Ekonomia pozytywna - nauka zajmująca się opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk oraz procesów gospodarczych w taki sposób aby możliwe było ich przewidywanie. Nie stawia rzeczywistości gospodarczej żadnych wymagań np. inflacja obniża skłonność do oszczędzania

Ekonomia normatywna - nauka zajmująca się ocena rzeczywistości gospodarczej według wartości i norm etycznych, ustalaniem słusznych stanów gospodarczych i formułowaniem warunków koniecznych do ich uzyskania

1) Przedstaw najważniejsze zagadnienia, którymi zajmuje się makroekonomia

Makroekonomia bada funkcjonowanie gospodarki narodowej jako całości i jej poszczególnych cześci. Zajmuje się procesami: rozwoju gospodarczego, bezrobocia, inflacji, efektów handlu zagranicznego.

OBSZAR BADAWCZY MAKROEKONOMII:

- bada ogólny poziom cen w celu okreslenia jaka jest inflacja

- analizuje rozwój gospodarczy (wzrost recesja)

- ogólny poziom zatrudnienia badana w celu określenia bezrobocia

- bada poziom produkcji i dochód narodowy

- bada jak polityka monetarna i fiskalna państwa wplywa na ogólny poziom cen, dochodów, produkcji, zatrudnienia.

- bada efekt stos. gosp. z zagranica gdyż ujemny rezultat nie sprzyja rozwojowi kraju

- bada zachowanie państwa jako podmiotu gospodarczego

- bada długookresowy wzrost gospodarczy i wahania krótkoterminowe

- zagadnienia polityki budżetowej

- zagadnienia polityki pieniężnej

Makroekonomia nie zajmuje się detalami, takimi jak: relacja ceny chleba do ceny mleka czy relacja popytu i podaży na konkretnym rynku, lecz ogólnymi problemami tj: wzrost dóbr, usług czy st. Inflacji

3)SYSTEM SNA - system obliczania mierników makroekonomicznych - w tym systemie na wartość dochodu narodowego składa się wytworzona wartość zarówno dóbr i usług materialnych jak i niematerialnych.

Mierniki systemu SNA (4 grupy) co są niżej 4 pierwsze)

4) Przedstaw definicje: produktu narodowego brutto i netto, dochodu narodowego, dochodów osobistych i dochodów osobistych do dyspozycji oraz wskaż, który z nich najlepiej charakteryzuje poziom rozwoju gospodarczego.

Mierniki makroekonomiczne - służą do pomiaru (oceny) ogólnej sytuacji gospodarczej, przedstawienia jej aktualnego stanu. Do najczęściej używanych mierników makroekonomicznych zaliczamy: PKB, stopa bezrobocia, stopa inflacji, a szerzej:

-miary poziomów tempa ogólnej produkcji krajowej (PNB, PNN, PKB)

-miary siły nabywczej konsumentów przed i po opodatkowaniu (DN, DR, DO)

-miara trudności znalezienia pracy przez ludność (stopa bezrobocia)

-miara trwałego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce (stopa inflacji)

-miara stosunków gospodarczych z zagranicą (kursy walutowe, handel)

Najczęstszym miernikiem oceny gospodarki jest dochód narodowy, a w makroekonomii jednym z najważniejszych mierników jest poziom stopy życiowej.

Produkt narodowy brutto P N B

Jest to pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych, wytworzonych w gospodarce w danym okresie, przez czynniki wytwórcze znajdujące się na terenie danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich wlaścicielem.

PNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług.

Do PNB nie wlicza się transferów rzeczowych i pieniężnych.

PNB=PKB + dochody netto z tytulu wlasności lub pracy za granicą

PNB oblicza się: w przestrzeni (per capita) i w cenach bierzących

PNBnom - mierzy się go w cenach bieżących (takich które istnialy w okresie gdy osiągano skladające się na PNB dochody, czyli ceny zawierające inflacje)

PNBreal - mierzy się go w cenach stalych. Koryguje on nom.PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie okreslanym jako rok bazowy.

Produkt krajowy brutto P K B

Pienieżny wyraz wartości rynkowej dóbr i uslug finalnych wytworzonych przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem.

PKB=PNB - dochody netto z tytulu wlasności lub pracy za granicą

PKB oblicza się w cenach rynkowych (z uwzglenieniem podatków pośrednich); lub w cenach czynników wytwórczych (bez _,,_ )

Produkt narodowy netto P N N

Równa się produktowi narodowemu brutto, pomniejszonemu o odpisy amortyzacyjne przeznaczone na odtworzenie majątku trwałego przedsiębiorstw.

