Antropologia fizyczna

ćw.

mgr Małgorzata Kępa

12. X.

Kości powstają w 3-4 tygodniu życia płodowego, u noworodka 270 kości, z wiekiem liczba

kości się zmniejsza (łączy się i zrasta), dorosły - ok. 206 kości.

Szkielet - rusztowanie dla tkanek miękkich, narząd ruchu (do kości przyczepione mięśnie).

Budowa kręgosłupa (columna vertebralis)

Kręgosłup amortyzuje czaszkę, jest główną osią ciała, wygięty esowato (przystosowanie do dwunożności)

2 naturalne krzywizny:

- lordozy (wygięcie do przodu) w odcinku szyjnym (lordosis cervicalis - wykształca się w 1 roku życia, kiedy dziecko zaczyna podnosić główkę) i lędźwiowym (lordosis lumbalis)

- kifozy (wygięcie do tyłu) w odcinku piersiowym (kyphosis thoracica - pozostałość krzywizny płodowej) i krzyżowym

skoliozy - wygięcie boczne o charakterze chorobowym

33-34 kręgów (vertebrae)

odcinek

(kręgi prawdziwe:)

1. szyjny - 7

2. piersiowy - 12

3. lędźwiowy - 5 (największe kręgi)

(kręgi rzekome:)

4. krzyżowy - 5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową

5. guziczny - 3-4 kręgów zrośniętych w kość guziczną (u człowieka redukcja)

Każdy niżej położony krąg jest większy.

Otwór kręgowy otaczają

trzon - od przodu, od strony klatki piersiowej

łuk - po bokach, od tyłu

Otwory kręgowe poszczególnych kręgów tworzą kanał kręgowy przez który przebiega rdzeń (od mózgu).

3 rodzaje wyrostków:

1. kolczysty - najbardziej wysunięty do tyłu

2. wyrostki poprzeczne - (parzyste) po bokach

3. stawowe - płaskie powierzchnie, górne (skierowane do tyłu) i dolne (skierowane do przodu, w stronę trzonu), przy ich pomocy kręgi łączą się ze sobą

Odcinek szyjny:

Kręgi III-VI - wyrostek kolczysty podzielony na 2 części, otwór kręgowy trójkątny, wyrostki poprzeczne poprzebijane przez otwory poprzeczne, wyrostki stawowe górne i dolne.

Kręgi I, II i VII różnią się od pozostałych:

I - Atlas, dźwigacz, kręg szczytowy. Brak wyrostka kolczystego i trzonu, brak wyrostków stawowych, zbudowany z łuku przedniego (mniejszego) i tylnego (większego), na łuku przednim od strony otworu kręgowego - dołek zębowy; 2 wklęsłe powierzchnie - dołki stawowe górne - przy ich pomocy łączy się z podstawą czaszki, jest to połączenie nieruchome; po bokach wyrostki poprzeczne z otworami; dołki stawowe dolne.

II - Axis, obrotnik. Posiada trzon skierowany do przodu, wyrostek kolczysty, wyrostki poprzeczne z otworami; od góry i od przodu - duży wyrostek - „ząb obrotnika” - łączy się z dołkiem zębowym na łuku przednim I kręgu; po obu stronach zęba gładkie powierzchnie - dołki stawowe górne łączące się z dołkami stawowymi dolnymi I kręgu; od dołu płaskie powierzchnie - dołki stawowe dolne (od tego momentu na wszystkich pozostałych kręgach).

VII - „kręg wystający”, wyrostek nie podzielony, dłuższy od pozostałych kręgów.

Odcinek piersiowy:

Trzony i długie, nie podzielone, zachodzące na siebie dachówkowato wyrostki kolczyste we wszystkich kręgach; po bokach wyrostki poprzeczne bez otworów; od góry - wyrostki stawowe górne; od dołu, skierowane w stronę piersiową - wyrostki stawowe dolne; na trzonie (tam gdzie zaczyna się łuk kręgu) i na wyrostkach poprzecznych posiadają powierzchnie do łączenia się z żebrami - dołki żebrowe.

Odcinek lędźwiowy:

Rozbudowany trzon, masywny (ale nie tak długi) wyrostek kolczysty, wyrostki stawowe górne (o większej powierzchni niż dolne) i dolne; skierowane do boku, krótkie wyrostki żebrowe - pozostałości po żebrach lędźwiowych - na nich wyrostki dodatkowe - zredukowane wyrostki poprzeczne; na wyrostkach stawowych górnych z boku, w postaci uwypukleń - wyrostki suteczkowate.

Kość krzyżowa:

Wykazuje dymorfizm płciowy

3 części: od góry szeroka podstawa; od dołu wierzchołek; po obu stronach części boczne;

powierzchnia gładka, wklęsła, skierowana do przodu - otwory krzyżowe przednie; biegnące poprzecznie kresy poprzeczne - miejsca połączenia się trzonów kolejnych kręgów krzyżowych;

powierzchnia urzeźbiona, wypukła, skierowana do tyłu - otwory krzyżowe tylne; biegnąca przez środek kresa pośrodkowa (zrośnięte wyrostki kolczyste) - najbardziej wystająca ku tyłowi część; po obu jej stronach, przed otworami - kresy pośrednie powstałe przez zrośnięcie wyrostków stawowych

kresy boczne (zrośnięte wyrostki poprzeczne) po obu stronach, za otworami krzyżowymi

powierzchnia uchowata - połączenie kości krzyżowej z miednicą

kanał kręgowy - zakończenie rdzenia kręgowego

Kość guziczna (Piontek)

3-5 lub 6 kręgów, I kręg guziczny obok trzonu posiada wyrostki boczne i rożki guziczne (szczątkowe wyrostki stawowe górne), pozostałe segmenty zbudowane z trzonów.

Klatka piersiowa

od przodu: żebra, mostek

odcinek piersiowy kręgosłupa

Mostek

3 części nie połączone ze sobą kostnie - mogą się połączyć (zmiany starcze, zwyrodnieniowe) - łączą się za pomocą chrząstki:

rękojeść - 2 wcięcia symetryczne (łączenie obojczyków z mostkiem), wcięcie dla 1 pary żeber

trzon - wcięcia dla kolejnych par żeber

wyrostek mieczykowaty - pozbawiony wcięć

stopień zachowywania mostka w glebie - rzadko, przeważnie rękojeść i trzon, wyrostek mieczykowaty bardzo rzadko

Żebra

7 pierwszych par - żebra prawdziwe, łączą się z mostkiem,

kolejne 3 pary - żebra rzekome, łączą się z mostkiem za pośrednictwem 7 pary żeber prawdziwych,

żebra wolne - 2 ostatnie pary, brak połączenia z mostkiem,

struktura chrzęstna - część płaska łącząca się z mostkiem, nie zachowuje się w glebie,

część kostna - łączy się z kręgami odcinka piersiowego i strukturą chrzęstną:

główka - połączona z dołkami żebrowymi na trzonie,

szyjka żebra - przewężenie za główką,

guzek - uwypuklenie za szyjką, połączony z dołkiem żebrowym na wyrostku poprzecznym,

trzon - po jego wewnętrznej stronie przewężenie, bruzda zawsze skierowana do dołu,

1 para - krótki, spłaszczony, szeroki trzon, nie posiada bruzdy,

wszystkie pozostałe mają taką samą budowę.

---