Prawo�ministracyjne cześć II�z sądów�min

„Prawo administracyjne cześć II”

Rozdział VIII. Podstawowe pojęcia.

1. Realizowanie prawa administracyjnego, a jego stosowanie.

Realizowanie prawa - administracja działając zawsze realizuje jakąś normę (nie można działać nie realizując żadnej normy). Realizowanie w szczególności dotyczy norm, zadaniowych, norm określających cele i kierunki, norm wewnętrznych, także norm prawa materialnego.
Stosowanie prawa - dotyczy norm prawa materialnego i polega na wyprowadzeniu z normy generalnej i abstrakcyjnej normy indywidualnej i konkretnej (konkretyzacja). Stosowanie prawa jest wycinkiem szerszego pojęcia jakim jest realizowanie prawa. Stosowanie zawsze skierowane jest na zewnątrz.

2. Pojęcia używane do opisywania działań administracji publicznej.

Pojęcia narzędzia pojęcia wymyślone przez teorię prawa i doktrynę samego prawa adm. w różnych okresach rozwoju tego prawa i określane jako „pojęcia narzędzia”, to znaczy konstrukcje myślowe, modele za pomocą których systematyzuje się i interpretuje porządek prawny.

3. Stosunek administracyjno prawny.

3.1 Pojęcie

Stosunek prawny - sytuacja, w której ze względu na jakąś obowiązującą normę, dotyczącą jakichś podmiotów, istnieje obowiązek zachowania się jednego podmiotu wobec drugiego.

Def. Longchampsa - stosunek prawny powstaje wtedy, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach (warunki te są zawsze określone przez prawo, które wiąże skutki prawne z niektórymi tylko faktami, a innym odmawiając znaczenia prawnego) sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją drugiego.

Stosunek administracyjny może powstać tylko wtedy kiedy wiąże się on z jakimś, przewidzianym przez obowiązujące prawo tłem faktycznym.

Elementy stosunku - podmiot, przedmiot, treść

3.2 Podmioty

organ administracji publicznej (reprezentujący państwo) -> organ administrujący
obywatel lub inny podmiot nie wchodzący w skład administracji publicznej, może też nim być inny organ adm. publicznej (stosunek wewnętrzny) - organ administrowany

W sensie ścisłym stosunkami administracyjnymi są tylko stosunki zewnętrzne.

Jako stronę stosunku uznajemy organ, a nie państwo natomiast zachowania drugiej strony stosunku będą realizowane wobec samego państwa na podstawie wydanych przez nie norm mimo, że organ wciąż jest władny określać szczegóły tego stosunku i dbać o realizację jego treści.

Każda ze stron stosunku powinna być wyposażona w podmiotowość administracyjnoprawną, która pozwala aby dana strona mogła stać się adresatem uprawnień bądź obowiązków.

Podmiotowość organu administracyjnego wyznacza jego kompetencja natomiast podmiotowość drugiej strony stosunku prawnego wyznaczona jest przez normy prawa administracyjnego i nie musi się pokrywać ze zdolnością do czynności prawnych w rozumieniu prawa cywilnego.

Stosunek zewnętrzny ma charakter pionowy ponieważ oba podmioty są sobie nierównorzędne, organ administracyjny wyposażony jest w władztwo administracyjne dzięki czemu ma zawszę przewagę w stosunku do podmiotu administrowanego. (cecha ta nie zawsze występuje w stosunkach wewnętrznych)

Z tej nierówności wynika, że organ jednostronnie, bez udziału drugiego podmiotu, za to zawsze w granicach prawa decyduje o treści uprawnień bądź obowiązków, które będą wynikać ze stosunku administracyjnego chyba, że wynikają one z mocy samego prawa.

Wielość podmiotów - po stronie organu administracyjnego wyklucza się działanie wielu podmiotów, do regulacji uprawnienia bądź obowiązku upoważniony jest zawsze tylko jeden organ. Po stronie podmiotu administrowanego dopuszcza się czasem taką możliwość chodź uważane jest to za stanowisko mylne ponieważ nawet, gdy dopuszcza się współuczestnictwa podmiotów to i tak każdy z nich powiązany jest z organem administracji publicznej osobnym stosunkiem administracyjnoprawnym.

Następstwo prawne

Stosunek administracyjnoprawny nie przechodzi na następców prawnych, ani osoby trzecie nie mogą czerpać z niego korzyści. Nie jest możliwe również zastępstwo w wykonywaniu uprawnień lub obowiązków wynikających z danego stosunku chyba, że ustawodawca kładzie nacisk nie na osobę, ale na fakt spełnienia jakiegoś obowiązku. W takim wypadku następca nie staje się stroną tego stosunku prawnego, ale nawiązuje z ta stroną oddzielny stosunek.

3.3 Przedmiot i treść

Przedmiotem stosunku administracyjnoprawnego są wzajemne uprawnienia i obowiązki. Wynikają one zawsze z prawa materialnego, a nie są kształtowane przez same strony stosunku. Mogą polegać na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu.

Nie są one ekwiwalentne i wprost porównywalne ze sobą (uprawnienia i obowiązki), tzn. uprawnienia jednego podmiotu nie zawsze są odpowiednikiem obowiązku podmiotu drugiego. Organ adm. nie jest odbiorcą zachowania się drugiej strony stosunku. Rola organu polega na wyznaczeniu danego zachowania i na jego kontroli; ma również zapewnić jego realizację, a gdy trzeba wymusić ją. Organ ze swoich uprawnień nie odnosi żadnej korzyści.

3.4 Powstanie stosunku administracyjnoprawnego i jego ustanie

Stosunek administracyjnoprawny powstaje w dwojaki sposób, może on wynikać z samej

1) normy prawa administracyjnego bądź

2) konkretyzacji tej normy dokonanej zazwyczaj w drodze aktu administracyjnego.

Ad.1 Taki stosunek tworzy jedynie obowiązki. (są one konkretyzowane przez określone zdarzenie faktyczne i administracja bez odrębnego aktu konkretyzacyjnego może od razu przystąpić do ich egzekwowania).

Ad.2 Tworzy zarówno obowiązki jak i uprawnienia.

Stosunek trwa tak długo jak długo obowiązuje norma prawna, która jest podstawą uprawnień bądź obowiązków. (obowiązki lub uprawnienia o charakterze powtarzającym się). Na czas trwania tego stosunku nie ma wpływu fakt, czy dany obowiązek jest realizowany czy nie. Jeżeli nie jest - może być zastosowana egzekucja adm., która tworzy nowy stosunek - stosunek egzekucyjny.

Tam gdzie uprawnienia lub obowiązki polegają na jednorazowym działaniu stosunek wygasa w momencie ich realizacji.

3.5 Kategorie stosunków administracyjnoprawnych

3.5.1 Stosunki materialnoprawne i procesowe

w prawie karnym stosunek materialnoprawny musi być uzupełniony stosunkiem procesowym, a stosunek procesowy jest niezbędnym instrumentem realizacji prawa materialnego.

W prawie cywilnym jest na odwrót, stosunek procesowy zachodzi dopiero wtedy jeżeli któraś ze stron sobie tego zażyczy.

W prawie administracyjnym nie ma zasady, są sytuacje kiedy prawo materialne przewiduje przeprowadzenie postępowania sądowego, szczególnie jeśli chodzi o ochronę praw obywatela. W innych przypadkach uprawnienia i obowiązki powstają same z mocy prawa.

W prawie adm. organ jest sędzią we własnej sprawie... jego rola jest podwójna, on sam jest stroną stosunku jak i sam wyznacza jego treść. Cały czas chodzi tu jednak o jeden stosunek ponieważ stosunki materialne nie są oderwane od procesowych (jeden i drugi wiąże organ z drugą stroną stosunku natomiast w innych dyscyplinach prawa prawo materialne tworzy jeden stosunek pomiędzy stronami postępowania, a prawo procesowe tworzy kolejny stosunek między sądem, a każdą ze stron)

Definicja J. Filipka - każdy stosunek powstaje z mocy prawa z tym, że niektóre z tych stosunków będą potem konkretyzowane drogą aktu administracyjnego, rodzącego nowe, ścisłe stosunki prawne. - wniosek - stosunek procesowy następuje zawsze po stosunku materialnoprawnym

Drugie stanowisko mówi jednak, że nie każda relacja między podmiotami jest stosunkiem prawnym (np. ubieganie się o pozwolenie na broń) w takim więc wypadku relacja organu i podmiotu może zacząć się od stosunku procesowego, który w efekcie da akt rodzący stosunek materialnoprawny)

3.5.2 Stosunki sporne

W momencie zaskarżenia przez drugą stronę stosunku organu administrującego zostaje złamana zasada nierównorzędności stosunku. Sytuacja prawna obu podmiotów zrównuje się i wobec sądu mają ekwiwalentne uprawnienia i obowiązki procesowe. Obie strony są dalej związane stosunkiem materialnoprawnym, ale dodatkowo każda ze stron nawiązuje dodatkowy stosunek z sądem.

3.5.3 Stosunki potencjalne i realne

potencjalne: gdy jakiś stan faktyczny oczekuje na konkretyzację aktem administracyjnym
realne: gdy zaistnieje akt stosowania prawa. Od tej pory znane są już wszystkie elementy stosunku prawnego.

3.5.4 Stosunki zewnętrzne i wewnętrzne

zewnętrzne: między organem administrującym, a administrowanym
wewnętrzne: pomiędzy organami administracji publicznej

3.5.5 „Tak zwane szczególne stosunki władcze”

Dotyczą podmiotów poza administracją publiczną, ale mających cechy i statut zbliżony do organów wewnętrznych. Szczególność tych stosunków polega na tym, że osoby poddane takim podmiotom są podwójnie podporządkowane bo i ogólnej regulacji prawnej jak i tej szczególnej wynikającej np. z faktu przebywania w zakładzie adm. bądź na poligonie wojskowym.

3.5.6 Inne kategorie

Stosunki ad hoc ( realizowane i konsumowane przez pojedyncze działanie lub zamknięty cykl działań.)
Stosunki trwałe ( istnieją tak długo jak długo istnieje ich podstawa prawna)
Stosunki egzekucyjne (zmuszenie zobowiązanego do wykonania obowiązku) (same czynności egzekucyjne są realizowane w specjalnym postępowaniu, które zawiązuje stosunek egzekucyjny - procesowy)
Stosunki nadzorcze w ramach których można również wyróżnić stosunki materialnoprawne jak i procesowe. Najważniejsze znaczenie tutaj ma stosunek nadzorczy między organami adm. rządowej, a organami zdecentralizowanymi w szczególności chodzi tu o jednostki samorządu terytorialnego. Jest to dla nich nadzór zewnętrzny, od którego służą środki zaskarżenia.

4. Sytuacja administracyjnoprawna.

Koncepcja przestrzeni prawnej F. Longchampsa - „ogół świadomych zachowań się ludzi wzajem wobec siebie pod względem prawa, a więc wziętych pod uwagę pod tym jednym względem”

Koncepcja sytuacji prawnej - „każda sytuacja społeczna określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie, w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne”.

Jest to swoiste i niepowtarzalne powiązanie ze sobą kilku elementów :

podmiotów o określonych właściwościach
jego zachowaniu się
danego systemu norm prawnych
kwalifikacji zachowań się tych podmiotów w określonych okolicznościach ze względu na ten system norm.

5.Interes w prawie administracyjnym

5.1 Uwagi ogólne

Pojęcie interesu - Relacja między istniejącym obiektywnie, zastanym, sprawdzalnym stanem rzeczy, a czyjąś oceną (obiektywną bądź subiektywną) czy stan też może za pośrednictwem administracji publicznej przynieść zmiany w sytuacji jednostki

Z samego pojęcia interesu nie może wynikać realny stosunek prawny, ponieważ interes jest dopiero oczekiwaniem żeby coś się stało.

5.2 Interes publiczny i interes indywidualny

- nie da się skonstruować obiektywnej definicji interesu publicznego ( to co dla jednych

może być dobre, dla drugich nie musi). Pojęcie to należy do tzw. klauzul generalnych, które z założenia mają charakter nieostry.

