deliktowa- powstaje wówczas, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie pozostaje w związku z jakimkolwiek stosunkiem zobowiązaniowym, a jest samoistnym źródłem powstania stosunku obligacyjnego, ilekroć za to zdarzenie ustawa czyni kogokolwiek odpowiedzialnym i nakłada na niego obowiązek naprawienia szkody.
Odpowiedzialność kontraktowa- powstaje wtedy, gdy szkoda zostanie wyrządzona na skutek nie wykonani lub nienależnego wykonania istniejącego stosunku zobowiązaniowego
Ad3 zasada odpowiedzialności odszkodowawczej są wyodrębnione z uwagi na ciężar dowodu ciążący na osobie która domaga się naprawienia szkody
81 TERMINY WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
Terminie spełnienia świadczenia decyduje przede wszystkim treść lub właściwość zobowiązania .
Jeżeli zobowiązanie nie zawiera terminu spełnienia świadczenia jako tzw. Zobowiązanie bezterminowe, powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika. Decyzja w tym względzie należy do wierzyciela, która jest realizowana poprzez oświadczenie złożone dłużnikowi, wzywając go do spełnienia świadczenia.. Z nadejściem momentu, w który świadczenie ma być spełnione, roszczenie wierzyciela staje się wymagalne. Termin spełnienia świadczenia może być zastrzeżony na korzyści dłużnika, na korzyść wierzyciela lub na korzyść obu stron. Zastrzeżenie terminu spełnienia świadczenia na korzyść dłużnika ma taki skutek że dłużnik jest uprawniony, ale nie zobowiązany, spełnić świadczenie przed jego nadejściem, wierzyciel zaś aby nie popaść w zwlokę powinien zaoferować świadczenie przyjęci. Z zastrzeżenie terminu spełnienia świadczenia na korzyść wierzyciela wynika że może on zadać, aby dłużnik spełnił świadczenie wcześniej. W razie zastrzeżenia terminu świadczenia na korzyść obu stron, żadna z nich nie ma obowiązku spełnienia świadczenia przed nadejściem terminu jego spełnienia, ani też jego przyjęcia przed terminem wymagalności świadczenia.
Wierzyciel, bez względu na zastrzeżony termin może domagać się spełnienia świadczenia, jeżeli:
-dłużnik stal się niewypłacalny
-ogłoszono upadłość dłużnika
-zabezpieczenie wierzytelności skutkiem okoliczności za które dłużnik ponosi odpowiedzialność uległo znacznemu zmniejszeniu
82 MIEJSCE WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
Miejscem spełnienia świadczenia jest miejsce w którym dłużnik powinien spełnić świadczenie. Miejsce spełnienia świadczenia określa przede wszystkim treść zobowiązania lub jego właściwości. Świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Miejscem właściwym dla spełnienia świadczeń niepieniężnych jest miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika w chwili powstania zobowiązania. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika i wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa. W sytuacji gdy dłużnik i wierzyciel nie maja miejsca zamieszkania, to miejscem właściwym dla wykonania świadczenia będzie ich miejsce pobytu.
83 WPŁYW ZMIANY STOSUNKÓW NA WYKONANIE UMOWY
Jeżeli okoliczności ,stosunki towarzyszące zawarciu umowy zmienią się, to w efekcie tej zmiany dłużnik będzie musiał dać niewspółmiernie dużo w stosunku do tego , co wyobrażał sobie da, a wierzyciel otrzyma niewspółmiernie dużo niż wyobraził sobie otrzymać w momencie zaciągnięcia zobowiązania. Każda zmiana stosunków, która wykracza poza tzw. Normalne ryzyko kontrahenta nie powinna obciążyć str. Umowy
Prawo do ingerencji w umowę przyznano sadowi, przyczyn zostało ono utzrymanw w rozsądnych, granicach są d może odmiennie niż w umowie oznaczyć sposób wykonania zobowiązanie lub tez odmiennie oznaczyć wysokość świadczenia jeżeli:
- nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków,
-zaistniałej , nadzwyczajnej zmiany stosunków str. Nie przewidywały przy zawarciu umowy,
-spełnienie świadczenia w nowych zmienionych okolicznościach, zgodnie z treścią zobowiązania było by połączone z nadmiernymi trudnościami lub groziło by jednie ze stron rażącą stratą,
-żądaną modyfikacja umowy musi uzasadnić interes str. I zasady współżycia społecznego
- pomiędzy skazanymi wyżej przesłankami musi istnieć związek przyczynowy, w znaczeniu związku funkcjonalnego.
