Bankowość centralna i polityka pieniężna wykład 1 7.10.2014

EGZAMIN:

Zerówka lub I termin - test jedno, wielokrotnego wyboru, prawda / fałsz, luki do uzupełnienia

1 / 0, nie ma ujemnych punktów

Ołówek na egzamin !

55% - na zaliczenie dost

14 października - nie ma wykładu

BLOKI TEMATYCZNE:

1. Rola Banku Centralnego w systemie finansowym i gospodarczym.

2. Niezależność BC.

3. Analiza zasad funkcjonowania Banków Centralnych.

4. Polityka pieniężna.

LITERATURA:

1. A. Sławiński _,,Polityka pieniężna^'', Beck, 2011r.

2. I. Pyka _,,Bank Centralny na współczesnym rynku pieniężnym^'', Beck, 2010r.

3. Przybylska - Kapuścińska _,,Współczesna polityka pieniężna^'', Difin

1. Pierwsze Banki Centralne (XVII w.)

- 1657 Bank Szwedzki, pierwszy BC na świecie

- 1764 Bank Anglii

- 1786 Bank Hiszpanii

- 1781 Bank USA

- 1800 Bank Francji

- 1828 Bank Polski !!!

- 1876 Bank Niemiec

- 1882 Bank Japonii

- 1893 Bank Włoch

Do 1900r. - funkcjonuje 18 BC na świecie

- 1906 Narodowy Bank Szwajcarii

- 1913 System Rezerwy Federalnej USA

Po II wojnie światowej powstaje kolejnych 10 BC

- 1924 Bank Polski SA

- 1930 Bank Rozrachunków Międzynarodowych

- 1945 NBP

- 1998 Rozpoczęcie działalności EBC (Europejski Bank Centralny)

Jest 173 Banków Centralnych

2. Na uwagę zasługują:

1. NBP

2. EBC

3. Bank Anglii - długoletnie zapewnienie stabilności funta

4. Bank Centralny Niemiec - doświadczenie w walce z inflacją, stabilność cen - główny cel polityki pieniężnej !, wśród banków EBC przyjęła taki sam cel finansowy

5. Bank Centralny USA - szczególna pozycja dolara, wpływ na markę i BC Niemiec

3. Bank Polski

1828 - 1885 Polski BC (minister skarbu Ksawery Drucki - Lubecki)

• największa instytucja kredytowa Królestwa Polskiego

• bank państwowy

• fundusze rządowe

• cel działalności - zaspokojenie długu narodowego i rozszerzenie przemysłu i handlu

• czynności - emisja złotego polskiego wymagalnego na srebro

• pozostałe czynności - obsługa długu publicznego, kredytu dla państwa i poszczególnych podmiotów

• brak dużych banków publicznych i prywatnych

W czasie zaborów działały banki emisyjne: Niemiec, Rosji i Austrii.

4. Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa

1918 - 1824

• instytucja przejściowa

• emitowała markę polską

• ogromny deficyt budżetowy

• czas dłuższej emisji i hiperinflacja

5. Bank Polski

1924 - 1957

• bank niezależny od rządu i ministra Skarbu Państwa

• ochrona wartości złotego

• kapitał akcyjny 100 mln zł

• konserwatywna polityka pieniężna

6. NBP

1945 - 1989

• instytucja państwowa

• monobank

• cel - uregulowanie obiegu pieniężnego i kredytu

• wysokość emisji pieniądza określa rząd

• brak konkurencji

• ograniczona liczba banków

• ścisła specjalizacja banków

• brak przepisów prawnych regulujących działalnie banku

Wykład 2 29.10.2014

Niezależność EBC

• Oznacza, że jest on niezależny i odpowiedzialny przed demokratycznymi instytucjami i opinią publiczną

• EBC posiada niezależność polityki monetarnej, instytucjonalną, osobistą, finansową.

Niezależność instytucjonalna

• Występuje wtedy, gdy żadna instytucja nawet rząd czy parlament nie ma wpływu na cele i instrumenty polityki monetarnej

• Łączy się ją z niezależnością prawną ponieważ zwykle jest wysoka gdy gwarantują ją akty prawne największej rangi- konstytucja, ustawa prawo bankowe, traktat

• Utożsamia się z niezależnością prawno- instytucjonalną

Niezależność polityki monetarne EBC

• Sprowadza się do możliwości prowadzenia niezależnej polityki stopy procentowej, podaży pieniądza i kusy walutowego- ukierunkowania instrumentów polityki pieniężnej na realizację jej celu

Niezależność personalna EBC

• Określana jest przez specjalne procedery doboru i dymisji członków organów decyzyjnych, określenie ich kompetencji, okresów kadencji

Niezależność finansowa EBC

• Zapewnia sposób finansowania banku centralnego, źródła kapitału i osiągniętych dochodów

• Kapitał EBC pochodzi z krajowych banków centralnych a dochody z operacji polityki pieniężnej (np. pożyczanie kapitału)

Krajowe banki centralne jako integralna część Eurosystemu

Każdy krajowy bank centralny ma osobowość prawną zgodną z prawem danego kraju.

Krajowe banki centralne które stanowią część Eurosystemu, realizują zadania nałożone na Eurosystem zgodnie z regułami ustanowionymi przez organy decyzyjne EBC.

Wnoszą także wkład w prace Eurosystemu i ESBC poprzez udział w różnych komitetach Eurosystemu i ESBC.

Krajowe banki centralne mogą samodzielnie pełnić funkcje niezwiązane z Eurosystemem, chyba, że Rada Prezesów uzna je za sprzeczne z celami i zadaniami Eurosystemu.

Funkcje te różne w poszczególnych krajach, obejmują głównie zadania administracyjno- finansowe na rzecz krajowej administracji publicznej. Na przykład większość banków centralnych uczestniczy w nadzorze nad instytucjami finansowymi w swoich krajach a niektóre prowadzą własne drukowanie banknotów.

Niemiecki system bankowy

System bankowy obejmuje:

• Banki uniwersalne (zwane bankami kredytowymi)

• Kasy oszczędnościowe

• Spółdzielnie kredytowe

• Inwestycje kredytów ratalnych i majątkowych

• Banki do wydzielonych zadań

• Banki zagraniczne

Centralną jednostką finansową Niemiec jest Niemiecki Bank Federalny (Deutsche Bundesbank) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem, powstał w 1957r.

W świetle ustawy DB zobowiązany jest do współpracy z rządem federalnym i wspierania rządowej polityki gospodarczej, ale priorytetem niezależna polityka pieniężna.

Według statystyk Europejskiego Banku Centralnego, w Niemczech funkcjonuje ok. 2,4 tys. Banków. Zdanych, Bundesbanku, wynika, że dwaj giganci Deustche Bank i Commerzbank, muszą rywalizować z 1,5 tys. Bankami spółdzielczymi, 438 bankami komunalnymi i 10 Landesbankami - regionalnymi bankami należącymi do władz regionu, których głównym zadaniem jest wspieranie lokalnej gospodarki.

Banki oszczędnościowe są największym pożyczkodawcą w Niemczech i kontrolują ok. 20% rynku. Dalej plasują się Landesbanki, na które przypada 17%

System bankowy w Finlandii

System bankowy w Finlandii składa się z:

• Banku Finlandii (BF, Suomen Panki), będącego bankiem centralnym Repugliki Fińskiej

• Współdziałającego z BF Organu Nadzoru Finansowego

• Funduszu Gwarantowania Depozytów

• Sektora bankowego obejmującego banki komercyjne, oszczędnościowe i spółdzielcze

Bank Finlandii został utworzony w 1811r. na podstawie dekretu cara Rosji. Jest on w całości instytucją państwową BF jest członkiem ESBC od czasu jego utworzenia tj. 1998r.

