Zmiana ceny wywołuje również efekt :

Sybstytucyjny ↓ ↓	Dochodowy ↓ ↓
W wyniku zmiany cen nabywanych dóbr , konsumenci zwiększają zakup dóbr relatywnie tańszych i ograniczających popyt na dobra relatywnie droższe .	W wyniku zmiany cen następuje zmiana dochodów realnych nabywców → ilość dóbr i usług , które możemy nabyć za określony dochód pieniężny , czyli ich możliwości nabywczych.

3. Determinatory popytu :

• dochody konsumentów

• wyjątek - w miarę wzrostu dochodów , popyt na dobra podrzędne zmniejsza się i odwrotnie.

• Dobra podrzędne - dobra podstawowe gorszej jakości .

• ceny innych dóbr ( komplementarnych i substytucyjnych) np. wzrost ceny aparatów fotograficznych , zmniejszony zakup filmów .

• upusty i preferencje konsumentów - są kształtowane przez modę , zwyczaje , reklamę .

• liczba ludności i jej struktura - wg płci , wg wieku , wykształcenia , miejsca zamieszkania.

• Inne czynniki (przewidywania) - np. co do celów i dochodów w przyszłości .

D₂

Popyt wzrasta , działają

Cena dobra [p] determinatory

D- funkcje popytu

D₁

Q₁ Q₂ Q₃ [Q] wielkość

Popyt spada popytu

­Każdy determinant jest rozpatrywany przy zachowaniu zasady ceteris paribus.

Np. na kolokwium i egzamie.

Czynniki wpływające na popyt :

• cena

• determinatory

4.Nietypowe zachowania konsumentów:

1. Efekt Veblena - zwany inaczej prestiżowy , niektóre gospodarstwa domowe nabywają tym większe ilości dobra im ono jest droższe . Korzyść konsumpcyjna polega wówczas na demonstracji swoich możliwości finansowych.

2. Paradks Giffena - dotyczy dóbr podrzędnych - powodował wzrost tych dóbr , a zatem wzrost popytu na nie . Przy spadku dochodów realnych dobra te są relatywnie tańsze niż pozostałe .

3. Efekt snobizmu - niektóre gospodarstwa domowe mniej cenią dobra , które kupują inni , zatem nabywają dobra luksusowe , których cena wzrasta ,w celu dowartościowania swojej osobowości .

4. Efekt owczego pędu ( mody ) - gospodarstwa domowe tym bardziej cenią dane dobro i tym więcej go kupują im bardziej je cenią i więcej ich nabywają inne gospodarstwa domowe .

Krzywe popytu - uwzględniające te efekty , mają nietypowy przebieg wynikający z decyzji konsumentów .

Efekt Vebena ( d )

Cena dobra

d D

Wynik popytu [ Q_d ]

Snobizm ( d)

Cena dobra [p]

D

d

wielkość popytu

Owczy pęd

Cena dobra [ p ]

d

D

Popyt Q_D

Rodzaje popytu :

• potencjalny i efektowny -

• indywidualny - odnosimy do indywidualnego nabywcy , jest to popyt na określone dobro.

• Popyt rynkowy - na dane dobro jest sumą popytów indywidualnych , zgłaszanych przez poszczególnych nabywców , przy różnych możliwych cenach tego dobra .

Rozmiary obu popytów czyli indywidualnego i rynkowego mierzy się w jednostkach fizycznych.

• popyt globalny - na wszystkie dobra i usługi lub ich określone grupy , ze strony wszystkich nabywców . Tak zagragowany popyt ujmuje się wartościowo , przy określonym

poziomie cen.

II Podaż - prawo podaży determinatory.

Podaż- ilość dobra zaoferowanego do sprzedaży po określonej cenie , w określonym miejscu i czasie przy założeniu , że inne czynniki wpływają na podaż , są stałe , niezmienne ( certevis paribus).

