PRAWO KONSTYTUCYJNE

3.10.2006 (wykład 1.)

Specyfika przedmiotu:

-Przedmiot dogmatyczny (o obowiązującym prawie)

-Zajmuje się źródłami prawa (rozporządzenia, ustawy itp.)

+uznawanie prawa zwyczajowego.

Przepis prawa = czas teraźniejszy + tryb oznajmujący

Norma prawna = coś nakazuje, czegoś wymaga w czasie przyszłym (pro futuro - na przyszłość)

Wykładnia prawa -> przekształcenie przepisu prawa konstytucyjnego w normę postępowania

1. Wykładnia gramatyczna

2. Wykładnia formalno - logiczna (np. przepis bardziej szczegółowy zawiesza te bardziej ogólne) -> reguła domniemania

3. Wykładnia funkcjonalna (jaki był cel prawodawcy?)

4. Wykładnia systematyczna (?)

1/Operatywna: (np. przez sąd podczas wyroku): Sądu, Trybunału, Organu administracyjnego

2/Doktrynalna (dokonywana przez naukowców)

+wykł. Sejmu, Prezydenta RP

3/Legalna

Zasady gałęzi prawa (charakteryzują daną gałąź) np. zasada dwuizbowości (prawo inicjatywy ust. Sejmu i Senatu)

Prawo konstytucyjne -> prawo kontynuujące (?) - logicznie pierwsze.

-> Kierunki Polit. państwa

*normy gwarancyjne
*normy kompetencyjne

Przedmiotem prawa konstytucyjnego są normy prawna regulujące proces polityczny, rozumiany jako proces zaspokajania potrzeb społecznych (nie tylko potrzeby ściśle indywidualne ale i te ogólniejsze, np. przekonania społeczne czy polityczne)

Proces Polit. Obejmuje też integrowanie się zwolenników w pewne struktury formalne, np. organizacje, stowarzyszenia itp. Regulując proces polityczny przepisy prawa konstytucyjnego mogą stwarzać go czysto formalnie (przepisy o upr. obywateli a kompetencjach organów państwa) ale i wyrażać pewne rozstrzygnięcia aksjologiczne, czyli `zakotwiczać' pewne ogólne wartości, vide godność ludzka.

RÓŻNE SPOSOBY WYODRĘBNIANIA GAŁĘZI PRAWA:

1. Kryterium stosunku społ: prawo rodzinne, prawo pracy

2. Prawo:

1. Materialne - powołuje różne relacje między adresatami przepisów prawnych przyznając im wzajemne lub jednostronne uprawnienia, bądź też obowiązki wymagające spełnienia. DZIEDZINY: Pr. Cywilne, Pr. Karne, Pr. Administracyjne.

2. Formalne (procesowe) - przepisy regulujące tryb egzekwowania nakazanych przez prawo materialne zachowań, tryb wymierzania sankcji karnych lub tryb ustalania (konkretyzowania) zobowiązań poszczególnych adresatów.

Normy prawa konstytucyjnego obejmują: różne gałęzi prawa przedmiotowego (np. prawo pracy), prawo materialne, prawo formalne, różne rozstrzygnięcia aksjologiczne!

(co nadaje im odpowiednią rangę).

• ustrój polityczny danego państwa to zarówno reguły konstytucyjne jak i reguły polityczne. (Łac. „constitutio” - ustrój)

WYKŁAD 2. (10.10.2006)

Przebieg procesu politycznego regulowany jest (prócz oczywiście norm prawnych) przez normy polityczne (niekoniecznie konsekwencją jest sankcja, ale np. obniża się prestiż partii politycznej)

+Reguły polityczne: w przypadku systemu dwupartyjnego - tzw. „ustalenia”, partia trzecia musi spełnić odpowiednie wymogi ale nie pochodzą od żadnego formalnego czynnika.

+Normy obyczajowe, moralne, etyczne, prakseologiczne.

+Normy religijne (również wpływają na przebieg procesu politycznego)

Źródła prawa które zawierają normy p. konstytucyjnego (uporządkowane są w hierarchii, to system prawa kontynentalnego, nie dotyczy UK)

1. Konstytucja: najważniejsze źródło prawa

2. Umowy międzynarodowe uprzednio ratyfikowane za zgodą ustawy

Mogą nie nawiązywać swą treścią do konstytucji, np. umowa o lotnictwie.