Fundusz Gwarantowania Depozytów

Został utworzony w Finlandii, jako jeden z pierwszych w Europie. Ochroną wkładów gwarantowanych przez Fundusz objęte są depozyty podmiotów niefinansowych w bankach komercyjnych, oszczędnościowych i spółdzielczych. Uczestnictwo banków w systemie gwarantowania depozytów jest obowiązkowe.

Francuski system bankowy

System bankowy we Francji składa się z:

• Banki Francji będącego bankiem centralnym Republiki Francuskiej

• System instytucji regulacyjnych i nadzorczych

• Instytucji gwarantowania depozytów

• Wszechstronnie rozwiniętego sektora bankowego

Bank Francji i Państwowa Rana Kredytowa sprawują nadzór bankowy nad bankami depozytowymi, inwestycyjnymi i kredytu długo- i średnioterminowego Banki te w 50% stanowią własność państwa. Funkcjonuje też grupa banków o statusie specjalnym, które nie podlegają Państwowej Radzie Kredytowej i Bankowi Francji.

Hiszpański system bankowy

Centralny Bank Hiszpanii (Banco de Espana) spełnia funkcje powierzony statusowo BC państw Eurosystemu. Jest odpowiedzialny za utrzymanie stabilności cen i sprawne funkcjonowanie systemu finansowego w Hiszpanii oraz pełni funkcje usługowe dla rządu zajmując się obsługą bankową rachunków rządowych oraz doradztwem. Zgodnie z Ustawą o niezależności z 1994 r. Bank Hiszpanii odpowiedzialny jest za nadzór nad instytucjami kredytowymi w Hiszpanii.

System bankowy obejmuje kasy oszczędnościowe banki spółdzielcze, banki komercyjne.

45 kas oszczędnościowych posiada ok. 40% udziału w aktywach, hiszpańskiego systemu bankowego, przyjmują one formę fundacji i nie są nastawione na maksymalizację zysku. Największą hiszpańską i jednocześnie największą kasą oszczędnościową w Europie jest La….

Wśród 48-krajowych banków Hiszpański….. dwa duże banki. Banco, Santander BBVA

System bankowy w Wielkiej Brytanii

To przykład systemu bankowości specjalistycznej.

Elementy systemu bankowego:

• Bank centralny : Bank Anglii

• Banki rozliczeniowo-clearingowe

• Domy dyskontowe

• Pocztowe kasy oszczędnościowo- rozliczeniowe

Powierniczowe Banki Oszczędnościowe:

• Banki wtórne (domy akceptowe, banki zagraniczne, banki konsorcjalne)

• Niebankowe instytucje pośrednictwa finansowego, np. towarzystwa budowlane

Bankowość hurtowa (wholesale banking)

Banki kupieckie, ich działanie opiera się głównie na przyjmowaniu dużych depozytów oraz lokowaniu uzyskanych w ten sposób środków w instrumunety rynku pieniężnego lub w duże kredyty.

Działalność ta obejmuje również pełną obsługę finansową dużych przedsiębiorstw w tym w szczególności doradztwo w dziedzinie zarządzania finansami, oraz udziału przeprowadzania fuzji….

Bankowość detaliczna

To banki tzw. wielkiej szóstki, są to; HSBC, Barcleis, Lloyds TSB, Natwest, Abbey national, Halifax, banki te świadczą pełen zakres usług ( obejmujący głównie przyjmowanie wkładów bieżących i terminowych, udzielanie kredytów….)

Usługi ubezpieczeniowe

Banki Brytyjskie najczęściej angażują się w działalność ubezpieczeniową, poprzez swoje filie będące towarzystwem ubezpieczeniowym, prowadząc marketing i dystrybucję produktów ubezpieczeniowych, w okienkach bankowych.

Towarzystwa budowlane

Instytucje te zajmują się przede wszystkim finansowaniem budowy domów i mieszkań. Kredyty hipoteczne

Bank Centralny

Jest bankiem centralnym zjednoczonego królestwa WB i Irlandii Pół. Bank Anglii został założony w 1694, w następstwie przemian

Cele:

-utrzymanie stabilności pieniężnej, finansowej, usuwanie zagrożeń dla systemu finansowego, prowadzenie operacji finansowych w kraju i za granica, pożyczkodawca ostatniej instancji

Wykład 3 4.11.2014r.

Banki detaliczne (retail banks) - zajmują się obsługą i przyjmowaniem depozytów i udzielaniem kredytów indywidualnym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom. Skala i zakres potrzeb finansowych jest umiarkowana.

Bankowość detaliczna (retail banking) - polega na obsłudze klientów detalicznych - niekoniecznie przez banki detaliczne.

Banki korporacyjne (corporate banks) - wyspecjalizowane w obsłudze dużych międzynarodowych przedsiębiorstw.

Banki hurtowe (wholesale banks) - niekiedy utożsamiane z korporacyjnymi, przeprowadzają operacje pieniężne na skalę na rynku międzybankowym w celu realizacji potrzeb banków i największych organizacji.

Bank internetowy:

• Bank komercyjny oferujący klientom za pośrednictwem witryny WWW przynajmniej wgląd w stan ich rachunków,

• Bank realizujące swoją działalność transakcyjną tradycyjnie, za pośrednictwem placówek oraz z użyciem kanału internetowego.

Bank wirtualny:

• Nie dysponuje pomieszczeniami przeznaczonymi do obsługi klientów, nie posiada personelu,

• Nie posiada oddziałów fizycznych,

• Bank realizujące swoją działalność transakcyjną tylko z użyciem łączności internetowej.

Rodzaje banków w ujęciu …:

• Banki państwowe - krajowe,

• Banki spółdzielcze - krajowe,

• Banki akcyjne - krajowe,

• Oddziały instytucji kredytowych,

• Oddziały banków zagranicznych.

Oddział instytucji kredytowej

Definicja zgodna z art. 4 ust. 1 pkt 18 Prawa Bankowego

Jednostka organizacyjna instytucji kredytowe wykonująca w jej imieniu i na jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające z zezwolenia udzielonego tej instytucji kredytowej.

Wg art. 5 pkt 4 Ustawy o swobodzie działalności bankowej

Oddział prowadzący działalność gospodarczą poza siedzibą lub głównym miejscem jej wykonania przez instytucję kredytową.

Bank zagraniczny, a bank krajowy

• Krajowy - bank z siedziba na terenie RP,

• Zagraniczny - bank z siedzibą poza RP ii poza UE

Bank państwowy:

• Założony przez Radę Ministrów na wniosek Ministra Skarbu po zaopiniowaniu przez KNF (podobnie jest przy likwidacji banku),

• Rozporządzenie Rady Ministrów określa nazwę banku, jego siedzibę, fundusze statutowe oraz zakres jego działalności. Nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Statut nadawany jest przez Ministra Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów.

• Organami banku państwowego są rada nadzorcza i zarząd - ich działanie określa statut banku,

• Rada nadzorcza powoływana na okres 3 lat. Przewodniczący powoływany odwoływany przez Radę Ministrów. Rada nadzorcza powołuje i odwołuje prezesa zarządu i członków.

Banki spółdzielcze - spółdzielnia oferująca produkty i usługi finansowe. Obszar działalności uzależniony jest od wielkości banku (wysokości funduszu własnego).

• Zrzeszone - których kapitał własny wynosi od 1 mln EUR i mniej niż mln EUR,

• Niezrzeszone - z kapitałem równym lub wyższym niż 5 mln EUR.

Ograniczenia działania banków spółdzielczych:

• Bank spółdzielczy o kapitale 1 mln EUR prowadzi działalność na terenie powiatu, w którym znajduje się jego siedziba.