PNN = PNB - amortyzacja PNN jest lepszym miernikiem wzrostu produkcji niż PNB i stanowi 89-92 % PNB

Różnica pomiędzy PNB a PKB :

W odróżnieniu od PNB, PKB nie uwzględnia wymiany międzynarodowej ( w PNB dochodzi handel zagraniczny)

PNB= PKB + Nx Nx (export - import)

Wartość dodana

Stanowi przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji. Jest tworzona na każdym etapie przetwórstwa zmierzajacego do wytworzenia dobra finalnego.

Dochód narodowy D N

Obejmuje całość dochodów wypłacanych za wykorzystanie czynników produkcji (kapitał, ziemia, praca) w określonym czasie ich właścicielom. Suma procentów rent, plac oraz niespodziewanych zysków przedsiebiorstw. DN jest równy calkowitym kosztom produkcji dóbr i uslug zawartych w PNN.

Znając dochód narodowy , nie wiemy jeszcze, ile zarabiają konsumenci. Tę pozycję rachunku ogólnonarodowego stanowią dochody osobiste.

Dochody osobiste D O

Są częścią dochodu narodowego, która jest wypłacana poszczególnym jednostkom w odróżnieniu od sum wypłacanych przedsiębiorstwom. Obrazują konsumpcje spoleczeństwa dzis i w przeszlości.

DO = DN - niepodzielne zyski przedsiebiorstw

Z informacji o dochodach osobistych nie wynika wcale, ile pieniędzy ma ludność do wydania.

Dyspozycyjne dochody osobiste D O D

Dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych, a także o kwotę opłat nie podatkowych.

DOD = DO - podatki osobiste i inne osobiste oplaty niepodatkowe (mandaty grzywny kary oplaty administr)

Metody obliczania podstawowych mierników ekonomicznych

Produkt Narodowy Brutto - może być obliczany za pomocą dwóch metod:

a) podejścia wydatkowego

Polega ona na sumowaniu wartości pieniężnej wszystkich produktów finalnych. Zgodnie z tym założeniem aby obliczyć PNB należy dodać do siebie wydatki ponoszone przez: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa prywatne, przedsiębiorstwa publiczne i agendy władzy regionalnej, sektor międzynarodowy.

PNB = C + I + G + Nx

b) metoda dochodowa - zasobowa

Polega na sumowaniu płatności dochodowych wypłacanych właścicielom czynników produkcji za ich wykorzystanie w procesie produkcji dóbr i usług. Inaczej można powiedzieć, że jest to opłacenie kosztów zasobów, które praktycznie występują w postaci: wynagrodzeń pracowników, dochodów właścicieli przedsiębiorstw, którzy podejmując określone ryzyko są jednocześnie pracownikami własnego przedsiębiorstwa, dochodów osobistych z rent, zysków przedsiębiorstw. Metoda ta uwzględnia także dwa czynniki generujące płatności dochodowe na rzecz dostawców zasobów: pośrednie podatki od przedsiębiorstw, amortyzację - odpisy na zużycie kapitału.

5) DEFLATOR - (PKB, nominalny PKB i realny PKB ) deflator PKB to wskaźnik ogólnego poziomu cen dóbr i usług uwzględnianych w PKB

Deflator PKB=

Wady miernika PKB:

1. Nie ujmuje on produkcji, która nie jest przeznaczona na rynek czyli np. pomidory wytworzone i skonsumowane przez farmera, prace przy zieleni wokół domu prywatnego.

2. Nie ujmuje on rezultatów gospodarki „szarej” i „czarnej”. Jest to gospodarka „cieni” obejmująca nielegalne i legalne rodzaje działalności.

3. PKB nie ujmuje czasu wolnego, który jest dobrem poszukiwanym przez społeczeństwo podobnie jak żywność, obuwie.

4. Nie obejmuje renty konsumenta, dotyczącej dóbr trwałych, które już posiadamy w gospodarstwie domowym.

5. PKB ujmuje produkcję tzw. antydóbr: zanieczyszczeń, armat, czołgów, broni, papierosów

6. Nie ujmuje uslug bezplatnie wykonanych dla osob najbliższych

6) MIERNIKI NEW LUB DEN Ekonomiści próbują modyfikować PKB, aby adekwatnej odzwierciedlać poziom życia obywateli - służy temu miernik dobrobytu ekonomicznego netto uwzględniający przy obliczaniu PNB nierynkowe dobra i straty w celu ustalenia lepszej miary jakości życia i dobrobytu społecznego. Miara ta odejmuje z PKB pewne nieuwzględnione koszty obniżania poziomu życia ludzi: zanieczyszczenie środowiska, hałas itp. Wyklucza z PKB niektóre usługi pośrednie np. ochronę policyjną, przeciwpożarową. Dodaje do PKB niektóre pozycje np. pracę w gosp. domowym.