Pojęcia, które ułatwiają interpretacje pojęcia interesu publicznego i pozwalają odnieść go do poszczególnych dziedzin prawa administracyjnego...

„cel publiczny”, pojęcie to służy konstruowaniu całych segmentów regulacji związanych np. z gospodarką nieruchomościami.
„ciężary publiczne”, świadczenia na rzecz celów publicznych
„miejsce publiczne”
„rzeczy publiczne”
„użyteczność publiczna”
„działalność pożytku publicznego”
„zadania publiczne”

Kategoria interesu publicznego ma dwojakie znaczenie:

„interes publiczny, a dobro wspólne” (podmiot nie jest czymś zainteresowany dla siebie ale dla dobra wspólnego, choć może coś robić dla dobra wspólnego aby również samemu odnieść daną korzyść)
„interes publiczny, a interes indywidualny” - zachodzi tu kolizja interesów w momencie kiedy organ administracji działając w interesie publicznym, działaniem tym szkodzi interesowi indywidualnemu. Chodzi o to żeby administracja działając w interesie publicznym nie ignorowała interesu indywidualnego, działając mechaniczne na rzecz większości i żeby nie dawała pierwszeństwa temu interesowi, który uzna za publiczny.

Art.7 K.P.A podkreśla, że organy administracji publicznej mają w swojej działalności mieć na względzie interes społeczny i interes obywateli (interes indywidualny) na równi, a sąd najwyższy podkreśla, że w sytuacji kiedy interes publiczny jest na tyle znaczący i ważny, że wymaga ograniczenia swobód i uprawnień jednostki należy to udowodnić i samo wskazanie tego interesu nie wystarcza. W dawniejszym ustawodawstwie interes publiczny był nadrzędny wobec indywidualnego.

Nowym zjawiskiem jest wykształcenie się „interesu grupowego”, jest on pozornie formą pośrednią pomiędzy interesem publicznym, a interesem indywidualnym. Podciąga się go jednak pod interes indywidualny.

Podobnie jest z interesem lokalnym, jest on odmianą interesu publicznego, zawężonego jednak do danej wspólnoty samorządowej, niesięgającego poza granice jej terytorium. Zachodzą tu również kolizję pomiędzy interes lokalnym, a indywidualnym oraz lokalnym, a ogólnopaństwowym. W tym drugim przypadku spór powinien być zawsze rozstrzygnięty na korzyść ogólnopaństwowego.

5.3 Interes faktyczny (zwykły)

Jest to własny subiektywny pogląd podmiotu zewnętrznego (indywidualnego obywatela) na działalność administracji publicznej, że powinna ona podjąć na jego rzecz jakieś działanie lub powstrzymać się od jakiegoś działania. Pogląd ten nie jest nigdzie uregulowany prawnie i może być jedynie impulsem dla działania administracji, może proponować lub kwestionować jakieś rozwiązania, ale nigdy wymuszać.

Interes faktyczny nie jest chroniony ze względu na to, że ochronie prawnej powinny podlegać tylko te interesy, które znajdują oparcie w przepisach obowiązującego prawa, a nie są postulowane na podstawie własnych subiektywnych przekonań. wyjątki: w momencie kiedy interes faktyczny jest ściśle powiązany z interesem innych podmiotów mających uzasadnienie prawne. Po drugie postulaty będące interesem faktycznym mogą być wartościowe dla administracji, a w szczególności dla interesu publicznego. Wtedy ich ochrona zdaje się być słuszna, uzasadniona i przydatna.

Instytucja skarg i wniosków - Według art. 63 konstytucji RP, obywatelom przysługuje instytucja „skarg” i „wniosków” mająca na celu ochronę interesów faktycznych. Ochrona ta polega na tym, że organy, które otrzymały skargę są zobowiązane powiadomić skarżącego o sposobie załatwienia jego sprawy, a zawiadomienie odmowne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Powinno to nastąpić bez zwłoki, nie później jednak niż w ciągu jednego miesiąca.

Przedmiotem skarg mogą być w szczególności - zaniedbania bądź nienależyte wykonywanie zadań przez organy bądź ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżącego, przewlekłe załatwianie spraw .

Przedmiotem wniosków mogą być w szczególności - o ulepszenie organizacji, wzmocnienie praworządności, usprawnienie pracy, zapobieganie nadużyciom, ochrona własności, lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.

Możliwość udziału osób jedynie zainteresowanych w postępowaniu administracyjnym, jeśli ich udział jest uzasadniony ze względu na przedmiot sprawy, (art.90 §3 k.p.a.)

5.4 Interes prawny (kwalifikowany)

Interes ten tak jak interes faktyczny opiera się na subiektywnym poglądzie podmiotu zewnętrznego odnośnie podjęcia jakiegoś działania przez administrację lecz tym razem pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w obowiązującym prawie i jest prawnie chroniony. Przez to powiązanie z prawem interes prawny istnieje obiektywnie. Mając interes prawny, podmiot nie otrzymuje jeszcze uprawnienia materialnoprawnego, ale prawo do uzyskania aktu, który potwierdzi lub zaprzeczy poglądowi jednostki. Interes prawny jest więc po to aby uzyskać efekt, skutek prawny, najczęściej w postaci aktu stosowania prawa.

Pojęcie interesu prawnego jest zatem nie tylko „narzędziem” służącym do poznania prawa, ale jest terminem normatywnym, mającym konkretną treść, a jego zakres przesądza w sposób istotny o ochronie obywatela.

Cechy interesu prawnego:

ma charakter osobisty, własny i indywidualny. Oznacza to, że interes prawny może być przypisany tylko do zindywidualizowanego podmiotu i nie może być w żaden sposób odstępowany. Interes prawny nie może być dziedziczony oraz nie mogą się na niego powoływać osoby trzecie.
Interes prawny jest konkretny tzn. jest związany z daną sytuacją faktyczną podmiotu, który się nim legitymuje - taką sytuacją faktyczną, którą można powiązać z obowiązującą, konkretną normą prawną.
Interes prawny jest aktualny, tzn. jest związany z obowiązującą normą i dotyczy bieżącej sytuacji faktycznej. ( np. nie można budować tego interesu w oparciu dopiero o planowanie czegoś np. ewentualnej chęci nabycia nieruchomości).
Interes prawny jest oparty na normie prawnej, którą można wyodrębnić i do końca ustalić. Nie musi być to norma prawa adm. Norma ta powinna należeć do prawa materialnego. Interes prawny nie może wynikać z normy prawa ustrojowego i procesowego.
Wynikanie interesu prawnego z normy prawnej oznacza również, że nie jest on pochodny, tzn. że nie może wynikać z innych interesów prawnych.

Ochrona interesu prawnego Podmiot legitymujący się interesem prawnym staje się stroną postępowania. Ma on więc możliwość uzyskania decyzji adm. i to w postępowaniu, w którym przysługuje mu cały wachlarz uprawnień procesowych, w tym prawo do odwołania się od wydanego aktu.

Interes prawny w postępowaniu administracyjnym (jurysdykcyjnym) różni się od interesu prawnego „we wniesieniu skargi”(ochrona realizowana przez sąd adm.). Ten pierwszy dotyczy uzyskania aktu, natomiast drugi (jest to też interes prawny) jego kontroli mającej na celu unieważnienie tego aktu, stwierdzenia jego niezgodności itp. z prawem, wyeliminowania go z obrotu prawnego. Skarga ta nie może być oparta na subiektywnym mniemaniu niezgodności aktu z prawem, musi mieć oparcie prawne.

„Naruszenie interesu prawnego” odnosi się do skargi do sądu administracyjnego na uchwałę ( zarządzenie) organu gminy, powiatu, woj. lub akt prawa miejscowego. Wnieść go może ten podmiot którego interes prawny został naruszony poprzez zaskarżony akt, a chodzi w nim o ochronę istniejącego interesu prawnego, który mógłby posłużyć podmiotowi do jakichś działań przez uchwałę organu samorządowego lub terenowego organu adm. rządowej.

„Rozbieżność kompetencji sądu” zdarza się, że podmiot wnosi skargę na uchwałę do sądu w związku z naruszeniem jego indywidualnego uprawnienia bądź obowiązku, a sąd rozpatruje ten wniosek pod kątem zgodności danego aktu z prawem i jeżeli ta zgodność nastąpi, oddala wniosek. Z tego wynika, że ochrona interesu prawnego działa na etapie wnoszenia skargi, a dalej to bywa już różnie w zależności od oceny sądu.

6. Publiczne prawa podmiotowe

6.1. Uwagi ogólne

Z. Ziembiński prawo podmiotowe odnosi się do zespołu funkcjonalnie powiązanych wolności, uprawnień i kompetencji jakiegoś podmiotu.

K. Opałek powiązanie normatywne oparte na czynniku woli zbiorowej, zdeterminowanej przez obiektywną sytuację danej zbiorowości ukierunkowanej przez jej obiektywne interesy i formułowanej przez najbardziej świadomą część tej zbiorowości.

Definicje PPP można mnożyć ale trzeba zauważyć ich wspólną cechę, a mianowicie, że wszystkie one bazują na materiale prawnym wziętym z prawa cywilnego.

PPP w prawie administracyjnym nie są równoznaczne z PPP w prawie cywilnym, pełnią inną rolę.

6.2 Pojęcie publicznych praw podmiotowych

Różne punkty widzenia publicznych praw podmiotowych:

publiczne prawa podmiotowe to sytuacja, w której od zachowania się konkretnej osoby z poza władzy publicznej zależy, czy dla tej władzy powstanie obowiązek oparty na prawie.
PPP są korzyściami, które należą się określonej jednostce i mogą być przez nią skutecznie realizowane, co jest zagwarantowane przez prawo.
PPP jest „mocniejsze” od interesu prawnego, ponieważ interes prawny daje tylko prawo do osiągnięcia konkretyzacji normy prawa adm. natomiast PPP daje pewność pożądanej reakcji państwa, jest to nie tylko prawo do uzyskania aktu, ale prawo do uzyskania aktu o oczekiwanej treści.

PPP jest interesem prawnym wzmocnionym o kategorię roszczenia, jakie przez to prawo nabywa obywatel w stosunku do administracji publicznej. Jest to roszczenie skierowane na realizację PPP.

Interes faktyczny (tylko impuls do działania adm.) interes prawny (wiąże się z wydaniem aktu przez organ pozytywnym lub negatywnym) PPP (wymusza wydanie przez organ aktu o odpowiedniej treści, niekoniecznie korzystnego dla posiadającego taki interes).

PPP nie jest równoznaczne z normą prawa podmiotowego ponieważ to pierwsze jest wynikiem interpretacji tego drugiego ze względu na prawo jednostki. Przy tym założeniu dla zaistnienia PPP konieczne jest objęcie danej dziedziny życia społecznego regulacją administracyjnoprawną, i że jedynym źródłem tego prawa jest norma prawna.

Istnieje też pogląd, że PPP mają swoje źródła w przyrodzonych prawach człowieka, a prawo pozytywne jest jedynie instrumentem wprowadzającym te prawa w życie.

PPP dotyczą tylko stosunków zewnętrznych (w tym także stosunku państwo - jedn. samorządu terytorialnego) choć znane są koncepcje, zgodnie z którymi istnieją również PPP państwa.

Prawa podmiotowe bezpośrednie są uprawnieniami w oderwaniu od obowiązków innych osób.

Prawa kształtujące działanie jednego podmiotu bez udziału drugiego może doprowadzić do powstania stosunku, jego zmiany lub ustania drugiego podmiotu.

Prawa podmiotowe bezwzględne skuteczne przeciw każdej osobie

Prawa podmiotowe względne skuteczne przeciw określonej osobie

6.3 Cechy publicznych praw podmiotowych

mają łagodzić nierównorzędność podmiotów ( państwo - obywatel)
PPP pozwalają na realizowanie interesu publicznego obywatelom.
PPP jest wyznacznikiem obowiązku adm. publicznej, determinuje do końca zachowanie organu.
PPP mają charakter osobisty, nie można się powoływać na PPP osób trzecich.
PPP są niezbywalne, nie ma jednak przymusu korzystania z nich. Dopóki prawa nie są wykonywane mają charakter potencjalny.
PPP ma charakter aktualny tzn. jest ono związane z obowiązującą normą prawną.
PPP jest oparte na normie prawnej, należącej do prawa adm. oznacza to ze prawo to nie jest pochodne i nie wynika z innych praw podmiotowych lub tym bardziej ze skoncentrowanych już uprawnień i obowiązków.

