02.10.2013

Wykład 1

1. Literatura obowiązkowa:

   • Red. nauk. A. Słowiński; Polityka pieniężna, C. H. BECK, Warszawa 2011

   • I. Pyka; Bank centralny na współczesnym rynku pieniężnym. Dyscyplina regulacyjna, skuteczność, instrumenty, C.H.BECK, Warszawa 2010

   • S. Hefferman: Nowoczesna Bankowość, PWN, Warszawa 2007

   • Red. nauk. W. Przybylska-Kapuścińska; Współczesna polityka pieniężna, Delfin, Warszawa 2008

2. Konsultacje:

   • 523D

3. Egzamin:

   • Testowy, ale tylko w I terminie

   • Opisowy w każdym kolejnym terminie

1. Bankowość centralna – geneza i przesłanki powstania:

   • Istota bankowości centralnej

   • Pierwsze banki centralne

   • Zmiany w bankowości centralnej

   • Funkcje i zadania współczesnych banków centralnych

1. Bankowość centralna:

   • System organizacji tradycyjnego pośrednictwa finansowego – banków – instytucji kredytowych

   • Odnosi się do działalności banków centralnych i różnych przedsiębiorstw bankowych (banki komercyjne, banki uniwersalne, spółdzielcze, hipoteczne, etc.)

     • Banki się specjalizują (specjalistyczne) i nie specjalizują (uniwersalne)

     • Banki specjalistyczne mogą wykonywać różne czynności, ale kierując się prawem bankowym

     • Bank specjalizując się w pewnym zakresie, Np. stając się bakiem hipotecznym, wybiera pewną część działalności bankowej

     • Specyficzny jest układ portfela bankowego

     • Każdy bank o bardzo wyprofilowanej działalności ma inny typ ryzyka i generuje inny charakter bankowości narodowej

     • W Polsce banki prowadzą bardzo typową działalność (Np. banki hipoteczne są tylko 3), ale dzięki temu w Polsce jest mniejsze ryzyko

     • Gdyby uregulować wszystkie czynności pożyczkowe nie byłoby rynku kapitałowego, międzybankowego, – więc nie są to sprawy proste

   • Nieraz traktowana jest jako dziedzina wiedzy o zasadach funkcjonowania banków – instytucji kredytowych

   • Model bankowości centralnej powstał w efekcie potrzeb zachowania równowagi pieniężnej gospodarki światowej nękanej kryzysami finansowymi

   • Momentem przełomowym był w powierzaniu zadań bankom centralnym upadek systemu monetarnego waluty złotej

     • Zobowiązanie pieniężne nie jest zobowiązaniem gotówkowym

   • Ostateczne załamanie tego systemu nastąpiło w 1976 roku

     • Załamanie systemu waluty złotej (upadek porozumień z Breton-Woods)

     • Większość banków centralnych powstała w II połowie XIX wieku

     • BC dbają o to żeby pieniądz papierowy miał swoją wartość

     • Pieniądz złoty – była substancja wartości, natomiast pieniądz papierowy lub zobowiązania nie są pewne

     • Pieniądz papierowy jest warty tyle ile obiecuje nam państwo

     • Kiedy upadła waluta złota potrzebna była instytucja zabezpieczająca pieniądz papierowy który nie ma wartości substancjonalnej

• Banki centralne otrzymały nowe zadania przekształcając się w instytucje publiczne działające na zlecenie władzy ustawodawczej pełniąc funkcji instytucji państwowej

  • Banki centralne przestały pełnić funkcje komercyjne stając się instytucjami o charakterze zarobkowym

    • Historycznie funkcje banku centralnego były różne

    • Banki centralne w systemie dwuszczeblowym nie są instytucjami komercyjnymi (komercyjne są Np. ING, PKO, a banki centralne nie są w tej grupie)

    • Banki centralne są instytucjami zarobkowymi, ponieważ generują koszty, które musza pokrywać z zysków,

    • Zyski są do pokrycia kosztów, ale nie do zwiększania kapitału (do działalności komercyjnej)

    • Jeśli koszty są niższe od zysków – to nadwyżka zasila budżet państwa (Np. w zeszłym roku nadwyżka była bardzo duża, w jednym roku NBP nie zasilił budżetu państwa)

    • Prezes NBP musi współpracować z ministrem finansów

1. Pierwsze banki centralne:

   • Powstawały w różnych okresach

   • 1657 – Bank Szwecji

   • 1694 – Bank Anglii

   • 1913 – System Rezerwy Federalnej – USA

   • 01.01.1999 – rozpoczyna swoją działalność EBC

   • Banki te realizowały różne zadania

   • Bankowość centralna rozwinęła się pod koniec XVII wieku

   • Wtedy to powstaje potrzeba wydzielenia funkcji banku centralnego w wielu państwach – 1900 rok – funkcjonuje w świecie 18 banków centralnych

   • W Europie pod koniec XIX wieku większość państw miała banki centralne

   • W roku 1990 zmienił się model i funkcje Banku Centralnego w Polsce, ale nie sama nazwa (NBP – Narodowy Bank Polski)

   • W roku 1990 pieniądz polski zmienił swoją wartość, ale nie zmienił swojej nazwy

1. Podstawowy cel działalności banków centralnych:

   • Wiarygodny i stabilny pieniądz, który zapewnia podmiotom krajowym i zagranicznym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej

     • Obecnie prowadzi się mnóstwo rozmów na temat czy EURO przetrwa. Przez kryzys na rynku nie wiadomo czy jest to mocny pieniądz i czy przetrwa.

     • Dług publiczny wpływa na wartość EURO

     • EBC musi dbać o stabilność EURO

     • Pieniądz w pewnych przedziałach czasowych powinien nie szczególnie odchylać się od swojej wartości z poprzednich okresów.

     • Stabilny pieniądz gwarantuje stabilną gospodarkę

     • Cel stabilizowania pieniądza:

       • Wprawdzie istnieją poglądy, że aprecjacja jakiejś waluty powoduje problemy gospodarcze – silny pieniądz utrudnia wzrost gospodarki, słaby pieniądz pobudza eksport. Ale silna waluta buduje gospodarkę, daje bezpieczeństwo gospodarcze, bezpieczeństwo dla inwestycji.

     • Stabilność waluty krajowej może być uzyskiwana w polityce BC różnymi sposobami

2. Realizacja celu wymagała od banków centralnych:

   • W ujęciu przedmiotowym przyjęcia zasad:

     • Emisji znaków pieniężnych

       • Banki centralne muszą zadbać o emisję pieniądza

       • Do obiegu banki wprowadzają pieniądz przez system bankowy

       • Banki centralne monetyzują zobowiązania występujące w bankach komercyjnych

     • Obiegu pieniężnego

       • Banki centralne, czy to EBC czy Fed są zdolne do monetyzacji długu banków komercyjnych

       • Strategie wyjścia banków centralnych – sprowadzają się do tego, że banki centralne powinny się wycofać z nadzwyczajnej polityki pieniężnej

     • Stosunków pieniężnych z zagranicy

       • Należy zachować możliwość realizacji transakcji zagranicznych a w tym przypadku potrzebny jest pieniądz zagraniczny

       • Trzeba mieć rezerwy walutowe

       • Na poszczególnych rynkach finansowych może pojawić się niedobór pieniądza zagranicznego, który bank centralny musi zapełnić

       • Operacje Swap banków centralnych w okresie kryzysu walutowego, kiedy brak walut – wtedy zamienia się jedne waluty żeby mieć wystarczającą płynność w innych

   • W ujęciu podmiotowym określenia sposobu funkcjonowania instytucji monetarnych

     • EBC nie tylko odpowiada za emisję, ale odpowiada również za działalność instytucji monetarnych strefy euro

     • BC odpowiadają za funkcjonowanie sektora bankowego

     • Poza sektorem bankowym mamy sektor pozabankowy, NP. FI, instytucje ubezpieczeniowe bank centralny za niego nie odpowiada

     • BC dbają o to żeby w sektorze bankowym był porządek i bezpieczeństwo finansowe

     • Obecnie często trzeba kontrolować banki komercyjne gdyż te są bardzo zderegulowane, przez co upłynniają swoje należności kredytowe w procesach sekurytyzacyjnych, przez co przenoszą ryzyko niespłacenia kredytów na inne instytucje

     • Obecnie sektor bankowy musi być kontrolowany przez BC

3. System bankowy – najważniejszy element systemu finansowego:

   • Ogół instytucji bankowych w danym kraju kształtujących i regulujących warunki zaopatrywania podmiotów, niefinansowych (banki są nie po to, aby sobie wzajemnie udzielać pożyczek, ale transferować pieniądz do gospodarki) w środki płatnicze

   • W ujęciu podmiotowym – bank centralny i banki komercyjne

     • Najbardziej rozbudowany jest system bankowy, bo tam jest najwięcej oszczędności

4. Bank centralny:

   • Funkcjonuje zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami prawnymi i tradycją

   • Przyjmuje się, „że pełni funkcje”:

     • Banku banków

     • Banku emisyjnego (emituje pieniądz)

     • Banku państwa

5. Bank banków:

   • Organizuje i współuczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych

   • Reguluje działalność banków komercyjnych

   • Wspiera system rozliczeń bankowych w kraju i skali międzynarodowej

6. Bank emisyjny:

   • Emituje pieniądz gotówkowy i kreuje kredytowy (pieniądz kredytowy jest kreowany a nie emitowany)

   • Oddziałuje na ilość pieniądza w obiegu (oprócz pieniądza kredytowego są jeszcze oszczędności)

   • Określa jego wartość poprzez kształtowanie

     • Podaży pieniądza (jak stawia więcej pieniądza bankom komercyjnym – banki komercyjne są w stanie wykreować więcej pieniądza gotówkowego)

       • Jest to czynnik oddziaływania na gospodarkę

     • Stopy procentowej

       • Poprzez zapowiedzi, co się będzie działo ze stopami bazowymi

       • RPP może obniżyć stopy procentowe, jeżeli gospodarka hamuje

       • Zanim RPP podejmie decyzje jest analizowany cały materiał dotyczący gospodarki

     • Kursu walutowego

       • BC nie powinien wpływać na kurs walutowy, (ale może w ramach interwencji)