• Bank spółdzielczy posiadający fundusze własne wyższe niż 1 mln EUR, lecz niższe niż równowartość 5 mln EUR, może prowadzić działalność na terenie województwa, w którym znajduje się jego siedziba oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki wykonujące czynności bankowe.

• Działalność obejmująca inne powiaty niż sąsiadujące, wymaga uzyskania zgody od Komisji Nadzoru Finansowego,

• Bank spółdzielczy posiadający fundusze własne równe lub wyższe niż równowartość 5 mln EUR może prowadzić działalność na obszarze całego kraju.

Organy banku spółdzielczego:

• Rada nadzorcza - co najmniej 5 osób, będących członkami tego banku spółdzielczego. Udział pracowników banku, będących jego członkami, nie może przekroczyć 1/5 jej składu. Osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku nie mogą być członkami rady nadzorczej.

• Zarząd - co najmniej 3 osoby. Co najmniej 2 członków zarządu, w tym prezes zarządy banku spółdzielczego, powinno posiadać kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dające rękojmię prowadzenia działalności banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych oraz pozostawać w stosunku pracy z tym bankiem, związanym z pełnioną funkcją.

• Prezes - powołuje i odwołuje go rada nadzorcza, przy czym powołanie następuję za zgodą KNF. Pozostałych członków zarządu banku spółdzielczego powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Powołanie następuje na wniosek prezesa zarządu banku.

Zrzeszenie się banków spółdzielczych:

• Banki spółdzielcze zrzeszają się na podstawie umowy zrzeszenie z jednym, samodzielnie wybranym bakiem zrzeszającym,

• Bank spółdzielczy zobowiązany jest do posiadania lub nabycia w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy co najmniej jednej akcji banku zrzeszającego,

• Bank spółdzielczy może wypowiedzieć umowę zrzeszenia z zachowaniem 6-miesiecznego okresu wypowiedzenia i zawrzeć umowę z innym bankiem zrzeszającym.

Czynności banku zrzeszającego:

• Prowadzi rachunki bieżące zrzeszonych banków spółdzielczych na których zrzeszone banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe oraz przeprowadzają za ich pośrednictwem rozliczenia pieniężne.

• nalicza i utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na rachunku w NBP,

• prowadzi wyodrębniony rachunek, na którym deponowane są aktywa banków spółdzielczych, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych,

• wypełnia za zrzeszone z nim banki spółdzielcze obowiązki informacyjne wobec NBP i BFG,

• kontroluje zgodność działalności zrzeszonych banków spółdzielczych z postanowieniami umowy zrzeszenia, przepisami prawa i statutami,

• reprezentuje zrzeszone banki spółdzielcze w stosunkach zewnętrznych w sprawach wynikających z umowy zrzeszenia.

Banki spółdzielcze jako sektor restrukturyzowano po 1980 roku na mocy:

• ustawy o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej z 1994 roku,

• ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających z 2000 roku.

Ustawa o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków i ustawa o restrukturyzacji finansowej banków spółdzielczych i GBŻ - udzielona bankom pomoc:

• Skarb Państwa przekazał bankom państwowym 4 mld zł w postaci obligacji restrukturyzacyjnych,

• NBP przeznaczył na rzecz umocnienia sektora bankowego 300 mld zł, w tym 40 mln na restrukturyzację sektora banków spółdzielczych,

• Kolejne 40 mln zł przeznaczono dla banków spółdzielczych w 1995 roku,

• Następne 40 mln zł w 1996 roku,

• 20 mln zł w roku 19997,

• Pożyczka podporządkowana dla BGŻ w 1996r. wynosiła 67,5 mln zł,

• Do wykorzystanych instrumentów restrukturyzacyjnych należały zakup akcji, obligacji, weksli, gwarancji, kredyty refinansowe.

Banki akcyjne:

• Do ich tworzenia i działalności stosuje się przepisy Prawa bankowego i Kodeksu Spółek Handlowych,

• Nadzór pełni rada nadzorcza składająca się z minimum 5 osób fizycznych,

• Członków rady powołuje i odwołuje walne zgromadzenie O składzie rady jest informowana niezwłocznie Komisja Nadzoru Finansowego,

• Rada nadzorcza powołuje i odwołuje zarząd składający się z co najmniej 3 osób fizycznych o składzie nadzoru jest informowana niezwłocznie Komisja Nadzoru Finansowego. Dwóch członków zarządu i prezes powoływani są za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja odmówi powołania członka zarządu jeśli był on karany, spowodował udokumentowane straty w miejscu pracy, ma zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,

• Osoba, która nabyła akcje musi każdorazowo po przekroczeniu następujących progów prosić KNF o prawo głosu: 10%, 20%, 30(33)%, 50%.

Konieczne zezwolenie KNF:

• Zezwolenie na utworzenie banku,

• Zezwolenie na podjęcie działalności przez utworzony bank.

Postępowanie przy tworzeniu banku akcyjnego - wymogi:

1. Zapewnienie wyposażenia banku w: pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające przechowywane w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaj prowadzonej działalności bankowej,

2. Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem,

3. Co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem, a w przypadku obywateli innych państw również potwierdzoną znajomość języka polskiego,

4. Przedstawiony przez założycieli plan działania banku na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.

Zgoda na rozpoczęcie działalności:

• Po uzyskaniu zezwolenia na utworzenie baku, założyciele go tworzą, może jednak rozpocząć działalność operacyjną dopiero po uzyskaniu zezwolenia KNF na rozpoczęcie działalności (KNF je wydaje po przeprowadzeniu kontroli w utworzonym banku, po sprawdzeniu jego przygotowania do podjęcia działania i spełnienie wymogów).

Rodzaje oszustw na rynku finansowym:

• Piramidy finansowe,

• Nielegalne zarządzanie aktywami,

• Nieuprawnione rekomendacje zakupu instrumentów finansowych (kotłownie) i ich dystrybucja,

• Shadow banking (niektóre podmioty, parabanki).

Bernard Madoff - największa piramida finansowa na świecie:

• Klienci: największe banki, uczelnie, fundacje, zamożni inwestorzy, politycy itp.,

• 5 tys. Klientów, 63 miliardów dolarów,

• Przez ostatnie 13 lat działalności powierzone przez klientów środki nie były inwestowane,

• Piramida upadła w 2008r. z powodu żądań wypłat środków w trudnych czasach zaczynającego się kryzysu,

• W 2009 roku Bernard Madoff został skazany na 150 lat więzienia,

• Jego majątek to jedynie 800 mln USD.

Bank centralny - główna instytucja monetarna, odpowiada za politykę pieniężną, wpływa na ilość pieniądza i wolumen kredytów w gospodarce, strażnik stabilności wartości pieniądza i stabilności cen.

Podstawowy cel działalności banków centralnych - wiarygodny i stabilny pieniądz, który zapewnia podmiotom krajowym i zagranicznym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej.

Realizacja celu wymaga od banków centralnych:

• W ujęciu podmiotowym:

• Emisji znaków pieniężnych,

• Obiegu pieniężnego,

• Stosunków pieniężnych z zagranicą.

• W ujęciu podmiotowym określenia sposobu funkcjonowania instytucji monetarnych.

Wykład 4 25.11.2014r.