Umowy międzynarodowe rat… Europejska Konwencja Praw Człowieka (1950) (nawiązuje do konstytucji)

Ustawy (3 rodzaje) nawiązujące lub nie do konst., lub do umów międzynarodowych i konstytucji np. art. 65 ust 4:

Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa.

3. Umowy międzynarodowe

4.Rozporządzenia (zakres jednoznaczny z zakresem konkretnej ustawy)

5. Uchwały Sejmu/Senatu - Uchwały RM (także regulaminy itp.)

Te źródła prawa mają różną moc prawną (stopniowalność). Różna moc prawna NIE oznacza że dana norma może być bardziej lub mniej przestrzegana! Moc wiążąca jest bowiem taka sama (albo obowiązuje albo nie)

Treść ustanowionego prawa musi być zgodna z konstytucją (zawsze! Tzw. Aspekt negatywny). Jeżeli chodzi nawet o pewne idee, założenia i wartości (np. umowy międzynarodowe).

Istnieje możliwość lub brak uchylania (??? - e.) istniejących norm prawnych (w przypadku konstytucji) - tzw. Właściwość derogacyjna.

Kodeks - nazwa dla pewnych ustaw: cywilnych, handlowych itp.

*dopiero pod koniec XVIII w. pojawiła się zasada hierarchiczności i zgodności.

Przy tworzeniu konstytucji brano pod uwagę:

1. Idee umowy społecznej (każda władza musi mieć społeczną legitymację)

2. Idee praw naturalnych (wrodzonych) człowieka, jego wolności (wyznacza granice dla władzy państw, np. wolność sumienia i religii, wolność słowa i poruszania się) - stąd DEKLARACJE, bo te prawa tak czy są i ludziom przysługują, nie są ustanawiane.

3. Idea praw kardynalnych (RP Szlachecka, potwierdzenie funkcjonujących praw, dla Ludwika XIV dziedziczenie w linii męskiej dla najstarszego - prawo zasadnicze)

4. Statuty organiczne (uporządkowanie funkcjonowania struktury państwa)

5. Idea podziału władzy wg Monteskiusza: „O duchu praw”

1776 - Deklaracja Niepodległości USA

1787 - Konstytucja USA (pełna)

1791 - Konstytucja 3go maja

1791- wrzesień - Francja

1793 - Francja, konstytucja jakobińska

! Rodzi się przekonanie że kraj nowoczesny, to taki który ma konstytucje !

XIX w. - konstytucje oktrojowane - wydawane z woli władcy, narzucane przez niego.

* Szczególne właściwości konstytucji*

1. Najwyższa moc prawna (derogowanie sprzecznych norm prawnych przez konstytucję)

2. Źródło prawa (stanowi podstawę do budowy systemu prawa)

- społeczna funkcja konstytucji (edukacja społeczeństwa, manifest ideologiczny jako wyraz pewnych wartości -> vide preambuła)

-funkcja prawna (tworzenie stosunków prawnych między osobami, organizacjami, instytucjami itp.)

Moc wiążąca Konstytucji polega na obowiązku (nie jest stopniowalna!) stosowania się do niej.

Prawo publiczne - relacje organów władzy a pozostałych podmiotów prawnych

Prawo prywatne - relacje między jednostkami prywatnymi (ius dispositivum - Pr. względnie obowiązujące” / ius cogens - prawo bezwzględnie obowiązujące, wymóg jego stosowania)

3. Pojęcie stosowania konstytucji (nakaz stosowania) - węższym aspektem zaś jest zakaz naruszania przepisów konstytucji co dotyczy wszystkich źródeł prawa.

4. Rozwijanie konstytucji - konkretyzacja w formie ustaw, potem rozporządzeń itp.

5. Najwyższa moc konstytucji zawiera:

1. aspekt pozytywny konstytucji - wymóg konkretyzowania konstytucji (tylko gdy przepisy tego wymagają!) zabezpieczony sankcjami politycznymi (vide parlament krytykowany przez społeczeństwo), kierowany do ustawodawcy.

2. Aspekt negatywny - zakaz wydawania przepisów niezgodnych z konstytucją

`Sygnalizacja' - TK może to zrobić aby `obudzić' parlament (z dogmatycznej drzemki, niczym Hume Kanta, hehe - dop. Eye) jeśli ów nie konkretyzuje przepisów konstytucji.