7) WYDATKI :

1. konsumpcyjne - wszystkie wydatki gospodarstw domowych ( dobra trwałego użytku - samochody meble Agd ale bez mieszkań; dobra nietrwałego użytku - żywność odzież benzyna; usługi - opieka lekarska, kino koncerty opłaty za rachunki)

2. inwestycyjne - brutto - zakupy nowych dóbr kapitałowych ( nie służące bieżącej konsumpcji )( niemieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały - wydatki przedsiębiorstw na zakup budynków maszyn itd.; mieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały - wydatki przedsiębiorstw rządu gospodarstw na mieszkania; inwestycje w zapasy - półfabrykaty,

Inwestycje netto - to inwestycje brutto - amortyzacja ( zużycie )

Nie zaliczamy do inwestycji tzw. Inwestycji finansowych ( lokaty akcje obligacje )

3. rządowe - wydatki państwa: infrastruktura, administracja państwowa, wojsko, służba zdrowia, szkolnictwo, sądownictwo, policja

NIE UWZGLĘDNIAMY PŁATNOŚCI TRANSFEROWYCH - ZASIŁKÓW DLA BEZROBOTNYCH I KOMBATANTÓW, RENT I EMERYTUR BO NIE STANOWIĄ ZAPŁATY ZA COŚ TAM

Eksport netto= Eksport brutto - Import

EKSPORT NETTO MOŻE BYĆ UJEMNY GDY EXPORT JEST MNIEJSZY OD IMPORTU

WARTOŚĆ DODANA - to różnica między przychodem przedsiębiorstwa pochodzącym ze sprzedaży jego produktów a sumą jaką musi zapłacić innym przedsiębiorcom za użyte przez siebie źródła pośrednie

PKB jest sumą wartości dodanych wytworzonych przez wszystkie przedsiębiorstwa w kraju

8) Zaprezentuj model Simple Economy w układzie prostej gospodarki oraz w układzie rozszerzonym, uwzględniającym działanie w niej wielu podmiotów gospodarczych.

Model Simple Economy jest modelem prostej gospodarki. tj, nie występuje w niej handel zagraniczny i państwo nie ingeruje w procesy gospodarcze i nie jest przedmiotem gospodarowania. W takiej sytuacji gospodarkę można opisać: Y ≅ C + S gdzie:

Y - wartość PKB, odpowiadającego wartości dochodów gosp. dom.

C - wydatki konsumpcyjne gosp.dom.

S - oszczędności

Oszczędności, jako nie skonsumowana cześć dochodu narodowego wynoszą: S ≅Y - C

Oszczędności stanowią nie skonsumowaną część dochodu PKB i wpływają ograniczająco na dalsze tempo wzrostu gospodarczego. W tym momencie naruszona zostaje równowaga gospodarcza. Aby utrzymać równowagę gospodarczą, należałoby przetransformować oszczędności w inwestycje. Jeżeli natomiast Y będziemy chcieli w całości przeznaczyć na zakup finalnych dóbr konsumpcyjnych C i finalnych dóbr inwestycyjnych I, to: Y ≅ C + I

Uwzględniając tożsamości Y ≅C+S i Y ≅C + I otrzymamy:

Y ≅ C + S ≅ C + I S ≅ I

Oznacza to, że w każdym przypadku oszczędności musza być równe inwestycjom. Należy podkreślić, ze wykazaliśmy jedynie, ze faktyczne oszędności są równe faktycznym inwestycjom.

W zlożonym modelu simple economy uwzgledniamy handel zagraniczny i państwo jako podmiot gospodarczy. Wtedy PKB Y, analizowany już jako PNB , będzie opisywany przez tożsamość:

Y ≅ C + I + G + Nx gdzie:

G - wydatki państwa ( wydatki rządowe na zakup dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych)

Nx- saldo handlu zagranicznego tj. eksport minus import, ale przyjmujemy, że Nx = 0

Wprowadzamy miernik DOD - Yd, który odpowiada dochodom gospodarstw domowych osiągniętych w kraju i zagranicą, pomniejszonym o podatki i inne płatności niepodatkowe, powiększonym zaś o transfery płynące do gospodarstw domowych i sektora prywatnego, czyli

Yd ≅ Y + R - T gdzie:

Yd - dochody gospodarstw domowych

R - transfery (płyną z państwa do gosp.dom: emerytury i zasiłki, subwencje, dotacje). Płatności transferowe nie powiększają rozm- iarów dochodu narodowego, ani rozmiarów wytworzonej produkcji

T - podatki i płatności nie opodatkowane

Suma wydatków konsumpcyjnych C i oszczędności S musi odpowiadać agregatowi Yd , bo wydawać i oszczędzać można tylko dochody, którymi dysponujemy. W związku z tym: Yd ≅ C + S

Ogólna równowagę gospodarczą zapewnia nam następująca tożsamość:

C + I + G + Nx ≅ Y ≅ Yd + ( T - R) ≅ C + S + ( T - R )

Warunkiem zaistnienia tożsamości S ≅ I jest spełnienie podstawowej tożsamości, która z kolei zależy od zachowania następujących warunków, a mianowicie : Nx = 0 i G = T - R

9) Przedstaw model prosty „okrężny przepływu dochodów i wydatków” i uzasadnij w oparciu o ten model trzy sposoby mierzenia rozmiarów działalności gospodarczej w skali makroekonomicznej.