7. Bank państwa:

   • Obsługa budżetu państwa

     • BC prowadzi rachunek budżetu państwa – musi go obsługiwać a występuje problem, jeżeli ten rachunek jest pusty

     • NBP nie może kredytować budżetu państwa – to nie psuje naszego budżetu,

     • Nowoczesna forma finansowania deficytu – emisja obligacji, ale nie jest skierowana do banków centralnych

     • EBC nie ma obowiązku wykupywania obligacji określonych państw, ale może je skupować (nadzwyczajny wykup), lecz grozi to poważną inflacją

     • Na obsłudze BC zarabia

     • Nie można finansować bezpośrednio, ponieważ politycy wydają pieniądz podatnika i nie ma możliwości emisji pustego pieniądza

   • Prowadzenie rachunków bankowych

8. Współczesny bank centralny realizuje różne zadania:

   • Emituje pieniądz gotówkowy i kreuje pieniądz bezgotówkowy

   • Zarządza rezerwami walutowymi

   • Z rządem współzarządza kursem walutowym

   • Realizuje politykę dewizową państwa

   • Zapewnia bezpieczeństwo obiegu pieniądza bankowego

   • Zapewnia bezpieczeństwo i stabilność systemu finansowego (nie jest to bezpośrednio wpisane w politykę monetarną)

   • Prowadzi usługi bankowe wobec rządu i jego instytucji (prowadzi zdefiniowane usługi bankowe, które są zdefiniowane m.in. na stronie BC)

Wykład 2

Banki centralne w systemie finansowym

• Modele systemu finansowego

• System finansowy a system bankowy

• Zmiany w systemach bankowych

• System bankowy w Polsce

Literatura dodatkowa

M. Iwanicz-Drozdowska, W. L. Jaworski, A. Szelągowska, Z. Zawadzka: Bankowość, Poltext, Warszawa 2013, rozdział I

Modele systemów finansowych

• Anglosaski – w systemie finansowym dominują rynki finansowe – system bankowy integruje się z finansowymi

• Niemiecko – japoński – banki są podstawowymi instytucjami transferu pieniądza do gospodarki (model tradycyjny). Cały szereg czynności jest świadczony przez banki. Mamy bardziej do czynienia z bankami uniwersalnymi.

System bankowy – najważniejszy element systemu finansowego

• Ogół instytucji bankowych w danym kraju kształtujących i regulujących warunki zaopatrywania podmiotów niefinansowych w środki płatnicze

• W ujęciu podmiotowym – bank centralny i banki komercyjne

Rodzaje banków

• Banki centralne i banki komercyjne (pośrednik finansowy, który kieruje się motywem zysku i wzrostem wartości przedsiębiorstwa bankowego)

• Banki depozytowo – kredytowe (można powiedzieć ze są to banki specjalistyczne)

• Banki uniwersalne (mogą wykonywać czynności nie tylko stricte bankowe, mają większy wachlarz możliwości – te tradycyjne i te inwestycyjne)

• Banki inwestycyjne i inne specjalistyczne

Systemy bankowe mogą się różnić tym jaki jest stosunek i liczba banków specjalistycznych i uniwersalnych w danym systemie.

Funkcje systemu bankowego

• Gromadzenie środków i ich inwestowanie

• Skuteczne zarządzanie ryzykiem bankowym

• Transformacja pieniądza

• Transformacja czasu

Czynniki rozwoju systemów bankowych

• Zmiany w gospodarce i porządku społecznym

• Popyt na usługi bankowe

• Regulacje prawne

• Skłonność do innowacji

• Globalizacja, liberalizacja i deregulacja (liberalizacja jest źródłem globalizacji). Globalizacja otwiera nowe przestrzenie dla systemów bankowych. Deregulacja jest procesem, który spowodował, że banki mogą wykonywać usługi inwestycyjne. Deregulacja to usunięcie barier prawynch.

• Informatyzacja

Ewolucja zadań banków centralnych

• Dokonuje się stale pod wpływem różnych wydarzeń gospodarczych

• Inflacja „stagflacja (niewysoki poziom inflacji i brak wzrostu gospodarczego), recesja gospodarki światowej, niestabilność rynków finansowych, bąble spekulacyjne (nierównowaga na rynkach), globalny kryzys finansowy”

• Powstają nowe koncepcje bankowości centralnej globalnego banku centralnego, instytucji powiernictwa złych długów, większej dyscypliny regulacyjnej (system regulacji nadzorczych gdzie nie zawsze BC był odpowiedzialny za stabilność pieniądza – pojawiła się cała sieć instytucji finansowych – powinny to być Np. agencje ratingowe)itd.

  • Obecnie są koncepcje pojawienia się światowego banku centralnego

  • Koncepcja globalnego pieniądza (globola)

System bankowy w Polsce obejmuje:

• Bank centralny – Narodowy Bank Polski

• Banki komercyjne – w roku 2010 (51-49)

• Oddziały banków zagranicznych, instytucji kredytowych i przedstawicielstw działających w Polsce (21-18)

• Banki spółdzielcze (576-578)

• RAZEM: (646-647)

NBP

• Jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej

• Wypałnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o NBP i ustawie Prawo bankowe

• Wymienione akty prawne gwarantują niezależność NBP od innych organów państwa

• NBP pełni trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego, banku banków oraz centralnego banku państwa

• Organami NBP są: prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz zarząd NBP

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen

• Do głównych obszarów działalnośći NBP należą

  • Prowadzenie polityki pieniężnej

  • Działalność emisyjna

  • Rozwój systemu płatniczego

  • Zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski

  • Obsługa Skarbu Państwa

  • Działalność edukacyjna i informacyjna

NBP odpowiada za stabilność narodowego pieniądza

• Wypełniając ten konstytucyjny obowiązek. NBP opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz – uchwalane corocznie – założenia polityki pieniężnej

Zadania NBP

• Duży wpływ na działalność NBP miały w ostatnich latach i mają nadal procesy integracji europejskiej oraz członkostwo w UE, a w szczególności przygotowania Polski do uczestnictwa w strefie euro

• W celu właściwego przygotowania się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państw, które już wprowadziły wspólną walutę.

Banki komercyjne w Polsce

• Maja charakter uniwersalny

• Jest niewiele banków specjalistycznych

• Są tworzone jako spółki akcyjne, banki państwowe i banki spółdzielcze (referat: Zasady tworzenia banków komercyjnych w Polsce)

Instytucje kredytowe

• Przedsiębiorstwa, których działalność polega na przyjmowaniu wkładów i innych zwrotnych walorów klientów oraz udzielaniu kredytów na własny rachunek

Banki zagraniczne i instytucje kredytowe mogą otwierać w Polsce

• Swoje przedstawicielstwa na podstawie zezwolenia KNF wydanego, po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych, na wniosek zainteresowanego

Utworzenie oddziału banku zagranicznego w kraju

Następuje na podstawie zezwolenia KNF, wydanego…

Shadow – Banking (bankowość równoległa, sektor bankowy):

• Bankowość równoległa – sektor bankowy

• Przedsiębiorstwa finansowe ukierunkowane na zysk udzielające pożyczek z własnych środków oferujące różne produkty oszczędnościowe i inwestycyjne

• Nie wchodzą do sektora bankowego

• Ich działalność ma charakter pozabankowy

• Nie podlegają bankowi centralnemu

• Nie wchodzą do systemu bankowego

• Nie są kontrolowane przez nadzór bankowy

Przykłady w Polsce:

• Nova New – spółka wirtualna – oferuje transakcje jednorazowe i maskujące – linia inwestycyjna – produkt, który daje roczny zysk 25% bez żadnych wymogów, co do wkładu.

• Dobra lokata – spółka z o.o. – posiada strukturę grupy kapitałowej – daje możliwość wykonywania szeregu różnych usług finansowych.

• Lex-Security w Mysłowicach – płaci prowizje za pożyczane pieniądze

• Firma handlowo-usługowa Abako Katarzyna Smolec w Tychach

Rekiny piramid:

• Socjet Resouces GMBH – w Polsce reprezentowana przez Marka Jachowicza z biurem w Warszawie.

• Jest właścicielem 45% udziałów w West Africa Gold SARL, która posiada dwie kopalnie złota

Amber gold:

• Piramida finansowa podobnie jak firma Madoffa – Patrz Gazeta Bankowa nr 10 -2012, s. 108

Wykład 3 16.10.2013

System bankowy w strefie euro

Europejski system banków centralnych

Krajowe banki centralne w eurosystemie

Europejski System Banków Centralnych

• Podstawa prawna funkcjonowania

• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

• Statut Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych

Zgodnie z Traktatem WE funkcje banku centralnego dla wspólnej waluty pełni Europejski System Banków Centralnych

• Ze względu na zróżnicowany poziom integracji w ramach UGW faktycznymi instytucjami władzy monetarnej są EBC oraz banki centralne krajów strefy euro. To one – w ramach tzw. Eurosystemu – wypełniają podstawowe zadania ESBC

Europejski system banków centralnych

• EBC – organ wykonawczy ESBC

• NBC – Narodowe Banki Centralne – w skład wchodzą wszystkie banki centralne UE

• Banki komnercyjne wraz z NBC tworza krajowe systemy bankowe

• W strefie euro – system bankowy Eurosystemu

• Poza strefą euro – ale w UE – ststem bankowy UE

ESBC

• Nie posiada osobowości prawnej

• Organ uchwałodawczy

• Organ niezależny

• Organ wspólnej polityki monetarnej wobec euro

Cel główny ESBC:

• Osiągnięcie i utrzymanie stabilność cen

• Nie może on jednak pozostawać w sprzeczności z głównymi celami gospodarczymi państw członkowskich strefy euro

ESBC – funkcje i zadania:

• Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej w strefie euro

• Prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do strefy euro

• Dokonywanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieniężnej

• Zarządzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi w strefie euro

• Zapewnienie sprawnej organizacji i funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i systemu płatności

• Gromadzenie informacji statystycznej sektora finansowego i gospodarczego całej UGW.