Jeżeli zachwianej równowagi świadczeń nie da się przywrócić a umowy nie da się utrzymać w nowych, zmienionych okolicznościach to sąd może orzec o rozwiązaniu umowy
84 ZWŁOKA I OPÓŹNIENIE DŁÓŻNIKA W WYKONYWANIU ZOBOWIĄZANI, SKUTKI
Dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, jeżeli nie spełnia świadczenia w oznaczonym ostatecznie ściśle terminie lub terminie wynikającym z właściwości zobowiązania , albo w terminie wynikającym z wezwania przez wierzyciela do wykonania, a uchylenie co do terminowego spełnienia świadczenia nie wynika z okoliczności z a które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Dłużnik popada w opóźnienie także wtedy, gdy kwestionuje wysokość lub istnienie świadczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na zmianie terminu. Świadczenie musi być przy tym możliwe do spełnienia i wymagalne.
Skutki opóźniania;
-wierzyciel może podjąć kroki do przymusowego dochodzenia świadczenia od dłużnika
-jeżeli wykonanie zobowiązani zabezpieczone było poręczeniem, wierzyciel o fakcie opróżnienie dłużnika powinien niezwłoczne zawiadomić poręczyciela
-jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego zobowiązany jest z tego tytułu płacić odsetki, chociaż by wierzyciel z tytułu opóźnienia nie poniósł żadnej szkody
-dalsze skutki opróżnienia mogą wynikać z przepisów szczególny albo z umowy
85 POTRACENIE
Jeżeli dwie os. Mają względem siebie jednorodzajowe wierzytelności, to mogą one ulec umorzeniu przez potraceniem, czyli kompensatę, zwane niekiedy także samodzielną egzekucją. Potracenie może być dwustronne (umowne) lub jednostronne (ustawowe)
Potracenie umowne następuje miedzy dwoma wierzycielami . Dopuszczalność potracenia umownego wynika z zasady swobody umów. W wyniku zawarcia umowy dochodzi do wzajemnego umorzenia wierzytelności. Skutek potracenia umownego zależy od woli str. Szczególności mogą one nadać mu moc wsteczną lub uznać wierzytelności za umorzone dopiero z chwila zawarcia umowy w razie wątpliwości potracenia umowa działa ex nunc.
Potracenie ustawowe następuje z mocy samego prawa na podstawie żądania jednego ze wzajemnych dłużników , dłużników ile spełnione zostaną prawem stawiane wymagania dla tego typu umorzenia zobowiązani. Dopuszczalność potracenia ustawowego jest uzależniona od spełnienia następujących przesłanek:
-wzajemność wierzytelności
-tożsamość osób
-jednorodzajowość świadczeń obu wierzytelności
-wymagalność wierzytelności
-zaskarżalność wierzytelności
86 ZŁOŻENIE PZREDDMOOTU ŚWIADCZENIA DO DEPOZYTU
Prawo umożliwia dłużnikowi określonych wypadkach tymczasowe lub definitywne zwolnienie się z zobowiązania przez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego na rzecz wierzyciela. Złożenie takie jest wówczas surogatem wykonania zobowiązania ma takie same skutki jak spełnienie przez dłużnika świadczenia
Przesłanki doprowadzające do zwolnienia dłużnika się z zobowiązania przez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego dotyczą dwóch gr. okoliczności:
- przedmiot świadczenia musi nadawać się do złożenia do depozytu sądowego a wiec gdy świadczenie polega na daniu rzeczy ruchomej, która posiada tego typu właściwości, które nie wyłączają możliwości złożeni jej do depozytu sadowego
-wystąpienie przeszkód określonych ustawą w wykonaniu zobowiązania dotyczących osoby wierzyciela
Do okoliczności uzasadniających złożenie przedmiotu do depozytu sądowego, wynikająca z k.c. należą miedzy innymi następujące wypadki:
-zwłoka wierzyciela
-sytuacja w której na skutek okoliczności z a które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, nie wie on kto jest wierzycielem lub nie wie jakie jest jego miejsce zamieszkania czy siedziba
-gdy wierzyciel nie ma pełniej zdolności do czynności prawnych, ani tez przedstawiciela ustawowego do przyjęcia świadczenia
-gdy wierzytelność jest sporna pomiędzy kilkoma wierzycielami
- gdy wierzyciel bezpodstawnie odmawia wydania pokwitowania lub zwrotu dokumentu stwierdzającego zobowiązanie, czy uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu
-sprzeciwu chociaż by jednego wierzycieli uprawnionych do świadczenia nie podzielnego
-gdy z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela, świadczenie nie może być spełnione
87 NOWACJA ŚWIADCZENIE W MIEJSCE WYKONANIA
Umorzenie zobowiązania przez odwołanie (nowację) następuje wówczas gdy dłużnik za zgodą wierzyciela zaciąga wobec niego nowe zobowiązanie. Odnowienie powoduje powstanie miedzy stronami w miejsce dotychczasowego, nowego stosunku prawnego, nowego co do treści albo nowego co do podstawy prawnej.