Analizowana jest tu sytuacja gospodarki zamkniętej, nie uwzględniającej wpływów państwa i handlu zagraniczn.

Gosp.dom. kupują dobra wytworzone przez przedsiebiorstwa i sprzedają wytworzone czynniki produkcji (praca)

Dochody otrzymane ze sprzedaży czynników produkcji, umożliwiają dokonywanie zakupów.

Przedsiebiorstwa otrzymują przychody ze sprzedaży wytworzonych produktów, mogą kupować na rynku czynników produkcji, to co oferują gosp. domowe.

Ponieważ nie uwzględnia się tu przypływów i odpływów, więc:

• Zakłada się, że gospodarstwa domowe wydają całe swoje dochody na rynku produktów i usług, zaraz po ich otrzymaniu;

• P-stwa sprzedają wszystkie swoje produkty gospodarstwom domowym, zaraz po ich wytworzeniu

Warunek równowagi dla tego modelu: A = Y

(A - globalny popyt; Y - globalna podaż) (Y=C)

Wg tego modelu, rozmiary działalności można mierzyć na 3 sposoby:

1/ przez liczenie wartości wytworzonych dóbr i usług

2/ przez liczenie dochodów czynników produkcji

3/ przez liczenie rozmiarów wydatków na dobra i usługi

10) Przedstaw model rozszerzony „ okrężnego przepływu dochodów i wydatków” i przedstaw w oparciu o ten model równanie globalnego zagregowanego popytu.

Obieg ten uwzględnia istnienie rynków finansowych oraz występowanie obiegu dwóch strumieni - oszczędności i inwestycji.

Oszczędności (S) -

Powodują, że nie wszystkie wytworzone dobra i usługi zostaną sprzedane (globalny popyt będzie mniejszy od podaży). P-stwa będą zmniejszały produkcję, dostosowując ja do rozmiarów popytu. To z kolei oznacza zmniejszenie zapotrzebowania firm na czynniki produkcji - zmniejszają się dochody gospodarstw domowych a tym samym dalszemu odgraniczeniu ulegnie globalny popyt.

Oszczędności stanowią odpływ części dochodu z obiegu.

Inwestycje (I) -

Rekompensują efekty odpływu. Inwestycje to zakup dóbr kapitałowych. Mogą mieć one charakter zamierzony (przewidywane zakupy) lub niezamierzony, gdy dobra wyprodukowane na sprzedaż, nie znalazły nabywcy. Dopływem do obiegu są inwestycje zamierzone.

Warunek równowagi S = I

Podatki (T) - stanowią odpływ siły nabywczej z obiegu. Z uzyskanych dochodów rząd może dokonać zakupu dóbr i usług niezbędnych do realizacji określonej polityki gospodarczej (wydatki rządowe G).

Jednocześnie z osiągniętych dochodów, rząd finansuje transfery osób prywatnych, np. zasiłki (transfery rządowe R).

Export (N) - stanowi dopływ do obiegu, gdyż wyprodukowane w kraju towary, za których wytworzenia zapłacono właścicielowi czynników produkcji, są wywożone za granicę. Dochody uzyskane z tego tytułu są elementami globalnego popytu, produkty zaś nie stanowią części globalnej podaży.

Import (Q) - jest odpływem z obiegu, gdyż gospodarstwa domowe wydają część swoich dochodów na zakup dóbr wytwarzanych poza granicami kraju, co oznacza zmniejszenie popytu na dobra krajowe.

Warunek równowagi

A = C + I + G + R + N_X A = Y, Nx = X - Q

S + T + Q = I + G + R + X

11) Wyjaśnij pojęcie krańcowej psychologicznej skłonności do konsumpcji oraz przedstaw graficznie prostą liniowa funkcję konsumpcji w porównaniu do krzywej obrazującej sytuację, w której cały dochód jest konsumowany.

Globalny popyt konsumpcyjny zależy od dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych, w związku z tym, wzrost dochodów powoduje wzrost popytu konsumpcyjnego.