Zasady funkcjonowania ESBC:

• federalny charakter systemu

• decentralizacja działania

• niezależność EBC

Europejski System Banków Centralnych:

• Federalny charakter Europejskiego Systemu Banków Centralnych wiąże się z tym, że instytucje realizujące funkcje banku centralnego wykonują swoje zadania nie na obszarze jednego państwa federalnego, ale na obszarze kilkunastu suwerennych państw.

• Federalny system bankowości centralnej został oparty w dużej mierze na systemach istniejących w Stanach Zjednoczonych i w Republice Federalnej Niemiec.

• Zasada subsydiarności (pomocniczości) stanowi, iż w dziedzinach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej, Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele rozważanych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich i przez to, ze względu na ich rozmiary lub skutki, mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu unijnym.

• Wyrazem zasady subsydiarności jest szeroko stosowana decentralizacja wykonawcza, której towarzyszy centralizacja najważniejszych decyzji na szczeblu EBC:

  • Narodowe banki centralne realizują operacje z zakresu polityki pieniężnej ustalone przez EBC,

  • Decentralizacja funkcji analityczno-doradczych,

Europejski Bank Centralny:

• Został powołany 1 czerwca 1998 a od 1999 roku prowadzi działalność statutową.

• Siedziba Frankfurt nad Menem

• Utworzony na wzór Bundesbanku

• Głównie ze względu na cel, niezależność, wiarygodność i pozycję międzynarodową

Zadania EBC:

• Tworzenia prawa strefy euro

• Wydawanie aktów prawnych; rozporządzenia, decyzje, zalecenia, opinie

• Wykorzystuje instrumenty prawne wskazówki i instrukcje

• W imieniu ESBC realizuje politykę monetarną strefy euro

Władzami Eurosystemu i ESBC są dwa najważniejsze organy decyzyjne EBC

• Rada Prezesów i Zarząd (art.9 ust,3 Statutu)

• Trzecie ciało decyzje – Rada Ogólna – będzie istanieć dopóty, dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przyjmą euro (art.. 45 Statutu)

• Kiedy? – patrz derogacja – okres, w którym państwa czekają na przystąpienie do strefy Euro

ZADANIA ZARZĄDU

• Zarząd jest organem wykonawczym Europejskiego Banku Centralnego. W skład zarządu wchodzi Prezes, Wiceprezes oraz czterech członków.

• prowadzanie bieżącej polityki pieniężnej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Zarządzającej,

• przekazywanie narodowym bankom centralnym instrukcji koniecznych do realizacji wytycznych i decyzji Rady Zarządzającej,

• przygotowywanie posiedzeń Rady Zarządzającej,

• bieżące zarządzanie EBC,

• wykonywanie innych zadań powierzonych przez Radę Zarządzającą, łącznie z uprawnieniami o charakterze regulacyjnym.

Rada zarządzająca (naczelna):

• ZADANIA

• uchwalanie kierunków działania i podejmowanie decyzji, koniecznych dla zapewnienia realizacji zadań powierzonych ESBC;

• formułowanie polityki pieniężnej realizowanej w ramach Eurosystemu;

• określanie instrumentów wykorzystywanych w trakcie realizacji tej polityki (a zwłaszcza podejmowanie decyzji odnośnie pośrednich celów operacyjnych,

• poziomu stóp procentowych w unii walutowej oraz wielkości rezerw obowiązkowych).

RADA GENARALNA (GŁÓWNA) EBC:

• Rada Generalna jest organem, który pełni wobec EBC jednoznacznie sprecyzowane funkcje konsultacyjne, a także funkcje nadzorcze. Jej głównym zadaniem jest ocena postępu gospodarek państw, które nie przystąpiły jeszcze do strefy euro, z punktu widzenia dostosowania ich do wprowadzenia wspólnej waluty. Rada Generalna składa się z Prezesa i Wiceprezesa Zarządu EBC oraz prezesów wszystkich dwudziestu siedmiu narodowych banków centralnych.

Niezależność Banku Centralnego:

• Oznacza,że jest on niezależny i odpowiedzialny przed demokratycznymi instytucjami i opinią publiczną.

• EBC posiada niezależność: polityki monetarnej, instytucjonalną, osobistą, finansową

Niezależność instytucjonalna

• Występuje wtedy, gdy żadna instytucja nawet rząd czy parlament nie ma wpływu na cele i instrumenty polityki monetarnej

• Łączy się ja z niezależnością prawną ponieważ zwykle jest wysko gdy gwarantują ją akty prawne największej rangi- konstytucja, ustawa prawo bankowe, traktat itp.

• Utożsamia wiec z niezależnością prawno – instytucjonalną

Niezależność polityki monetarnej EBC

• Sprowadza się do możliwości prowadzenia niezależnej polityki stopy procentowej

Niezależność personalna EBC

• Określana jest przez specjalne procedury doboru i dymisji członków organów decyzyjnych, określenie ich kompetencji, okresów kadencji

Niezależność finansowa:

• Zapewnia sposób finansowania banku centralnego , źródła kapitału i osiąganych dochodów

• Kapitał EBC pochodzi z krajowych banków centralnych a dochody z operacji polityki pieniężnej

Wykład 4 23.10.2013

System bankowy w Stanach Zjednoczonych

1. Organizacja i zadania Fed

2. Cechy systemu bankowego w USA

3. Banki depozytowo-kredytowe

4. Banki inwestycyjne

5. Holdingi bankowe i finansowe

6. Sektor bankowy w USA a gospodarka światowa

7. Sektor bankowy w USA i Wielkiej Brytanii

System Rezerwy Federalnej w USA – The Federal Reserve System

• Jako bank centralny Stanów Zjednoczonych powstaje w roku 1913

• Oznacza to, że przejmuje funkcje banku centralnego

• Wcześniej: 1791r. kongres USA powołuje pierwszy bank Stanów Zjednoczonych – na 20 lat – prywatna korporacja. Pełnił funkcję instytucji depozytowej

• W Baka; Bankowość centralna; Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 2001

• Drugi bank Stanów Zjednoczonych Ameryki

• Powołany w 1816 roku na 20 lat. W 1936 został zamknięty na wniosek prezydenta USA A. Jacksona pomimo zgody na jego funkcjonowanie przez Kongres USA

• Powołany do prowadzenia działalności komercyjnej i regulacyjno – refinansowej

Era wolnej bankowości w USA

• Obowiązuje w latach 1836 – 1863

• Duża swoboda w zakładaniu banków komercyjnych

• Każdy może założyć bank

• Każdy bank może emitować swoje pieniądze

• Narastają jednak regulacje i ograniczenia stanowe

The Nacional Banking Act = ustawa o bankowości krajowej

• Cel – stworzenie krajowego systemu bankowego

• Zadania:

  • Ujednolicenie warunków i zasad działalności banków krajowych

  • Przyjęcie zasad emisji pieniądza bankowego

  • Przywilej emisji pieniądza uzyskały tylko banki ogólnokrajowe

  • Określenie rodzajów i wielkości pieniądza rezerwowego

  • Większe restrykcje i nowe regulacje w systemie bankowym

  • Ograniczenie bankowej działalności międzynarodowej

Ustawa o utworzeniu Systemu Rezerwy Federalnej

• Jako banku centralnego powstaje w 1913

• Nazywa się ją nową instytucją ukierunkowaną na regulowanie podaży pieniądza i kredytu w stosunku do potrzeb gospodarczych

• A także refinansowania działalności kredytowej banków komercyjnych

Fed

• Powstaje bezpośrednio wskutek wielkiej paniki bankowej z 1907

• Przechodzi stale poważne zmiany

• 1978 – ustawa o pełnym zatrudnieniu i wzroście gospodarczym

• 1980 – ustawa o kontroli monetarnej i deregulacji instytucji depozytowych

• Ważna ochrona drobnych deponentów i stabilność finansowa

Cechy instytucjonalne Fed

• SRF – FRS – składa się z 12 regionalnych Banków Rezerwy Federalnej i Rady Gubernatorów – jest mocno zdecentralizowany – jest instytucją mocno niezależną

• Jest jednym z kilku organów nadzoru bankowego w USA

• Reguluje działalność banków krajowych licencjonowanych przez Fed

• Nie reguluje działalności banków stanowych – licencjonuje „urzędnik stanowy”

Funkcje i zadania Fed

• Kształtuje i prowadzi politykę pieniężną, w tym odpowiada za wzrost gospodarczy i zatrudnienie

• Pełnie funkcje kredytodawcy ostatniej instancji – tylko Fed może emitować pieniądz krajowy i jeżeli istnieje problem płynność to Fed podejmuje odpowiednie kroki

• Gromadzi pieniądz rezerwowy

Fed realizuje funkcję banku banków poprzez

• Zasilanie systemu monetarnego w banknoty i monety

• Ułatwia rozliczenia międzybankowe

• Współuczestniczy w kształtowaniu regulacji bankowych i sprawowania nadzoru nad działalnością banków

Fed jako bank państwa

• Wykonuje obsługę bankową rządu Stanów Zjednoczonych i agencji federalnych

• Prowadzi bieżący rachunek Skarbu USA

• Prowadzi obsługę rządowych papierów wartościowych – sprzedaż i wykup w terminie

• Prowadzi rachunki i przeprowadza operacje finansowe na zlecenie innych banków centralnych i międzynarodowych instytucji finansowych w tym MFW i BŚ

Rada Gubernatorów

• Składa się z siedmiu gubernatorów powoływanych przez Prezydenta USA na 14 letnią – nieodnawialną kadencję

• Określa politykę monetarną

• Ustala regulacje i nadzór nad systemem bankowym

• Określa wytyczne i nadzoruje działalność operacyjną Fed

W ramach Systemu Rezerwy Federalnej działają dwa Komitety

• Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC) – najważniejsze ogniwo operacyjne Fed – prowadzi politykę zakupu i sprzedaży rządowych papierów wartościowych i integruje działalność SRF