Przesłanki skuteczności odnowienia :
-istnienie ważnego zobowiązani
-zaciągniecie zobowiązania nowego
Skutki odnowienia :
-wygaśniecie zobowiązania
-powstanie zobowiązani nowego
-wygaśnięcie w zasadzie wszelkich praw dodatkowych związanych z dotychczasowym zobowiązaniem które uległo umorzeniu
Umorzenie pierwotnego zobowiązania i powstanie zobowiązania nowego następuje z reguły ex nunce, czyli z chwila zawarcia umowy
Świadczenie w miejsce wykonania
Wierzyciel korzystając ze swobody umów może zrezygnować ze świadczenia, które pierwotnie zgodnie z treścią zobowiązania mu przysługiwało i zgadza się na przyjęcie w to miejsce czegoś innego. W taki sposób powstaje umorzenie zobowiązania przez tzw. Świadczenie w miejsce wykonania . Na konstrukcję świadczenia w miejsce wykonania składają się następujące elementy:
-zawarcie umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, co do tego że nowe świadczenie zostaje zaofiarowane i przyjęte w celu umorzenia pierwotnego zobowiązania
-faktyczne spełnienie przez dłużnika owego świadczenia nowego, ustalonego w tej ustawie
88 KARA UMOWNA
kara umowna zwana także odszkodowaniem umownym albo karą konwencjonalną. Przez karę umowną strony z góry ustalają wielkość odszkodowania na wypadek nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Kara umowna nie może być jednak zastrzeżona w każdej umowie i w każdej sytuacji. Może ona bowiem zabezpieczać wykonanie świadczenia o charakterze niepieniężnym. W odniesieniu do świadczeń pieniężnych, zastrzeganie kary umownej należy uznać za zbędne, gdyż interes wierzyciela zabezpieczają wówczas odsetki. Kara umowna jest świadczeniem ubocznym. Kara umowna jest przejawem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej i dlatego dłużnik nie może uchylić się od wykonania zobowiązania przez jej zapłatę. Zastrzeżenie wierzycielowi umowie kary rodzi dla wierzyciela oprócz wielu zalet także pewne niedogodności. W przypadku, gdy szkoda przewyższa karę umowną, , to wierzyciel nie może domagać się odszkodowania przenoszącego wielkość zastrzeżonej kary
Ustawodawca dopuszcza modyfikacje kary umownej, czyli częściowego zwolnienia się od obowiązku jej zapłaty. Możliwość ta przyznana została dłużnikowi, który z góry nie może zrzec się tego prawa, a żądanie obniżenia zostało uzależnione od :
-gdy zobowiązanie w znacznej części zostało wykonane
-gdy kara umowna jest rażąco wygórowana
Dłużnik może się zwolnić od obowiązku zapłaty kary umownej przez wykazan

ie , że nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązanie nastąpiło na skutek okoliczności za które odpowiedzialności nie ponosi.

89 ZADATEK
Zadatkiem jest suma pieniężna lub rzecz która jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy, przy czym przedmiot zadatku nie musi pozostawać w jakimkolwiek związku ze świadczeniem, którego źródłem jest umowa. Może on być zastrzeżony przy każdej umowie i będzie wówczas stanowił jej cześć składową. Skuteczność zadatku jest uzależniona od istnienia ważnej umowy. Zadatek jest czynnością prawną realną. Nieważność umowy pociąga za sobą automatycznie nieważność porozumienia stron w sprawie zadatku, dany zadatek podlega wówczas zwrotowi według przepisu o bezpodstawnym wzbogaceniu
Skutki dania zadatku wynikają z umowy ze zwyczaju i z ustawy. Ustawodawca przyznaje w tym wypadku prymat umowy nad zwyczajem i ustawą, a zwyczajowi nad ustawą. Taka hierarchia poszukiwania skutków zadatku jest obowiązująca . W razie nie wykonania umowy przez jedna ze stron, druga strona, jeżeli nie dochodzi do wykonani umowy, może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli go sama dala, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Prawo do zatrzymania zadatku lub domagania się sumy dwukrotnie wyższej istnieje, chodź by strona uprawniona do zadatku żadnej szkody nie poniosła, albo gdy szkoda rzeczywista była niższa od zadatku. W sytuacji, gdy szkoda rzeczywista przewyższa wielkość zadatku, to nic nie odbiera poszkodowanemu prawa do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Kwota zadatku musi być wówczas uwzględniona przy ustalaniu wysokości odszkodowania.
Skutki zadatku ulegają zniweczeniu w sytuacji rozwiązania umowy z jakichkolwiek przyczyn i w przypadku nie wykonania umowy z powodu okoliczności, za które nie odpowiada żadna ze stron, albo odpowiadają obydwie strony

90 PZRELEW WIERZYTELNOŚCI
Przelew wierzytelności (cesja) - jest umową na podstawie której dotychczasowy wierzyciel- zbywca (cedent) przenosi na nabywca (cesjonariusza) swoja wierzytelność przysługującą mu w stosunku do dłużnika. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na os. Trzecią, chyba, że sprzeciwiało by się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właścicielowi zobowiązania. Przelew wierzytelności zaliczamy do czynności prawnych rozporządzających, bowiem jego bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie wierzytelności.