Emisja znaków pieniężnych - uprawnienia banku centralnego:

• Ustala wzory, wartość nominalną banknotów, wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet, wielkość emisji znaków pieniężnych, terminy wprowadzenia ich do obiegu,

• Wycofuje z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez prezesa banku centralnego znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym i podlegają wymianie w wyznaczonych bankach,

• Określenie zasad i trybu wymiany zużytych i uszkodzonych znaków pieniężnych,

• Ustala, w uzgodnieni z ministrem sprawiedliwości i ministrem spraw wewnętrznych zasady i tryb postępowania przy zatrzymaniu znaków pieniężnych oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi,

• Organizuje gospodarkę znakami pieniężnymi.

Obieg pieniężny:

• Ruch pieniądza związany z wymianą towarów, usług i innymi płatnościami,

• Ruch pieniądza związanego z realizacją jego funkcji jako funkcji środka cyrkulacji i środka płatniczego,

• Obieg kruszcowy obieg banknotów wymienialnych na kruszce i obieg pieniądza papierowego, niewymienialnego na kruszec,

• Surogaty pieniądza w obrocie: weksle, czeki, przekazy i inne dokumenty, przyjmowane wzajemnie przez uczestników gospodarki pieniężnej w roli środków zapłaty,

• Pieniądz bankowy, zapisy w księgowości banków, reprezentujące depozyty pieniężne klientów. Przenoszenie depozytów z jednego rachunku na drugi jest bardzo rozpowszechnioną formą regulowania płatności, dlatego zalicza się je do obiegu pieniądza.

Obrót gotówkowy i bezgotówkowy:

Rozliczenia pieniężne
Za pośrednictwem banków		Bez pośrednictwa banków
Gotówkowe: bezpośrednio - z ręki do ręki, pośrednio - np.: przez pocztę	Bezgotówkowe (zapis na rachunkach bankowych, z użyciem papierów elektronicznych, instrumentów płatniczych)	Gotówkowe

Instrumenty płatnicze:

Papierowe	Kartowe	Elektroniczne
Gotówkowe (banknoty, wpłata gotówki, przekazy pieniężne i pocztowe, czeki gotówkowe i podróżne) Bezgotówkowe (polecenie przelewu, zlecenia stałe, polecenie zapłaty, czeki rozrachunkowe)	Bezgotówkowe (karty debetowe, karty kredytowe, karty przedpłacone, karty obciążeniowe)	Bezgotówkowe: przelewy elektroniczne (Home banking corporate banking), polecenie zapłaty.

Systemy płatności:

• Detaliczne:

• Elixir,

• Expres Eliksir,

• EuroElixir.

• Wysokokwotowe:

• Sorbnet,

• Target z NBP,

• Paneuropejskie (umożliwiające stosunki pieniężne z zagranicą::

• STEP 2,

• TARGET 2,

• SWIFT.

Sposób funkcjonowania instytucji monetarnych:

• Sektor monetarnych instytucji finansowych (bank centralny + pozostałe banki) ma centralne znaczenie w sieci relacji sektorowych. Główny pośrednik zasobów finansowych w gospodarce, główny wierzyciel.

• Powiązany jest z instytucjami pośrednictwa finansowego i pomocniczymi instytucjami finansowymi, przedsiębiorstwami, instytucjami ubezpieczeniowymi, funduszami emerytalnymi, instytucjami rządowymi i samorządowymi, gospodarstwami domowymi i zagranicą. Powiązania: kredyty, depozyty, płatności, waluty, itp.

• Słabe zaangażowanie banków w Polsce na rynku kapitałowym,

• Silne związki sektora z zagranicą,

• Zagraniczne instytucje kredytowe - dominujące wobec banków krajowych (relacja bank matka- bank córka),

• Zasady działania banków: uniwersalizm, samodzielność, samofinansowanie.

• Sposób funkcjonowania banków określają liczne akty prawne.

Zadania banku centralnego:

• Emisja pieniądza gotówkowego i kreacja pieniądza bezgotówkowego,

• Zarządzanie rezerwami walutowymi,

• Współzarządza kursem walutowym ( z rządem),

• Realizacja polityki dewizowej państwa,

• Zapewnianie bezpieczeństwa obiegu pieniądza bankowego,

• Zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności systemu finansowego,

• Usług bankowe wobec rządu i jego instytucji.

Rola banku centralnego w gospodarce rynkowej - NBP

Główne funkcje:

• Bank emisyjny,

• Bank państwa,

• Bank banków,

• Uczestnicy w pracach KNF (w ramach nadzór nad działalnością banków). Jest elementem safety net.

Bank emisyjny:

• Emisja pieniądza gotówkowego,

• Wprowadzanie pieniądza do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym.

Bank banków:

• Bank rozliczeniowy banków komercyjnych i innych instytucji finansowych (prowadzi rachunki banków).

• Świadczy usługi depozytowo-kredytowe na rzecz innych banków

• Odpowiada za stabilność, rozwój i sprawność funkcjonowania całego systemu bankowego,

• Tworzy regulacje zapewniające bezpieczeństwo i stabilność sektora bankowego,

• Kształtuje politykę stopy procentowej,

• Prowadzi politykę rezerw obowiązkowych,

• Organizuje system informacyjny dla całego systemu bankowego.

Bank państwa:

• Prowadzi rachunki bieżące instytucji państwowych,

• Prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny. Zakaz finansowania deficytu budżetowego.

• Utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej,

• Reguluje podaż pieniądza w obiegu

• Utrzymuje wewnętrzną wartość pieniądza krajowego (ograniczenie inflacji) i jego wartości zewnętrznej (przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom kursów walut)

Safety net - elementy:

• Bank centralny,

• Nadzór finansowy,

• Instytucje gwarantujące depozyty,

• Międzynarodowe organizacje finansowe (MFW, Bank Światowy, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, OECD, EFTA).

MFW:

• Powołany w 1944 roku. Rozpoczął działalność w 1946r. Pierwsze operacje finansowe - 1947r.,

• Międzynarodowa Organizacja, działa w ramach ONZ,

• Przedmiot działalności - stabilizacja ekonomiczna na świecie, udzielanie pomocy finansowej zadłużonym krajów członkowskim, które są zobowiązane do dokonywania reform stabilizujących gospodarkę,

• Polska należała do MFW do 1950r., od 1986r. znów jest członkiem MFW,

• Do MFW nie należą następujące kraje ONZ: Korea Północna, Monako, Kuba, Andora, Nauru, Liechtenstein.

Bank Światowy:

• Rozpoczął działalność w 1944r., siedziba - Waszyngton,

• Misja Banku - walka z ubóstwem i pomoc krajom w samorealizacji poprzez zapewnianie środków, dzielenie się wiedzą, budowanie potencjału oraz umacnianie partnerstwa w sektorze publicznym i prywatnym,

• Instytucja udziela niskooprocentowanych pożyczek, bezodsetkowych kredytów i dotacji dla krajów rozwijających się na różnorodne cele, które obejmują inwestycje w zakresie edukacji, zdrowia, administracji publicznej, infrastruktury, finansów i rozwoju sektora prywatnego, rolnictwa i ochrony środowiska oraz gospodarowania zasobami naturalnymi.

Dwa podejścia do rozumienia stabilności finansowej:

• Podejście pierwsze - stabilność finansowa to sytuacja, w której system finansowy prawidłowo spełnia swoje funkcje, czyli zapewnia: sprawny przepływ środków finansowych pomiędzy jego uczestnikami, prawidłową wycenę aktywów, co przejawia się brakiem gwałtownych zmian cen aktywów lub ich przewidywalnymi zmianami, bezpieczny i sprawny przebieg płatności.

• Podejście drugie:

• Polega na określaniu stabilności finansowej „negatywnie” jako brak kryzysu finansowego, a także jako stan, w którym nie występuje ryzyko systemowe,

• Zgodnie z takim podejściem, „ze stabilnością systemu finansowego mamy do czynienia momentu „nieprzenoszenia” kłopotów pojedynczych instytucji finansowych czy poszczególnych segmentów rynku finansowego na funkcjonowanie systemu finansowego jako całości.