Funkcje podaży wg Maruszka

Cena dobra funkcja podaży ( S )

[p]

_{6 A}

_{5 B}

_{4 C}

_{3 D}

_{2 E}

_{1 F}

₁

_{2 4 6 8 10 12 [ Q] wielkość podaży}

Gdy cena wzrasta to podaż również wzrasta → z wykresu wynika , że zależność między ceną a wielkością podaży jest wprostproporcjonalna albo dodatnia .

Prawo podaży - przedstawia trwałe , konieczne , istotne i powtarzające się związki pomiędzy ceną , a podażą .

W miarę wzrostu ceny ilość dobra oferowana do sprzedaży rośnie i odwrotnie , w miarę spadku ceny , oferta sprzedaży zmniejsza się , , przy założeniu (certivis paribus ) .

Rodzaje podaży :

• rynkowe

• globalne

• indywidualnego producenta

Determinanty podaży → wzrost kosztów produkcji będzie powodował spadek podaży danego produktu.

• koszty produkcji → wzrost kosztów produkcji będzie powodował spadek podaży danego produktu.

• Technologia produkcji →wprowadzenie nowej technologii przyczynia się do wzrostu podaży , wynika z tego :

~technologia bardziej wydajna

~obniżka kosztów produkcji przez wprowadzenie nowej technologii .

• ilość przedsiębiorstw - które wytwarzają dany produkt

Wzrost przedsiębiorstw spowoduje wzrost podaży rynkowej danego produktu ( zwiększenie ilości danego produktu ) .

• polityka państwa - podatki subsydia -dotacje , przepisy prawne → dotyczące ochrony środowiska , ulgi podatkowej.

1. wyższe stawki podatkowe ograniczają podaż.

Subsydia - wzrastają koszty produkcji zmniejszona podaż .

2. Przepisy prawne - zaostrzenie ich zmusza przedsiębiorstwa do zmiany technologii i wzrost kosztów produkcji i to powoduje ograniczenie podaży .

• warunki pogodowe - oddziaływuje na niektóre produkty ( np. rolne ) , niekorzystne warunki zmniejszona podaż produktów rolnych lub budownictwo , turystyka itp.

• inne czynniki -(przewidywania ) producentów co do kształtowania się cen w przyszłości .Jeżeli ceny będą spadać , to dzisiejsza podaż wzrośnie i odwrotnie ..

cena dobra

[ p ] S₂ S S₁

p

Q₁ Q Q₂ wielkość popytu

Ilustracją oddziaływania determinantów jest przesunięcie krzywej podaży

→w prawo , w dół - gdy podaż rośnie przy danej cenie ( S₁ )

→w lewo , w górę - gdy podaż maleje , przy danej cenie ( S₂)

Temat : Równowaga rynkowa i przejawy nierównowagi .

Równowaga rynkowa w ujęciu statystycznym .

Cena dobra [p] S

_A

₆ . *

₅ . *_B

_{4 . *C}

₃ . * _D

_{2 . * E} D

₁ . _F

. . . . . . . . . . . .

_{2 4 6 8 10 12} [Q] wielkość popytu i podaży

S - funkcja podaży

4. funkcja popytu

Równowaga rynkowa- jest to taki stan w gospodarce , przy którym wielkość popytu równoważy się z wielkością podaży .

W punkcie równowagi wyznaczamy cenę równowagi i ilość równowagi .

Wszyscy nabywcy , którzy chcą nabyć towar po cenie równowagi , mogą go kupić i wszyscy producenci , którzy chcą sprzedać towar po tej cenie , będą mogli to zrobić .