Cały otrzymany dochód gospodarstwa domowe dzielą na część przeznaczoną do konsumpcji i na oszczędności Y= C + S

Ostateczny podział dochodów zależy od :

krańcowej psychologicznej skłonności do konsumpcji (c), będącej częścią dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na powiększenie konsumpcji

kańcowej psychologicznej skłonności do oszczędzania (s), będącej częścią dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe przeznaczą na powiększenie oszczędności

c + s = 1

Funkcja konsumpcji C = ĉ + cY

Ĉ - konsumpcja autonomiczna, niezależna od dochodu rozporządzalnego, związana ze stałymi wydatkami (podatki, czynsze)

Jest to sytuacja hipotetyczna, w której cały dochód gospodarstw domowych jest konsumowany (c=Y).

Krańcowa psychologiczna skłonność do konsumpcji = 1;

Krańcowa psychologiczna skłonność do oszczędzania = 0

Konsumpcja zależy od dochodu, Wyższemu poziomowi dochodu odpowiada wyższy poziom konsumpcji

Nachylenie prostej mówi jak zmienia się konsumpcja wraz ze zmiana dochodu. Nachylenie prostej c przy dochodzie Y₀ (bieżący dochód) - cały dochód przeznaczany jest na konsumpcję a s = 0.

Przy wielkości dochodu mniejszej od Y₀, występuje zjawisko ujemnych oszczędności, gospodarstwa domowe finansują wówczas bieżącą konsumpcję z oszczędności nagromadzonych wcześniej lub na bazie kredytu.

Dochód = konsumpcja + oszczędności (C = ĉ + cY)

Oszczędności = dochód - wydatki konsumpcyjne (S = - ĉ + sY)

12) Wyjaśnij pojęcie krańcowej psychologicznej skłonności do oszczędności oraz przedstaw graficznie funkcje oszczędności.

Zwiększenie rozmiarów dochodu, ponad Y₀, umożliwia przeznaczenie części otrzymywanego dochodu na oszczędności.

Dochód = konsumpcja + oszczędności (C = ĉ + cY)

Oszczędności = dochód - wydatki konsumpcyjne (S = - ĉ + sY)

Funkcja oszczędności (S = - ĉ + sY)

Psychologiczna skłonność do oszczędności równa się skłonności do inwestycji sY = iY

Mnożnik inwestycyjny jest współczynnikiem określającym o ile wzrośnie dochód Y w wyniku zrealizowania nowych inwestycji.

13) Przedstaw funkcję zagregowanego popytu, wyjaśniając jednocześnie znaczenie zawartych w niej wielkości autonomicznych.

Zagregowany popyt jest sumą popytu konsumpcyjnego i popytu inwestycyjnego oraz popytu wywołanego podatkami rządowymi i transferami rządowymi.

Pierwszym elementem zagregowanego popytu jest popyt konsumpcyjny, czyli nabywanie dóbr i usług przez gospodarstwa domowe. Zależy głównie od dochodów, którymi dysponują gospodarstwa domowe. Wiadomo, że cały dochód podzielony jest na część przeznaczoną do konsumpcji i na oszczędności. Jednak ostateczny podział dochodu zależy od wielkości krańcowej, psychologicznej skłonności do konsumpcji i ...do oszczedności.

Drugim elementem zagregowanego popytu jest popyt inwestycyjny, czyli zamierzone przez przedsiębiorstwa powiększa dóbr kapitałowych. Możemy przyjąć, że popyt inwestycyjny jest autonomiczny, czyli jest wielkością stałą, niezależną od rozmiarów dochodów. AD = C + I + G + Nx (z kreskami - autonomiczne)

Kolejne elementy zagregowanego popytu, a więc wydatki rządowe i transfery bardziej zależą od charakteru polityki prowadzonej przez rząd niż od wielkości dochodu.

10) MNOŻNIK INWESTYCYJNY

Mnożnik inwestycyjny jest współczynnikiem określającym o ile wzrośnie dochód Y w wyniku zrealizowania nowych inwestycji.

Oznacza to, że pewien wzrost inwestycji implikuje zwielokrotniony wzrost dochodu. W przypadku zmniejszania inwestycji działanie mnożnika wywoła zwielokrotniony spadek tego dochodu. Działanie efektu mnożnika tłumaczy się tym, że inwestycje tworzą popyt na dobra kapitałowe.

Obliczanie mnożnika ma sens w warunkach stałej skłonności do konsumpcji oraz z zastrzeżeniem, że proces mnożnikowy nie jest hamowany przez barierę w pełni wykorzystanych czynników produkcji.

Im mniejsza krańcowa skłonność do konsumpcji, tym wartość mnożnika niższa i odwrotnie.