Gwarancje prewencyjne - zapobiegają ukształtowaniu przepisów prawnych sprzecznych z konstytucją.

Gwarancje represyjne - badają i uchylają przepisy niezgodne z konstytucją, już po ich wydaniu

WYKŁAD 3 - 17.10.2006

Konstytucja przez drugi czas była uznawana za akt nie nadający się do bezpośredniego stosowania. Teraz jednak jej przepisy mogą być przekształcone w normy prawne bezpośredniego stosowania (ART. 8)

Art. 8.

1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Więc są normy gdy nie jest potrzebne żadne uszczególnienie, vide. art. 39

Art. 39.

Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

Przepisy prawne mogą być wykorzystywane do budowy zasad konstytucjonalnych i wartości konstytucyjnych (ee?).

• wysoki stopień ogólności przepisów konstytucji! Bardzo ważna jest zasada ustalania treści norm konstytucyjnych (nie wolno używac terminologii jaką posiadają inne akty prawne (?) )

• Przepisów konst. Nie wolno wyjaśniać przez odwołanie się do przepisów norm zwykłych (niższych aktów prawnych) bo ma zakres znacznie szerszy

• Normy konstytucyjne rzucają pewne światło na normy ustawy zwykłej, pozwalają wyjaśnić, rozwiać wątpliwości.

Trzeci aspekt konstytucji - konstytucja rozstrzyga o treści norm ustawowych, o ich kształcie.

*zasada konstytucyjności art. 8

-> konstytucja stanowi w innej formie gdy odsyła do ustawy

(art. 81, art. 71)

-Czasem możliwość bezpośredniego wykorzystania konstytucji jest ograniczona

- Gdy jest (dane prawo) deklarowane w konstytucji ale zastrzega się możliwość jego ograniczenia (art. 52)

- Generalna możliwość wprowadzania wyjątków, lecz ograniczona (art. 31 ust 3)

STOSOWANIE KONSTYTUCJI:

1. Stosowanie sądowe (wolności, prawa i obowiązki jednostki) - w procesie wymierzania sprawiedliwości, rozstrzygania konfliktów. Wykładnia sądowa - rozstrzygnięcie konkretnych spraw, test na działanie. Istotną wartością wymiaru sprawiedliwości jest trwałość orzecznictwa - takie samo w stosunku do przypadku x i przypadku y (?).

2. Stosowanie kierownicze (Sejm i Senat uchwalają ustawy, normy gwarancyjne, kompetencyjne, kompetencje organów)
   
   STOSOWANIE KONSTYTUCJI:

Pośrednie: Wówczas gdy stosujemy źródło prawa realizujące konstytucje (np. ustawy rozwijające)

• Gdy pewna instytucja częściowo jest regulowana przez konstytucje, częściowo przez ustawy.

- Wyłączne: gdy np. sąd zgadza się na eksperyment medyczny

- Gdy sąd sięga do konstytucji by uzyskać jej właściwe znaczenie

-Gdy sięga się do konstytucji po to by zdyskredytować ustawę
(wówczas ustawy się nie uwzględnia, wzorem bowiem jest konstytucja, pytanie prawne do TK - zarzut stawiany ustawie przez sąd dotyczący zgodności tejże z konstytucją.

-ornamentacyjne - gdy sąd sięga do K. by dodatkowo uzasadnić swe rozstrzygnięcie.

Gwarancje najwyższej mocy konstytucji:

1. Represyjne

2. Prewencyjne

Odpowiedzialność osób pełniących ważne funkcje - w przypadku naruszenia konstytucji osoba odpowiada za delikt konstytucyjny: * odpowiedzialność konstytucyjna to pewna sytuacja polegająca na tym że osoby ponoszą osobistą odpowiedzialność, podobną do sądowej, wykonując swą funkcję i naruszając przy tym przepisy konstytucji (delikt konstytucyjny)

Gdy w sprzeczności z konstytucją zapadają decyzje konkretno - indywidualne, o osobach prywatnych/prawnych, wkraczają instytucje wyższe. Ma to związek z zakazem jednoinstancyjnego postępowania sądowego.