Przedmiotem przelewu jest wierzytelność, czyli prawo wierzyciela do żądania od dłużnika określonego świadczenia
Przelew wierzytelności powoduje iż cedent przestaje być wierzycielem a staje się nim cesjonariusz. Wierzytelność przechodzi na nowego nabywcę, w takim stanie w jakim znajdowała się w chwili zawarcia umowy przelewu
91ZMIANA DŁUŻNIKA
Przejęci długu jest umową na mocy , której osoba trzecia nie uczestnicząca do tej pory w zobowiązaniu, wstępuje w miejsce dotychczasowego dłużnika, a dłużnik zostaje z długu zwolniony. Dłużnik na skutek przyjęcia długu zostaje zwolniony od obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, a przejmujący dług (przejemca) staje się dłużnikiem wierzyciela. Przejmujący dług wstępuje we wszystkie obowiązki dotychczasowego dłużnika wynikające z umowy lub ustawy
Przejecie długu może zostać dokonane w formie:
-umowy pomiędzy wierzycielem a przejemcą długu za zgodą dłużnika
-umowy pomiędzy przejemcą długu a dłużnikiem za zgoda wierzyciela
Zgoda wierzyciela na przejęcie długu powinna być wyrażona w formie pisemnej pod rygorem nieważności
92 SKARGA PAULIAŃSKA
Pr cywilne przewiduje szereg instrumentów, dzięki którym wzmocniona zostaje pozycja wierzyciela, ryzyko zaś niewypłacalności dłużnika zostaje ograniczone. Takim instrumentami są skarga pauliańska. Skarga pauliańska chroni wierzyciela przed pokrzywdzeniem w wyniku dokonania przez dłużnika czynności prawnej, w następstwie której stał się on nie wypłacalny w większym stopniu, aniżeli był przez dokonaniem czynności prawnej. Przedmiotem skargi pauliańskiej mogą być tylko czynności prawne i to zarówno jedno- jak i wielostronne. Niezależny jest tutaj charakter dokonania czynności odpłatny czy też nieodpłatny jak również sposób dokonania czynności wyraźny czy dorozumiany
Przesłankami skargi paulaiajńskiej są:
- pokrzywdzenie wierzycieli, jeżeli w skutek czynności prawnej dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową
-świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli
-zła wiar os. Trzeciej, która wiedziała lub powinna była wiedzieć o pokrzywdzeniu, przy zachowaniu należytej staranności .
Dłużnik jest niewypłacalny jeżeli cały posiadany przez niego majątek wskazany wszelkimi możliwymi sposobami nie wystarcza na pokrycie zobowiązania. Niewypłacalność musi istnieć począwszy od dnia wystąpienia ze skargą, aż do wydania orzeczenia przez sąd.
W przypadku spełnienia przesłanek zastosowania skargi pauliańskiej, wierzyciel może żądać w drodze powództwa aby czynność prawna dokonana przez jednego dłużnika została uznana za bezskuteczną
93 UMOWY KTÓRYCH PRZEDMIOTEM JEST PRZENIESIENIE PRAWA
Umowy te kreują stosunki obligacyjne, które zawierają zobowiązania do rozporządzenia prawem. Do tej gr. Umów zaliczamy umowę sprzedaży, umowę zamiany, umowę dostawy, umowę darowizny, umowę kontraktacji. Spośród wyżej wymienionych nie wątpliwie największe znaczenie ma umowa sprzedaży, której istota sprowadza się do zobowiązania się sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy i wydaniu tej rzeczy, natomiast zobowiązanie kupującego sprowadza się do obowiązku odebrania rzeczy i zapłaty umówionej ceny.
94 UMOWY KTÓRYCH PRZEDMIOTEM JEST UZYTKOWANI RZECZY I PRAWA
wspólną cechą tej gr. umów jest uprawnienie jednej zestroi, sprowadzające się do prawa używania cudzej rzeczy. Do tej gr. Umów zaliczamy umowy najmu , umowę dzierżawy, umowę leasingu, umowę użyczenia. Wolą stron może zostać dołączona do umowy leasingu tzw. Opcja kupna, która upoważnia korzystającego do żądania przeniesienia własności rzeczy przez finansującego, bez dodatkowego świadczenia w terminie miesiąca po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, co powoduje wtedy przeniesienie umowy leasingu grupy umów, których przedmiotem jest używanie rzeczy do grupy umów których przedmiotem jest przeniesienie prawa
95 UMOWY KTÓRYCH PZREDMIOTEMJEST ŚWIADCZENIE USŁUG
W prawdzie k.c. nie definiuje pojęcia „usług” , ale wydaje się że pod tym terminem kryje się działanie na rzecz oznaczonej osoby która w wyniku zachowania się dłużnika otrzymuje pewną korzyść, która nie obejmuje ani używania rzeczy ani nie obejmuje roszczenia o wydanie rzeczy. Korzyść którą osiąga wierzyciel w wyniku zachowania się dłużnika przybiera postać bądź zobowiązania się do podjęcia się pewnych starań, bądź zobowiązania się do osiągnięcia umownego rezultatu. Wspomniana gr. Umów obejmuje : umowę o dzieło, umowę o roboty budowlane, umowę zlecenia, umowę agnacyjną, umowę przewozu, umowę spedycji, skutki nie wykonania lub nienależnego wykonania umów zawieranych przez osoby utrzymujące zarobkowo hotel lub zakłady podobne.