1. efekty mnożnikowe nie występują, jeśli cały wzrost dochodów zostanie zaoszczędzony,

2. ponieważ tylko część dochodu przeznaczona jest na konsumpcję efekt mnożnikowy określonego wydatku będzie stopniowo wygasał,

3. jednorazowy wydatek inwestycyjny spowoduje tylko okresowe zwiększenie D_N.

Jeśli dochód ma się zwiększać należy stale podnosić poziom inwestycji.

Mnożnik unaocznia, że wzrost oszczędności prowadzi do jego obniżenia, a spadek mnożnika oznacza spadek dochodu narodowego i produktu narodowego brutto.

11) KONSUMPCJA . Prosta i odroczona funkcja konsumpcji.

Funkcja konsumpcji

C - poziom konsumpcji

- konsumpcja stała (stałe wydatki np. czynsze)

c - psychologiczna końcowa skłonność do konsumpcji

Y - uzyskiwany poziom dochodu

ODROCZENIE ROBERTSONA - przedział czasowy między uzyskaniem dochodu Y a zaplanowanym jego wydatkowaniem na faktyczne zakupy (Z).

ODROCZENIE LUNDBERGA - przedział czasowy między zakupami gosp.dom. a zaoferowana przez producenta podażą. Wynika z przewidywań i oczekiwań przedsiebiorców

ODROCZENIE: PRODUKCJA - DOCHÓD - przedział czasowy między przychodami przedsiębiorstw z produkcji (Q) i opłatą czynników tej produkcji w postaci dochodu (Y).

Odroczona funkcja konsumpcji oznacza, że konsumpcja w okresie t odnosi się do dochodu z poprzedniego okresu. Zjawisko to może występować dlatego, że konsumenci najczęściej odkładają swój dochód, aby go wydawać w następnych okresach.

12. TRZY KONCEPCJE OROCZONEJ KONSUMPCJI W CZASIE:

(ukierunkowane na przyszlośc, czyli takie gdzie najważniejszym aspektem tego rodzaju terii jest przekonanie ze zarówno bieżący jak i przyszly dochód wplywa na konsumpcje.

TEORIA KONSUMPCJI I OSZCZĘDNOŚCI ZWIĄZANA Z CYKLEM ŻYCIA

Teoria ta oznacza, że oszczędności z okresu aktywności zawodowej mają zagwarantować konsumpcję na stare lata.

Teoria przyjmuje założenia:

a) konsumpcja jest rowna w kazdym okresie zycia

b) konsumpcja nie jest mechanizmem związanym z wydawaniem bieżącego dochodu,

c) konsumpcja całego życia jest równa dochodowi życia.

TEORIA KONSUMPCJI ZWIĄZANA Z CIĄGLYM DOCHODEM

Friedman i Watts uważają, że konsumpcja jest funkcją „permanentnego” dochodu, co oznacza, że bieżące wydatki na konsumpcję zależą od kompleksu decyzji podjętych w różnych momentach. Podstawowym zagadnieniem teorii konsumpcji związanej z ciągłym dochodem jest określenie kategorii ciągłego dochodu. Teoria ciągłego dochodu w zachowaniach konsumpcyjnych argumentuje, że konsumpcja jest proporcjonalna do ciągłego dochodu.

gdzie C - konsumpcja,

c - krańcowa skłonność do konsumpcji,

Y^P - ciągły dochód do dyspozycji.

Oznacza to, że wzrost dochodu np. o 5% podnosi konsumpcję również o 5%.

HIPOTEZA WZGLĘDNEGO DOCHODU (EFEKT RYGLA / EFEKT ZAPADKI W PROCESIE KONSUMPCJI)

Mówi ona, że bieżąca konsumpcja zależy nie tylko od bieżącego dochodu, lecz także od historii dochodu.

Jeżeli dochód obniży się relatywnie do dochodu przeszłego to jednostka ta nie zechce rezygnować z osiągniętego już poziomu życia i zaciągnie kredyt lub dokona zakupów ratalnych, aby utrzymać swój dotychczasowy standard konsumpcyjny.

W procesie zmian dochodu wydatki konsumpcyjne gosp.dom. zmieniają się stopniowo, a więc wzrastający poziom dochodu powoduje tylko stopniowy wzrost konsumpcji.

Procesy produkcyjne dostosowujące się do zmian dochodów społeczeństwa, wykazują określone opóźnienia czasowe co może wywołać zjawiska inflacji i bezrobocia. I z tym problemem pojedyncza firma nie potrafi walczyć, więc państwo wkracza ze swoimi instrumentami polityki stabilizującej.

13) INWESTYCJE W TEORII EKONOMII

Inwestycje to wydatki na dobra kapitałowe. Na pytanie: co określa inwestycje, klasycy odpowiadali, że oszczędności, ortodoksyjni keynesiści wręcz odwrotnie - że to inwestycje określają oszczędności.