ISTNIEJE POWSZECHNA SKARGA KONSTYTUCYJNA (przedmiotem tejże jest konkretna, krzywdząca decyzja wydana w oparciu o niekonstytucyjny przepis)

Pierwszy raz zastosowano w 1863. roku w Austro-Węgrzech, każdy obywatel mógł takową skargę zgłosić. Dziś występuje w Niemczech, Hiszpanii (także na orzeczenia sądowe i administracyjne!)

W Polsce jednak charakter jest inny.

SANKCJE KONSTYTUCYJNE:

Kontrola prewencyjna:

1) Instytucje procedury ustawodawczej - kontrola i uzupełnianie projektów by nie dopuścić do niezgodności z konstytucją, druga izba, prace komisji i tak dalej.

• ORGANY POZAPARLAMENTARNE - kontrola projektów przed wniesieniem do parlamentu, np. Rada Legislacyjna, działa na wzór Rady Państwa (Stanu), we Francji od czasów Napoleona są publikowane jej opinie, choć nie są one wiążące.

• Stróż konstytucji - dawniej król, miał prawo do sankcji ustawodawczej (musiał się zgodzić na wprowadzenie ustawy), obecnie prezydent posiadający tzw. Weto prezydenckie, czyli umotywowany wniosek o ponowne rozpatrzenie ustawy, to nie to samo co odrzucenie ustawy! On także oddaje ustawę do zbadania TK.

Kontrola prewencyjna jest najlepsza i społecznie najtańsza, przypomnijmy więc: parlamentarna, Rady Stanu, prezydenta. Do wyboru do koloru.

KONTROLA REPRESYJNA:

Znacznie szerzej używana, bo trudno jest orzec o użyteczności ustawy zanim się sprawdzi w praktyce (takie krytyczne, uprzednie baju baju wcześniejsze to wicie, rozumiecie, `krytyk i impotent z jednej są parafii, obaj wiedzą jak, żaden nie potrafi', jak głosi porzekadło ludowe)

Związana z sankcją, np. uchylenie ustawy niezgodnej z konstytucją -> derogacja w systemie.

Struktury organizacyjne pozwalające dokonania kontroli represyjnej:

1. Parlamentarna kontrola; przy pomocy organów pomocniczych, wszczęcie procedury ustawodawczej, zmiana lub uchylenie poprzedniej (badziewnej) ustawy. Mankamentem to że parlament staje się sędzią dla samego siebie (ocenia własną działalność, a każda pliszka swój ogon chwali) - funkcjonuje w krajach przyjmujących zwierzchnictwo parlamentu.

2. Pozaparlamentarna: Hamulce jednej władzy w stosunku do drugiej, np. veto ustawodawcze, no i przede wszystkim SĄDOWNICTWO KONSTYTUCYJNE.

+- przez organ niesądowy, przez negowanie: 1976-89 nad zgodnością prawa z konstytucją czuwała Rada Państwa, miała prawo wydawania dekretów z mocą ustawy.

+ Rada Konstytucyjna - prewencyjność kontroli, oświadczenie o zgodności.

SĄDOWNICTWO KONSTYTUCYJNE: Trybunał Konstytucyjny: Cechy sądu:

1* Kontradyktoryjność (równość stron w sporze)

2* Niezawisłość sędziego

3* Charakter prawniczy, a nie polityczny sądu. („usta ustawy” - język i logiczne argumenty przemawiające za decyzją, nie ładunek emocji politycznych.

4* Sądy nie działają z własnej inicjatywy.

DWA RODZAJE SĄDOWNICTWA KONSTYTUCYJNEGO:

1. MODEL SĄDOWNICTWA KONKRETNEGO:

Rozproszone/incydentalne. Rozwinął się w XIX wieku w USA, wykorzystywał wcześniejsze doświadczenia. Przystępując do orzeczenia, każdy sąd może dążąc do wydania wyroku zastanawiać się nad zgodnością z konstytucją aktu prawnego na podstawie którego wydaje wyrok.