Ryzyko systemowe:

• Prawdopodobieństwo rozpadu systemu finansowego w wyniku zewnętrznego wstrząsu lub utraty bezpieczeństwa obrotu gospodarczego w rezultacie ataku terrorystycznego albo działań zorganizowanej przestępczości,

• To także zaburzenia w funkcjonowaniu ważnych systemowo instytucji finansowych lub utrata zaufania uczestników rynki finansowego.

Stabilność finansowa wg NBP - stan, w którym system finansowy pełni swoje funkcje w sposób ciągły i efektowny, nawet w przypadku wystąpienia nieoczekiwanych i niekorzystnych zaburzeń o znacznej skali.

Stabilność finansowa wg EBC: sytuacja, w której wszystkie ogniwa systemu finansowego są zdolne do zapobiegania wstrząsom i do podejmowania odpowiednich działań w sytuacjach zagrożenia.

Cechy stabilności finansowej:

• Zdrowe podstawy ogólnogospodarcze,

• Spójność instrumentów polityki monetarnej i fiskalnej,

• Liberalizacja finansowa,

• Stabilny system prawny,

• Prawidłowe i stabilne zasady rachunkowości,

• Sprawne zarządzanie,

• Właściwa struktura rynku,

• Bezpieczeństwo finansowe - najważniejsze!

Bezpieczeństwo finansowe:

• Bezpieczeństwo instytucji finansowych,

• Bezpieczeństwo transakcji finansowych,

• Bezpieczeństwo segmentów rynku finansowego,

• Bezpieczeństwo klienta rynku finansowego.

Bezpieczeństwo instytucji finansowych, transakcji finansowych oraz poszczególnych segment ów rynku finansowego determinują bezpieczeństwo klienta rynku finansowego.

Funkcje poszczególnych sieci bezpieczeństwa:

Etap	Instrumenty	Bank Centralny	Nadzór	System Gwarantowania depozytów	Rząd
Zapobieganie kryzysom	Regulacje		X		X
		Kontrola		X
		Sankcje		X
		Bezpieczeństwo s. płatniczego	X
		Analiza makroostrożnościowa	X
	Zarządzanie kryzysem	Pożyczkodawca ostatniej instancji	X
		Programy naprawcze		X	X
		Wypłata depozytów gwarantowanych			X
		Pomoc publiczna				X

Ustawowe nałożenie na bank centralny w UE funkcji zapewnienia stabilności finansowej:

• Bank Belgii,

• Bank Finlandii

• Bank Hiszpanii,

• Bank Holandii

• Bank Irlandii,

• Bank Portugalii,

• Bank Anglii

• Bank Węgier.

Rola banku centralnego jako elementu safety net:

• Pożyczkodawca ostatniej instancji,

• Zapewnienie bezpieczeństwa rozliczeń,

• Analizy makroostrożnościowa,

• Prowadzenie polityki informacyjnej.

Wykład 5 2.12.2014r.

Historia

• 01.06.1998 r. - utworzenie EBC,

• 01.06.1998 r. - powstał Europejski System Banków Centralnych (forma współpracy między EBC i 28 bankami centralnymi wszystkich pastw członkowskich UE),

• 01.01.1999 r. - wprowadzenie euro (elektroniczny środek płatniczy) i powstanie strefy euro (11 z ówczesnych 15 państw członkowskich UE).

• 2002 r. - wprowadzenie banknotów i monet euro

EBC - działanie po utworzeniu

• zastąpił waluty krajów strefy euro wspólną walutą,

• wytyczył politykę powstającej strefy euro,

• EBC - instytucja kierująca Eurosystemem (systemem bankowości centralnej Stefy euro)

• Prowadzi politykę pieniężną krajów należących do unii walutowej

Główny cel EBC:

• Utrzymanie w średnim okresie stabilności cen, będącej podstawą zrównoważonego wzrostu gospodarczego i dobrobytu w Europie

• Rada Prezesów EBC dąży do tego, by w średnik okresie utrzymać inflację poniżej, ale blisko 2%.

Tworzenie UGiW - etap I (lipiec 1990-1993)

• Wprowadzenie całkowitej swobody w zakresie transakcji kapitałowych,

• Rozszerzenie współpracy banków centralnych,

• Swoboda stosowania ECU (and European Currency unit - jednostka monetarna, która poprzedziła euro)

• Popraw konwergencji gospodarczej

Kryteria konwergencji:

Stabilność finansów publicznych:

• Deficyt nie przekraczający 3% PKB i dług publiczny niższy niż 60% PKB

Kryteria monetarne:

• Kryteria stabilności cen, a średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu jednego roku przed badaniem konwergencji nie może przekraczać o więcej, niż 1,5 punktu procentowego stopy inflacji trzech państw członkowskich o najlepszych wynikach w dziedzinie stabilności cen,

• Długoterminowa nominalna stopa procentowa nie może przekraczać o więcej niż 2 p. proc. Stóp trzech państw cz jonkowskich o najlepszych wynikach w dziedzinie stabilności cen,

• Co najmniej dwa lata przed badaniem konwergencji muszą być przestrzegane, bez poważnych napięć, normalne marginesy wahań w mechanizmie kursowym

Konwergencja prawna:

• Zapewnienie zgodności prawodawstwa krajowego, w tym statusu krajowego banku centralnego, z traktatem oraz z ESBC.

II etap (1994-1998)

• Ustanowienie Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW),

• Zakaz kredytowania sektora publicznego przez bank centralny,

• Zwiększenie koordynacji polityki pieniężnej,

• Wzmocnienie konwergencji gospodarczej,

• Proces prowadzący do zapewnienia niezależności krajowych banków centralnych, który miał zakończyć się najpóźniej do czasu utworzenia ESBC,

• Prace przygotowawcze do trzeciego etapu.

III etap (1999)

• Określenie nieodwołalnych kursów wymiany walut krajowych na euro,

• Wprowadzenie euro,

• Prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez Europejski System Banków Centralnych,

• Wejście w życie wewnętrzunijnego mechanizmu kursowego (ERM II)

• Wejście w życie paktu stabilności i wzrostu.

ERM II - poczekalnia przed euro

• Exchange Rate Mechanism II - system kursów walutowych łączący kursy krajowe państw UE z kursem euro. Państwa starające się o przyjęcie wspólnej waluty, musza wcześniej przystąpić do systemu ERM II i przebywać w nim kolejne 2 lata. Celem ERM III jest zapewnienie stabilności kursów walut państw spoza strefy euro.

• Nazywany potocznie wężem walutowym. Wyznaczenie kursu centralnego waluty krajowej wobec euro i dopuszczalnego przedziału wahań wobec tego kursu. Standardowy przedział wahań wobec kursu centralnego wynosi +/- 15%, jednak przedział ten może zostać zmieniony na wniosek państwa członkowskiego.

Członkowsko w UE

• 1952: Belgia, Niemcy, Francja, Włochy, Luksemburg, Holandia ( 1952 r. - utworzyły wspólny rynek węgla i stali),

• 1973: Dania, Irlandia, Wielka Brytania - dołączenie do wspólnoty i jej poszerzenie o politykę społeczną, regionalną i ochrony środowiska,

• 1981 i 1986: Grecja, Hiszpania i Portugalia,

• 1995: Austria, Finlandia i Szwecja,

• 2004 (maj): Czechy, Estonia, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta, Polska, Słowenia i Słowacja,

• 2007: Bułgaria i Rumunia,

• 2013: Chorwacja

• Kraje kandydujące: Islandia, Macedonia, Czarnogóra, Serbia i Turcja,

• Potencjalni kandydaci: Albania, Bośnia i Hercegowina, Kosowo.