6.4 Rodzaje publicznych praw podmiotowych

Prawa podmiotowe : Pozytywne i negatywne

pozytywne wskazują konkretne zachowanie się organu adm. wobec podmiotu, którego prawa te przysługują. Można żądać tylko tego co wynika z normy prawnej i należy świadczyć dokładnie to, do czego ta norma obliguje. Mogą to być :

Roszczenia o wydanie aktu adm. oznaczonej treści.
Roszczenie wobec organu polegające na określonym prawem jego zachowaniu się. ( wydanie decyzji, a nie decyzji określonej treści tzw. formalne prawa podmiotowe, nie jest to interes prawny ponieważ bazuje na normie procesowej, a nie materialnej)
Roszczenie polegające na domaganiu się od organu określonych świadczeń pozytywnych.
Roszczenie polegające na żądaniu współdziałania z administracją w rozstrzyganiu praw publicznych.
Roszczenie polegające na żądaniu udziału w działaniach państwa.

negatywne polega na roszczeniu o zaniechanie ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności lub przyznanego stanu prawnego. ( np. roszczenie o nie ingerowanie w przebieg legalnej demonstracji)

6.5 Ochrona publicznych praw podmiotowych

Przedmiotem ochrony przez sadownictwo adm. są przede wszystkim publiczne prawa podmiotowe.

PPP sądownictwo administracyjne

Interes prawny Jurysdykcyjne postępowanie administracyjne.

Zarzut naruszenia publicznego prawa podmiotowego rodzi interes prawny w uzyskaniu orzeczenia sądowego tej kwestii.

Innym sposobem ochrony PPP jest możliwość wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego, do Rzecznika Praw Obywatelskich i prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Naruszenie PPP jest zawsze naruszeniem obiektywnego porządku prawnego.

Rozdział IX. Formy działania administracji publicznej

1.Zagadnienia ogólne

Pojęcie formy działania administracji

Administracja publiczna działa za pomocą bardzo różnych sposobów i instrumentów prawnych ( sądownictwo działa tylko za pomocą ujednoliconych metod, tylko wyroki i postanowienia). Dla określenia tych sposobów działania administracji publicznej używa się nazwy: forma działania administracji.

Formą działania administracji jest zatem określony przepisem prawa typ konkretnej czynności organu adm. rodzaj podejmowanego działania.

Formy działania = metody działania

Klasyfikacja form działania administracji

1.2.1. Kryterium władztwa

Działania władcze (imperium) : przyjmuje się na ogół, że są to działania adm. publicznej podejmowane jednostronnie na podstawie unormowań publiczno prawnych w celu sformułowania nakazów i zakazów jakiegoś zachowania się. (np. akt adm.)

działania w pełni władcze - (policja administracyjna), 1) działania reglamentacyjne, prewencyjne i represyjne skierowane na zapewnienie realizacji przepisów prawa adm. i na ochronę obywatela.
Działania o władztwie ograniczonym - 2) działania, za których pomocą administracja formułuje obowiązki (decyzja podatkowa), 3) działania, które są źródłem uprawnień (koncesja).

W pierwszej grupie Ad.1) - przymus może być stosowany bezpośrednio, natomiast w drugiej Ad.2) - może zostać zastosowany pod pewnymi warunkami, w grupie trzeciej Ad.3) - ma on charakter potencjalny i będzie realizowany wyjątkowo.

Działania niewładcze (akty gestii): działania podejmowane na podstawie norm prawa cywilnego, albo gdy są oparte na normach prawa publicznego jednak w momencie ich podejmowania strony stosunku ulegają pełnemu bądź częściowemu zrównaniu (umowy administracyjne, porozumienia adm.)

Wyjątek : czasami jednak prawo daje przewagę organom nad drugą stroną stosunku prawnego, szczególnie tam, gdzie organ występuje w sferze regulowanej prawem cywilnym w pozycji monopolisty. W tym przypadku prawie każde działanie można określić jako władcze.

Działania władcze są jednostronne tzn. że tylko adm. publiczna decyduje o treści danego działania . Druga strona może mieć tutaj dużo uprawnień, może współdziałać jednak treść aktu w żaden sposób nie zależy od niej. Działania niewładcze mają natomiast zazwyczaj charakter dwustronny co oznacza, że obie strony mają jednakowy lub względnie jednakowy wpływ na treść podejmowanego aktu .

1.2.2 Kryterium skutku prawnego

Czynności prawne - jest to działanie zmierzające do ustanowienia, zmiany albo zniesienia stosunku prawnego.

Czynność faktyczna - każde inne działanie.

Formy działania adm. można podzielić na działania prawne i działania faktyczne.

Działania prawne zawsze wywołują skutki prawne (nawiązanie, rozwiązanie, zmiana stosunku prawnego).

Działania faktyczne nie wywołują skutków prawnych, lecz czasem mogą wywoływać pośredni skutek prawny w sferze praw i obowiązków jednostki. Nie są nastawione na wywoływanie takich skutków, ale poprzez określone fakty mogą spowodować określoną zmianę stosunku prawnego. Działania faktyczne to : działania społeczno organizatorskie, działania materialno techniczne, zaświadczenia.

(powinno funkcjonować domniemanie, że są one działaniami prawnymi, jednak typowe takie działania nie muszą być ściśle określone prawem a ich podstawa prawna może zawierać się w normie kompetencyjnej albo w normie określającej zakres czynności urzędnika).

1.2.3 kryterium stosunku do obowiązującego prawa.

Przepisy administracyjne - akty powszechnie obowiązujące, którym konstytucja odmawia przymiotu źródeł prawa, przez co zajmują one miejsce wśród form działania administracji. Są aktami stosowania prawa, jednak stosują one prawo przez tworzenie następnych norm powszechnie obowiązujących.

1.2.4 kryterium charakteru działania prawnego

Działania prawne org. adm. mogą być oparte na normach prawa publicznego (działania administracyjno prawne) lub cywilnego (cywilno prawne). Podział ten nie oznacza, że czynności administracyjnoprawne nie mogą wywierać skutków w dziedzinie prawa cywilnego.

1.2.5 kryterium sfery skutku prawnego.

Działania w sferę zewnętrzną (oparte na ściśle określonej normie prawnej) administracji i wewnętrzną. (mogą się opierać na normie kompetencyjnej).

1.2.6 Kryterium adresata skutku prawnego.

Działanie indywidualne - dotyczy ściśle określonego podmiotu bądź grupy, o ile można dokładnie określić wszystkich jej członków.

Działania generalne - dotyczy grupy, której składu nie da się określić.(np. działania powszechnie obowiązujące)

Zdarzają się przypadki, kiedy działania generalne mają charakter indywidualny, oraz kiedy działania generalne mają charakter konkretny i w momencie wywoływania przez nie skutków prawnych działania te są zindywidualizowane i odnoszą się tylko do danego podmiotu.

Podział ten nie jest bezwzględnie wyczerpujący ponieważ nie każde działania mają swojego adresata, bo są podejmowane dla realizacji ogólnych zadań administracji.

2. Akt administracyjny.

2.1 Pojęcie aktu administracyjnego.

Akt adm. jest czynnością polegającą na zastosowaniu normy prawa administracyjnego. Znaczy to że norma, abstrakcyjna i generalna zostaje przetworzona w normę konkretną i w zasadzie indywidualną. Od obowiązków wynikających z aktu adm. nie można się uchylić w drodze umowy cywilnoprawnej.
Czynność, o jakiej mowa jest dokonywana przez organ administrujący.
Akt adm. jest oświadczeniem woli organu adm. Wola ta jest wyrażana w imieniu państwa, ale poprzez podpis urzędnika daje aktowi charakter właśnie oświadczenia woli organu.
Akt adm. jest czynnością władczą i jednostronną. Za pomocą tego aktu organ decyduje o prawach i obowiązkach, wydobywając je ze stosownej normy prawnej w połączeniu ze stanem faktycznym.
Akt adm. jest dwustronnie wiążący pomimo jednostronności jego formułowania. Uprawnienia i obowiązki dotyczą obu stron, ale są one nieekwiwalentne.
Adresatem jest podmiot zewnętrzny.
Akt wywołuje zawsze skutki w dziedzinie prawa administracyjnego ale też czasami w innych dziedzinach prawa, a szczególnie w prawie cywilnym.

Są to elementy aktu sensu stricte,

Pozostałe formy sensu largo które można zaliczyć do aktów adm. to : akty normatywne administracyjne akty generalne i akty wewnętrzne.

2.2 Decyzja administracyjna.

Decyzja administracyjna jest to kwalifikowany akt adm. charakteryzujący się określoną formą w szczególności pisemną z odpowiednią zawartością treściową i formalną, a także jest wydany po przeprowadzeniu sformalizowanego postępowania administracyjnego (jurysdykcyjnego). Jest aktem decydowania, czyli czynnością kończącą proces decyzyjny rozumiany jako ciąg czynności zmierzający do wyboru rozstrzygnięcia.

2.2.1 Problem normatywnego definiowania decyzji administracyjnej.

Pojęcie „decyzji administracyjnej” ma tutaj najistotniejsze znaczenie gdyż właśnie z nim ustawodawca łączy ochronę, jakiej doznaje obywatel przed niekorzystnym dla niego działaniem adm. publicznej. To właśnie od decyzji można wnieść odwołanie i to ona jest przedmiotem kontroli sądowej.

Występuje zjawisko, że ustawodawca i organy administracji stosują „ucieczkę” od formy decyzji, która polega w pierwszym przypadku na omijaniu formy decyzji i zastępowania jej niewładczymi formami działania, a drugim przypadku polega na niewydawaniu decyzji tam gdzie jest ona potrzeba lub zastępowania jej innymi działaniami. Chodzi tu o ograniczenie możliwości odwoławczych.

Nie można tego zjawiska wyeliminować poprzez dokładne zdefiniowanie decyzji ponieważ straciła by ona swoją dotychczasową elastyczność i zastosowanie w wielu sprawach.

Domniemanie formy decyzji administracyjnej gdy przepis prawa nie mówi o sposobie załatwienia sprawy ma zostać wydana decyzja adm.

Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji.

2.2.2 Decyzja administracyjna, a wyrok sądowy.

Jedna i druga forma stanowi akt stosowania prawa.

Norma bezwzględnie obowiązującego prawa może przewidywać swoją konkretyzację jedynie w formie decyzji i wówczas żadne alternatywy wobec decyzji nie mogą być stosowane. Decyzja jednak stanowi tylko jedną z form konkretyzacji materialnego prawa i ma swoje alternatywny np. w postaci aktów dwustronnych, natomiast wyrok sądowy stanowi wyłączną formę konkretyzacji, nie ma swoich alternatyw.

W odniesieniu do decyzji mamy do czynienia z jedną konkretyzacją normy, natomiast wyrok sądowy następuje już zazwyczaj jako wtórny, po konkretyzacji nieautorytatywnej.

Konkretyzacja normy w drodze decyzji odnosi się do stanu faktycznego i prawnego istniejącego w momencie konkretyzacji. Natomiast wyrok sądowy dotyczy przeszłego stanu faktycznego, który istniał w momencie wszczęcia postępowania, w którym doszło do zawiązania się sporu (sprawy cywilnej).

Wydanie wyroku służy rozstrzygnięciu sporu pomiędzy stronami stosunku, nie

oddziałuje na przyszłość, jest on wydany przez bezstronny i neutralny organ. Decyzja nie rozstrzyga sporu, a jej znaczenie dotyczy przyszłości. Decyzję wydaje organ zaangażowany w sprawę i będący jedną ze stron danego stosunku prawnego. Organ jest zależny od układu hierarchicznego i od stopnia decentralizacji, jaki go dotyczy.

2.3 Klasyfikacja aktów administracyjnych (decyzji)

prawo administracyjne wprowadza bardzo wiele różnych podziałów aktów administracyjnych. Najważniejsze klasyfikacje w dalszej części.