• zgodność: sędzia jest zobowiązany

• niezgodność-> sędzia ma prawo nie stosować ustawy, oprzeć się na nagiej konstytucji (ale nie może uchylić ustawy). Sędzia pomija ustawę i podejmuje decyzje w odniesieniu do konstytucji, tylko na jej postawie. Ale musi zapaść jakieś orzeczenie! Strony procesowe mogą domagać się opinii sądu, i sąd chcąc nie chcąc musi to rozważyć i basta, nie ma że boli, trza pić aż się padnie ;). Poza sędzią wyżej stoi Sąd Najwyższy i on również nie uchyla, ale nie stosuje danej ustawy. Mocą autorytetu SN ustawa już nie będzie stosowana (to tak jakby Rysio z Klanu fikał Pudzianowi byłoby wszak) więc umiera, staje się martwa. Pamiętajmy jednak że sądy nie pełnią funkcji ustawodawczej, ale mogą wpływać na kongres (ale i Kongres może liczyć na zmianę interpretacji ustaw przez sądy jak odpowiednio wpłynie, uargumentuje). Pamiętajmy też o ogrodach, przecież stamtąd wyszliśmy ;)

2. Model KONTROLI ABSTRAKCYJNEJ:

In abstracto - w oderwaniu od konkretnych zdarzeń, kontrola scentralizowana. Kompetencje posiada tylko jeden organ: Sad konstytucyjny, w Rzplitej Pomrocznej - Trybunał Konstytucyjny.

Polega na tym że orzeka się o niezgodności poza konkretnym przypadkiem, poza działaniem sądu. Początki: dwudziestolecie międzywojenne, Hans Kelsen (ile jeszcze razy będę pluć krwią słysząc to nazwisko?); jego model opierał się o hierarchiczność i zgodność aktów prawnych:
TK w Austrii (1920) - związany był z modelem ustroju federalnego; każdą ustawę można badać, w okresie XXlecia model ten nie rozprzestrzenił się szeroko, we Francji w III Republice: podkreślenie roli ustawy, jej suwerenność, przy skąpej jak stroje hostess w formule 1 konstytucji.

Dopiero po II WŚ sięgnięto po model stróża - bo parlament, mimo że wybrany demokratycznie może być politycznie manipulowany (nie jest dostateczną gwarancją demokracji i suwerenności obywateli)

Funkcje TK:

1. Stanie na straży wolności obywatelskich

2. Stanie na straży hierarchiczności źródeł prawa, np. we Włoszech czy Niemczech wnioski, pytania prawne.

Plusy i minusy pozaparlamentarnej kontroli ustaw:

+ Przepisy konstytucyjne zyskały swoją sankcję, nie są tylko deklaracją, zachowana zostaje zasada praworządności

+strażnik statusu jednostki, taki Chuck Norris co nas ochrania i chroni kopniakami.

- ograniczenie parlamentu, choć spośród trzech władz tylko on pochodzi z wyborów demokratycznych, więc to jakby ograniczanie woli narodu (tak jakby naród wiedział najlepiej co dla niego dobre, hehe, ja tam nawet nie wiem co jutro zjeść na obiad a co dopiero kto ma mną [i jak] rządzić)

- sąd konstytucyjny staje się organem częściowo politycznym, konstytucja jest ogólna a interpretacja może być rozmaita w zależności od podstaw politycznych, założeń, emocji, i tak dalej.

Sądownictwo konstytucyjne w Europie było bardzo późno wprowadzone - zasady tegoż:

1. Zasada domniemania zgodności; ustaw z konstytucją - Trybunał musi przyjąć że parlament działał zgodnie z konstytucją, nie może zakładać z góry że działał niezgodnie.

2. Zasada samoograniczenia się sędziowskiego (powściągliwości) - jeśli się rozpatruje ustawę to tylko w zakresie zarzutów, nie wolno badać innych artykułów niż zostały poddane badaniu, nie wolno też z własnej inicjatywy Trybunałowi się brać za badanie zgodności.

(to spora różnica w porównaniu z okresem 1985-1997 kiedy TK mógł sam rozpocząć inicjatywę badawczą).

Dwa podejścia TK do materii konst. Na podstawie której ma być badana:

1. Statyczne - przepisy konsty mają być stale rozumiane jednakowo, to taka teoria skamienienia konstytucji. -> konsekwencją trudność w precyzji, adekwatności, dynamiczności systemu bo trza zmieniac konstytucje.

2. Dynamiczne - rozumienie przepisów może ulec zmiane,, TK pełni funkcję orgau dokonującego rozumienia (JUESEJ! JUESEJ!).