Korzyści wspólnej waluty:

• Pewność siły nabywczej,

• Brak kosztów transakcyjnych,

• Łatwość porównywania cen,

• Brak ryzyka kursowego.

Siedziba EBC - budynek Eurotower we Frankfurcie nad Menem.

Organy EBC:

• zarząd EBC,

• Rada Prezesów EBC,

• Rada Ogólna.

Zarząd:

• 6 osób - prezes, v-ce prezes, 4 członków,

• Kadencja - 8 lat,

• Członkowie są mianowani przez Radę Europejską, stanowiącą większość kwalifikowaną,

• Prezes Mario Draghi (od końca roku 2011).

Zadania zarządu:

• Przygotowanie posiedzeń Rady Prezesów,

• Zarządzanie bieżącą działalnością EBC,

• Wykonywanie określonych uprawnień przekazywanych Zarządowi w drodze delegacji przez Radę Prezesów, w tym uprawnień o charakterze regulacyjnym,

• Realizacja polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesów oraz przekazywanie niezbędnych informacji w tym zakresie krajowym bankom centralnym strefy euro,

• Realizacja polityki rezerw obowiązkowych,

• Podejmowanie decyzji dotyczących operacji kredytowych oraz operacji otwartego rynku i przeprowadzanie tych operacji razem z NBC,

• Realizacja funkcji emisyjnej,

• Przeprowadzanie razem z NBC operacji zagranicznych oraz administrowanie oficjalną rezerwą dewizową Wspólnoty,

• Zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemów płatności i rozliczeń pieniężnych zarówno w obrębie Unii, jak i w relacjach z państwami trzecimi.

Zadania Rady Prezesów:

• Główny organ decyzyjny EBC,

• Skład: Zarząd + NBC Państw UGiW,

• Uchwalanie wytycznych o podejmowanie decyzji potrzebnych do wykonywania zadań nałożonych na EBC i Eurosystem,

• Formułowanie polityki pieniężnej strefy euro - podejmowanie decyzji dotyczących celów monetarnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz uchwalanie wytycznych w sprawie wykonania tych decyzji,

• W ramach nowych obowiązków EBC związanych z nadzorem bankowym - uchwalanie decyzji dotyczących aktów prawnych, na mocy których podejmowane ssą decyzje nadzorcze oraz uchwalanie (w trybie zatwierdzenia przy braku sprzeciwu) projektów decyzji przedstawianych przez Radę do spraw Nadzoru.

Pozostałe zadania

• uchwalanie regulacji mających na celu zapewnienie efektywności i solidności systemów płatniczych we Wspólnocie;

• realizacja funkcji konsultacyjnych

• uchwalanie regulacji wewnętrznych EBC określając ich organizację wewnętrzną Banku i jego organów kierowniczych

• uchwalanie zaleceń mających na celu ułatwienie narodowym bankom centralnym i państwom członkowskim transakcji posiadanymi rzez nie rezerwami walutowymi

• autoryzowanie emisji banknotów euro i zatwierdzanie wielkości emisji monet euro

• uchwalanie zasad niezbędnych do ujednolicenia procedur księgowych i informacji odnoszących się do operacji przeprowadzonych rzez narodowe banki centralne

Unia bankowa - filary

• Jednolity mechanizm nadzorczy (EBC)

• Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja banków

• Wspólnotowy system gwarancyjny

Cele unii bankowej

• Ochrona Eurosystemu przed kolejnym kryzysem finansowym

• Ochrona państwa, a tym samym podatników, przed ponoszeniem kosztów ratowania i upadłości banków

Zasięg nadzoru EBC

Banki ważne systemowo, czyli:

• grupy bankowe funkcjonujące w co najmniej w trzech krajach Unii Europejskiej

• banki posiadające aktywa ogółem w wysokości przekraczającej 30 mld EUR

• banki, których suma aktywów przekracza 20% PKB kraju macierzystego, (z wyjątkiem banków o aktywach niższych od 5 mld EUR)

Zasięg nadzoru EBC

• Nadzorem EBC mają być objęte także 3 największe banki w danym kraju oraz te, które dostały pomoc publiczną

• Niektóre banki córki z państw poza strefą euro, ze względu na spółki matki, niezależnie czy kraj przystąpi do super nadzoru czy nie i tak mogą być objęte nadzorem EBC

• EBC może objąć nadzorem każdy bank transgraniczny, jeżeli uzna, że są ku temu przesłanki. Może także wydawać instrukcje krajowym nadzorcom w przypadku banków plasujących się poniżej wymienionych progów
  (EBC będzie obejmował 120 dużych banków***)

Główny cel nadzorcy

• Zapewnienie bezpieczeństwa, stabilności europejskiego systemu bankowego i spójności nadzoru

• Licencjonowanie banków, kontrola wzajemnego finansowania się banków, inwestycji banków, decydowanie o podwyższeniu rezerwy na wypadek turbulencji gospodarczych, sankcjonowanie banków

Rada ds. Nadzoru EBC

• przewodniczący - kadencja 5 lat, nieodnawialna

• wiceprzewodniczący

• czterej przedstawiciele EBC

• po jednym przedstawicielu właściwego organu krajowego z każdego państwa członkowskiego uczestniczącego w jednolitym mechanizmie nadzorczym

Organy nadzoru na szczeblu UE

Nadzór mikroostrożnościowy	Nadzór makroostrożnościowy
EuropeanSupervisoryAuthorities (ESAs): European Banking Authority (EBA) EuropeanInsures and OccupationalPensions Authority (EIOPA) European Securities and Markets Authority (ESMA)	The EuropeanSystemicRisk Board (ESRB)
EBC (zgodnie z unią bankową) od jesieni 2014r.	EBC (zgodnie z unią bankową) od jesieni 2014r.

Wykład 6 09.12.2014

 

Polska a unia bankowa:

• Z definicji objęcie nadzorem EBC w Polsce będzie ograniczone do trzech największych banków (nadzór fragmentaryczny)

• Patrząc na strukturę własnościowa polskiego sektora bankowego, zakres objęcia unią bankową będzie znacznie szerszy (70% banków jest w rękach inwestorów zagranicznych)

 

Rada ogólna:

• Skład: prezes, wiceprezes zarządu EBC + prezesi NBC wszystkich krajów UE

• Organ tymczasowy działający do momentu gdy wszystkie państwa UE wejdą do strefy euro

• Kompetencje bardzo ograniczone o charakterze administracyjnym

 

Europejski Instytut Walutowy (EIW)

Miał się przyczynić do realizacji warunków koniecznych do przejścia do III etapu UGW, w szczególności przez:

16. Wzmocnienie koordynacji polityki pieniężnej państw członkowskich w celu zapewnienia stabilności cen

1. Zapewnienie przygotowania koniecznego do wprowadzenia ESBC prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej i przyjęcia jednej waluty podczas trzeciego etapu

1. Nadzorowanie rozwoju ECU

W celu przygotowania trzeciego etapu wprowadzania UGW EIW:

• Przygotowuje dokumenty i procedury konieczne do prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej podczas trzeciego etapu

• Wspiera harmonizację, gdzie jest to konieczne, zasad i praktyk rządzących gromadzeniem opracowywaniem i rozpowszechnianiem danych statystycznych w dziedzinach należących do jego kompetencji

• Przygotowuje zasady operacji, które będą podejmowane przez narodowe banki centralne w ramach ESBC

• Przyczynia się do sprawnego przebiegu płatności transagranicznych

• Nadzoruje techniczne przygotowanie banknotów wspólnej waluty

 