2.3.1 kryteria podziału związane z adresatem.

Kryteria te możemy stosować o ile założymy, że z definicji aktu adm. nie wynika, że jest on zaadresowany do zindywidualizowanego podmiotu na zewnątrz.

akty generalne
akty indywidualne

oraz

akty zewnętrzne
akty wewnętrzne

przyjmujemy jednak, że akt adm. ma zawsze charakter indywidualny i zewnętrzny ( sensu stricto)

2.3.2 kryteria podziału związane z przesłankami prawnymi.

Akty konstytutywne mają twórczy charakter (tworzą, zmieniają, uchylają) obowiązują ex nunc, od teraz. Skutek prawny powstaje z mocy właśnie tego aktu, a nie mocy ustawy. ( np. pozwolenie na budowę.)
Akty deklaratoryjne mają charakter uzupełniający, potwierdzający skutki prawne wynikające z ustawy, obowiązują ex tunc, od wtedy, wstecz. Podciągają dany stan faktyczny pod odpowiednią normę i deklarują, że w danej zaistniałej sytuacji wynikają takie i takie prawa i obowiązki np. świadczenia emerytalne.
akt deklaratoryjny, a zaświadczenie oba potwierdzają jakiś stan prawny ale akt deklaratoryjny umożliwia korzystanie z wcześniej nabytego prawa, a zamrożonego do momentu wydania tego aktu, zaświadczenie nie wywołuje takiego skutku. W zaświadczeniu, które mówi o jakimś prawie, mogło ono być już wcześniej wykonywane, ale samo zaświadczenie nie wpływa na to wykonywanie.

Podział ten nie jest ostry ponieważ, akty konstytutywne zawierają w sobie elementy aktu deklaratoryjnego gdyż potwierdza on, że zaszła przesłanka do jego wydania. I wice versa akty deklaratoryjne zawierają w sobie elementy konstytutywne, ponieważ dopiero z chwilą wydania aktu deklaratoryjnego adresat może się skutecznie powoływać na swoje prawo (decyzja o emeryturze). Akt taki stwierdza konstytutywnie, że zaszły wszystkie przesłanki do nabycia prawa. Na podstawie takiego aktu nabywa się prawo do korzystania z innego prawa wynikającego z ustawy. Przez to właśnie nie można zaliczyć ich do aktów przez, które nie nabywa się prawa. Wniosek z tego taki, że różnica pomiędzy dwoma aktami dotyczy tylko czasu od którego obowiązują i od którego można odnotować ich skuteczność prawną.

akty związane Podstawa prawna aktu adm. może być tak sformułowana, że w momencie zaistnienia jakiegoś stanu faktycznego organ adm. nie ma możliwości wyboru działania
akty swobodne elastyczne sformułowanie podstawy prawnej pozwala na wybranie optymalnego rozwiązania w jakiejś zaistniałej sytuacji faktycznej.

Aktami związanymi są w szczególności akty deklaratoryjne, konstytutywne mają pewną możliwość swobody, którą dysponuje organ je wydający.

akty zależne od adresata (gdy od niego zależy wydanie aktu lub gdy bierze udział w przygotowaniu),
akty niezależne od adresata (nie ma żadnego wpływu, a udział w przygotowywaniu jest sprowadzony do minimum).

Nie ma to nic wspólnego z podziałem na akty jednostronne i dwustronne!!

2.3.3 Kryterium podziału związane z treścią.

Podstawowym celem aktu jest określenie obowiązku lub uprawnienia w odniesieniu do konkretnego adresata. W związku z tym podział na:

akty zobowiązujące
akty uprawniające (podział znowu nie ostry ponieważ większość aktów nakłada i obowiązki i uprawnienia)

przez to należy ten podział uznać tylko za kierunkowy dla określenia czy dany akt jest w przeważającej mierze zobowiązujący czy uprawniający.

akty zakazujące
akty nakazujące
akty kształtujące (pozwolenia lub zezwolenia) ustanawiają, zmieniają, znoszą określony stosunek prawny i mają charakter konstytutywny.
akty ustalające sytuację prawną stwierdzają prawo i mają charakter deklaratoryjny.

akty skierowane do osób
akty skierowane do rzeczy

2.3.4 Inne kategorie aktów

akty pozytywne (spełnia żądanie adresata)
akty negatywne (odmawia w całości lub częściowo)

2.4 Mechanizm powstawania aktu administracyjnego (decyzji)

Jak dochodzi do konkretyzacji abstrakcyjnej i ogólnej normy prawa administracyjnego, czyli sposób zastosowania tej normy za pomocą aktu administracyjnego.

2.4.2 Fakt a prawo

Prawo materialne wyznacza obszar faktów, z którymi powiązana jest konieczność lub możliwość konkretyzacji normy. Od ich zaistnienia zależy niejednokrotnie czy akt administracyjny zostanie wydany, lub czy organ będzie mógł podjąć kroki do jego wydania.

W prawie adm. fakty służą przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy w ogóle jakaś norma ma być zastosowana.

Fakt połączony z normą prawną pozwala na jej konkretyzację w formie aktu adm. tworząc tym samym „sprawę administracyjną”

Tylko w sprawach administracyjnych stosowany jest KPA!! I tylko w takich sprawach możliwa jest kodeksowa ochrona podmiotu w danej sytuacji faktycznej wiążącej się z normą prawną.

Sprawa ta ma charakter niesporny, załatwienie tej sprawy nie polega na przyznaniu racji którejś ze stron (jak w cywilnym), ale na ustanowieniu uprawnień bądź obowiązków, które wynikają z normy prawnej i muszą zostać skonkretyzowane.

Sprawa adm. nie jest niezmienna, relacja między faktami a normami prawnymi może ulegać zmianie w momencie poznawania właśnie nowych faktów i interpretacji nowych przepisów w czasie trwania rozstrzygania. Ta zmienność trwa tak długo, aż jakaś sprawa nie zostanie rozstrzygnięta prawomocnym lub ostatecznym aktem adm. (rozładowanie napięcia między prawem a faktem). Relacja faktu i prawa ma od tego momentu takie znaczenie, że stanowi tylko podłoże funkcjonującego i obowiązującego aktu administracyjnego.

Nieostrość między prawem a faktem. Zdarza się, że ustawa czyni z określonej sytuacji faktycznej warunek konieczny określonego aktu.

2.4.3 Impuls do wydania aktu administracyjnego

Z kompetencji organu ( z urzędu) od strony prawnej, kiedy wchodzi w życie nowa regulacja prawna i wymaga ona zmiany poprzednich rozstrzygnięć. Od strony faktycznej, pojawienie się jakiejś okoliczności faktycznej, która po powiązaniu z normą wymaga od organu wydania aktu adm. Może też to być konkretna sytuacja faktyczna wymagająca wydania aktu (np. gdy jest zagrożenie budynku zawaleniem).
Na wniosek podmiotu zewnętrznego podmiot składający taki wniosek dostarcza organowi pewnych danych faktycznych które powinien zestawić z własną wiedzą o obowiązującym prawie. Jest to wiedza wstępna dla organu, który i tak potem ją weryfikuje, ale niejednokrotnie wymaga się aby wnioskodawca dostarczył od razu dowody dotyczące stanu faktycznego w celu skrócenia późniejszych czynności.

2.4.4 Wybór wstępny

W momencie kiedy nastąpił impuls do wydania aktu adm. organ gromadzi materiał faktyczny na podstawie którego wyda bądź nie wyda akt. Po otrzymaniu tego materiału faktycznego, organ musi zdecydować, czy materiał ten daje w ogóle podstawę do wydania aktu i czy daje organowi kompetencje do działania. Następuje selekcja faktów. Uzyskane fakty są ciągle konfrontowane z materiałem prawnym. W efekcie selekcji faktów organ wyrabia sobie zdanie na rodzaj i zakres materiału faktycznego. Czasem to już wystarcza do sformułowania aktu.

2.4.5 Fakty

Klasyfikacja faktów - fakty mające znaczenia dla wydania lub treści akt adm. mogą być klasyfikowane na podstawie różnych kryteriów:

kryterium chronologiczne pozwala na wyodrębnienie 1) faktów wyznaczających samą możliwość wydania aktu administracyjnego (np. istnienie budynku, który ma być przedmiotem rozbiórki), 2) faktów wyznaczających wydanie aktu pozytywnego lub negatywnego (zamieszkanie danej osoby w lokalu determinuje możliwość wydania decyzji o jej wymeldowaniu), 3) faktów wyznaczających samą treść aktu, wymieniona wyżej grupa tworzy sprawę adm. i od istnienia faktów, które do niej należą, zależy jej byt.

Kryterium sposobu określania faktów przez normę

Fakty mogą być wyróżnione przez normę prawną pozytywnie (fakt zamieszkania danego podmiotu w lokalu), bądź negatywnie ( fakt niezamieszkiwania danego podmiotu w lokalu) wyróżnienie pozytywne nie musi być odwrotnością negatywnego.
Fakty określone przez normę opisowo (do udowodnienia nie jest potrzebne wartościowanie np. „zalanie gruntu”) bądź oceniająco (do których udowodnienia trzeba przeprowadzić proces myślowy „nieruchomość stała się nieużytkiem”). Wyróżnienie mieszane gdy dany fakt jest wyróżniony opisowo ale podlega on ocenie. np. w zalaniu gruntu nie chodzi tylko o stwierdzenie zalania, ale też o to czy dana ilość wody która się pojawiła jest faktem wymagającym wydania aktu administracyjnego.
Fakty określone stosunkowo do stwierdzenia ich istnienia konieczne jest określenie ich zgodności lub niezgodności z określonym przepisem. (np. „wykonywanie robót budowlanych bez pozwolenia”)

Kryterium merytoryczne można wyodrębnić fakty jako:

cechy podmiotów (stan zdrowia, kwalifikacje)
sytuacje podmiotów (bezrobocie, kombatanctwo)
jako fakty można potraktować też istniejące już wcześniej uprawnienia lub obowiązki poszczególnych podmiotów, (posiadana już koncesja)
fakt wykonania przez podmioty pewnych czynności lub ich zaniechania (samowola budowlana, niezapłacenie podatku)
fakty dotyczące rzeczy (klasa gruntu)
zdarzenia obiektywne (wypadek, klęska żywiołowa)
wartości, które powinny być uwzględniane przy stosowaniu prawa (ochrona życia, bezpieczeństwo publiczne)

2.4.6 Prawo

Te normy, które mają być zastosowane przez wydanie aktu adm. stanowią „podstawę prawną”,(normy prawne sensu stricto - normy prawa powszechnie obowiązującego); inne są tylko czynnikami, które wpływają na jego treść i odpowiednio ją kształtują, stanowiąc podstawę prawną w szerokim znaczeniu.

Przy wydawaniu aktu adm. organ adm. bazuje w pierwszej kolejności na normach prawnych sensu stricto. Akt adm. może być oparty tylko na tych normach. Wpływ innych czynników może mieć tylko znaczenie wtedy, gdy norma powszechnie obowiązująca je akceptuje.

Normy sensu stricto występują w pewnych grupach które są kolejno (chronologicznie) brane pod uwagę.

na początku zawsze bierze się pod uwagę normę upoważniającą organ do działania, lub nakazującą konkretyzację jakiejś normy,
dalej są normy materialne, dotyczące treści przyszłego aktu, równolegle z nimi są stosowane normy procesowe,
jednocześnie zaznaczają swój wpływ normy będące zasadami prawa lub klauzulami generalnymi,
akty prawa miejscowego, normy planowe, a także normy wewnętrzne,
opinie, stanowiska innych organów (czasem wywierają duży wpływ na treść aktu),
wpływ innych aktów, orzeczeń jest to sfera faktyczna, nie ma mocy prawnie wiążącej chyba, że prawo materialne daną opinię lub stanowisko określa jako wiążące, wtedy należy ono do sfery prawnej, a nie faktycznej.

Zasada powagi rzeczy osądzonej (res iudicata) mówi ona, że nieważny jest akt wydany w sprawie zakończonej już wcześniej decyzją ostateczną.