Kryteria pozwalające stwierdzić, czy akt jest zgodny z konstytucją:

1. Zgodność treści aktu z k.

2. Zbadanie czy akt jest aktem prawnym

3. Zbadanie czy zaszły uchybienia formalne

WYKŁAD 5, 7.11.2006

Rodzaje sądownictwa ze względu na charakter orzeczeń:

1. Sądownictwo konstytucyjne - orzekające o zgodności z konstytucją ze skutkiem ex nunc (od teraz) - czyli od orzeczenia TK, uchylenie aktu który obowiązywał wcześniej ale i akty stosowania tamtego zachowują swą wartość, możliwe jest wzruszenie tych aktów (wznowienie postępowania)

2. Ex tunc (od początku) - ustawa zostaje uchylona i unieważniona od początku, jest traktowana jako niebyła, a więc i rozstrzygnięcia wg jej podjęte są nieważne z mocy prawa.
   
   ! W POLSCE przyjmujemy rozwiązanie 1., konstytucja dopuszcza jednak wzruszalność rozstrzygnięcia, wznowienie postępowania w efekcie i orzekanie na podstawie nowego aktu prawnego, nie wg tej wadliwej ustawy!

Polskie sądownictwo konstytucyjne:

1982 - nowelizacja konstytucji (tej od towarzysza Soso, niech go robaki wpierd*****) dotycząca TK, brakowało jednak przepisów określających funkcjonowanie, ponadto wyroku TK mogły ale nie musiały być zatwierdzone (do odrzucenia 2/3). Weszło toto w życie w 1985.

I Etap: 1986: pierwszy etap funkcjonowania TK, organ pomocniczy Sejmu, TK służy Sejmowi, ograniczona rola orzecznictwa, kontroluje tylko ustawy wydane po 1982, pozostałe już nie, przez 5 pierwszych lat obowiązywania danej ustawy mógł cokolwiek zrobić, także nieostateczne były wyroki dotyczące aktów podstawowych.

II Etap: 1989 - 1999 - Prawo do uchylania przez Sejm do 2002. / Z zasady demokr. Państwa prawa - Sejm musiał odnieść się do orzeczenia w pół roku, ustawa nie groziła sankcjami, taka troszkę lex imperfecta, prawo do określania powszechnej wykładni ustaw - stosowanie tylko tak jak nakazał TK.

III Etap do 2006

Zakres kognicji - kompetencji TK:

Jest to sąd „nad prawem”, nie pełni funkcji wymiaru sprawiedliwości, ale określa stan prawny.

TK ROZSTRZYGA:

1. O zgodności z konstytucją umów międzynarodowych, ratyfikowanych np. Europejskiej Konwencji Praw i Wolności.

2. Orzeka o zgodności ustaw z konstytucją i umowami

3. Orzeka o zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwa - RM, prezes NIKu, + umowy rat. Bez zgody ust.

4. Dodatkowe kompetencje orzekania o pewnych faktach:

1. czy działalność partii politycznej jest zgodna z konstytucją (konstytucyjność programu i statutu danej partii)

2. orzekanie w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta.

3. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych

Z kognicji wynika, że nie należy do TK badanie legalności i konstytucjonalności prawa miejscowego - to broszka Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Legitymacja procesowa bierna - wciągnięcie niejako w dany proces.

Legitymacja procesowa czynna: prawo wniesienia sprawy do TK:

-> Organy o charakterze politycznym

1. Prezydent RP

2. Prezes RM (nie Radia Maryja, tylko Rady Ministrów, gwoli ścisłości)

3. 50 posłów

4. 30 senatorów

5. Marszałek Sejmu

6. Marszałek Senatu

-Organy o charakterze, eee, innym?

7) Pierwszy Prezes SN

8) Prezes NSA

9) RPO

10) Prokurator Generalny

11) Prezes NIK

11,5) KRS, ale tylko co do aktów dotykających niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

3) Każdy Sąd - tzw. Pytania prawne, w każdej instancji możliwe. Gdy oceniają konkretne przepisy, które mają być zastosowane w konkretnym procesie, nie orzekają o konstytucyjności ustawy ale mogą rozważyć skierowanie do TK pytania prawnego.

! DOMNIEMANIE ZGODNOŚCI!

Sądy muszą wykazać, że ustawa wiąże się jeszcze z konkretną sprawą, mimo że pytanie prawne jest efektem rozterek w konkretnej sprawie, to TK orzeka w sposób ogólny (jest wyrok nie różniący się niczym od tego np. po wniosku Prezia)

Pytania nie są odrębną procedurą.