• Federalna Rada Doradcza – FAC – instytucja użyteczności publicznej – zaplecze intelektualne Fed i ogniwo public relations

Cechy systemu bankowego w USA

• Zgoła odmienne pod koniec dwudziestego wieku od systemu bankowego Europy Zachodniej

• Kształtowały się pod wpływem różnych sytuacji kryzysowych w USA i kolejnych regulacji systemu bankowego

• Najważniejsza cecha to bardzo duża liczba banków pomimo niemalże permanentnej ich konsolidacji – prezentacja – jakie banki i o jakich kapitałach

Najważniejsze postanowienie w systemie bankowym USA

• Ustawa o prawie bankowym z 1933 roku – ustawa Glass – Steagalla

• Oddzieliła bankowość komercyjną od bankowości inwestycyjnej

• Obowiązywała do roku 1999

• W listopadzie 1999 roku prezydent B. Clinton podpisał ustawę GLB (Gramm-Leach-Bliley Financial Management ACT)

Banku komercyjne w USA

• Prowadzą działalność depozytowo – kredytową

• Moją charakter specjalistyczny

• Określane są często bankami handlowymi

• Nie mogą prowadzić działalności inwestycyjnej

Banki inwestycyjne

• Zajmują się działalnością inwestycyjną

• Prowadzą transakcje z wykorzystaniem papierów wartościowych

• Gwarantują emisje papierów wartościowych

• Nie mogą przyjmować depozytów

Przedsiębiorstwa bankowe w USA

• Banki lokalne (community banks) – wartość aktywów do 1 bln dol.

• Banki regionalne (regional banks) – wartość aktywów powyżej 1 bln dol.

• Banki ponadregionalne (super-regional bank)

• Kasy oszczędnościowe i towarzystwa oszczędnościowo – pożyczkowe – spółdzielcze i akcyjne

• Unie kredytowe (credit unions) – stanowią własność ich członków (pracowników, policji ect.)

Holdingi bankowe

• Ich działanie w USA reguluje – Bank Holding Company ACT

• Spółka posiadająca co najmniej 25% akcji spółki zależnej banku upawniających do głosowania

• Złożona struktura pozwalająca na prowadzenie różnych operacji finansowych – bankowych i pozabankowych – korzystna ze względów podatkowych

Holdingi finansowe

• Zgodnie z Ustawą GLB holdingi bankowe mogły przekształcać się w holdingi finansowe

• Holdingi finansowe mogą mieć spółki zależne zajmujące się działalnością komercyjną, inwestycyjną i ubezpieczeniową – prezentacja holdingi bankowe i finansowe w gospodarce światowej – analiza przypadków

Ustawa o bankowości międzynarodowej

• International Banking ACT – uchwalona w 1978 roku

• Zniosła różnice w traktowaniu banków krajowych i zagranicznych na rynku amerykańskim

• Oddziały banków zagranicznych podporządkowała Fed

• Od roku 1991 Fed uzyskał możliwość zamknięcia banku zagranicznego jeśli naruszał on prawo amerykańskie lub też regulacje w kraju pochodzenia były niewłaściwe

Po globalnym kryzysie finansowym

• Amerykański system bankowy mocno się zmienia

• Wiele banków upadło

• Banki inwestycyjne przekształciły się w banki komercyjne

• Następują zmiany w systemie jego bezpieczeństwa – w tym nadzoru bankowego

• Dwie prezentacje – kryzys amerykański w 2007 roku i aktualne zmiany w systemie bankowym USA

Wykład 5 30.10.2013

Bezpieczeństwo systemu bankowego

1. Instytucje bezpieczeństwa systemu bankowego

2. Nadzór bankowy

3. Instytucje gwarantowania depozytów

Instytucje bezpieczeństwa systemów bakowych – funkcjonują w sieci bezpieczeństwa gdzie poza bankami centralnymi są wymienione niżej instytucje

• Banki centralne – nie można składać na nich całej odpowiedzialności

• Lokalne i międzynarodowe organizacje finansowe (nie można tu umieścić instytucji nadzoru bankowego)

• Instytucje nadzoru bankowego

• Instytucje gwarantowania depozytów

Instytucje te tworzą sieć bezpieczeństwa systemu bankowego pełniąc funkcje

• Profilaktyczną – instytucje ww. mają nie dopuszczać do destabilizacji. Są to działania ex ante, które mają system stabilizować. Wprowadza nowe regulacje. Łączy się z funkcją ostrożnościową

• Ostrożnościową – dają bezpieczeństwo systemu, są to normy, których banki komercyjne zgodnie muszą przestrzegać, np. Bazylejski komitet nadzoru bankowego.

• Zabezpieczającą – pełnią ją instytucje nadzoru bankowego i regulacje, które te instytucje wprowadzają (KNF).

• Przeciwdziałania kryzysowego – jeżeli mamy info i jest świadomość narastania baniek spekulacyjnych to funkcja skłania się do przeciwdziałania kryzysowego (prawdopodobnie najtrudniejsza funkcja)

Banki centralne odpowiadają za bezpieczeństwo systemu bankowego w zakresie

• Prowadzonej polityki monetarnej

• Usprawniania systemu rozliczeń i rozrachunków - nie ma nic gorszego niż nieprawidłowy system rozliczeń pieniężnych – powoduje to dużą niestabilność systemu finansowego

• Instytucji pożyczkodawcy ostatniej szansy (LoLR)

• Gwarantowania depozytów bankowych – wcale to nie oznacza, że to one gwarantują te depozyty ale muszą je tworzyć

• Nadzoru nad systemem finansowym (bankowym)

Na szczeblu narodowym banki centralne, wypełniając rolę instytucje sieci bezpieczeństwa finansowego przejęły

• Obowiązki pożyczkodawcy ostatniej szansy, regulatora systemu finansowego i katalizatora procesu upadłości instytucji kredytowych

• Tymczasem brak jest uznanych standardów międzynarodowych

• Upadłości instytucji finansowych rynku pieniężnego a upadek dużego banku na globalnym rynku pieniężnym zagraża stabilności finansowej

• Menedżerowie doskonale znają zasadę „zbyt duży by upaść”, dlatego są skłonni do ponoszenia wyższego ryzyka, przenosząc jego ewentualne koszty na społeczeństwo.

Najstarszą i najbardziej charakterystyczną funkcją banku centralnego jest

• Rola pożyczkodawcy ostatniej instancji (Leader of Last Resort – LoLR) – oznacza ona dyskrecjonalne zasilanie w płynność indywidualnego banku lub całego systemu bankowego w reakcji na niekorzystny szok, wywołujący nadzwyczajny wzrost popytu na pieniądz rezerwowy, który nie może zostać zaspokojony z innych źródeł

Do międzynarodowych organizacji finansowych zalicza się:

• Organizacje o zasięgu światowym (Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy i jego afiliacje)

• Europejskie międzynarodowe organizacje finansowe (Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Europejska Unia Walutowa wraz z EBC)

• Międzynarodowe organizacje finansujące – o zasięgu lokalnym (kraje Europy Wschodniej i Trzeci Świat – OECD, EFTA, GATT)

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund – IMF)

• Powołany do działania na konferencji w Bretton Woods (1-22 VII 1944 roku)

• Działalność od marca 1947r

• Zrzesza 184 państwa

• Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących

• Członkiem MFW może być każde państwo, które ma autonomię w dziedzinie stosunków międzynarodowych oraz jest w stanie spełnić warunki stawiane przez statut

• Inicjatywa wyszła ze świata anglosaskiego

• Chodziło o to, by nie dopuścić do powrotu doktryny nacjonalizmu gospodarczego. I by nie powtórzył się dramat wielkiego kryzysu z lat trzydziestych, który doprowadził do masowego bankructwa

MFW

• Swoje cele Fundusz osiąga przez działalność kredytową na rzecz państw – członków MFW, mających deficyt bilansów płatniczych

• Warunki udzielania kredytów stawiane przez MFW są bardzo trudne i dotyczą wszystkich sfer funkcjonowania gospodarki kraju – pożyczkodawcy

Podczas dorocznego spotkania plenarnego MFW w Madrycie w 1994 roku potwierdzono trafność wyboru celów statutowych i sformułowano cztery problemy globalne:

• Wysokie bezrobocie w większości uprzemysłowionych państw

• Spadek skłonności do oszczędzania

• Wzrost deficytów fiskalnych, co daje w efekcie nadmierne zadłużenie publiczne, zagrażające stabilizacji finansowej i gospodarczej

• Niezadowalająca sytuacja ekonomiczna wielu krajów rozwijających się oraz skrajne ubóstwo milionów ludzi

MFW nie będąc bankiem centralnym wspomaga system bankowy, pomoc ta nie jest związana wprost z systemem ale z pomocą kredytową, finansową dla krajów które nie radzą sobie z pieniądzem z różnych względów

Cele MFW

• Stabilizacja kursu walutowego

• Uregulowanie zasad funkcjonowania międzynarodowego rynku walutowego

• Nadzór nad zadłużeniem międzynarodowym

• Walka z inflacją

• Likwidacja bezrobocia

• Przeprowadzanie reform wspierających rozwój gospodarczych

• Tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym

• Udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych

Fundusz nie jest jednak światowym bankiem centralnym ani agencją rozwoju

• W świetle kryzysowych wydarzeń na międzynarodowym rynku finansowym w latach 1997 – 1998 pojawiły się głosy, że Fundusz…

Bank Światowy

• Powstał na bazie porozumień z Bretton Woods

• Pełni rolę instytucji wspierającej rozwój

• Pozyskuje fundusze dla krajów rozwijających się od sektora publicznego innych państw

• Realizuje projekty lub udziela kredytów

• Pomaga w pozyskiwaniu inwestycji bezpośrednich

Bank Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei

• Jest podmiotem zależnym banków centralnych krajów członkowskich tworzących Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego

• Nie ma on wpływu na decyzję Komitetu

• Organizuje jedynie pracę Sekretariatu oraz organizuje spotkania Komitetu

Bazylejski Komitet Nadzoru Bakowego

• Powstał wskutek obserwowanych w latach 70-tych XX wieku bankructw banków

• Zrzesza autorytety nadzoru bankowego z krajów grupy G-10 (Belgia, Francja, Kanada, Niemcy, Włochy, Japonia, Holandia, Szwecja, Wielka Brytania i USA)

• W 1994 roku dołączyły banki centralne krajów rozwijających się

• Cel działania - opracowywania standardów nadzoru dotyczących międzynarodowego wymiaru działań banków przynależących do Komitetu

• Pierwsze porozumienie Konkordat 1975

• Punkt zwrotny w działalności Komitetu I Umowa Kapitałowa z 1988 roku (Basel I)

Umowa Kapitałowa

• Poprawka do Umowy Bazylejskiej – 1996 – ryzyko rynkowe

• Nowa umowa Kapitałowa (Basel II) – model trzech filarów

  • Filar 1 – pomiar ryzyka kredytowego

  • Filar 2 – obowiązki nadzoru krajowego

  • Filar 3 – dyscyplina rynkowa

Bazylea III

• Stanowi on odpowiedź instytucji safety net na potrzebę zwiększenia stabilności globalnego systemu finansowego wobec problemów sektora bankowego ujawnionych w okresie tego kryzysu

• Dokument jest uzupełnieniem NUK Bazylei II

• Konkretyzuje on jej standardy nadzorcze uzgodnione z Radą Stabilności Finansowej (RSB). Bazylea III będzie obowiązywać od 1 stycznia 2013 roku, ale termin jej ostatecznego wdrożenia rozłożono w czasie do 2019 roku

• Najbardziej istotne dotyczą wyznaczania poziomu buforów kapitałowych

• Zgodnie z nowymi propozycjami Komitetu Bazylejskiego wyróżniono trzy współczynniki wypłacalności tj. wąski, podstawowy i szeroki

• Bufory bezpieczeństwa

• Współczynnik dźwigni finansowej

• Dwie normy płynności

Forum Stabilności Finansowej

• Powstało w 1999 roku

• Członkowie G-7 oraz Australia, Hongkong, Holandia, Singapur

• Wspiera rozwój i wprowadza jednolite standardy międzynarodowe, usprawnia przepływ informacji, identyfikuje problemy zagrażające stabilności finansowej, koordynuje i kooperuje działalność członków Forum

Wykład 6 06.11.2013

Rodzaje i cele polityki pieniężnej

Czym jest polityka pieniężna

• Politykę pieniężną definiujemy jako propozycję, koncepcję która określa cele oraz instrumenty realizacji tych celów w zakresie kształtowania podaży pieniądza. Każda polityka pieniężna opiera się na pewnej strategii

Cele polityki pieniężnej:

• Cele ostateczne (gospodarcze)

• Cele pośrednie

• Cele operacyjne

• Cele krótkookresowe (do roku)

• Cele średniookresowe (od 1 roku do 5 lat)

• Cele długoterminowe (powyżej 5 lat) np. stabilność finansowa

Cele te osadzone są na bazie różnych rodzajów polityki pieniężnej wynikających ze strategii.

Rodzaje polityki pieniężnej

• Polityka ustrojowa – polega na wyznaczeniu celów i instrumentów pp, które kształtują ustrój polityki w danym kraju. Cały system pp jest oparty na długoterminowym wyznaczeniu celów

• Polityka procesowa – realizowana na bieżąco przez Banki Centralne. Wtedy kiedy pojawiają się np. konstytucja danego kraju gdzie zdefiniowany jest ustrój pieniężny to BC ma obowiązek do tych ram polityku ustrojowej się dostosować. Okres najczęściej do 1 roku

• Taniego pieniądza – BC starają się sterować stopami procentowymi, które stara się kształtować na możliwie najniższym poziomie. W Polsce polega to na obniżce stóp redyskontowej i lombardową. Polityka związana z pobudzaniem akcji kredytowej, tak aby ten pieniądz był wyceniany po możliwie najniższym koszcie

• Drogiego pieniądza – BC w swej niezależności zaczyna podwyższać stopy procentowe i zacieśnia politykę pieniężną. Drogi pieniądz jest zawsze niebezpieczny dla gospodarki. Będzie trudnodostępny kredyt i będzie on po wysokich kosztach i można się spodziewać ograniczenia akcji kredytowych. Jest to zła informacja dla gospodarki.

• Ekspansywna – polityka polegająca na bardzo słabej kontroli podaży pieniądza w gospodarce. Polega na luzowaniu podaży pieniądza przez Banki Centralne. Jej celem jest pobudzenie gospodarki. Podobna do taniego pieniądza. Stosuje ją FED i EBC, w mniejszym stopniu NBP

• Restrykcyjna – można powiedzieć, że jest to też polityka drogiego pieniądza, ale chodzi w niej o hamowanie podaży pieniądza. Pieniądz z okresu na okres podaje się mniej. Skutek jest mniej więcej taki sam jak w polityce drogiego pieniądza – stopy procentowe zaczynają rosnąć i pieniądz staje się drogi. Jest to zła informacja dla gospodarki. Są one realizowane ponieważ BC boją się inflacji.

• Neutralna – nie jest skierowana ani na wzrost ani na spadek podaży pieniądza. Kształtują go neutralnie.

• Krótkookresowa – do roku

• Średniookresowa – od 1 do 5 lat

• Długookresowa – powyżej 5 lat

Klasyfikacja celów polityki pieniężnej – kryteria podziału

• Skala oddziaływania

• Przedmiot i podmiot polityki

• Horyzont czasowy

• Sposób określania i realizacji

Skala oddziaływania

• Makroekonomiczne – wzrost gospodarczy, inflacja, stabilność cen, itp. Czasami jest realizowany poprzez cele mikroekonomiczne.

• Mikroekonomiczne – kształtowanie stóp procentowych, podaż pieniądza kredytowego, itp.

Przedmiot i podmiot polityki

• Cele pieniężne: stopa procentowa, inflacja (znajduje się stale pod kontrolą BC)

• Cele gospodarcze: zatrudnienie, wzrost PKB

• Cele własne banku centralnego

• Cele systemu finansowego – np. stabilność systemu finansowego

• Cele sektora bankowego

Dalsze kryteria podziału celów

Horyzont czasowy:

• Krótko

• Średnio

• Wieloletnie

Sposób określania i realizacji

• Cele finalne

• Cele pośrednie

• Cele operacyjne – są to z reguły takie zmienne, które bezpośrednio poddają się kontroli BC np. kontrola stop procentowych rynku międzybankowego

Powinnością banków jest odpowiadanie za realizację celów. Jeżeli jakiś cel nie został osiągnięty mówi się o braku skuteczności systemu monetarnego co może powodować niestabilność systemu

Cele finalne:

• To cele ostateczne

• Gospodarcze

• Makroekonomiczne

• Niska inflacja, zatrudnienie, przyrost PKB itp.

Triada polityki monetarnej – coś o niej mówiła – lepiej poczytać.

Cele pośrednie

• Podaż pieniądza

• Kurs walutowy

• Stopy procentowe

Cele operacyjne

• Płynne rezerwy banków

• Interwencje walutowe

• Stopy procentowe rynku międzybankowego

Banki centralne cel inflacyjny

• Stosują w polityce monetarnej od lat dziewięćdziesiątych

• Kontrola inflacji stała się podstawą stabilizowania cen w gospodarce

• Cel inflacyjny zastąpił kontrolę podaży pieniądza

• Umiędzynarodowienie celu inflacyjnego – przyjmują go wszystkie banki centralne w gospodarce światowej

Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen. Ma związek z pieniądzem ponieważ oznacza to jego spadek wartości. Żeby nie następował wzrost cen BC stara się przy pomocy różnych instrumentów ustabilizować na równym poziomie inflację.

Cel inflacyjny

• Oznacza, że bank centralny zobowiązuje się do stabilizowania inflacji wokół przyjętego poziomu – celu inflacyjnego

• Wymaga prognozowania inflacji

• Inflację prognozuje się w oparciu o modele

Wskaźnik inflacji jako cel inflacyjny

Wskaźnik inflacji

• Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI – w krajach Nowa Zelandia, Kanada, Szwecja, Australia, Polska, Izrael, Kolumbia, Hiszpania, Brazylia, Węgry, Chile, Meksyk, Norwegia

• HICP – zharmonizowany wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych obliczany według fomuły Laspayres’a – obliczany w UE według ujednoliconej metodologii przez kraje członkowskie – prawdopodobnie najlepsza miara inflacji

• Wskaźnik inflacji bazowej – kraje: Wielka Bryrania, Czechy, RPA, Tajlandia

Wyrażenie celu inflacyjnego

• Cel wyrażony punktowo – BC ustala, że cel inflacyjny ma być na poziomie np. 3%

• Pasmo wahań +-2% lub mniej

• Pasmo wahań +-2% lub więcej

Oczekiwania inflacyjne

• Z punktu widzenia banku centralnego istotne jest nie tylko, jaka obecnie jest inflacja lecz także, jakie są oczekiwania inflacyjne.

  • Tylko znając oczekiwania inflacyjne bank centralny ma szansę odpowiednio zareagować na czas (występują znaczne opóźnienia)

• W Polsce wyznacza ją do 1992 roku Ipsos (wcześniej Demoskop) a od 2001 roku także GfK Polonia (badania współfinansowane przez Unię Europejską)

• Problem polega jednak na trudnościach w wyznaczeniu oczekiwań inflacyjnych

Oczekiwania inflacyjne w realizacji polityki pieniężnej

• Czy bank centralny powinien reagować na zmiany w inflacji, czy oczekiwaniach inflacyjnych?