Wpływ innych aktów i orzeczeń na akt administracyjny często się zdarza, że prawo materialne przewiduje jako warunek wydania aktu adm. istnienie innego aktu o określonej treści albo też uzależnia od jego istnienia treść rozstrzygnięcia. (np. pozwolenie na budowę można wydać temu kto złożył o niego wniosek).

Zagadnienie wstępne (kwestia prejudycjalna) kiedy organ adm, przygotowujący akt napotyka na kwestię, której rozstrzygnięcie nie leży w jego kompetencji, a jest niezbędne do wydania aktu; kwestia ta może mieć charakter administracyjno prawny bądź cywilno prawny. W takich przypadkach organ zawiesza swoje postępowanie.
Prowizorium administracyjne - wyjątek, w którym pozwala się organowi adm. zająć stanowisko w sprawie mu nie przeznaczonej. Dochodzi do złamania zasady kompetencyjności. Ustawa dopuszcza to w stanach wyższej konieczności w momencie zagrożenia życia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Takie rozstrzygnięcie wywołuje skutek prawny tylko „na użytek” danej sprawy adm. Stan ten znika kiedy właściwy organ lub sąd podejmie inne rozstrzygnięcie w sprawie. Należy wtedy uchylić ten akt. adm i wydać go ponownie biorąc pod uwagę rozstrzygnięcia właściwego organu.

Wpływ prawa wspólnotowego niektóre dziedziny prawa adm. są bezpośrednio normowane przez prawo wspólnotowe, najczęściej za pomocą rozporządzeń w obrębie prawa materialnego i sądowego. Normy prawa wspólnotowego mają również wpływ na wydawane akty adm. Transponowanie dyrektyw do prawa krajowego. Interpretacja prawa krajowego jest pod oczywistym wpływem prawa wspólnotowego. Organy adm. muszą uwzględniać ogólne zasady prawa wspólnotowego.

2.4.7 Dowodzenia faktów i wykładnia prawa

Dowodzenie polega na dokonaniu dwóch ustaleń: ustalenie istnienia pewnych faktów i oceny prawnej ustalonych faktów. Pierwsze ustalenie zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej, a drugim ustaleniem rządzi zasada swobodnej oceny dowodów, gdzie dochodzi subiektywizm urzędnika.

Równolegle do etapu „dowodzenia” organ dokonuje „wykładni” prawo adm. jest bardzo rozbudowane i organ musi nierzadko wyprowadzać normę z kilku przepisów prawnych znajdujących się w aktach różnego rzędu. Organ przy wykładni musi brać pod uwagę wszystkie elementy systemu prawa, niezależnie od ich hierarchii

Domniemana konkretyzacja ustawy występuje w momencie, kiedy akt wydany przez organ wyższego stopnia ma często w praktyce większy wpływ na organ niższego stopnia niż akt ustawowy.

Szczególna rola wykładni celowościowej w prawie adm. ponieważ organ adm. wydając akt nie załatwia tylko pojedynczej sprawy, ale zmierza w nim do realizacji celu ogólnego, który jest jej elementem.

Problemy wykładni jest ona dokonywana przez wiele podmiotów różnych szczebli o różnej fachowości, poglądach i wartościach. Dodatkowo jest zdeterminowana prawem wspólnotowym. Problem narasta, kiedy normy prawa krajowego nie są zgodne z prawem UE. Organ powinien odmówić zastosowania normy prawa krajowego niezgodnego z prawem wspólnotowym.

2.4.8 Subsumcja

Subsumcja następuje kiedy organ zmierzający do wydania aktu zgromadził już materiał dowodowy pozwalający mu na określenie stanu faktycznego sprawy oraz przeprowadził analizę i wykładnię materiału prawnego, określającego stan prawny sprawy. Subsumcja to zestawienie ze sobą obu tych stanów. Inaczej mówiąc, jest to proces myślowy prowadzący do przyporządkowania zebranego materiału dowodowego do odpowiedniej normy prawnej.

2.5 Uznanie administracyjne

Nauka tym pojęciem określa możliwość wyboru konsekwencji prawnych aktu administracyjnego przez organ adm. (zawsze po subsumcji, na samym końcu procesu decyzyjnego , przed samym podjęciem rozstrzygnięcia)

Uznanie polega więc na przyznaniu organom administracji publicznej możliwości wyboru spośród dwóch lub więcej dopuszczalnych przez ustawę lecz równowartościowych prawnie rozwiązań. Wybór ten jest ograniczony tylko w samej normie wprowadzającej uznanie.

2.5.1 Geneza uznania administracyjnego - swobodne uznanie.

Uznanie =/= swobodne uznanie adm., jako działalność zupełnie swobodna, w żaden sposób nieograniczana ustawami, na które mogliby się powoływać administrowani. W późniejszym czasie za swobodne uznanie uznawano wszystko co nie było objęte regulacją prawną)

Teoria R. Von Launa (teoria interesu publicznego) swobodne uznanie oprócz wypadków określonych przez ustawy występuje również tam, gdzie ustawodawca posługuje się pojęciem interesu publicznego.

Teoria W. Jellinka (teoria pojęć nieoznaczonych) ustawodawca celowo używa pojęć nieostrych aby wyposażyć organy administracji publicznej w dodatkowe swobodne uznanie, wynikające właśnie z nieostrości pojęć i możliwości ich różnej interpretacji.

Teoria F. Teznera każde pojęcie, nawet nieostre w tym także kategoria interesu publicznego, ma treść obiektywną, która wiąże organ adm., a interpretacja tych pojęć podlega kontroli sądowej (koncepcja przeciwstawna do powyższych i jest aktualna do dziś i może stanowić podstawę do budowania uznania adm. przeciwstawiając się dawnemu pojęciu swobodnego uznania)

Zalety i wady uznania uznanie jest wynikiem niedoskonałości techniki legislacyjnej, która powinna być eliminowana. Nie można też dopuścić do jakiejkolwiek dominacji uznania w państwie prawa i zbyt dużego wpływu czynników politycznych na stosowanie prawa. Z drugiej strony nie można usztywnić administracji, administracja powinna być elastyczna i sprawna> negatywne cechy uznania nie wynikają z jego samej istoty, ale z jego nieprawidłowego wprowadzania do przepisów.

2.5.2 Sposoby formułowania upoważnień do uznania administracyjnego.

Uznanie administracyjne nie jest pojęciem języka prawnego i w zasadzie nie jest on ono używane przez ustawodawcę. Zastępuje go najczęściej sformułowanie „organ może” oraz wiele innych rzadziej używanych. Ważne żeby te zwroty przez ustawodawcę nie były używane przypadkowo i miały swoją systematykę tak aby było wiadomo jaki zakres uprawnień wprowadzają.

Uznanie adm. nie wiąże się już z pojęciem „pojęć nieostrych”. Luz wynikający z nieostrości zezwala na szeroką ale nie dowolną ocenę.

luz wynikający z pojęć nieostrych (luz dotyczy wcześniejszego etapu przygotowań aktu, na etapie wykładni, szeroka interpretacja ale nie dowolna)
luz wynikający z uznania administracyjnego (uznanie to dotyczy przyszłości, jego przedmiotem jest określenie skutku prawnego).

Luzy wykładni podlegają pełnej wykładni kontroli sądowej, podczas gdy kontrola uznania administracyjnego przez sąd adm. jest w pewnym zakresie ograniczona.

Często uznanie administracyjne wymaga zaistnienia zwrotów nieostrych i realizacja takiego aktu jest od nich uzależniona! (warunek)

2.5.3 Kontrola uznania administracyjnego.

Problem granicy uznania.

Sąd może tylko badać, czy nie zostały przekroczone granice uznania i czy podjęte rozstrzygnięcie nie było dowolne, a także wszystko co nie wiąże się z luzem decyzyjnym.

Sposoby rozszerzenia kontroli aktów swobodnych :

Wąskie, konkretne definiowanie uznania. To co nie jest uznaniem podlega pełnej kontroli.
Przyjęcie, że nie ma aktów w całości uznaniowych, stąd też każdy akt podlega w jakimś stopniu kontroli.
Pogląd, że uznanie jest tylko pewną formą uelastycznienia administracji, szczególną formą stosowania prawa, o charakterze wyjątkowym.
Oddzielanie uznania od interpretacji pojęć nieostrych.
Każdy akt nawet uznaniowy powinien być kontrolowany z punktu widzenia zgodności z ogólnymi normami prawa.
Każdy akt może i powinien być kontrolowany z punktu widzenia zgodności z normami procesowymi.
Zakreślanie granic pomiędzy legalnością i celowością na korzyść legalności.

2.6 Inne elementy subiektywizmu w mechanizmie przygotowania aktu administracyjnego (decyzji).

Elementy subiektywizmu są widocznie w 3 etapach

subiektywizm dochodzi do głosu na etapie działań dowodowych wtedy kiedy organ ma ocenić zebrane dowody i ustalić stan faktyczny
subiektywizm podczas wykładni, a w szczególności jak zaistnieją pojęcia nieostre
subiektywnie podjęcie decyzji kiedy nie ma ono mieć charakteru związanego.

Moralność administracyjna wszystko co ma wpływ na decyzję urzędnika; (nie jest ona uregulowana w polskim systemie prawa adm.).

Detournement de pouvoir (nadużycie władzy) jest to istnienie fikcyjnej normy moralności administracyjnej, która służy temu iż w momencie kiedy urzędnik podejmuje decyzję, która pomimo tego, że jest zgodna z kanonem obowiązującego prawa, ale w sposób osobisty dąży do innego celu niż ten, który przewiduje ustawa. Pozwala postawienie takiej osoby przed sądem i zarzucenie jej działania niemoralnego, z niskich pobudek lub dla własnej korzyści. Jest to traktowane jako działanie bezprawne i może być zaskarżone do sądu adm.

2.7 Problem upływu czasu w przygotowaniu aktu administracyjnego

W prawie administracyjnym oceniając stan faktyczny i prawny i wydając na tej podstawie akty realizowania tego prawa, należy się liczyć z tym, że stany te szybko mogą ulegać zmianie i każda zwłoka w działaniu organu przy wydawaniu decyzji może znaleźć swoje odbicie w nieadekwatności swojego działania do obecnego stanu faktycznego bądź prawnego. Z drugiej strony nadmierna szybkość w działaniu nie wpływa dobrze na dokładne zbadanie sprawy.

W prawie cywilnym spór toczy się o zaistniałe już fakty i od momentu wniesienia pozwu są one już niezmiennie i tylko na ich podstawie sąd podejmie rozstrzygnięcie. Prawie adm. natomiast sprawa administracyjna nie jest wyznaczona przez same strony stosunku prawnego, ale wynika z relacji między prawem, a faktem - zmiennej w czasie. Wniosek z tego taki, że normy prawa adm. powinny być stosowane na bieżąco zawsze na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w momencie ich stosowania .

2.8 Zawartość aktu administracyjnego

Art. 104 k.p.a wymienia pełen katalog elementów, z których powinna składać się prawidłowa decyzja administracyjna.

rozstrzygnięcie (jest to zdanie formułujące uprawnienia lub obowiązki adresata)
uzasadnienie decyzji przez uzasadnienie realizowany jest też postulat jawności, a także postulat przekonywania, mający doprowadzić do dobrowolnego wykonania decyzji przez adresata. 107 kpa wymaga aby decyzja zawierała uzasadnienie faktyczne i prawne.

Treści merytoryczne w uzasadnieniu może się zdarzyć, że w uzasadnieniu znajdą się treści merytoryczne przesądzające o obowiązkach lub uprawnieniach. Jest to wadą aktu, ale obowiązuje tak samo jak rozstrzygnięcie, bo uzasadnienie jest integralną częścią całego aktu i możliwe jest zaskarżenie decyzji wyłącznie z powodu treści uzasadnienia, a także dyskwalifikowanie jej ze względu na brak powiązania rozstrzygnięcia z uzasadnieniem.

Nie jest ważne, gdzie jest treść aktu ale co jest jego treścią.

Uzasadnienie może wykraczać poza rozstrzygnięcie -> dążenie do optymalnego rozwiązania.