4)Jednostki samorządu terytorialnego = wspólnota mieszkańców = organizacja tychże, związki wyznaniowe, Kościoły, związki zawodowe, organizacje pracodawców, organizacje zawodowe (Izba lekarska, korporacje prawnicze) - tylko w tym (nie Tym Stanisław, tylko tym) zakresie w jakim odnoszą się do ich działalności. Muszą to wykazać, bada to TK w postępowaniu wstępnym (tzw. Procedura wstępnej kontroli). Wniosek jest wtenczas (piękne słowo) dopuszczany lub oddalany. Motywowane jest to troską o to, by nie zawracać TK głowy pierdołami.

5) Restrykcyjność największa występuje w stosunku do obywateli (cokolwiek miałoby to znaczyć, jest późno a ja operuję mym umysłem nie na tym samym poziomie abstrakcji co profesor)

Każdy - osoba fizyczna i prawna utworzona przez obywateli może skorzystać ze skargi konstytucyjnej.

TYPY SKARGI KONSTYTUCYJNEJ:

1. Powszechna: przysługuje każdemu podmiotowi. Służy możliwości skargi co do każdego przepisu (niezależnie czy ma interes prawny w tym) - tzw. Actio popularis.

2. Każdy może zaskarżyć ten przepis który godzi w jego interes prawny, i został zastosowany wobec obywatela. Podmiot musi też wykorzystać wszystkie prawne środki do obrony przeciwko zastosowaniu ustawy, np. odwołanie od decyzji adm., apelacja, skarga.

3. Osoby prawne będące przedłużeniem `każdego', np. stowarzyszenie, częściowo też cudzoziemcy.

Subsydiarny charakter skargi - dodatkowy, uzupełniający charakter (tylko 3 miesiące masz bratku od ostatecznej decyzji, więc kaman szybcikiem!)

• Przymus adwokacki: czyli skarga musi być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, przedmiotem zaś skargi do TK nie może być konstytucyjna zasada równości, no i tylko ofkoz przepisy konstytucyjne.

Kryteria kontrolne:

1. materialna zgodność: treść normy wynikającej z ustaw musi wynikać z normy konst.

2. Kryterium kompetencyjne (organ w ogóle miał prawo wydać taką decyzję)

3. Kryterium proceduralne (czy przy tworzeniu aktu dopełniono ustawowych wymogów proceduralnych) (2 i 3 bada z urzędu)

Rozróżnienie: sentencja wyroku (ostateczne i powszechne) i uzasadnienie sprawy (podaje interpretacje ustawy, nie ma charakteru obowiązującego)

Rodzaje i skutki orzeczeń TK:

• Sytuacja gdy dokonuje kontroli prewencyjnej:

1. ustawy

2. umów międz. Podlegających ratyfikacji

(tu tylko Prezio może wnieść wniosek, musi dotyczyć on całości, nie może być selektywny)

Gdy TK orzeknie o niezgodności umowy prezydent nie może dokonać ratyfikacji, jeśli nie - obowiązek ratyfikacji i publikacji. Tak samo gdy TK orzeknie o niezgodności ustawy - zakaz publikacji.

Gdy Trybunał rozpatruje ustawy prezydent może wnioskować tylko o zbadanie pewnych artykułów, gdy nie są one nierozerwalnie związane z ustawą.

Uprawnienia prezia: - zasięgnięcie opinii Marszałka Sejmu

-prezydent może podpisać ustawę z pominięciem zakwestionowanych przepisów

-Może zwrócić się do sejmu celem poprawienia ustawy.

Sejm wówczas ponownie uchwala ustawę, już poprawioną (normalny tryb ust?)

• PROCEDURA KONTROLI REPRESYJNEJ:

Kwestionowanie pewnych przepisów niezgodnych z konstytucją.

ZWIĄZANIE ZAKRESEM WNIOSKU - ograniczenie TK w zakresie wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej.

TK nie jest związany wnioskami dowodowymi, może wyjść poza wnioski dowodowe i rozpatrywać inne uznane za celowe dla sprawy (ni chu nie wiem o co kaman)

W TYM MOMENCIE TRAFIL MNIE SZLAG

---