W teorii klasycznej równowagę między I a S ustala się przez zmianę stopy %, dostosowując popyt na inwestycje do podaży kapitału, która jest wynikiem oszczędzania. Zmiany stopy procentowej są zauważone przez: giełdę, rentierów, bankierów. W teorii keynesowskiej inwestycje zrównuje się z oszczędnościami przez takie zmiany w dochodzie narodowym, że przy danej skłonności do oszczędzania inwestycje = oszczędnościom. Tym problemem interesuje się całe społeczeństwo, co dowodzi, że poziom inwestycji zależy od określonej skłonności do oszczędzania.

W teorii ekonomii wymienia się różne zjawiska ekonomiczne, określające poziom inwestycji (poziom wydatków na dobra kapitałowe):

1) J. M. Keynes uważał, że to ilość pieniądza wpływa na poziom inwestycji przez stopę procentową

2) Poza tym Keynes sądził, że o poziomie inwestycji decyduje też marginalna stopa produkcyjności kapitału.

3) Neokeynesiści z kolei nie w pełni zgadzają się z poglądami Keynesa, twierdząc, że o poziomie inwestycji decyduje psychologia zachowań przedsiębiorców, bowiem zawsze będą oni inwestować po to, aby osiągnąć zyski w przyszłości.

4) O wydatkach inwestycyjnych może decydować tzw. paradoks oszczędzania. Polega on na tym, że wzrost tendencji do oszczędzania doprowadza do spadku mnożnika, ten zaś wpływa na zmniejszanie się dochodu, co z kolei musi spowodować obniżenie się poziomu oszczędności. Czyli wzrost tendencji do oszczędzania może prowadzić do spadku poziomu oszczędności. Natomiast, gdy zmniejszają się oszczędności, inwestycje również się obniżają.

14) ZASADA AKCELERACJI

Wzór A = C + I wyraża zagregowany popyt, w którym wydatki na dobra inwestycyjne I stanowią przeciętnie 15 - 20% wpływu wydatków inwestycyjnych na konsumpcję i dochód dowodzi mnożeniu, zjawisko zaś wpływu wydatków konsumpcyjnych na wydatki inwestycyjne wyjaśnia zasada akceleracji. Mnożnik działa przy rezerwach siły roboczej i wolnych mocach produkcyjnych, natomiast akcelerator zaczyna oddziaływać wtedy, gdy te rezerwy się wyczerpią. Zasada akceleracji (akcelerator) polega na tym, że zmiana popytu konsumpcyjnego wywołuje o wiele szybsze zmiany popytu inwestycyjnego , przy czym zmiany te mogą być wielokierunkowe, o zróżnicowanej amplitudzie.

15) INWESTYCJE

INWESTYCJE TRWALE PRZEDSIEBIORSTW. POZADANY ZASÓB KAPITALU

Maszyny, wyposażenie i budynki używane w procesie produkcji dóbr i usług stanowią zasób kapitału trwałego przedsiębiorstw. Inwestycje trwałe przedsiębiorstw to wydatki mające na celu utrzymanie lub wzrost tego zasobu. Podejmowane są one przede wszystkim w celu dostosowania aktualnego zasobu kapitału do poziomu pożądanego. Pożądany zasób kapitału zależy przede wszystkim od wielkości zapotrzebowania na produkty przedsiębiorstwa w przyszłości, a więc od poziomu przyszłej produkcji oraz różnicy między marginalną produkcyjnością kapitału a kosztem jego pozyskania do użytkowania. Istnieje kilka sposobów określenia pożądanego zasobu kapitału.

A) Metoda DCF. Metoda ta jest oparta na dyskontowaniu pierwotnego poziomu zysków z nowych maszyn według zmiennej stopy przychodu.

B) Metoda stałego okresu spłaty. Według tej metody poziom I zalezyod okresu spłaty, przy czym okres ten jest z góry ustalony.

C) Określenie pożądanego zasobu kapitału według kosztu użytkowania kapitału.

D) Metoda określenia pożądanego zasobu kapitału za pomocą hipotezy elastycznego akceleratora. Zakłada ona, że firmy zmierzają w każdym okresie do wypełnienia części swej luki pomiędzy pożądanym a aktualnym zasobem kapitału.

E) Mechanizm zwiększania zasobu kapitału według R. Alcena. Wniosek wynikający z tej metody: inwestycje są określone przez współczynnik, będący stałą częścią osiągniętego w danym roku przyrostu produkcji.