Elementy dodatkowe decyzji :

Warunki pod którymi decyzja zaczyna obowiązywać (warunek zawieszający) bądź przestaje obowiązywać (warunek rozwiązujący). Dodanie warunku zawsze musi wynikać z prawa materialnego.
Termin może określać moment początkowy obowiązywania decyzji, albo moment ustania obowiązywania decyzji.
Zlecenie zezwala na korzystanie z przyznanego prawa przy jednoczesnym wykonywania określonego obowiązku. Jest to rodzaj warunku rozwiązującego w momencie niewykonywania postanowień decyzji.

2.9 Obowiązywanie aktu administracyjnego

Akt stanowi indywidualne i konkretne przedłużenie normy prawnej, która za jego pomocą została zastosowana, toteż swoją moc obowiązującą czerpie przede wszystkim z tej normy, a także z władztwa administracyjnego.

Dla obowiązywania aktu szczególne znaczenie ma upływ czasu i związana z nim potrzebna stabilności aktu.
Akt powinien spełniać określone przez prawo warunki merytoryczne i formalne, które decydują czy można go określić jako akt prawidłowy.

Ważna jest też strona podmiotowa aktu, tzn. akt wiąże dwustronnie. Organ wydający też jest związany decyzją od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia. Organ nie może uchylić ani zmienić wydanego przez siebie aktu.

2.10 Obowiązywanie prawidłowego aktu administracyjnego w czasie.

Potrzeba stałości i pewności stosunków prawnych, jakie są uruchamiane przez wydanie aktu.

Akt może utracić swoją ważność poprzez zdarzenia wynikające z samego prawa, niezależne od organów.
Akt może też zostać pozbawiony mocy obowiązującej poprzez inny akt, którego treścią jest uchylenie bądź zmiana poprzedniego.

2.10.1 Wygaśnięcie aktu administracyjnego

Akt adm. obowiązuje i wiąże tak długo dopóki nie ulegnie istotnej modyfikacji, któryś z jego elementów decydujący o identyczności skonkretyzowanego tym aktem stosunku prawnego. Mogą to (wygaśnięcie) spowodować czynniki :

kiedy akt zostaje wykonany, a z jego treści wynika jednorazowość jego wykonania (rozbiórka budynku),
adresat aktu przestał istnieć, a prawo nie przewiduje sukcesji,
przedmiot aktu przestał istnieć,
upłynął termin na jaki akt adm. został wydany,
spełnił się warunek rozwiązujący, pod jakim akt został wydany,
zmienił się stan prawny, a nowe prawo przewiduje wygaśnięcie aktów wydanych na podstawie prawa dotychczasowego,
zmienił się na tyle stan faktyczny, że jego zmiana prowadzi do konieczności skonkretyzowania danej normy za pomocą aktu o innej treści.

Ostateczny głos ma jednak obowiązujące prawo. Tylko ono może zadecydować czy zmiany elementów stosunku prawnego spowodują utratę mocy aktu czy też nie.

2.10.2 Uchylenie aktu administracyjnego

Z punktu widzenia możliwości zaskarżenia aktu administracyjnego w drodze zwykłego środka prawnego, można je podzielić na:

akty nieostateczne akty, co do których istnieje możliwość ich zaskarżenia, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.
akty ostateczne tutaj takiej możliwości nie ma. Akt jest ostateczny kiedy: 1) od danego aktu ustawodawca nie wprowadza możliwości odwołania się (wyjątek od zasady dwuinstancyjności), 2) minął termin przewidziany na wniesienie środka prawnego, oraz kiedy 3) dany akt został wydany już drugiej instancji, na skutek wniesienia środka prawnego.

Akty nieostateczne nie podlegają wykonaniu, chyba że zachodzą okoliczności przewidziane przez prawo (130 kpa). Przeciwnie jest w aktach ostatecznych, które podlegają wykonaniu, a ich wzruszenie możliwe jest tylko w wypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczegółowych.

Akt nieostateczny nie podlega wykonaniu do momentu upływu terminu do wniesienia odwołania, a wniesienie odwołania powoduje wstrzymanie jego wykonania chyba, że decyzja jest zgodna z żądaniami wszystkich stron, albo jej natychmiastowe wykonanie jest możliwe na podstawie szczegółowej regulacji ustawowej, bądź na skutek nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Wniesienie odwołania może spowodować, że taka decyzja może nie zostać nigdy wykonana z powodu zastąpienia jej decyzją organu odwoławczego, która jest od razu wykonalna.

Kryterium możliwości zaskarżenia aktu do sądu administracyjnego :

Akty nieprawomocne możliwość zaskarżenia aktu do sądu administracyjnego
Akty prawomocne takiej możliwości nie ma ponieważ: 1) ustawodawca nie wprowadza takiej możliwości, 2) minął termin do wniesienia zaskarżenia (te obie mają charakter formalny) 3) skarga została przez sąd oddalona wyrokiem prawomocnym (materialny).

Ochrona praw nabytych - obywatel ma zagwarantowaną sferę praw i obowiązków, które może realizować i żądać ich nienaruszalności, ma także prawo do ochrony takiej nienaruszalności.

1) Zasada praw nabytych doznaje ograniczenia w momencie zagrożenia życia bądź interesów państwa.

2) Złamanie tej zasady jest także możliwe, kiedy wynika to z wadliwości postępowania, jakie poprzedzało wydanie aktu.

3) Przesłanką jest też sytuacja, kiedy zmieniają się okoliczności faktyczne istotne dla realizacji praw nabytych na podstawie decyzji, albo w nieprawidłowe korzystanie z praw nabytych lub zaniechanie ich realizacji, zdarzenia które wymagają osobnego aktu uchylającego akt poprzedni.

4) W samym akcie mogą występować klauzule przewidujące jego odwołalność.

2.11 Wadliwość aktu administracyjnego.

2.11.1 Pojęcie wadliwości aktu.

Wadliwość aktu adm. jest pojęciem przeciwstawnym prawidłowości aktu i można powiedzieć, że jeżeli da się ustalić katalog cech aktu, przesądzających o jego prawidłowości, to cechy nieobjęte tym katalogiem świadczą o wadliwości decyzji.

2.12.2. Gradacja wad aktu administracyjnego

Teoria gradacji wad aktu:

wady nieistotne (można sprostować bez konsekwencji dla obowiązywania aktu)
wady istotne dzielą się na :

Wady powodujące wzruszalność polegają na możliwości uchylenia bądź zmiany aktu, więc nie mają bezpośredniego wpływu na obowiązywanie aktu. Możliwość jego uchylenia jest tylko hipotetyczna i zależy od organu administracyjnego. Akt uchylający inny akt jest aktem konstytutywnym i obowiązuje ex nunc (od momentu uchylenia).
Wady powodujące nieważność prowadzą do zaprzeczenia mocy obowiązującego aktu. Akt taki jest „bezwzględnie nieważny” (przestaje obowiązywać od momentu jego wydania, adresat ma nawet obowiązek niestosowania się do niego), lub powinien być on wyeliminowany z obrotu prawnego („koncepcja unieważnialności aktu”) za pomocą aktu deklaratoryjnego ex tunc (z mocą wsteczną od momentu wydania).

Domniemanie ważności - decyzja obowiązuje aż do momentu jej uchylenia poprzez decyzję stwierdzającą nieważność aktu i do tego momentu istnieje obowiązek podporządkowania się.

Nieakty (akty pozorne) odmawia się im cech aktów adm. i uważa się, że nie istnieją jako akty adm.

Teoria ekwiwalencji wad mówi, że wszystkie wady powinny być tak samo traktowane jako przyczyna nieważności aktu. Nie ma wad mocniejszych i słabszych.

2.11.3. Rozróżnienie wad aktu administracyjnego.

Katalog wad powodujących nieważność

Wydanie decyzji z naruszeniem kompetencji organów adm. ( kompetencja kategorii rzeczowej, miejscowej i instancyjnej),
wydanie decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
wydanie decyzji w sprawie już rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (res iudicata),
skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie,
trwała niewykonalność decyzji w dniu jej wydania,
zagrożenie wykonania decyzji karą.

Problem z koncepcją wyboru nieważności

Koncepcja bezwzględnej nieważności - jeżeli jakiś akt jest wadliwy to nie trzeba się mu podporządkowywać, a nawet jest to zabronione jeśli zawiera on nakaz popełnienia przestępstwa. Dopiero ewentualna decyzja unieważniająca akt nieważny stwierdza wtedy nieważność w sposób autorytatywny.

Sprzeciwia się temu stanowisko

Koncepcja unieważnialności aktu - która mówi, że mimo istotnych wad aktu należy się do niego stosować (bo nie ma z mocy prawa aktów nieważnych) do czasu wydania decyzji stwierdzającej jego nieważność. (domniemanie ważności).

Zalety tego stanowiska (unieważnialności): nikt na własna rękę nie ocenia skali wadliwości aktu, a czyni to dopiero organ.

Wady: niebezpieczeństwo konieczności wykonywania aktu którego wadliwość jest oczywista.

Do dziś trwają spory w doktrynie na temat stosowania tych koncepcji, ale art. 156 k.p.a (stwierdzenie nieważności decyzji) przesądza o przyjęciu koncepcji „unieważnialności aktu”.

Odróżnienie aktów unieważnianych od nieaktów (aktów pozornych) rozróżnienie to jest ciężkie ponieważ te drugie, które w sposób oczywisty nie mają cech aktu administracyjnego występują bardzo rzadko, dlatego każdy indywidualny przypadek wymaga osobnej analizy.

2.11.4 Zawartość aktu administracyjnego a jego wadliwość.

Brak oznaczenia organu powoduje nieistnienie aktu, służy to temu żeby było wiadomo, że decyzję wydał organ adm. publicznej i czy był to właściwy jej organ . Jeżeli był tylko źle oznaczony organ to stwierdza się tylko nieważność.
Data wydania (ustalenie momentu od kiedy decyzja zaczyna obowiązywać, do kiedy przysługuje środek odwoławczy,) wada ta nie ma bezpośredniego wpływu na nieistnienie aktu lub jego nieważność. Może być uzupełniona.
Oznaczenie stron Brak wskazania adresata powoduje nieistnienie. Natomiast gdy nastąpi błąd w określeniu adresata, lub błąd zakwalifikowania danej osoby jako strony powoduje to obowiązek stwierdzenia nieważności.
Powołanie podstawy prawnej Decyzja jest nieważna gdy została podjęta bez podstawy prawnej, sam brak wskazania tej podstawy w akcie nie powoduje, aż takich doniosłych skutków.
Rozstrzygniecie jego brak powoduje nieistnienie. Znane są sytuacje uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia. Następuje ono drogą nowej decyzji i nie ma wpływu na trwałość już wydanej. Stosuje się gdy organ wydał decyzje częściową, chociaż w jego ocenie załatwił sprawę całkowicie.
Uzasadnienie faktyczne i prawne element obligatoryjny, ale nie ma wpływu na obowiązywanie, nie uzupełnia się też tego braku.
Pouczenie o środkach prawnych element ten może zostać uzupełniony, przy czym nie wymaga to nowej decyzji.
Podpis Imię nazwisko, stanowisko osoby upoważnionej do wydania aktu. Brak podpisu powoduje nieistnienie aktu, pozostałe elementy - mniej radykalne skutki.
Elementy dodatkowe jeśli stanowią o nich przepisy szczególne. Poważna wada jeśli mają charakter obligatoryjny, ale bez skutków nieistnienia czy nieważności.

4. podstawowe elementy oznaczenie organu, oznaczenie stron/strony, rozstrzygnięcie i podpis.

3. Akty i czynności egzekucyjne

etapy funkcjonowania prawa administracyjnego :

stanowienie prawa adm.
stosowanie prawa adm.
wykonywanie (egzekwowanie) prawa adm.

organy administracji publicznej są też organami egzekucyjnymi.

W momencie ostatecznego skonkretyzowania obowiązku administracyjnego następuje między właściwym organem adm., publicznej a zobowiązanym zawarcie stosunku egzekucyjnego zgodnie z którym do obowiązku dołączone jest uprawnienie do przymusu.