96 UMOWY REGULUJĄCE STOSUNKI KREDYTOWE
Istota umów zaliczanych do tej gr. Polega na nałożeniu na dłużnika obowiązku zwrotu określonej wartości majątkowej, zazwyczaj wyrażonej w pieniądzu będącej konsekwencją uprzedniego przesunięcia majątkowego. Dzięki umowom tego typu pewnie osoby , zasadzie w sposób nie skrępowany, mogą okresowo korzystać z majątku innej osoby. Przedmiotem świadczenia mogą być w tych umowach jedynie pieniądze i rzeczy oznaczone gatunkowo . Umowami realizującymi wspomniane cele jest umowa pożyczki i umowa rachunku bankowego
97 UMOWY W DZIEDZINIE UBEZPIECZEN GOSPODARCZYCH
Ubezpieczenia zapewniają ubezpieczonemu te korzyść, że zakład ubezpieczeń zamian za zapłatę składki ubezpieczeniowej, jest zobowiązany wynagrodzić uszczerbek objęty ochroną ubezpieczeniowa. Uregulowani umowy ubezpieczenia w kodeksie cywilnym nie dotyczy ubezpieczeń morskich i ubezpieczeń pośrednich czyli reasekuracji
98 UMOWY O FUNKCJI ALIMENTACYJNEJ
Zapewniają one uprawnionemu dostarczenie środków utrzymania, których charakter jest zależny od stosunku zobowiązaniowego, który jest podstawą obowiązku świadczenia. Funkcje tę realizują umowa renty i umowa o dożywocie.
99 UMOWY NAZWANE I NIENAZWANE
Umowy nazwane -często występują w obrocie ; stąd szczegółowo zostały one unormowane w k.c. albo w innych aktach prawnych. Unormowanie umów ułatwia stronom zawieranie umów i ustalanie ich treści, nawet jeżeli określone przepisy mają charakter dyspozytywny, pozwalając na odmienne niż w ustawie ukształtowanie praw i obowiązków pomiędzy stronami umowy. Prawna regulacja umów nazwanych pozwala na odwołanie się do niej przy ocenie konkretnego kształtowanego przez strony stosunku zobowiązaniowego szczególnie przy ocenie obowiązków stron określonych tak , jak je ujmują umowy nazwane. Niektóre umowy jak , np. umowa sprzedaży, umowa zlecenia czy umowa agencyjna są bardzo szczegółowo rozbudowane i bardzo precyzyjnie określają prawa i obowiązki stron umowy
Umowy nienazwane - występują gdy treść ich nie jest przewidziana żadną z postaci umów nazwanych, ani też nie daje się połączyć ze sobą różnych cech umów nazwanych. Występują one tylko w danym stosunku prawnym o ile strony tak chciały ten stosunek ukształtować. W odniesieniu do tej gr. Umów maja zastosowanie przepisy księgi III k.c. dotyczące wykonania zobowiązania oraz skutków niewykonania lub nienależnego wykonania umowy. Powtarzanie się pewnych umów nienazwanych obrocie powoduje tworzenie się nowego typu umów. Po pewnym czasie umowa taka może być przez prawo określona i stać się umowa nienazwaną Przykładem umów nienazwanych są : franschisingu, factoringu , sponsoringu
100 UMOWY ODPLATNE I NIEODPŁATNE
Podział umów na odpłatnie i nieodpłatne jest uzależniony od ustalenia zakresu korzyści, jakie strony uzyskują nienazwanych umowy. Jeżeli obie strony umowy uzyskują korzyść majątkową wówczas umowa ma charakter odpłatny , natomiast gdy korzyść osiąga tylko jedna strona wówczas umowa ma charakter nieodpłatny . Umowy nieodpłatne : umowa darowizny, użyczenia.. W odniesieniu do pewnej grupy umów, ustawodawca pozostawia stronom swobodę i umożliwia ich ukształtowanie jako odpłatnych lub nieodpłatnych. Swoboda ta dotyczy: umów zlecenia, pożyczki, przechowania .
Na stronę zawierającą umowę pod tytułem dartym nałożono znacznie większe wymagania niż są z reguły nakładane na strony dokonujące czynności pod tytułem odpłatnym. Mniejszy jest również zakres obowiązków nałożonych na stronę dokonującą czynności prawnej nieodpłatnej .Nieodpłatne umowy porównaniu do odpłatnych są słabiej chronione. Jeżeli strony nie wykazały w treści umowy pożyczki wielkości wynagrodzenia należnego pożyczkodawcy z tytułu przeniesienia na pożyczkobiorcę własności przedmiotu pożyczki to rodzi to domniemanie że wolą stron było nadanie umowie charakteru umowy nieodpłatnej. Natomiast jeśli strony nie ustalą wielkości wynagrodzenia dla przyjmującego zlecenie i dla przechowawcy to brak ten rodzi domniemanie ze wolą stron było ukształtowanie umowy jako umowy odpłatnej.

