ANALIZA RYNKU
ANALIZA DOWOLNIE WYBRANEGO PRODUKTU
(FRYTKOWNICA)
ROK 00/01
Rynek istnieje od pojawienia się pierwszych form wymiany ,marketing powstał dopiero po pojawieniu się nadprodukcji i związanej z nią obfitości na rynku. Marketing jest kategorią subiektywną wyrażającą nasz subiektywny stosunek do procesów wymiany, rynek zaś jest kategorią obiektywną istniejącą niezależnie od aktualnych warunków wymiany.
W badaniach rynkowych można wyodrębnić dwa działy: prognozowanie i analizę rynku prognozowanie służy do przewidywania przyszłej sytuacji rynkowej, analiza rynku zaś do poznania bieżących zjawisk i procesów rynkowych. W analizie rynku można wyróżnić trzy moduły analityczne: analizę równowagi rynkowej, analizę pojemności rynku i analizę pojemności rynku.
Badania rynkowe i marketingowe są procesem złożonym, obejmującym kilka następujących po sobie faz i etapów. Najczęściej wyróżnia się trzy podstawowe fazy:
Projektowanie badań
Gromadzenie danych
Opracowywanie wyników
Pojemność rynku jest kategorią ilościową oznaczającą wielkość masy towarowej, która przy danych cenach i dochodach może być sprzedana w określonym czasie i miejscu. Podstawowymi czynnikami wyznaczającymi pojemność rynku są potrzeby, dochody i ceny. Potrzeby na rynku stanowią tzw. popyt potencjalny. Bardziej ścisłym pojęciem od popytu potencjalnego jest popyt faktyczny czyli rzeczywisty. Wyznaczają go potrzeby ujawnione na rynku poparte odpowiednim funduszem nabywczym, czyli pieniędzmi przeznaczonymi na zakup towarów i usług, środki finansowe nie przeznaczone na zakup towarów i usług stanowią tzw. fundusz swobodnej decyzji, który jest potencjalnym źródłem finansowania wydatków na dobra dalszej potrzeby, np.: luksusowe auto, uprawianie hobby itd.
Fundusz nabywczy tworzą bieżące dochody społeczeństwa powiększone o saldo oszczędności i wartość otwartych kredytów konsumpcyjnych. Jednak podstawowym wyznacznikiem funduszu nabywczego jest tzw. dochód rozporządzalny. Dochód ten obejmuje pieniężne i niepieniężne dochody bieżące, pomniejszone o płatności dobrowolne i obowiązkowe. Przeznaczany jest on na cele konsumpcyjne, pozostałe wydatki oraz przyrost oszczędności. Większym pojęciem od popytu rzeczywistego jest popyt efektywny. Wyznaczają go potrzeby ujawnione na rynku i mające pokrycie w sile nabywczej ludności, czyli funduszu nabywczym przy istniejącym poziomie cen i usług nabywczych przez ludność. Podstawowymi nośnikami potrzeb są jednostki konsumpcyjne. Mogą byś nimi zarówno osoby pojedyncze jak i całe grupy osób zamieszkałych wspólnie, a także w szerszym znaczeniu maszyny, zwierzęta oraz te wszystkie jednostki, których istnienie stwarza określone potrzeby. Dochody są podstawowym źródłem finansowania konsumpcji i oszczędności. Zgodnie z podstawowym prawem psychologicznym Keynesa wraz ze wzrostem dochodów maleje udział wydatków na konsumpcję a wzrasta udział oszczędności. Z kolei zgodnie z prawem engla wraz ze wzrostem dochodów maleje udział wydatków przeznaczonych na żywność.
Miernikiem służącym do określenia wpływu dochodów na popyt jest wskaźnik elastyczności dochodowej popytu, który wyraża się wzorem:
Wpływ dochodów na popyt i pojemność rynku
E=
E - wskaźnik elastyczności dochodowej popytu,
q - wielkość popytu
d- wysokość dochodu
∆ - przyrost (zmiana)
Można wyróżnić kilka poziomów elastyczności dochodowej popytu:
E > 1 - popyt doskonale elastyczny reagujący w stopniu więcej niż proporcjonalnym na zmiany dochodów: dotyczy artykułów luksusowych , głównie dóbr trwałego użytku
E = 1 popyt proporcjonalny reagujący na zmiany dochodów w stopniu wprost proporcjonalnym: dotyczy artykułów o charakterze półluksusowym.