INWESTYCJE MIESZKANIOWE

Inwestycje mieszkaniowe, stanowiące budowy jedno- i wielorodzinnych domów mieszkalnych, charakteryzują się wahaniami, które wynikają z ich dostosowania się do cyklicznego rozwoju gospodarki. W okresie recesji inwestycje mieszkaniowe maleją, w okresie zaś poprawy koniunktury rosną. Mieszkania są traktowane jako jedna z form aktywów kapitałowych o długim okresie trwania. Ich wielkość zależy głównie od popytu na istniejący zasób mieszkaniowy. Ponieważ zasób mieszkaniowy w danym momencie można traktować jako stały, więc cena mieszkań zależy głównie od popytu. Z kolei położenie krzywej popytu zależy od:

• zamożności społeczeństwa,

• realnych dochodów z innych form aktywów,

• realnych dochodów netto właścicieli mieszkań.

Cena równowagi aktywów mieszkaniowych jest determinowana przez punkt przejścia krzywej podaży (zasobu mieszkaniowego) i popytu. Cena aktywu mieszkaniowego jest ceną typowego domu lub mieszkania, która jest określana w danym momencie przez rynek. Podaż nowych mieszkań jest funkcją ich ceny. Im wyższa cena, tym większa podaż nowych mieszkań, czyli wzrost zasobu mieszkaniowego. Długookresowa równowaga budownictwa mieszkaniowego występuje, gdy tempo budowy mieszkań równa się z tempem zużywania się mieszkań przy stałej populacji zamożności Gdy zwiększa się zamożność i populacja społeczeństwa, inwestycje budowlane netto są większe od 0, zapewniają więc zaspokojenie nowego popytu mieszkaniowego.

INWESTYCJE W ZAPASY.

Zapasy są gromadzone przez firmy w celu zapewnienia ciągłości produkcji i sprzedaży. Firmy na ogół dbają o zachowanie pewnego pożądanego stosunku zapasów surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych oczekujących na sprzedaż do wartości sprzedaży finalnej. Stosunek ten zależy od kilku czynników Są nimi:

1. koszt realizacji zamówień nowych oraz szybkość ich dostaw,

2. niepewność popytu i jego wahania,

3. poziom sprzedaży,

4. stopa procentowa.

Inwestycje w zapasy mogą być wysokie w dwóch przypadkach:

• gdy sprzedaż jest zbyt niska, firmy są zmuszane do gromadzenia nie sprzedanych zapasów, które są nieoczekiwanymi inwestycjami w zapasy;

• gdy firmy planują odbudowę zmniejszonych zapasów, występują inwestycje przewidziane.

W odróżnieniu od innych składników inwestycji zapasy mogą być ujemne. Firmy mogą obniżać stan swoich zapasów.

16) CYKL KONIUNKTURALNY.

W teorii ekonomii przyjęto nazywać cyklem koniunkturalnym okres od jednego kryzysu do nowego kryzysu. Zdaniem Marksa klasyczny cykl koniunkturalny trwa 10 - 12 lat i składa się z trzech faz:

• kryzysu, depresji

• ożywienia

• rozkwitu (prosperity).

Inaczej przyczyny kryzysu i cyklicznego rozwoju gospodarki próbuje wyjaśnić Keynes. Twierdzi, że kryzysy gospodarcze są wynikiem psychologicznych zachowań się konsumentów, którzy nie są skłonni wydać całego swojego dochodu, czyli określoną jego część oszczędzają. Jak wynika z istoty mnożnika, wzrost oszczędności prowadzi do jego obniżenia, spadek zaś mnożnika oznacza spadek dochodu narodowego i PNB. Mnożnik działa tylko wtedy, gdy występują rezerwy siły roboczej i rezerwy mocy produkcyjnych, jego efekty są złożone w czasie w akcelerator, który wyraża zależność między zmianami w popycie konsumpcyjnym i popycie inwestycyjnym.

Jednak kryzys nie trwa wiecznie, procesy mnożnikowe zaś spowodują, że zmniejszający się dochód wielokrotnie zmniejszy oszczędności i dojdzie do zrównania, na niskim poziomie, oszczędności z inwestycjami. Gdy S = I, wtedy dochód przestaje już spadać i zaczną wzrastać inwestycje, a więc dochodzimy do punktu gdzie inwestycje > oszczędności, co oznacza, że skończył się „stary” cykl koniunkturalny i rozpoczyna się kolejny „nowy” cykl.

Inaczej na cykl koniunkturalny zapatrują się monetaryści. Ich zdaniem kryzys jest spowodowany brakiem kontroli podaży pieniądza, wypuszczonego na rynek. Powoduje to inflację, bezrobocie i dekoniunkturę, choć niekoniecznie polegający na spadku produkcji i spadku cen, które to zjawisko we współczesnym świecie niezbyt często występuje.

---