SPADKOWE

101. Spadek pojecie.
Spadkiem jest ogól majątkowych praw i obowiązków cywilnoprawnych osoby zmarłej, które z chwilą jej śmierci przechodzą na jedną lub kilka stosownie do przepisów prawa cywilnego.
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego stanowią spadek po nim. Spadek stanowią tylko cywilnoprawne podmiotowe prawa majątkowe oraz cywilnoprawne obowiązki majątkowe. Do spadku należą także pewne obowiązki, które nie obciążały osoby zmarłej.
102. Otwarcie spadku.
Śmierc osoby fizycznej jest zawsze konieczną i pierwszą przesłanką uruchomienia prawa spadkowego, jego funkcjonowania w szczególności dziedziczenia; dziedziczyć można tylko po zmarłej osobie. Otwarciem spadku jest śmierć osoby fizycznej, a chwila otwarcia spadku jest chwila śmierci os.fiz.
103. Zdolność do dziedziczenia.
Jest to możność bycia spadkobiercą. Osoba fiz posiada zdolność do dziedziczenia, jeżeli żyje w chwili śmierci spadkodawcy, czyli żyje w chwili otwarcia spadku. Osoba Pr. Posiada też zdolność do dziedziczenia, jeżeli w chwili otwarcia spadku istnieje. Os. fiz. Nabywa zdolność do dziedziczenia od chwili urodzenia o ile urodzi się żywa. Os. prawnymi mającym i zdolność do dziedziczenia SA Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość pr. lub przynajmniej zdolność pr.
104. Powołanie do dziedziczenia.
Może ono wynikać tylko z ustawy lub z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał w testamencie żadnego spadkobiercy, albo gdy żadna z osób, które powołał w testamencie nie chce lub nie może być spadkobiercą. Dziedziczenie ust. co do części spadku następuje gdy spadkodawca nie powołał w test. Spadkobiercy do tej części albo którakolwiek z kilku os. powołanych w test. Do całości spadku nie che lub nie może być spadkobiercą.
Dziedziczenie testamentowe co do całości spadku następuje gdy spadkodawca powołał w test. spadkobiercę lub spadkobierców do całego spadku i wszyscy powołani do dziedziczenia mogą i chcą być spadkobiercami. Dziedziczenie test. co do części spadku następuje zaś gdy spadkodawca powołał w test. spadkobiercę lub spadkobierców tylko do części spadku.
105. Ustawowy porządek dziedziczenia.

106. Kolejność dziedziczenia.
W pierwszej kolejności do dziedziczenia na podst. ustawy są powołani zstępni spadkodawcy oraz pozostały przy życiu jego małżonek. W drugiej kolejności do dziedziczenia na podst. Ust. Są powołani krewni spadkodawcy- rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa oraz pozostały małżonek spadkodawcy. W trzeciej kolejności na podst. Ust. jest powołany tylko pozostały przy życiu małżonek spadkodawcy.
107. Wielkość udziałów spadkowych.
Wielkość udziałów spadkowych przypadająca poszczególnym spadkobiercom dziedziczącym na podstawie ustawy jest różna. Jeżeli do spadku powołane są dzieci spadkodawcy i nikt więcej to dziedziczą one cały spadek w częściach równych; jeżeli zaś do spadku powołane są dzieci i pozostały przy życiu małżonek- wówczas dziedziczą oni w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
W drugiej kolejności pozostały przy życiu małżonek spadkodawcy oraz rodzicie i rodzeństwo tegoż spadkodawcy dziedziczą t ten sposób że udział spadkowy małżonka wynosi połowę spadku., udział spadkowy każdego z rodziców wynosi ¼ części tego, co przypada łącznie rodzicom i rodzeństwu spadkodawcy, a pozostałą cześć dziedziczy rodzeństwo w częściach równych. Jeżeli jednak jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
108. Testament- pojecie.
Jest to czynność prawna jednostronna( do jej sporządzenia jest konieczne i wystarcza tylko oświadczenie woli testatora), przy której sporządzeniu oświadczenie woli testatora nie jest składane innej osobie, mocą której spadkodawca, nazywany tu testatorem, rozrządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jest to czynność Pr. o charakterze osobistym, odwołalna i o charakterze formalnym.
109. Przesłanki ważności testamentu.
Aby testament był ważny powinien spełniać następujące przesłanki:
- dotyczące zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu,
- dotyczące wad oświadczenia woli spadkodawcy sporządzającego testament,
-odnoszące się do treści testamentu,
-dotyczące formy test.
110.Wady oświadczenia woli przy testamencie- uregulowano wiec z punktu widzenia tzw. teorii woli; przy testamencie rozstrzygające znaczenie przyznaje się tzw. woli wewnętrznej spadkodawcy.