0 < E < 1 - popyt mało elastyczny reagujący w stosunku mniej niż proporcjonalnym na zmiany dochodów: dotyczy artykułów pierwszej potrzeby, głównie żywności.
E = 0 - popyt sztywny nie reagujący na zmiany dochodów: dotyczy dóbr podstawowych niezbędnych w życiu codziennym.
E < 0 - popyt odwrotnie elastyczny reagujący w odwrotnym kierunku na zmiany dochodów: dotyczy dóbr niższego rzędu tzw. efekt substytucyjny.
Wpływ cen na popyt i pojemność rynku
Miernikiem wpływu cen na popyt jest wskaźnik elastyczności cenowej popytu, który wyraża się wzorem:
E=
e - wskaźnik elastyczności cenowej popytu
q - wskaźnik popytu
c- cena
∆ - przyrost
Wskaźnik elastyczności cenowej popytu mówi w przybliżeniu o zmianach popytu wyrażonych w procentach przy jednoprocentowych zmianach ceny. Jego wartość jest zwykle mniejsza od zera, ponieważ wzrostowi cen towarzyszy z reguły spadek popytu, a spadkowi ceny wzrost popytu .
E< -1 - popyt doskonale elastyczny reagujący na zmianę cen w stopniu więcej niż proporcjonalnym: dotyczy artykułów luksusowych ( futra, meble , samochody, sprzęt turystyczny)
E= - 1 - popyt proporcjonalny reagujący na zmianę cen w takim samym stopniu w jakim zmienia się cena: dotyczy artykułów markowych (papierosy, herbata, zapałki, używki)
- 1 < E < 0 - popyt mało elastyczny reagujący na zmianę w stopniu mniej niż proporcjonalnym: artykuły pierwszej potrzeby (zwłaszcza żywność)
E = 0 - popyt sztywny nie wykazujący żądnych zmian pomimo wzrostu lub spadku cen :artykuły podstawowe, niezbędne wżyciu codziennym( chleb, sól,)
E > 0 - popyt odwrotnie elastyczny reagujący na zmianę cen w takim samym kierunku jak zmienia się cena. Jest to anomalia, zyskała ona miano paradoksu.
W przebiegu zjawisk rynkowych w czasie można wyróżnić następujące składniki rozwojowe( trend, wahania cykliczne, wahania sezonowe, wahania krótkoterminowe i wahania nieregularne). Trend jest podstawowym składnikiem każdego procesu rozwojowego. Reprezentuje on wpływ czynników głównych, stale oddziałujących na rozwój danego zjawiska. Do najczęściej wykorzystywanych postaci analitycznych funkcji trendu w badaniach rynkowych należy postać liniowa o wzorze: y=a+bt, trend liniowy jest stosowany do opisu regularnych zjawisk rozwojowych.
Wahania cykliczne są następnym składnikiem rozwoju zjawisk rynkowych w czasie. Są to długookresowe wahania regularne, powtarzające się w odstępach czasu dłuższych niż rok. Z wahaniami tymi mamy do czynienia w produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz produkcji surowcowej o znaczeniu strategicznym.
Wahania sezonowe należą do wahań regularnych, powtarzających się w odstępach rocznych. Bezpośrednią przyczyną wahań sezonowych są zmiany pór roku i związane z nimi zmiany warunków klimatycznych wpływające na sezonowość produkcji i podaży niektórych artykułów, zwłaszcza roślinnych, a także na sezonowość popytu i spożycia związaną z okresowym zapotrzebowaniem organizmu na kalorie i różne składniki odżywcze
ANALIZA FRYTKOWNICY
Rok 1997 Rok 1998
444,77zł 522,93zł (średnie dochody na jedną osobę)
300szt 350szt (ilość frytkownic sprzedana w ciągu roku)
400zł 390zł (cena za jedną sztukę, cena spadła ponieważ fabryka dokonała restrukturyzacji taśmy produkcyjnej)
Pojemność rynku:
E>0 popyt doskonale elastyczny
Wniosek : Jeżeli dochód wzrośnie o 18% to popyt na frytkownice wzrośnie o 9,5%
Wpływ ceny na popyt:
E< -1 popyt doskonale elastyczny -5,6< -1