3.2 Formy działania organy egzekucyjnego

czynności egzekucyjne są to wszelkie działania podejmowane przez organ egzekucyjny zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego.

Kategorie czynności egzekucyjnych:

akty egzekucyjne (różne postanowienia wydawane w trakcie postępowania, mają one charakter uniwersalny) obejmują postanowienia o samym prowadzeniu postępowania albo jego zawieszeniu, umorzeniu. Postanowienia rozstrzygające środki prawne wnoszone przez zobowiązanego,
czynności materialno - techniczne czynności związane z samym zastosowaniem środka egzekucyjnego, wyznaczonego w odrębnym postanowieniu.

4. Działania bezpośrednio zobowiązujące.

4.1 Pojęcie.

Mają jednocześnie charakter generalny i konkretny - wykazują więc cechy zarówno aktu normatywnego jak i administracyjnego.

4.2. Charakterystyka.

Czynnością bezpośrednio zobowiązującą jest pewna całość na którą składa się zarówno rozstrzygnięcie o obowiązkach (np. przesądzenie o postawieniu znaku drogowego) jak i nadanie temu rozstrzygnięciu technicznego wymiaru (np. ustawienie tego znaku).

Bezpośrednie zobowiązanie polega więc na tym, że przy konkretyzacji normy generalnej i abstrakcyjnej zostaje pominięty etap który polega na sformułowaniu aktu adm. indywidualnego i konkretnego (decyzji). Ten etap nie jest potrzebny ponieważ indywidualizacja obowiązków wynika ze zdarzeń faktycznych lub sytuacji faktycznej w jakiej znalazł się adresat. Po powstaniu tej sytuacji zaczyna obowiązywać ogólna norma, zobowiązująca do danego zachowania się, lecz konkretyzowana nie przez akt adm., ale przez czynność bezpośrednio zobowiązującą. Od razu mogą być wykonane obowiązki jak i sankcje za ich niewykonanie. Akt bezpośrednio zobowiązujący zawiera cechy zarówno aktu normatywnego, jak i administracyjnego.

Stwierdzenie, że miała miejsce dana sytuacja faktyczna i że ktoś stał się adresatem normy, nie jest odrębnym aktem adm.

Czas zachowania jest zawsze wyznaczony sytuacją faktyczną, w jakiej znalazł się adresat obowiązku.

Działania te odnoszą się do każdego adresata, który znajdzie się w konkretnej sytuacji wyznaczonej przez takie działanie. Działania te są powtarzalne.

Przeciw tym działaniom nie przysługują środki prawne i obowiązują tak długo jak długo nie zostaną uchylone lub zastąpione.

Działania te mogą być też indywidualne i konkretne np. podejmowane przez funkcjonariuszy publicznych. W tym przypadku działanie policjanta zastępuje akt adm., różnica między tym działaniem bezpośrednio zobowiązującym, a aktem polega na tym, że nie ma ono ustalonej formy i nie jest podejmowane na podstawie sformalizowanej procedury.

4.3. Ochrona adresata.

Jest bardzo wąska. Odpada ochrona przez k.p.a ponieważ został on stworzony w celu wydawania aktów będącymi decyzjami adm,.

Pozostaje tu tylko możliwość w drodze „skarg i wniosków” oraz wydaje się, że omawiana kategoria może być przedmiotem skargi do sądu adm.

5. Działania dwustronne administracji.

5.1 Uwagi ogólne.

Działania dwustronne przewidują udział drugiej strony w tworzeniu aktu lub działania adm., mają coraz większe znaczenia chodź zawsze pozostaną w cieniu działań jednostronnych.

Brak odpowiedniej regulacji nie pozwala podać stałej i niespornej terminologii działań dwustronnych.

Kategorie działań dwustronnych:

umowy cywilnoprawne nie jest to działanie administracyjno prawne, ale adm,. publiczna często korzysta z tej formy.
porozumienie adm. (dwustronne, wielostronne)
umowa adm. (dwustronne, wielostronne)
ugoda adm. (dwustronne, wielostronne)
przyrzeczenie adm.

5.2 Umowa cywilnoprawna.

Organy adm., reprezentują niekiedy państwo także jako podmiot prawa cywilnego, a organy adm., j.s.t występują w imieniu tych jednostek, posiadających osobowość prawną. Często umowy cywilnoprawne zawierane przez organy adm., powiązane są z aktami adm., których wydanie może być uzależnione od wcześniejszej umowy lun jej braku. Akt też może wyznaczać pole do zawarcia określonej umowy.

5.3 Porozumienie administracyjne.

Wieloznaczność słowa porozumienie, porozumienie jako:

Wymóg zgody na wydanie decyzji adm. takie porozumienie jest jedynie wyrazem współdziałania organów przy wydawaniu decyzji i polega na wyrażeniu stanowiska innego organu.
Organizacja stworzona na podstawie innej czynności prawnej.
Samodzielna czynność prawna (forma działania)

5.3.1 Podstawowe cechy charakterystyczne.

Jest to forma, za pomocą której podmioty adm. publicznej podejmują współdziałanie przy realizowaniu zadań adm. publicznej i wspólnie realizują całość, albo część swoich kompetencji.
Podmioty porozumienia nie mogą wykraczać poza treść przyznanych ich kompetencji.
Mają głównie charakter wewnętrzny, a związki ze sferą zewnętrzną mają charakter pośredni i są ograniczone.
Podmioty te mogą być bardzo zróżnicowane względem siebie, ale istotą jest to, że w momencie porozumienia oba podmioty stają się równorzędne. Zanikają stosunki nadzoru i zależności, a zastępują je wspólne działania. Nie ma sprzecznych interesów i nie prezentują wobec siebie własnych.
Ich podstawą prawną są normy ustrojowe (pozwalają na zawarcie porozumienia), a także kompetencyjne (wyznaczają możliwość ich działania).
Z porozumienia wynika istota niemożności zastosowania przymusu, więc do tego celu służą ogólne przepisy prawa, jak odpowiedzialność cywilna, organizacyjna, służbowa, środki nadzoru.

Słabo uregulowany tryb zawierania porozumień, jego forma i moc wiążąca.

Inicjatywa zawarcia powinna być swobodna i wychodzić z obu stron. Nadzór powinny sobie ustalić porozumiewające się podmioty. Wykluczona jest kontrola przez sąd adm., może nadzorować organ nadrzędny (ciężko wyznaczyć podmiot nadrzędny dla obu stron).

5.3.2. Porozumienie administracyjne w obowiązującym porządku prawnym.

Jest wiele form „porozumień” w polskim prawie lub działań, które tą formę przypominają. Dominuje jednak porozumienie polegające na powierzeniu zadań administracyjnych.

Próba klasyfikacji różnych form porozumień:

Porozumienia komunalne upoważnienie jednej gminy (powiatu) do wykonania części zadań pozostałych gmin (powiatów).
Porozumienie o wykonania zadań z zakresu administracji rządowej gmina/powiat na podstawie tych porozumień wykonuje zadania powierzone, a nie zlecone przyznane na podstawie ustawy. Z przeniesieniem zadań następuje również przejście kompetencji adm., jest więc akt prawa miejscowego, którego treść zawiera normy powszechnie obowiązujące. Modyfikuje on treść ustaw w ten sposób, że nadaje kompetencje organom, które ich wcześniej nie miały. Szczególnym rodzajem porozumienie jest powierzenia organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej j.s.t przez organ adm. rządowej.
Porozumienie dotyczące powierzenia zadań jednostek samorządu terytorialnego innym takim jednostkom porozumienia między województwami albo miedzy województwami, a mniejszymi j.s.t - tą kategorię można podciągnąć pod przedstawioną wyżej .
Kontrakt wojewódzki porozumienie zawierane pomiędzy Radą Ministrów, a samorządem województwa, określające zakres i tryb oraz warunki realizacji działań wynikających z tak zwanych regionalnych programów operacyjnych, będących elementem przygotowania Narodowego Planu Rozwoju. Celem współdziałania między adm. rządową i samorządową na terenie woj. Jest szczególnie wsparcie finansowe rządu dla województwa. Kontrakt zawiera się na wniosek zarządu woj. o przyznanie środków na realizację regionalnego programu operacyjnego. Może zostać zmieniany i zrywany na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub na wezwanie jednej z nich. Nietypowa forma dwustronnego działania adm. publicznej ma cechy publicznoprawne jak prywatnoprawne.
Porozumienie dotyczące powierzenia funkcji reprezentowania skarbu państwa w postępowaniach adm. sądowych reprezentuje wojewoda, a wyjątkowo ograny adm. rządowej zespolonej lub niezespolonej. J.s.t. reprezentują tylko w zakresie zadań adm. rządowej zleconych lub powierzonych tym jednostkom. Może natomiast dojść do porozumienia gdzie organy adm. rządowej powierzają tą funkcję j.s.t. lub innym samorządowym osobom prawnym.
Porozumienie adm. oparte na szczegółowych przepisach prawa materialnego np. porozumienie między Polską Akademią Nauk, a różnymi organami administracji rządowej lub samorządowej w sprawie utworzenia wspólnych instytutów ze szkołami wyższymi.

5.4. Umowa administracyjna.

5.4.1. Istota umowy administracyjnej i jej wartość.

Działanie dwustronne podejmowane z jednej strony przez organ adm. publicznej, a z drugiej strony przez podmiot zewnętrzny. Do umowy takiej dochodzi poprzez negocjacje między tymi dwoma podmiotami, podczas której podmiot zewnętrzny staje na równorzędnej pozycji z organem (bez władztwa). Umowa ta stwarza stan prawny zgodny z oczekiwaniami obu stron. Jest elastyczną formą osłabiającą rygory zasady związania adm. prawem i może w danej sytuacji zastąpić władczy akt adm. lub być dla niego alternatywą. Umowa adm. nie jest przedmiotem polskiej regulacji , a relacje na lini organ - podmiot zewnętrzny zachodzą tylko poprzez wydawania aktów albo zawieranie umów cywilno prawnych. Umowy cywilnoprawne nie mogą zastąpić umów administracyjno prawnych, ale czasem ustawodawca tak modyfikuje zawieranie umów cywilnoprawnych na potrzeby jakiejś instytucji prawa adm, że czyni z takiej umowy namiastkę umowy adm. Spory wynikające z tych umów rozstrzygają specjalnie powołani arbitrzy, a w drugiej instancji sądy powszechne.

4.4.2 Umowa administracyjna w Niemczech.

Niemieckie przepisy definiują umowę adm. jako formę działania która powoduje powstanie, zmianę, lub zniesienie stosunku prawnego w dziedzinie prawa publicznego. Pojęcie to jest zawężone tylko do umów zawartych przez organy w dziedzinie prawa administracyjnego. Wyraźne odgraniczenie od umowy cywilnoprawnej. Mamy z nią do czynienia, kiedy :

służy wykonaniu norm prawnych należących do prawa publicznego
zobowiązuje do wydania aktu lub podjęcia innej czynności władczej, także do wydania aktu normatywnego
określa publicznoprawne uprawnienie lub obowiązek (lub zwalnia z niego)obywatela

obie umowy mają różny przedmiot ochrony sąd powszechny, a sąd adm.

umowa adm, a akt adm ten pierwszy powstaje w drodze porozumienia organu i obywatela a nie jednostronnej czynności prawnej.

2 rodzaje umów :

koordynacyjne zawierane między podmiotami równorzędnymi prawnie w szczególności między podmiotami administrującymi, których stosunki nie mogą być regulowane aktami adm. (odpowiadają polskim porozumieniom)

subordynacyjne zawierane między podmiotami będącymi w stosunku podległości, zastępujące akt adm.

W prawie niemiecki umowy są równorzędne do aktów adm. i możliwy jest wybór jednej z form. Umowa jest zabroniona tylko wtedy gdy jakiś przepis szczegółowy wyraźnie wskazuje na akt adm.

Umowa ta wymaga formy pisemnej, zgodę osób trzecich których skutki umowy dotyczą oraz wymóg związania administracji prawem tzn. można zawierać umowy tylko wtedy jeśli służą one konkretyzacji prawa.

Ochrona : jeśli prawa na to polega strona umowy może żądać jej zmiany albo od niej jednostronnie odstąpić. Stroną służą też środki prawne przed sądami administracyjnymi.