Definicja stabilności cen

• Podkreśla średniookresową orientację polityki pieniężnej

• Nie jest bowiem w stanie utrzymać się na założonym poziomie w krótkim czasie

• Unika się w ten sposób nadmiernego aktywizmu jak i zbędnej niestabilności gospodarki realnej

• Nieuniknione są krótkoterminowe zmienności stóp procentowych i inflacji

Banki centralne przyjmują definicję stabilności cen

• W EBC jest definiowana ona jako roczny wzrost zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych – HICP – dla strefu euro o mniej niż dwa procent

• WRBC że inflacja przewyższająca 2%

HICP – wysokiej jakości wskaźnik stabilności cen

• Zharmonizowany wskaźnik cen towarów i usług dla strefy euro

Cechy strategii BCI

• Instytucjonalne zobowiązanie do traktowania stabilności cen jako podstawowego celu polityki pieniężnej

• Oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu inflacyjnego

• Wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od szerokiego zakresu informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych

• Większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych

• Zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów

• Formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby eliminować odchylenia oczekiwanych stóp inflacji od przyjętego celu

Nowe zjawisko w gospodarce globalnej – referat

• Zagrożenie deflacją

• Co to jest deflacja?

• Dlaczego nie zerowa inflacja albo spadek poziomu cen (deflacja)?

• Zjawiska deflacyjne są bardziej niekorzystne dla gospodarki niż inflacyjne u o wile trudniej z nimi walczyć

• Jak można walczyć z deflacją?

Wykład 7 20.11.2013

Mechanizm kreacji pieniądza dokonywany przez Bank Centralny i Banki komercyjne.

BC(płaci za wystawioną fakturę – gotówką) -> przedsiębiorstwo A (wypłata gotówki – zasilenie rachunku bankowego) -> bank komercyjny (tworzenie rezerwy obowiązkowej – odprowadzanie jej do) -> BC

Przedsiębiorstwo B (składa wniosek o kredyt – otrzymuje kredyt w gotówce) -> bank komercyjny -> przedsiębiorstwo B (otrzymuje kredyt w gotówce, wpłaca ją na rachunek bankowy) -> bank komercyjny (tworzenie rezerwy obowiązkowej – odprowadzenie jej do) -> BC

Każdorazowe udzielenie przez bank komercyjny kredytu zwiększa podaż pieniądza.

Układ tabelaryczny:

Wkład	Rezerwa 10%	Kredyt
Przedsiębiorstwo A – 100 (wkład pierwotny	10	90
Przedsiębiorstwo B – zaciąga kredyt 90	9	81
Przedsiębiorstwo C – 81	8,1	72,9
…	…	…
Suma wszystkiego 1000	100	900

Słowo emisja jest zarezerwowane dla BC

Wzór:

Mnożnik bazy monetarnej, inaczej mnożnik kreacji pieniądza informuje o tym jakie są maksymalne możliwości kreacji pieniądza przez sektor bankowy przy danych zasobach pieniądza Banku Centralnego. Innymi słowy mnożnik informuje o tym o ile zwiększy się podaż pieniądza w gospodarce gdy Bank Centralny zwiększy podaż swojego pieniądza o jednostkę.

$$M = \frac{podaz\ pieniadza}{\text{baza\ monetarna}}$$

Baza monetarna to inaczej pieniądz wielkiej mocy, pieniądz Banku Centralnego. W naszym przypadku to gotówka w obiegu + rezerwy banków komercyjnych w banku centralnym

Jakby użyć agregatowej podaży pieniądza jest to agregat M0

Podaż pieniądza jest rzeczą umowną. Można przez nią rozumieć wszystkie zasoby jako środki, które służą do regulowania zobowiązań?? W naszym przypadku jest to gotówka w obiegu + depozyty na żądanie

$$M = \frac{\frac{podaz\ pieniadza}{\text{baza\ monetarna}}}{depozyty\ na\ zadanie} = \frac{\frac{gotowka + depozyty\ na\ zadanie}{gotowka + rezerwy}}{depozyty\ na\ zadanie} = \frac{\left( \frac{gotowka}{\text{dz}} \right) + \left( \frac{\text{dz}}{\text{dz}} \right)}{\frac{gotowka}{\text{dz}} + \frac{\text{rezerwy}}{\text{dz}}} = \frac{g + 1}{g + ro} = \frac{1}{r}*r^{- 1}\ $$

G – wskaźnik gotówkowy, który informuje o preferencjach danego społeczeństwa w kwestii formy rozliczeń

Ro – stopa rezerwy obowiązkowej

Mnożnik bazy monetarnej jest ważnym parametrem makroekonomicznym, który przyjmuje wartości większe od 1. (Mnożnik wynosi 1 gdy rezerwa wynosi 100%.) Poziom mnożnika bazy monetarnej zależy od:

1. Poziomu rezerw banków komercyjnych w banku centralnym

2. Preferencje podmiotów gospodarczych w kwestii formy rozliczeń rozliczenia w formie bezgotówkowej są bardziej preferowane – możliwości kreacji pieniądza są większe

Temat: Niezależność Banku Centralnego.

Wypełnianie przez bank centralny wymienionych funkcji wymaga zapewnienia mu wysokiego stopnia niezależności, chroniącej go przed wpływem określonych czynników zakłócających realizację statutowo przyznanych mu uprawnień dotyczących stabilności wartości pieniądza i systemu bankowego.

Niezależność Banku Centralnego.

• Postulat niezależności pojawił się wraz z zakwestionowaniem przez monetarystów zdolności do pobudzania gospodarki poprzez ekspansję pieniądza, której trwałym efektem w długim okresie był wzrost natężenia procesów inflacyjnych.

• Koncepcja autonomii banku centralnego zrodziła zatem potrzeba znalezienia instytucjonalnej ochrony przed nasilającymi się zjawiskami inflacyjnymi, które okazały się poważnym problemem lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. w wielu krajach Europy

• Podstawowa przesłanka ustanowienia niezależności – okoliczność fiducjarnego, czyli opartego na zaufaniu, charakteru współczesnego pieniądza, czego wyrazem jest powszechna jego akceptacja jako środka zwalniającego z wszelkich zobowiązań finansowych

• Argumentacja na rzecz ustanowienia i późniejszego utrzymania autonomii banku centralnego koncertuje się na trzech ważnych aspektach.

1. Pierwszy oparty jest na analizie przyczynowo – skutkowej i łączy ze sobą dwa argumenty – polityczny i ekonomiczny

Argument polityczny – ustanowienie niezależności banku centralnego w większym stopniu uodpornić go na oddziaływanie polityki.

Towarzyszące cyklom wyborczym zawirowanie polityczne mogą przeradzać się w wywieranie presji lub nawet szantaż polityczny wobec banku centralnego zwłaszcza, gdy sukces wyborczy upatrywany jest w krótkookresowym pobudzeniu gospodarki

Argumenty ekonomiczne – konsekwencje gospodarcze opisanych zamierzeń rządu w sytuacji, gdy bank centralny ulegnie jego naciskom.

Niezależność pozwala działać bankowi centralnemu długofalowo (długoterminowość związana jest w głównej mierze z występowaniem opóźnień między zastosowaniem środków, a ich rezultatami), opierając decyzje na obiektywnej ocenie sytuacji i racjonalnych przesłankach.

2. Drugi aspekt związany jest z budowaniem wiarygodności banku centralnego i opiera się na badaniach korelacji między stopniem jego niezależności, a stabilnością cen i wzrostem gospodarczym.

Zapewnienie niezależności stwarza dogodne warunki do zdobywania większej ufności podmiotów gospodarczych, co automatycznie ułatwia realizację skutecznej, nieraz politycznie niepopularnej, polityki pieniężnej.

3. Argumenty o charakterze techniczno – organizacyjnym, uwypuklające proceduralną stronę funkcjonowania banku centralnego

Zapewnienie samodzielności przy podejmowaniu decyzji, bez konieczności przeprowadzania – nieraz długotrwałych – konsultacji, które nie dają gwarancji osiągnięcia konsensusu, przekłada się na skrócenie tzw. time lagu’ polityki pieniężnej.

Stwarza to korzystne warunki do prowadzenia polityki monetarnej w sposób bardziej elastyczny, skuteczniej i szybciej dopasowując ją do zmieniających się realiów gospodarczych, czyniąc z niej bardziej efektywny instrument polityki gospodarczej.

Pojęcie niezależności (autonomii) banku centralnego

Według A. S. Blindera niezależność należy rozumieć dwojako:

• Z jednej strony, oznacza ona pełną swobodę decyzyjną w sprawach wyboru właściwych instrumentów i sposobów osiągania celów realizowanej polityki monetarnej.

• Z drugiej strony – brak możliwości łatwego i szybkiego anulowania powziętych – w ramach tak określonego obszaru – decyzji przez którąkolwiek z władz.

Dwie pułapki:

• Wyznaczanie i wytyczanie celu może być prowadzone przez osoby niekompetentne

• Bank centralny nie robiąc prawie nic osiągnąłby dany cel

Wybór celów polityki pieniężnej leży natomiast w gestii władz politycznych, które następnie przekazują je do realizacji bankowi centralnemu.

W. Baka podkreśla, że niezależność banku centralnego należy rozpatrywać w aspekcie politycznej, funkcjonalnej i finansowej swobody jego posunięć.

Niezależność (autonomia) polityczna (inaczej personalna, osobowa), przejawia się w trybie powoływania i odwoływania organów banku centralnego zagwarantowaniu kadencyjności i nieodwołalności organów decyzyjnych banku, a także wyeliminowaniu możliwości ubiegania się o ponowny wybór.

Autonomia funkcjonalna znajduje swój wyraz w zdolności do samodzielnego uprawiania polityki pieniężnej, a w szczególności swobody w wyborze strategii i odpowiedniej jakości (skuteczności) instrumentów do jej realizacji oraz nieodwołalności decyzji, podjętych w tym zakresie.

Ustanowienie celu i tego kto ma określać jego poziom powinno być w randze ustawy. Gdy ktoś chce go zmienić musi znaleźć większość parlamentarną która mu na to pozwoli.