Pryncypia polityki pieniężnej NBC UE określone w traktacie z Maastricht:

• Uznanie stabilności cen za podstawowy cel polityki pieniężnej

• Zakaz finansowania wydatków publicznych, także deficytu budżetowego przez BC

• Zapewnienie niezależności BC

 

Rodzaje niezależności BC:

• Instytucjonalnie (zakaz zatwierdzania, znoszenia i odraczania decyzji NBC funkcjonujących w ramach europejskiego systemu bankowego)

• Funkcjonalnie

• Zdolność do samodzielnego kształtowania i realizacji polityki pieniężnej oraz wypełniania innych statutowych zadań

• W tym celu ESBC został wyposażony w odpowiednie uprawnienia decyzyjne i operacyjne, m.in. w dziedzinie polityki emisyjnej, w dziedzinie kredytowej, a także w odniesieniu do polityki rezerw obowiązkowych

• Personalnie

• Zasada niezależności personalnej ESBC realizuje się w długim okresie kadencji prezesów banków centralnych (wynoszącym minimum 5 lat) oraz członków Zarządu EBC (8lat)

• Zasadę wzmacnia ustawowe określenie sposobu powoływania i odwoływania członków Zarządu EBC oraz NBC

• Finansowo

• Zdolność narodowych banków centralnych do samodzielnego zaopatrywania się w środki finansowe niezbędne do prawidłowego wypełniania zadań w ramach ESBC

• Parlament, ani rząd nie mogą wywierać wpływu na finanse BC

 

Pozostałe zasady działania EBC:

• Przejrzystość (informacje na temat strategii ocen, decyzji, procedur, w sposób otwarty, jasny, terminowy)

• Wiarygodność (np. komunikaty)

• Zdyscyplinowanie (wgląd do założeń i wykonani polityki pieniężnej)

• Przewidywalność (ogłaszanie np. założeń)

• Odpowiedzialność demokratyczna - obowiązek rozliczania się przez BC ze swoich działań, stanowi przewagę dla jego niezależności

 

Niezależność a kontrola nad EBC:

• Kontrolę sądową nad EBC w zakresie zgodności aktów EBC z prawem oraz ochrony jego praw pełni Trybunał Sprawiedliwości UE

• Rozstrzyga on sprawy unormowane w Traktacie, treści nie będące w jego jurysdykcji rozstrzygają sądy krajowe

 

Kontrola EBC:

• Rachunki EBC i KBC są kontrolowane przez niezależnych, zewnętrznych rewidentów, zarekomendowanych przez Radę Prezesów i zatwierdzonych przez Radę UE

• Rewidenci mają uprawnienia do kontroli wszystkich ksiąg i rachunków EBC i KBC oraz do uzyskania pełnej informacji o ich transakcjach

• ESBC prowadzi także działalność publikacyjną z zakresu prowadzonej przez siebie działalności. Opracowuje analizy, informuje społeczeństwo poprzez oficjalne przemówienia i wywiady członków Zarządu i Rady Prezesów

• Niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny rozpoczął w czerwcu 2013 roku bezprecedensową procedurę sprawdzenia legalności działań EBC

• Jest to wynik uzasadnionych wątpliwości wobec legitymacji niestandardowych posunięć tego banku podejmowanych w kryzysie strefy euro

• EBC stosował w okresie kryzysu (rozpoczętego w 2008 roku) zarówno działania określane jako standardowe (m.in. Obniżał stopy procentowe), jak i niestandardowe

 

Niestandardowe instrumenty polityki pieniężnej EBC:

• Program zakupu obligacji zabezpieczonych

• Uruchomiony w 2009 i 2011 roku

• Cel: dostarczenie płynności do sektora bankowego. EBC obniżył wymogi zabezpieczeń dla obligacji, umożliwiając odkupienie od banków w strefie euro wielu papierów dłużnych o wątpliwej wiarygodności albo zabezpieczonych obligacjami zagrożonych niewypłacalnością państw członkowskich

• EBC bezpośrednio pomagał bankom, a pośrednio stabilizował sytuację na rynku długu publicznego

• Skup obligacji państw będących najmocniej dotkniętych kryzysem

• Zainicjowany w 2010 r., zakończony w 2012

• EBC zakupił obligacje na sumę ponad 214 mld euro

• FED skupił obligacje rządowe warte 2,4 biliona dolarów. Odsetki od nich stanowią część zysku FED. FED wpłacił z zysku do budżetu w 2013 r. 77,7 mld euro

• Jeśli NBP zechciałby skupić dług publiczny na skalę amerykańska (ok. 15% PKB), to aktywa NBP powiększyłyby się o obligacje warte 240 mld zł. Licząc ostrożnie, że dałyby one odsetki rzędu 2,5%, to po roku NBP zasiliłby budżet dodatkowymi 6 mld zł

• Cel: obniżenie rentowności obligacji (kosztów obsługi długu publicznego), ochrona państw przed bankructwem

• EBC skupował m.in. obligacje Grecji, Włoch, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii

Zmiana ustawy o NBP - propozycje;

Kierunek zmian:

• Możliwość skupu skarbowych papierów wartościowych

• Zwiększanie kompetencji władz państwowych w systemie pieniężnym

 

• Wprowadzenie programu nisko-oprocentowanych, trzyletnich pożyczek dla sektora bankowego w strefie euro

• Działanie zostało przeprowadzone dwukrotnie (na przełomie 2011 i 2012 roku) na sumę ponad 1 bln euro

• Cel: dostarczenie płynności do sektora finansowego, a także pobudzenie akcji kredytowej banków wobec realnej gospodarki. Cel zakamuflowany: EBC liczył, że banki wykorzystają część pożyczki do nabycia obligacji państwowych, finansujących dług publiczny

• Sierpień 2012 - Prezes EBC zapowiedział możliwość nieograniczonego skupy obligacji państw członkowskich na rynku wtórnym

• Podejmowane w sytuacji nadmiernego podwyższenia rentowności obligacji i pod określonymi warunkami politycznymi, które byłoby ustalane w porozumieniu w Europejski Mechanizmem Stabilności

• Cel: ograniczanie kosztów obsługi zadłużenia i obniżenie ryzyka bankructwa państw w strefie euro

• W 2013 roku dyskutowane były kolejne niestandardowe działania EBC

• Dotyczyły one m.in. Dalszego obniżenia stóp procentowych, w tym wprowadzenia tzw. Ujemnych stóp (pobieranie opłat za depozyty bankowe), aby deponenci skierowali oszczędności do realnej gospodarki

• Myślano także o kolejnym wprowadzeniu programu skupu obligacji zabezpieczonych, jednak tym razem na znacznie większa skalę

 

Wniosek:

• EBC znacząco zwiększył zakres władzy w strefie euro, przekroczył swój mandat, a nawet naruszył zapisy traktatowe określające jego kompetencje

• EBC nie może ratować przed bankructwem zagrożonych państw, ani nie wolno mu pełnić w strefie euro funkcji pożyczkodawcy ostatniej instancji

• Suma bilansowa EBC w kryzysie systematycznie wzrasta i sięga już 3 bln euro co stanowi ok. 30% PKB w unii walutowej w USA bilans FED wynosi ok.. 20% PKB

• Przejawem działań wzmacniających formalne uprawnienie Banku jest tzw. Unia bankowa. Oprócz ego wzrasta władza EBC wynikająca nie z formalnych regulacji a z praktyki działania w sytuacji kryzysowej

• Wykorzystanie instrumentów niestandardowych wywołuje ryzyko inflacji w długim terminie

• Krytyka działań EBC przez Niemiecki BC i Federalny Trybunał Konstytucyjny z Karlsruhe

 

Dylemat:

Czy wyjątkowość kryzysu uzasadnia przekroczenie mandatu EBC i jego kreatywną interpretację przepisów Traktatu?