Przy test. mogą zaistnieć 3 wady oświadczenia woli:
- stan spadkodawcy wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
- błąd spadkodawcy uzasadniający przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby test tej treści;
- groźba.
Jednak na nieważność test. z powodu wad oświadczenia woli nie można się powołać po upływie lat 3 od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie na tę nieważność nie można się powołać po upływie lat 10 po otwarci spadku.
111. Pozytywne rozrządzenia testamentowe.
Testament powinien być zgodny z ust. oraz z zasadami współżycia społecznego. Test. musi zawierać przynajmniej jedno rozrządzenie majątkiem spadkodawcy. W test. mogą też znaleźć się dyspozycje spadkodawcy na wypadek jego śmierci nie będące rozrządzeniami majątkowymi (np. wskazanie osoby, która ma być ustawowym opiekunem małoletniego dziecka spadkodawcy), a także rozmaite wskazówki czy też rady spadkodawcy. Niektóre postanowienia mają doniosłość prawna i wywołują określone skutki prawne.
112. Negatywne rozrządzenia testamentowe.
Testament może zawierać także rozrządzenia negatywne, w których następstwie ktoś niejako coś traci. Spadkodawca w test. może wyłączyć od dziedziczenia ust. swego krewnego lub małżonka nie ustanawiając jednocześnie innego spadkobiercy. Skutkiem testamentu negatywnego jest jakby pośrednie rozrządzenie majątkiem spadkodawcy.
113. Rozrządzenia testamentowo nieskuteczne.
114. Testament własnoręczny.
Wśród testamentów zwykłych najprostsza formą jest test. własnoręczny nazywany też test. holograficznym.
Test. własnoręczny jest ważny jeżeli spełnia 3 przesłanki:
- został napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym
- został przez spadkodawcę podpisany,
- spadkodawca opatrzył go datą.
Testament własnoręczny można sporządzić w dowolnym języku znanym spadkodawcy nie tylko w słowie, ale i w piśmie. Oświadczenie spadkodawcy sporządzającego testament własnoręczny, utrwalone w całości na piśmie powinno być przez spadkodawcę podpisane. Podpis powinien być umieszczony na końcu testamentu pod tekstem testamentu. Podpis powinien zawierać imię i nazwisko, albo pseudonim jaki posługuje się spadkodawca w stosunkach prawnych. Wymóg daty jest w zasadzie spełniony, gdy spadkodawca sporządzając test. własnoręczny podał dzień, miesiąc i rok sporządzenia tego test. Brak daty powoduje nieważność test.
115. Testament urzędowy.
Test. może być sporządzony w formie atu notarialnego. Akt notarialny obejmujący oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy sporządza notariusz, a więc osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje i działająca w zakresie swoich uprawnień jako osoba zaufania publicznego, stwarza gwarancję, iż test. zostanie sporządzony prawidłowo i będzie ważny.
116. Testament ustny.
Test. ustny można sporządzić w razie zaistnienia choćby jednej z dwóch przesłanek:
- jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy;
- jeżeli wskutek innych szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy test. jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
Spadkodawca powinien oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie przy co jednoczesnej obecności co najmniej 3 świadków. Test. ustny może sporządzić także osoba głucha, głuchoniema lub niema. Do skuteczności tego test. potrzebne jest stwierdzenie jego treści, jeżeli spadkodawca zmarł przed upływem 6 miesięcy od dnia ustania stanu obawy rychłej śmierci albo ustania szczególnej okoliczności, która uzasadnia niezachowanie formy test. zwykłego.
117. Testament sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym.
Testament na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić w chwili rozpoczęcia podróży na takim statku do chwili jej zakończenia tzn. od chwili wejścia spadkodawcy na pokład statku do chwili opuszczenia tegoż statku przez spadkodawcę.
118. Niegodność dziedziczenia.
Niegodność dziedziczenia jest swego rodzaju kara dla spadkobiercy, który swoim zachowaniem naruszył albo nawet zerwał więzy ze spadkodawcą w tak dotkliwy sposób, że nie zasługuje on na miano jego spadkobiercy i nie może po nim dziedziczyć.
Spadkobierca może być uznany za niegodnego tylko wtedy gdy:
- dopuścił się umy6slnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy ;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania test. albo w taki sam sposób przeszkodził spadkodawcy w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił test. albo świadomie skorzystał z test. przez inna osobę podrobionego lub przerobionego.
119. Zachowek.
Zachowek- jest to uprawnienie pozostałego przy życiu małżonka spadkodawcy oraz zstępnych i rodziców spadkodawcy.
Osoby uprawnione do zachowku otrzymują go w pieniądzu w ustalonej wysokości:
- jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy, albo jeżeli zstępny jest nieletni otrzymuje 2/3 wartości udziału spadkowego, jaki by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym;
- w innych wypadkach ½ wartości udziału spadkowego, jaki by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.
120.Wydziedziczenie.