Nierównowaga rynkowa

S

Cena dobra

nadwyżka

niedobór

D

Q₁ Q Q₂ [Q]

Wielkość podaży

I popytu

Nadwyżka produktu ( nadwyżka podaży nad popytem , rynek konsumenta )

Jeżeli cena kształtuje się na poziomie wyższym niż cena równowagi rynkowej dla producenta - niekorzystna - rosnące koszty magazynowania

Pojawiają się koszty alternatywne , kapitał zamrożony w zapasach ( produktach )

• zmniejszenie zysku -cena ma tendencję spadkową

• konieczność unowocześnienia produkcji

Korzyści dla konsumenta :

• może wybierać

• dochody realne zwiększają się z powodu spadku ceny.

Niedobór towarów - ( niedobór podaży w stosunku do popytu , rynek producenta )

Jeżeli cena ukształtuje się na poziomie poniżej ceny równowagi rynkowej

PRODUCENT- korzyść

KONSUMENT- niekorzyść

Procesy dostosowawcze w warunkach nierównowagi rynkowej

	Cena	Popyt	Podaż
Niedobór towarów	Tendencja rosnąca	Spadek wielkości popytu	Wzrost wielkości podaży
Nadwyżka towaru	Tendencja malejąca	Wzrost wielkości popytu	Spadek wielkości podaży

Częściej występują stany nierównowagi rynkowej

Czynniki , które powodują naruszenie stanu równowagi rynkowej

I Determinanty popytu-

1. W jaki sposób zmieniona równowaga rynkowa , jeżeli nastąpi :

1. wzrost dochodów konsumenta → wzrost popytu

2. 
   spadek ceny dóbr substytucyjnych - spadek popytu

[p] S a)wzrost popytu ,przesunięcie

funkcji popytu do D₁

p₁

D₁

p

p₂ D

D₂

Q₁ Q Q₂ [Q]

Spadek popytu , przesunięcie funkcji popytu do D₂

II Determinanty podaży

a) wzrost kosztów produkcji

3. wprowadzenie nowej technologii produkcji.

III Determinanty podaży i popytu - wymienić

Procesy dostosowawcze w warunkach opóźnionej reakcji producentów na zmiany cen wyjaśnia tzw. model pajęczyn.

Na rynkach produktów rolnych , producenci mogą reagować na zmiany cech np. z rocznym opóźnieniem .

Ich reakcje określa się mianem dostosowania ekstraplacyjnego tzn. producenci oczekują , że zjawiska , które miały miejsce w danym roku powtórzą się w przyszłości , czyli w roku następnym .

Istota mechanizmu rynkowego - ogół wzajemnych zależności pomiędzy popytem i podażą , oraz procesów dostosowawczych pomiędzy nimi :

Mechanizm rynkowy odpowiada na pytania

• co produkować ? - produkty , których ceny wzrastają.

• jak produkować ? - zmiana sposobu produkcji , gdy ceny wzrastają , bo zysk wzrasta'

• dla kogo produkować ? - dla tego , kto zapłaci , gdy konsumenci będą kupować produkty po danej cenie .

Funkcje mechanizmu rynkowego:

• jest instrumentem alokacji czynników wytwórczych pomiędzy różne alternatywne sposoby wykorzystania .

• jest instrumentem alokacji środków konsumpcji pomiędzy członków społeczeństwa.

• Istotnym mechanizmem rynkowym jest konkurencja→jest to proces , przy pomocy którego wszyscy uczestnicy rynku tj. kupujący i sprzedawcy , przedstawiają korzystniejsze od innych oferty w celu realizacji swych interesów .

• Kupujący rywalizują pomiędzy sobą o towar np. niższej cenie , lepszej jakości , większej trwałości.

• Producenci konkurują między sobą o ograniczone dochody konsumentów.

Konkurencja

Jest siłą koordynującą ,która dopro- efektem jest zmiana

wadza do zgodności popytu i parametrów cech jakościo-

podaży. wych towarów i usług .

Efektem jej są zmiany ilościowe

Towaru ( usług) na rynku. Obejmuje takie elementy

jak:

• jakość produktu

• warunki gwarancji

• usługi serwisów

• reklama

• warunki finansowania zakupów.

7

Cenowa

Pozacenowa

---