Wykład 7 16.12.2014r.

Bank Anglii:

• Utworzony w 1694 r.

• Początkowe funkcje: bankier rządu, zarzadzanie długiem publiczny

• Następnie Poszerzenie Funkcji: Funkcja Emisyjna, Bank Banków

• W ramach funkcji bank banków - pożyczkodawca ostatniej szansy w czasie licznych kryzysów

• 1931 r odejście od systemu waluty złotej rezerwy złota i dewiz przekazano do ministerstwa skarbu, bank Anglii zarządza rezerwami wg wytycznych ministerstwa

• 1946 - Nacjonalizacja Banku Anglii, organ doradczy ministerstwa skarbu zarządzający długiem publiczny

• Po II wojnie - bank całkowicie zależny od rządu (cel instrumenty polityki pieniężnej określał rząd))

• 1997 r. - uzyskanie niezależności operacyjnej (cel inflacyjny określał jednak rząd

• 1998 r. ustawa o banku Anglii - nowa pozycja banku w sprawach decyzyjnych dotyczących polityki pieniężnej.

Funkcje banku:

• Główna władza monetarna

• Bank państwa

• Nadzór nad stabilnością finansową kraju

Obszary działania banku Anglii:

• Analiza monetarna i statystyka rynki (operacje związane z realizacją polityki pieniężnej

• Dbałość o stabilność finansową - identyfikacja zagrożeń obserwacja globalnego rynku finansowego, sporządzanie raportów o stabilności finansowej

• Dbałość o właściwą organizację systemu płatności i rozliczeń

Organy decyzyjne w banku Anglii:

• Komisje dyrektorów , Komitet dyrektorów nie wykonawczy

• Komitet polityki pieniężnej

• Komitet audytu i komitet polityki ryzyka

Komisja dyrektorów - skład i zadania

Skład:

• Prezes - mianowany przez Królową na 5 lat

• Dwóch Wiceprezesów - mianowani przez Królową na 5 lat

• 16 dyrektorów - 3 lata kadencji

Zadania:

• Prowadzenie bieżących spraw Banku, w szczególności ustalanie celów tej instytucji oraz strategii ich realizacji. Brak kompetencji w zakresie określania polityki pieniężnej. Działalność Komisji podlega kontroli i ocenie dokonywanej przez instytucje zewnętrzną

Komitet dyrektorów nie wykonawczych

Skład:

• Przewodniczący mianowany przez Kanclerza Skarbu

• Wszyscy dyrektorzy nie wykonawczy

Zadania:

Nadzoruje Bank Anglii w zakresie wykonania nałożonych na niego obowiązków, dokonuje przeglądu procedur polityki pieniężnej, nadzoruje działalność kontroli wewnętrznej, przedstawia finansowy raport roczny BA Kanclerzowi skarbu

Komitet polityki pieniężnej

Skład:

• Prezes, vice prezesi 2 dyrektorów wykonawczych, 4 członków mianowanych przez kanclerza skarbu

Zadania:

• określa politykę pieniężna zgodnie z celem ustalonym przez Ministerstwo Skarbu

• Komitet odbywa posiedzenia przynajmniej raz w miesiącu, przy udziale ministra skarbu, ale bez prawa głosowania, kworum wynosi 6 osób, przy czym dwiema z nich muszą być albo Prezes i Wiceprezes…

Cel Polityki gospodarczej i pieniężnej:

• Polityka rządu nastawiona jest na osiąganie wysokiego i stabilnego poziomu wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia

• Stabilność cen, jako cel polityki pieniężnej (2%), jest warunkiem wstępnym ich osiągnięcia

• Wniosek: duża zależność BA od rządu (niezależność operacyjna, cel określa rząd)

• Pozostałe banki centralne UE są bardziej niezależne

Instrumenty polityki pieniężnej:

1. Rezerwa obowiązkowa:

• Wprowadzona 01.06.1998 r.

• Od depozytów pow. 500 mln funtów

• Stopa rezerwy 0.15%

• Nieoprocentowane

• Rodzaj podatku

• Stopy procentowe:

• Oficjalna stopa repo

• Banki rozliczeniowe mają rachunki w BA

• Pozostałe banki w bankach rozliczeniowych

• Operacje otwartego rynku:

• Operacje repo (raz w tygodniu odsprzedaż po 2 tyg.) oficjalna stopa procentowa repo

• Operacje bezwarunkowe…

Niemiecki bank Federalny

• 1957 r. rozpoczęcie działalności

• Od 1999 r. - członek Eurosystemu

• Zatrudnia 10 000 osób

• Posiada 9 biur regionalnych i 41 oddziałów

• Obszary działalności: stabilność walutowa w strefie Euro….

Do 2001 roku był odpowiedzialny za emisję pieniądza i politykę pieniężną w Niemczech. Wraz z wprowadzeniem waluty euro przekazał swoją niezależność Europejskiemu Bankowi Centralnemu.

Rada Banku Centralnego - organ polityki pieniężnej do czasu wejścia do strefy euro.

Skład:

• Dyrektorium, w skład którego wchodzili prezes, wiceprezes i sześciu członków. Byli oni proponowani przez rząd niemiecki.,

• Dziewięciu prezesów Krajowych Banków Centralny proponowani przez Radę Federalną

• Dyrektorium było…

Zarząd - kadencja 8 lat, nie krócej niż 5 lat

• Kieruje i zarządza Bundesbankiem

• Składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech członków

• Prezesa, wiceprezesa i 1 członka nominuje rząd federalny

• Pozostałych 3 członków mianuje Rada Federalna w porozumieniu z rządem federalny

FED (prezentacja)

201 700 USD rocznie zarobki prezesa banku USA ( w pl 700 000 zł)

Funkcje FED:

• Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej

• Nadzór bankowy

• Utrzymanie stabilności finansowej i ograniczanie ryzyka systemowego

Pozostałe funkcje FED:

• Zapewnienie obsługi finansowej instytucji depozytowych, rządu oraz sprawnego systemu płatniczego

• Instytucje depozytowe to: banki komercyjne, stowarzyszenia oszczędnościowo-pożyczkowe, banki oszczędnościowe, unie kredytowe

• Wymienione instytucje prowadzą działalność depozytowo-kredytową

Cel polityki pieniężnej:

• Efektywne wspieranie pełnego zatrudnienia, stabilnych cen oraz umiarkowanych długoterminowych stóp procentowych

• Stabilne ceny są traktowane jako warunek trwałego wysokiego wzrostu gospodarczego sprzyjającego wzrostowi zatrudnienia.

• Stabilność cen warunkuje także …

Cel polityki pieniężnej WSBC a cel FED:

• Jasny cel ESBC, priorytet zachowania stabilności cen

• FED - stabilność cen, wzrost gospodarczy, kolejność niejasna

Instrumenty polityki pieniężnej FED:

• Operacje otwartego rynku

• Stopa dyskontowa

• Rezerwy obowiązkowe

FED, a nadzór bankowy:

• Doświadczenie : 1929 r. - upadło 40% banków, koniec lat 80, kryzys finansowy XXI wieku

• Rada Gubernatorów - nadzór nad bankami stanowymi, będącymi członkami SRF

• Urząd Kontroli Pieniężnej - nadzór nad bankami krajowymi

• Federalna Korporacja Ubezpieczenia depozytów - nadzoruje banki niebędące członkami SRF. Działa od 1934 r. gwarantuje depozyty do 100 tys. dolarów

---