5.4.3 Umowa administracyjna we Francji.

Umowa ta jest kontraktem zawieranym przez państwo i inne osoby prawne zawsze z podmiotem prywatnym mającym na celu uzyskanie dóbr i usług o cechach użyteczności publicznej poprzez czynność prawną. Celem tych kontraktów jest zorganizowanie służby publicznej lub zapewnienie jej funkcjonowania przez użycie dwustronnych środków prawnych. Przy zawarciu takiej umowy organ i podmiot prywatny zgodnie wyrażają swoją wolę i poddają się prawu adm. mając przy tym zapewnioną ochronę sądów adm.

5.4.4. Koncepcja partnerstwa publiczno - prawnego.

Partnerstwo to jest rozumiane jako współpraca podmiotu publicznego z prywatnym służąca realizacji zadania publicznego. Podmiotami publicznymi mogą być organy adm. rządowej, j.s.t. oraz ich związki, a także inne podmioty wymienione enumeratywnie. Partnerem prywatnym może być przedsiębiorca, organizacja pozarządowa, związek wyznaniowy, a pod pewnymi warunkami podmiot zagraniczny.

Współpraca ta nie może sięgać do tych sfer działania adm. publicznej, w których chodzi o stanowienie prawa lub wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych.

Partnerstwo to opiera się na umowie. (cel, przedmiot, harmonogram przedsięwzięcia, środki) Umowa zawierana na czas w niej określony i sama ustala tryb rozstrzygania sporów przed sądem polubownym.

5.5. Ugoda administracyjna.

5.5.1. Pojęcie ugody administracyjnej.

Ugoda polega na wyeliminowaniu w drodze wzajemnych ustępstw niepewności dotyczącej rzeczywistego stanu faktycznego lub prawnego w danej sytuacji prawnej. Dla ekonomii i szybkości załatwienia sprawy, strona zawierając ugodę akceptuje uproszczone postępowanie i w pewnym sensie zrzeka się części swoich możliwości procesowych.

Ugoda w prawie polskim działanie podejmowane przez dwa podmioty zewnętrzne wobec administracji. Ugoda ta zastępuje decyzję jaka ma zostać wydana, nie jest więc dosłownie działaniem „dwustronnym”. Ugoda może być tylko zawarta pomiędzy stronami, co w większości przypadków zamiast przyspieszyć proces decydowania tylko go spowalnia ponieważ zazwyczaj strony mają przeciwne interesy. Ugoda może zostać zawarta dopiero po wszczęciu postępowania, które ma na celu wydanie aktu, więc ugoda będzie dla niego alternatywą. Można ją zawrzeć tylko, gdy interesy stron są do pogodzenia. Ugoda jest możliwa tylko gdy nie sprzeciwia się jej przepis prawa.

5.5.3. Skutki ugody.

Ugoda ma zastąpić decyzję, a więc wywiera takie skutki jak decyzja. Uprawnienia i obowiązki wynikają z normy prawa materialnego. Wszystkie skutki ugody równe skutkom decyzji wystąpią tylko wtedy, kiedy organ adm. publicznej zatwierdzi dane postępowanie adm. Ugoda nie jest więc w pełni samodzielną formą decydowania ponieważ, w końcowym efekcie musi odpowiadać takiemu wynikowi, jaki byłby ustanowiony przez decyzję. Przy zatwierdzeniu organ dokonuje ponownie jej weryfikacji i kontroli.

5.6 Przyrzeczenie administracyjne.

jest oświadczeniem organu adm. publicznej, w którym zobowiązuje się on do konkretnego zachowania w przyszłości, np. do wydania aktu o określonej treści. Celem przyrzeczenia jest umożliwienie adresatowi podjęcia działań przygotowawczych do zamierzonego przedsięwzięcia. W polskim prawie nie jest generalnie uregulowana i można mówić tylko o pewnych jej przykładach. W śród nich są te, które są odmianami aktów adm. Jednym takim przyrzeczeniem mającym formę aktu adm. jest promesa. Za jej pomocą uzależnia się wydanie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej od spełnienia warunków wykonywania tej działalności. Sama promesa jest kategorią decyzji, rozdzielająca proces koncesyjny na 2 oddzielne etapy.

Promesa zwykła gdy podmiot ubiegający się o nią spełnia już wszystkie warunki jej przyznania.

Promesa warunkowa gdy promesa sama będąca warunkiem, jest wydawana pod innym warunkiem spełnienia przez wnioskodawcę wymagań ustawowych.

Innym przykładem przyrzeczenia może być wydanie wizy wyjazdowej.

6. Działania faktyczne administracji.

Czynności faktyczne to działania czysto fizyczne dokonywane przez organy administracji, takie jak doręczenie, ogłoszenie, zapisanie; w przeciwieństwie do czynności prawnych, gdzie organy muszą rozstrzygnąć lub uregulować określoną sprawę. Z czynnościami faktycznymi łączą się konkretne skutki prawne (np. doręczenie decyzji powoduje rozpoczęcie biegu terminu jej zaskarżenia). Kształtują stosunki prawne poprzez fakty nie poprzez normy postępowania. Przepisy k.p.a. nie mają zastosowania do czynności faktycznych, nie oznacza to jednak, że są dokonywane bez podstawy prawnej. Wyodrębniamy dwa rodzaje działań w grupie czynności faktycznych: działania społeczno-organizacyjne i czynności materialno-techniczne. Jako przykład tych pierwszych możemy podać: urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, apelowanie do obywateli lub ich grup. Są to działania niewładcze i może ich dokonywać każda organizacja społeczna. Stosowanie środków przymusu za niepodporządkowanie się działaniom społeczno-organizacyjnym jest niedopuszczalne. Czynności materialno-techniczne mają wyraźną podstawę prawną, upoważnienie mające postać aktu normatywnego albo aktu administracyjnego i wywołują konkretne skutki prawne. Obywatele muszą się im podporządkować, a prawnym obowiązkiem organów administracji jest współudział w tych czynnościach. Czynności materialno-techniczne można podzielić na wewnętrzne (sfera wewnętrzna działalności administracji, wykonywanie poleceń służbowych) i zewnętrzne (działania skierowane przez organ administracji na zewnątrz do adresatów nie podporządkowanych służbowo ani organizacyjnie danemu organowi). Podstawą prawną czynności materialno-technicznych wewnętrznych jest prawo wewnętrzne, np. przepisy dotyczące organizacji wewnętrznej urzędów, natomiast czynności materialno-technicznych zewnętrznych akty normatywne albo akty administracyjne.

6.1 Działania społeczno organizatorskie.

Polegają na bieżącym reagowaniu na zmieniające się zjawiska życia społecznego i gospodarczego, nie tylko na wykonywaniu prawa, ale również na tworzeniu nowych wartości, a także na organizowaniu życia obywateli i ich aktywizowaniu. Administracja działając w ten sposób zachowuje się jak organizacja społeczna. Stosując te formy adm. nie może stosować przymusu państwowego.

Działania te powinny ograniczać władczość administracji, powinny tworzyć pole na którym może dochodzić do zasady subsydiarności.

6.2 Działania materialno techniczne

Są one instrumentami, za pomocą których przygotowuje się działania prawne, a które same bezpośrednio nie wywołują skutków prawnych, (np. czynności biurowe - wewnątrz) (budowa urządzeń publicznych - zewnątrz )

Istotne są natomiast te które mogą pośrednio wywoływać skutki prawne i można je pomylić z działaniami prawnymi, wiele przykładów pochodzi tutaj z przepisów o egzekucji administracyjnej (odebranie rzeczy). Podobne znaczenie mają przepisy związane z ruchem drogowym (blokada kół, badanie trzeźwości) albo inne działania administracji w których pojawia się element przymusu (np. szczepienia, ewakuacja, rozproszenia). We wszystkich tych sytuacjach czynności wykonywane przez adm. publiczną wywołują skutki prawne drogą faktów lub zdarzeń.

7. Bezczynność i milczenie administracji.

7.1. Istota bezczynności oraz milczenia.

Bezczynność jeżeli organ nie działa w sytuacji w której stan faktyczny w połączeniu z normą prawa tego od niego wymaga, tym samym nie czyni użytku z przyznanej mu kompetencji, a więc nie realizuje nałożonego na niego obowiązku. Jeżeli żadne upoważnienie ustawowe mu na to nie zezwala to mamy do czynienia z bezczynnością.

Milczenie jeżeli ustawa w określonych sytuacjach przewiduje bierne zachowanie się organu.

Problem z wyznaczeniem sankcji związanych z bezczynnością, ponieważ ciężko jest zarzucić organowi, że ogólnie nie działa w jakiejś dziedzinie. Bezczynność jest ciężka do zarzucenia organowi ponieważ w prawie nie jest uregulowane po jakim terminie zwłoki organu można ją już nazwać bezczynnością. Czynnik czasu - do momentu kiedy się tego nie ureguluje organowi nie można nic zarzucić.

7.2.2 Bezczynność w postępowaniu administracyjnym.

Tylko w przypadku jurysdykcji adm., przepisy kodeksu wprowadzają regulację dotyczącą terminów w których są wydawane decyzje. (miesiąc lub dwa) po których przekroczeniu powstaje rzeczywiście stan bezczynności. Po ich upływie mogą być uruchomione sankcje wobec urzędnika. Powstają również uprawnienia strony do zakwestionowania takiego stanu rzeczy. Strona może wnieść skargę o bezczynność do organu wyższego stopnia, który wyznaczy nowy termin załatwienia sprawy. Jeśli w tym terminie pojawi się zwłoka można dalej wnosić skargę do sądu adm.

Zasada dewolucji przekroczenie terminu sprawy oznaczało jej przekazanie organowi wyższego szczebla, przy czym działał on dalej jako organ pierwszej instancji. (okres międzywojenny)

Zasada fikcji decyzji negatywnej (Francja) niezałatwienie sprawy w terminie rozumiane jest jako decyzja o treści negatywnej, od której służą odpowiednie środki prawne, takie jak od decyzji.

7.2.3. Bezczynność poza postępowaniem administracyjnym.

Nie ma regulacji dotyczącej zjawiska bezczynności poza postępowaniem administracyjnym. Lukę tą w drobnym stopniu uzupełniają ustawy samorządowe, dzięki którym możliwe jest wniesienie skargi do sądu jeśli jednostka samorządowa nie wykonuje nałożonych na nią zadań. Skarga ta dotyczy działalności uchwałodawczej rady i zarządu lub zarządzenia wójta. Nie wiadomo jednak, w którym momencie powstaje ta bezczynność.

obszary nieuregulowane np. przy wydawaniu przepisów wykonawczych, tych które mogą być wydane, a co gorsza tych, których wydanie jest obligatoryjne. Z tego powodu niektóre ustawy z zakresu prawa adm. nie mogą być w ogóle stosowane. Skutki takiego stanu nie są uregulowane

7.3. Milczenie administracji.

Jest to forma działania adm., za pomocą której organ wyraża milcząco swoją wolę. Np. w prawie budowlanym milczenie organu w okresie 30 dni od złożenia wniosku na zgodę budowlaną powoduje skutek w uzyskaniu tej zgody.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo część 1 wykład 1, Szkoła, Prawo
prawo?m czesc szczegolowa
Prawo - część 2, Ratownictwo Medyczne, Prawo
Prawo - część 1, Ratownictwo Medyczne, Prawo
prawo?ministracyjne część szczególna program ćwiczeń
Prawo - część 3, Ratownictwo Medyczne, Prawo
Prawo część 1 wykład 1, Szkoła, Prawo
Prawo Część rzeczowa prawa cywilnego
Prawo zobowiazan czesc prawa cywilnego regulujaca
prawo o ustroju sądów powszechnych
Prawo+cywilne.Część+ogólna, Prawo, [ Prawo cywilne ]
PRAWO CYWILNE CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA II (NOTATKI Z RADWAŃSKIEGO)
Prawo karne skarbowe część ogólna 2010 11
Prawo o ustroju sądów powszechnych
PRZYROST, prawo cywilne, prawo cywilne część II, Zobowiązania

więcej podobnych podstron