Polega na tym że spadkodawca pozbawia swoich zstępnych, małżonka oraz rodziców- a więc osób formalnie uprawnionych do zachowku. Wydziedziczenie jest swego rodzaju kara jaką spadkodawca wymierza osobie formalnie uprawnionej do zachowku. Spadkodawca może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku tylko w test.
Spadkodawca może wydziedziczyć osobę uprawniona do zachowku, jeżeli ta osoba:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuściła się względem spadkodawcy przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
121.Uprawnienie dziadków spadkodawcy.
Dziadkowie spadkodawcy, czyli dziadkowie ich zmarłego wnuka, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób , na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy zmarłego wnuka nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego.
Roszczenie o dostarczenie im środków utrzymania skierowane przeciwko spadkobiercy ustawowemu zmarłego wnuka nie obciążonemu względem dziadków spadkodawcy ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym, jeżeli:
- znajdują się w niedostatku, czyli nie są w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich elementarnych potrzeb;
- należnych im środków utrzymania nie mogą otrzymać od osób których z mocy przepis…ów prawa rodzinnego ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny;
- nie zostali powołani do dziedziczenia w drodze testamentu;
- spadkobierca ustawowy wnuka Dzidków dziedziczący z ustawy spadek po nim nie należy do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji dziadków spadkodawcy.
122. Przyjęcie spadku.
Przyjęcie albo odrzucenie spadku dokonuje spadkobierca przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do dziedziczenia. Po upływie 6 miesięcy uprawnienie spadkobiercy do przyjęcia lub odrzucenia spadku wygasa i spadkobierca nie może już ani przyjąć spadku ani odrzucić.
123. Stwierdzenie nabycia spadku.
Nabycie spadku stwierdza sąd. Dokonuje tego właściwy miejscowo sąd rejonowy, nazywany sądem spadku. Sąd stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę na wniosek osoby mającej w tym interes. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którzy nabyli spadek oraz określa w ułamkach wysokość udziału spadkowego przypadającego każdemu ze spadkobierców. Prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest też podstawą dokonania odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej na rzecz spadkobiercy.
124. Odpowiedzialność za długi spadkowe.
1. odpowiedzialność za długi spadkowe przed przyjęciem spadku.
Od chwili otwarcia spadku do chwili przyjęcia spadku spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko ze spadku, czyli aktywami spadku. Dopóki spadkobierca nie przyjmuje spadku przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli, ani nie upłynie termin od złożenia takiego oświadczenia, egzekucja mająca na celu zaspokojenie długów spadkowych, dopuszczalna jest tylko z aktywów spadku.
2. Odpowiedzialność za długi spadkowe po przyjęciu spadku.
Spadkobierca odpowiada wówczas za długi spadkowe za całego swojego majątku. Od tej chwili wierzyciele spadku mogą zaspokoić swoje wierzytelności zarówno z aktywów spadku, jak i z majątku osobistego spadkobiercy.
Sposób przyjęcia ( wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza) decyduje o tym czy spadkobierca odpowiada za długi spadkowe bez żadnego ograniczenia czy też jego odpowiedzialność jest ograniczona:
- w razie prostego przyjęcia spadku- spadkobierca odpowiada bez ograniczenie
- w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza-spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem tylko do wartości stanu czynnego spadku ustalonego w inwentarzu.
3. odpowiedzialność za długi spadkowe po dziale spadku.
Od chwili dokonania działu spadku spadkobiercy nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności , lecz każdy spadkobierca odpowiada oddzielnie i samodzielnie całym swoim majątkiem stosownie do wielkości udziału jaki mu przypadł.
125. Sposoby działu spadku.
Niezależnie od tego czy do działu spadku dochodzi w drodze umowy, czy też w drodze orzeczenia sądowego o dziale spadku, sposoby działu spadku czyli niejako techniczne rodzaje wyjścia ze wspólności majątku spadkowego mogą być różne. To że spośród różnych sposobów wyjścia ze wspólności majątku spadkowego na plan pierwszy wysuwa się fizyczny podział spadku między wszystkich spadkobierców stosownie do wielkości ich udziałów spadkowych nie jest przypadkowe.
Za tym sposobem działu przemawia kilka argumentów a zwłaszcza:
-skoro w skład spadku z reguły wchodzi kilka cywilnoprawnych przy podmiotowych o charakterze majątkowym, przeto dokonanie działu spadku przez jego podział fizyczny miedzy wszystkich spadkobierców na ogół nie nastręcza trudności;
- w wielu wypadkach spadkobiercom zależy na tym by np.- ze względów osobistych, emocjonalnych dziedzicząc spadek po osobie bliskiej otrzymali z tego spadku konkretne przedmioty objęte spadkiem;
- w wielu przypadkach podział fiz. spadku najlepiej odpowiada też woli spadkodawcy i tym samym jest wyrazem uszanowania tej woli;
- w drodze fizycznego podziału spadku między wszystkich spadkobierców najpełniej realizuje się zasadę równego traktowania wszystkich spadkobierców.

---