SOCJALIZACJA - WYCHOWANIE
Najogólniej przez socjalizację rozumie się podstawowy i wielostronny proces wprowadzania
jednostki w "obiektywny świat" społeczeństwa lub jakiejś części tego społeczeństwa. Poprzez socjalizację jednostka zostaje wyposażona w określone modele i wzory działania, które pozwalają jej zachować się stosownie do konwencji i norm tego społeczeństwa. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. Socjalizacja wtórna odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu).
Od pojęcia "socjalizacji" należy odróżnić pojęcie "wychowania". Nie są to pojęcia przeciwstawne, ale również nie tożsame. Proces socjalizacji ma charakter anonimowy i niezamierzony, a osoba socjalizowana nie uświadamia sobie wielorakich oddziaływań, do pewnego stopnia poddaje się pasywnie wpływom społecznym. W procesie wychowania natomiast mamy do czynienia z wyraźnymi intencjonalnymi interwencjami wychowawczymi, zamierzonymi i świadomymi, przebiegającymi według z góry określonych celów i zadań
Socjalizacja - proces wpajania człowiekowi umiejętności niezbędnych dla osoby dorosłej, kształtowania jego osobowości, przekazywania systemu wartości, norm i wzorów kulturowych dokonywany przez środowisko społeczne; stawanie się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa.
Wychowanie - składnik systemu edukacyjnego kultury. Zapewnia ciągłość kultury narodowych, religijnych, ideologicznych. Staje się instrumentem rozwijania uzdolnień i umiejętności. Uczy rozwiązywania sytuacji konfliktowych. Daje przygotowanie do współuczestniczenia w życiu społecznym. Sprzyja kształtowaniu się pożądanych potrzeb społecznych, emocjonalnych, konsumpcyjnych. Stwarza nawyki kulturowe, estetyczne, literackie i artystyczne.
Wychowanie jest działaniem celowym, zamierzonym i świadomie organizowanym. W pewnym sensie odpowiada mu termin "personalizacja". Socjalizacja jest dopasowaniem się osoby do społeczeństwa, personalizacja zaś dostosowaniem sił społeczeństwa do osoby. Socjalizacja (człowiek jako produkt różnego rodzaju uwarunkowań społecznych) i personalizacja (człowiek jako osoba) są dwoma wzajemnie uzupełniającymi się procesami. Człowiek nie jest sprowadzalny do sumy reakcji na uwarunkowania społeczne; do jego istoty należy dokonywanie świadomych i wolnych wyborów przekraczających granice uwarunkowań społecznych. Dzięki swej strukturze duchowej jest on otwarty na nieograniczone możliwości postępu i twórczości; w pewien sposób może stać się wszystkim.
Wychowanie zyskuje coraz większe znaczenie w sferze życia politycznego i społeczno-gospodarczego w związku ze wzrastającymi wymaganiami w systemach demokratycznych w zakresie współudziału w procesie podejmowania decyzji. Kościoły chrześcijańskie są ważnymi nośnikami socjalizacji i wychowania nie tylko dla własnych wspólnot. Przez swą różnorodną aktywność przyczyniają się istotnie do wychowania ludzi zdolnych do podejmowania odpowiedzialnych decyzji, ważnych dla dobra wspólnegoWychowanie jest działaniem celowym, zamierzonym i świadomie organizowanym. W pewnym sensie odpowiada mu termin "personalizacja". Socjalizacja jest dopasowaniem się osoby do społeczeństwa, personalizacja zaś dostosowaniem sił społeczeństwa do osoby. Socjalizacja (człowiek jako produkt różnego rodzaju uwarunkowań społecznych) i personalizacja (człowiek jako osoba) są dwoma wzajemnie uzupełniającymi się procesami. Człowiek nie jest sprowadzalny do sumy reakcji na uwarunkowania społeczne; do jego istoty należy dokonywanie świadomych i wolnych wyborów przekraczających granice uwarunkowań społecznych. Dzięki swej strukturze duchowej jest on otwarty na nieograniczone możliwości postępu i twórczości; w pewien sposób mole stać się wszystkim.
Wychowanie zyskuje coraz większe znaczenie w sferze życia politycznego i społeczno-gospodarczego w związku ze wzrastającymi wymaganiami w systemach demokratycznych w zakresie współudziału w procesie podejmowania decyzji. Kościoły chrześcijańskie są ważnymi nośnikami socjalizacji i wychowania nie tylko dla własnych wspólnot. Przez swą różnorodną aktywność przyczyniają się istotnie do wychowania ludzi zdolnych do podejmowania odpowiedzialnych decyzji, ważnych dla dobra wspólnego.Ważnym zadaniem socjalizacji jest przygotowanie człowieka do pełnienia ról: rodzicielskich, obywatelskich, koleżeńskich, małżeńskich. Role te kształtowane są w zależności od potrzeb grupy i możliwości jednostki, która takie role ma spełniać.
Wychowanie- proces wychowania rozumiany jako proces społeczny to nic innego jak podporządkowanie celów i zadań wychowania interesom grup społecznych, w świetle ich istnienia i rozwoju oraz takie przygotowanie wychowanków, aby mogli oni w przyszłości wypełniać swoje obowiązki wobec swoich grup społecznych, w których będą w przyszłości funkcjonować.
Wychowanie jako proces społeczny
Znaniecki ujmuje wychowanie jako proces społeczny, wskazując jego szerokie społeczne uwarunkowania. Zaznacza, że proces wychowania odbywa się za pośrednictwem starszego pokolenia, które jest zorganizowane w niezliczone, współistniejące, powiązane i krzyżujące się grupy społeczne. Podkreśla, że sukces wychowawczy jest zależny nie tylko od umiejętności nauczyciela i wychowawcy, ale od bardzo wielu innych zjawisk społecznych. Znaniecki podkreśla, że przedmiotem działalności wychowawczej jest osobnik społeczny, powiązany z wieloma układami społecznymi, i że wychowawca kształtuje nie izolowaną osobowość, lecz swoiste układy społeczne
Uspołecznienie
Uspolecznienie-przygotowanie jednostki do pełnienia ról społecznych, a także proces wpajania człowiekowi przez instytucje lub osoby wychowujące, systemów wartości, norm i wzorców obowiązujących w danej zbiorowości, określonych umiejętności, związanych z wejściem w świat społecznych instytucji.
Muszyński5 charakteryzuje osobę uspołecznioną. Jego zdaniem, jest to ta, która:
- działa na rzecz grupy,
- przestrzega dyscypliny społecznej,
- przejawia inicjatywę,
- przejawia gotowość do współpracy,
- przejawia troskę o mienie zbiorowe,
- jest rzetelna, ofiarna i solidarna w wypełnianiu obowiązków wobec gromady.