Decydujące znaczenie dla autonomii funkcjonalnej ma ustawowe określenie celu, jaki ma być realizowany przez bank centralny, w czyjej kompetencji leży jego ustalenie jego poziomu oraz w jakim stopniu bank centralny powinien uwzględnić uwagi innych organów

Niezależność w wymiarze finansowym

W sposób bezpośredni dotyczy relacji finansowych między bankiem centralnym a rządem

Wyraża się ona w:

• Swobodzie uchwalania przez bank centralny swoich planów finansowych

• Określaniu trwałych zasad tworzenia i podziału funduszy banku

• Sposobu wykorzystania zysku

• Obowiązku utrzymywania przez rząd swych środków na rachunku banku centralnego

• W ewentualnym obowiązku pieniężnego finansowanie deficyty budżetowego oraz pokrywania ze środków budżetowych ewentualnych strat

Jak jest dzielony zysk BC w Polsce (całość zysku zostaje w BC, całość przejmuje budżet państwa lub jest dzielony, jeśli tak to w jakich proporcjach)

Wykład 8 27.11.2013

Ciąg dalszy do wykładu 7

Autonomii banku centralnego nie można rozpatrywać jako niezależności względem gospodarki, na którą też wywiera wpływ rząd.

Nie można też niezależności nadinterpretować, jako że nie wyklucza przecież możliwości współpracy i dialogu między bankiem centralnym a innymi ośrodkami władzy

Obawy związane z niezależnością banku centralnego

• Podstawowy argument przeciw nadmiernej niezależności ma charakter ustrojowo – prawny – w systemach gospodarczych, opartych na zasadach demokratycznych, brak jest miejsca dla podmiotów niepodlegających ocenie.

• Obawy budzi brak wystarczających przesłanek uzasadniających wyjątkowość banku centralnego w porównaniu z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za prowadzenie polityki ekonomicznej (przesłanka wynikająca z fiducjarnego charakteru pieniądza jest niewystarczająca)

• Zbyt silna niezależność banku centralnego może ograniczać koordynację polityki monetarnej i fiskalnej, prowadząc do stanów równowagi makroekonomicznej znacznie odbiegających od oczekiwań każdej ze stron (stabilizacja cen może odbyć się kosztem zwiększonych fluktuacji produkcji).

Niezależność banku centralnego należy rozważać w aspekcie

• Wytyczania i realizacji celów polityki pieniężnej,

• Dbałości o stabilność systemu bankowego,

• Relacji z innymi segmentami polityki gospodarczej,

• Trybu powoływania i odwoływania władz banku,

• Gospodarki finansowej.

Polityka pieniężna – definicje

Nowa Encyklopedia Powszechna PWN

• Polityka pieniężna dotyczy kontrolowania podaży pieniądza w gospodarce a przez to oddziaływania na poziom cen i stopy procentowej

The New Palgrave Dictionary of Monet and Finance

• Polityka pieniężna odnosi się do działań podejmowanych przez bank centralny, wpływających na uwarunkowania monetarne i finansowe, mających na celu utrzymanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokiego zatrudnienia i stabilności cen.

Leksykon bankowo – giełdowy – definicja wg. Gradonia lakoniczna

• Całokształt rozwiązań i działań podejmowanych w gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia w środki pieniężne i kredyty jednostki gospodarcze, regulowania wielkości podaży pieniądza.

Stanisław Owsiak

• Całokształt rozwiązań i działań podejmowanych w gospodarce przez bank centralny polegających na kształtowaniu u regulowaniu podaży pieniądza (kreacja) oraz jego obiegu w celu zapewnienia stabilnych w wymiarze pieniężnym warunków gospodarowania (tj; zaopatrzenia w środki pieniężne i kredyt jednostki gospodarujące).

ZADANIE DOMOWE – zastanowić się czy pojęcie polityki pieniężnej i monetarnej to jest to samo – jeśli nie to jaka jest różnica?

• Polityka pieniężna w szerokim ujęciu to całokształt przedsięwzięć określonych w ustawach, rozporządzeniach i zarządzeniach, kształtujących systematycznie i w długofalowej perspektywie ramowe warunki ustroju pieniężnego danego kraju (tzw. pieniężna polityka ustrojowa)

• Polityka pieniężna w węższym ujęciu to kombinacja celów i środków, której zadaniem jest sterowanie procesem gospodarowania pieniądzem, czyli sterowanie zmianami podaży pieniądza i popytu na pieniądz, neutralizowanie impulsów zakłócających gospodarkę pieniężną (tzw. pieniężna polityka procesowa)

• Zadaniem pieniężnej polityki procesowej jest realizacja, w danych ramach pieniężnej polityki ustrojowej, celów polityki pieniężnej w drodze bieżącego stosowania narzędzi polityki pieniężnej.

Polityka pieniężna banku centralnego może być:

• Restrykcyjna to polityka „trudnego pieniądza” zmierzająca do ograniczenia jego podaży poprzez politykę podwyższania stopy procentowej kredytu redyskontowego i lombardowego, a w dalszej kolejności przez operacje otwartego rynku,

• Ekspansywna to działania banku centralnego zwiększające podaż pieniądza poprzez obniżanie stóp procentowych na rynku pieniężnym.

Można wyróżnić dwa etapy polityki pieniężnej:

1. Kształtowanie polityki pieniężnej (etap przygotowawczy)

2. Realizacja polityki pieniężnej

Kształtowanie polityki pieniężnej

Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań wpływających na sytuację gospodarczą i pieniężną kraju.

• Analiza uwarunkowań zewnętrznych – koniunktura gospodarcza na świecie, przewidywane tempo inflacji i stopy procentowe w innych krajach oddziaływujące na bilans płatniczy i na kształtowanie się popytu na pieniądz krajowy

• Analizy uwarunkowań wewnętrznych – sytuacja finansowa przedsiębiorstw, skala deficytu budżetowego, skuteczność systemu bankowego w gromadzeniu wolnych środków

Powyższe prognozy pozwalają oszacować wielkość podaży pieniądza i zestawienia ich z przewidywanym popytem na pieniądz określanym jako suma zapotrzebowania na pieniądz krajowy.

Kształtowanie polityki pieniężnej c.d.

Przyjęcie założeń liczbowych dotyczących celu finalnego - np.. skali wzrostu produktu krajowego zakładanego poziomu inflacji. Na tej podstawie określa się granicę dopuszczalnego wzrostu podaży pieniądza przekroczenie której może spowodować nadmierny wzrost cen.

Określenie celów pośrednich i operacyjnych.

Sformułowanie rekomendacji w odniesieniu do sposobu i narzędzi wprowadzania w życie ustalonej polityki pieniężnej oraz systemu jej monitorowania i reagowania na ewentualne odchylania przebiegu rzeczywistych procesów pieniężnych od zakładanych.

Realizacja polityki pieniężnej – wybór i zastosowanie odpowiednio dobranych instrumentów o charakterze zarówno administracyjnym, jak i rynkowym.

Polityka pieniężna:

• Musi mieć charakter ukierunkowany, przewidywalny i konsekwentny

• Nie może być przypadkowa

• Musi mieć charakter długofalowych, wiarygodny i spójny z polityką budżetową (policy mix).

Niezbędne jest zatem formułowanie celów polityki pieniężnej nawet na okresy wieloletnie.

Cele polityki pieniężnej

Ewolucja celów polityki pieniężnej bankowości centralnej:

• Początkowo: działalność komercyjna, operacje rządowe, kredyt dla rządu;

• Wiek XX: stabilność pieniądza, systemy płatnicze, rezerwy obowiązkowe, stabilizacja rynków finansowych, nadzór bankowy;

• Po II wojnie światowej: polityka pełnego zatrudnienia;

• Lata 80-90: zdecydowana postawa antyinflacyjna.

Operacyjne Pośrednie Finalne

Wielkości poddające się wielkości poddające się Strategiczne

Dość dokładniej kontroli kontroli tylko w pewnym (BEZPOŚREDNIE)

Za pomocą instrumentów stopniu, związane ściśle

z celami finalnymi

Przykłady: Przykłady: Przykłady:

Płynne rezerwy banków Podaż pieniądza Inflacja

Stopy procentowe O/N (dowolnego agregatu) Realny PKB

Kurs walutowy

Wykład 9 – zastępstwo Cichorska 04.12.2013

Cele i organizacja bankowości centralnej.

Zadania banku centralnego

• W systemie dwuszczeblowym bank centralny pełni specyficzną rolę polegającą na tworzeniu polityki pieniężnej.

Podstawowy cel Narodowego Banku Polskiego

• Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Pozostałe cele NBP

• Wyłączne prawo emitowania pieniędzy

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa

Rachunek avista – na każde żądanie

Agregaty pieniężne

• Agregat M0- baza monetarna- ilość pieniądza znajdująca się w obiegu plus pieniądz rezerwowy (rezerwy obowiązkowe, rezerwy dodatkowe i rezerwy banków komercyjnych- próba wycofania części oszczędności z systemu bankowego aby nie można było wykreować za dużo pieniądza kredytowego). W głównej części jest to pieniądz znajdujący się w obiegu. Jeśli ten agregat rośnie to jest możliwość wykreowania większej ilości pieniądza kredytowego. Agregat M0 jest najwęższą koncepcją miary pieniądza

• Agregat M1- Wszystko to co wchodzi do bazy monetarnej (M0) powiększonej o czeki, wkłady na żądanie, wkłady gotówkowe w obiegu lub inne wkłady depozytowe. Szersza koncepcja miary pieniądza

• Agregat M2- oprócz powyższych (M1)- rachunki oszczędnościowe, lokaty , depozyty terminowe

• Agregat M3- M2 rozbudowany o dłuższe depozyty terminowe

Funkcje NBP

• Banku emisyjnego

• Panku państwa

• Banku banków

Realizacja funkcji emisyjnej

Bank centralny kontroluje ilość pieniądza w obiegu przez stosowanie:

• Środków przymusu

• Metod regulacyjnych

Środki przymusu:

• Limity kredytowe

• Kontrola kredytów

• Pułapy lub kontrola emisji

• Kontrola dewizowa

• Ograniczanie obrotu pieniądza z zagranicą

• Ograniczanie inwestycji w papiery wartościowe (limity koncentracji kapitałowej)

Metody regulacyjne:

• Rezerwa obowiązkowa

• Operacje depozytowo – kredytowe – stopa lombardowa, dyskontowa, redyskonto weksli

• Operacje otwartego rynku – stopa referencyjna

Wykład 10 11.12.2013

Kanały transmisji polityki pieniężnej.

• Władze monetarne, prowadzące politykę pieniężną w oparciu o sterowanie stopami procentowymi powinny zdawać sobie sprawę z tego, jak ich działania będą wpływały na gospodarkę.

• Mówiąc inaczej – powinny mieć świadomość, jak w ich kraju przebiega proces transmisji impulsów polityki pieniężnej.

Mechanizm transmisji monetarnej

Iac

Tradycyjny kanał stóp procentowych

Kanał majątkowy Y

I r kanał kredytowy AD

Kanał kursowy pi

Transmisja w sektorze bankowym Kanały transmisji Zagadnienie neutralności

I na rynykach finansowych monetarnej pieniądza

Proces transmisji może być podzielony na trzy podstawowe etapy:

• W pierwszym, stopy procentowe, ustalone przez bank centralny (iBC) determinują warunki działania banków komercyjnych, a tym samym cenę i dostępność kredytów w bankach

• W drugim etapie, sytuacja na rynku depozytowo – kredytowym, poprzez kanały transmisji wpływa na zachowania podmiotów gospodarujących, determinując zagregowany popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w gospodarce

• W etapie trzecim zmiany zagregowanego popytu rozkładają się pomiędzy efekty realne (zmiana poziomu produkcji, bezrobocia, realnego kursu walutowego), a zmiany nominalne (zmiana stopy inflacji). Zasady przebiegania tego typu etapu transmisji w czasie i jego ostateczny efekt nazywane są „zagadnieniem neutralności pieniądza”.

Tradycyjny mechanizm transmisji stóp procentowych

• Pokazuje w jaki sposób rynkowa stopa procentowa oddziałuje na inwestycję i koniunkturę

• Poziom rynkowej stopy procentowej określa relacja podaży kredytów do popytu na nie, a rozmiary kredytów kształtowane są przez podaż pieniądza

Tradycyjny mechanizm transmisji

Tradycyjny mechanizm transmisji impulsów pieniężnych można przedstawić następująco:

M r I Y

M- podaż pieniądza

r – rynkowa stopa procentowa

I – inwestycje

Y – PKB

Teoria q J. Tobina

Polityka pieniężna może wyznaczać rozmiary inwestycji przedsiębiorstw poprzez oddziaływanie na giełdowe ceny akcji

Wskaźnik q odkryty przez J. Tobina:

$$q = \frac{rynkowa\ wartosc\ przedsiebiorstwa}{koszt\ odnowy\ kapitalu\ rzeczowego\ przedsiebiorstwa}$$

• Jeżeli q jest wysokie to rynkowa jednostkowa cena akcji jest wysoka, co oznacza, że koszty zakupu nowego kapitału rzeczowego inwestowanego w przedsiębiorstwie są niskie w stosunku do rynkowej wartości firmy.

• Przedsiębiorstwo skłonne będzie wyemitować dodatkowe akcje w celu pozyskania funduszy na zakup nowych środków produkcji

• Jeżeli q jest niskie to rynkowa wartość firmy jest niska w stosunku do kosztu odnowy kapitału rzeczowego – cena akcji jest niska,

• Przedsiębiorstwa nie będą skłonne inwestować

• Wpływ polityki pieniężnej – gdy zwiększa się podaż pieniądza to podmioty gospodarcze dysponują funduszami pieniężnymi wyższymi od oczekiwanych. Wyzbywają się jej dokonując dodatkowych wydatków

• Efekt – wzrost popytu globalnego w gospodarce

• Mechanizm transmisji jest następujący:

  • M P(s) q I Y

P(s) – rynkowe ceny akcji

Mechanizm transmisji impulsów pieniężnych poprzez wydatki konsumpcyjne

Wpływ zmian rynkowej stopy procentowej na wydatki konsumpcyjne

• Kształtowanie wydatków konsumpcyjnych dokonuje się poprzez oddziaływanie banku centralnego na globalny fundusz nabywczy społeczeństwa

• Mechanizm transmisji impulsów pieniężnych można przedstawić następująco:

M i C Y

C – wydatki na zakup dóbr trwałego użytku

Efekt zmiany wartości majątku na wydatki konsumpcyjne

• Hipoteza konsumpocji wyznaczonej cyklem życia (F. Modigliani) – jednostki dążą do równomiernego rozłożenia konsumpcji w czasie, a spożycie nie jest wyznaczone przez bieżący dochód ale przez wartość majątku skumulowanego w trakcje życiowej aktywności

• Jednym ze składników majątkowych są papiery wartościowe, których wartość rożnie wraz ze wzrostem podaży pieniądza

• Mechanizm transmisji jest następujący:

  • M P(s) W C Y

W – bogactwo

Wpływ płynności na wydatki konsumpcyjne (mechanizm transmisji jest następujący):

• M P(s) V(s) D(p) C(f) Y

Oraz na budownictwo mieszkaniowe (mechanizm transmisji jest następujący):

• M P(s) V(s) D(p) H(r) Y

V(s) – wartość rynkowa aktywów finansowych

D(p) – prawdopodobieństwo wystąpienia trudności finansowych

C(f) – wydatki na zakup dóbr trwałego użytku

H(r) – wydatki na zakup domów i mieszkań

Mechanizm transmisji poprzez kanał kredytowy

• Polityka pieniężna oddziałuje nie tylko na popyt na kredyt, poprzez mechanizmy opisane w ramach kanału stóp procentowych

• Zaostrzeniu polityki pieniężnej przez bank centralny zmniejszeniu ulega nie tylko popyt na kredyt (co jest oczywiste w obliczy występowania efektów opisanych w ramach kanału stóp procentowych), ale również podaż kredytu, oferowanego przez banki

• Niedoskonałość rynku (asymetria informacyjna w relacjach bank – kredytobiorca, uzależnienie niektórych podmiotów od sektora bankowego) sprawia, że istotną rolę w procesie transmisji odgrywają również banki, zarządzające podażą kredytu

Przyczyny występowania kredytowego kanału transmisji można podzielić na dwie grupy:

• Po pierwsze, w momencie zacieśnienia polityki pieniężnej, banki mają podstawy, aby z własnej i nieprzymuszonej woli zmniejszać dostępność kredytów dla swoich klientów

• Negatywna selekcja, pogarsza się jakość portfela kredytowego banków komercyjnych

• Efekt – reakcja obronna w postaci zaostrzenia procedur kredytowych

• Z drugiej strony, w momencie podniesienia stóp procentowych przez bank centralny, niektóre, z reguły słabsze, banki mogą zostać zmuszone przez warunki rynkowe do zmniejszenia akcji kredytowej

• Mniejsze, słabiej dokapitalizowane banki, ograniczają w czasie restrykcyjnej polityki pieniężnej podaż kredytu w znacznie większym stopniu, niż banki duże

• Do podstawowych przyczyn tego zjawiska należy zaliczyć znacznie węższe możliwości pozyskania względnie tanich środków na kontynuowanie akcji kredytowej ze względu na to, że:

  • Po pierwsze, restrykcyjna polityka pieniężna może doprowadzić do spadku bazy depozytowej banków. Zjawisko to, w naturalny sposób w proporcjonalnie większym stopniu dotknie małe banki, ze względu na ich niższą wiarygodność w oczach deponentów,

  • Po drugie, banki o niskim poziomie kapitałów często nie dysponują odpowiednią ilością płynnych aktywów (bonów skarbowych, obligacji), które mogłyby zostać sprzedane, celem podtrzymania akcji kredytowej

Sektor bankowy przyczynia się do wzmocnienia efektów polityki pieniężnej, poprzez zmniejszanie podaży kredytu w czasie, gdy bank centralny prowadzi restrykcyjną politykę pieniężną i zwiększanie podaży kredytu w momencie obniżania stóp procentowych przez władze monetarne.

Mechanizm transmisji poprzez zmiany kursu walutowego

• Spadek stóp procentowych obniża atrakcyjność lokat w krajowych aktywach w porównaniu z lokatami zagranicznymi

• Efekt – odpływ kapitału, któremu towarzyszy deprecjacja waluty krajowej co sprzyja eksportowi, który przyczynia się do ożywaienia gospodarczego i poprawy bilansu handlowego

• Mechanizm jest następujący:

  • M r Ex B(h) Y

Ex – kurs walutowy

Zagadnienie neutralności pieniądza

Pieniądz jest neutralny, kiedy zmiana jego podaży prowadzi wyłącznie do proporcjonalnej zmiany nominalnych wielkości ekonomicznych (cen, płac, nominalnego kursu walutowego, itp.), nie wpływając zarazem nażadną zmienną realną (produkcję, bezrobocie, realny kurs walutowy itp.).

Z teoretycznego punktu widzenia można wywnioskować, iż ciąg zdarzeń, po przykładowym zaostrzeniu polityki pieniężnej, powinien wyglądać następująco:

Wzrost realnych stóp procentowych na rynku międzybankowym

Wzrost oprocentowania kredytów i depozytów w bankach oraz innych papierów wartościowych

Spadek popytu na kredyt oraz podaży kredytu

Spadek zagregowanego popytu

Spadek produkcji i inflacji

Z upływem czasu następuje powrót produkcji do poziomu potencjalnego.

Z punktu widzenia neutralności polityki pieniężnej można zatem powiedzieć, iż zasada neutralności nie obowiązuje w krótkim okresie, jednak po zakończeniu wszystkich procesów dostosowawczych, polityka pieniężna jest neutralna.

Wykład 11 18.12.2013

Realizacja polityki pieniężnej

Założenie polityki pieniężnej na rok 2014

Pierdoły ze strony NBP