Cel funkcjonowania gospodarki światowej - 2 wektory, czyli 2 podejścia - osią jest człowiek, a biznes
Jest otoczką; oś - biznes a ludzie są wykorzystywani. Brzeziński mówił - w XXI wieku społeczeństwo
Będzie funkcjonowało w systemie 20:80 (20% będzie miało pracy, A 80% będzie pozostawało bez niej).
System gospodarki globalnej
Charakterystyka strukturalna zwraca uwag? Na mechanizmy, wielkości i struktury zasobów
Naturalnych, rezerwy, zapasy, jaki jest potencjał, (co system może robić i do jakich utrudnień może się?
Dostosować - trzęsienia ziemi, zaburzenia klimatyczne);
Charakterystyka funkcjonowania - jakie funkcje system gospodarki pełni i ma pełnić - zaspokajać
potrzeby społeczeństw czy kierować się na zysk.
Sterowalność (czy da się sterować państwami świata)
Stabilność - czy układ jest stabilny - system walutowy, polityka - np. zamachy terrorystyczne);
inercyjność układu - jak szybko reaguje na decyzje organizacji (ONZ, Bank Światowy, FAO, itp.);
elastyczność układu (zmiany do otoczenia);
Wrażliwość, (na co jest wrażliwy ten układ - zabezpieczenia systemów komputerowych - BMP, tj.
elektryczny impuls elektryczny - tym można rozbić komputerowe bazy danych; surowce
energetyczne); przewidywalność (czy można przewidzieć rozwój sytuacji gospodarczej na świecie
na 100%). Ten układ jest słabo przewidywalny,
Zdolność do uczenia się tego systemu (czy ludzie umieją się uczyć - ludzie z wielkich
organizacji); efektywność (ile w skali globalnej z 1$ utrzymuje się po 1 roku).
Struktury na tle matrycy
Podział o charakterze północ-południe; bogata północ (Europa, USA) i biedne południe (Afryka,
Ameryka Płd.); wyjątkiem są Australia i Nowa Zelandia, leżące na południu.
triada (triadyzacja gospodarki światowej -jest to UE, NAFTA, czyli Kanada, USA, Meksyk; Japonia +
tygrysy azjatyckie, jak Singapur, Tajwan, Korea Południowa). UE + NAFTA - od 1995 roku rozmawiają
na temat transatlantyckiej strefy wolnego handlu (może być diada). Zagrożenia dla tego układu - problem
Arabów (próba skonsolidowania państw islamskich). Żółte państwa wspomagają państwa islamskie. ONZ
chce powołać międzynarodowy rząd gospodarczy.
Budżet
Na matrycy dajemy państwo modelowe - w środku państwa jest budżet (rezerwy, deficyt, nadwyżka) -
krajem steruje się za pomocą budżetu - kieruje się środki do różnych ,,ośrodków", żeby je pobudzić.
Wpływy - podatki (pośrednio z eksportu), oraz cła.
Polska (2001 rok) - wpływy to 140 mld zł, a wydatki to 173 mld zł. Jest deficyt, który wynika z małych
wpływów z ceł i podatków. Wpływy z cła w Polsce to 4% wszystkich wpływów budżetowych; w UE
dochody z ceł wynoszą 20%. Podatek VAT (Polska - 38%, UE - 55%). Ogólne tendencje światowe to
spadek dochodów z ceł. Podatki - często zwalnia się z jego płacenia firmy, które zaczynają handlować.
Szara strefa (15% w Polsce) - nie płacą podatków. Ale można redukować szarą. strefę, stosując abolicję
podatkową.
Polityka w odniesieniu do handlu zagranicznego - może mice 2 postacie (liberalna - wolny rynek,
protekcjonizm - ochrona rodzimego rynku; interwencjonizm - po środku, państwo się wtrąca).
Rodzaje polityk; Polityka budżetowa - na jaki deficyt możemy sobie pozwolić; ważne by gospodarka się rozwijała;
Polityka dochodowa - związane z cenami, placami - państwo może udzielać subsydiów - bezpośrednich
(pieniądze) i pośrednich (współudział w badaniach, kredyty proeksportowe, ulgi podatkowe). Dumping -
do tego mogą doprowadzić subsydia. UE stosuje dopłaty, jeśli ceny produktów są niższe, niż u nich
(chodzi o dumping). Polityka monetarna - rewaluacja (podnoszenie wartości waluty krajowej - bardzo szybko); dewaluacja
(obniżanie tej wartości - bardzo szybko) - to wpływa na import i eksport. Aprecjacja — powolny wzrost
wartości pieniądza; deprecjacja - powolny spadek wartości pieniądza.
Polityka fiskalna - są 2 prawa: narastającego oporu wobec podatków (prawo Gerloffa - wyraża to
krzywa Laffera). Obejmuje cła i podatki. Podział: importowe, eksportowe, tranzytowe, sezonowe, na czas
nieograniczony, od wartości towaru przepływu przez granicę, ilościowe (kg, sztuki), kombinowane
(ilościowe + wartościowe), prohibicyjne, zaporowe, retorsyjne, wyrównawcze.Inny podział: podstawowe (wynikają z ustawy), preferencyjne (klauzula najwyższego uprzywilejowania -KNU).Instrumenty poza taryfowe - opłaty wyrównawcze (np. UE);Środki poza taryfowe - standardy techniczne, np. co do opakowania - bariery o charakterze administracyjnym. Licencje (kwoty, kontyngenty) - ilościowe i jakościowe - ile samochodów albo ichcena (upgranding); embargo.Procedury - Klauzula super 301 (z 1984 roku, w USA) - sankcje bez dowodu winy dla firm dzialajacychna szkodliwosc gospodarczq. USA; w UE - regulacja 2641 (1984 rok) - trzeba udowodnic, a reszta tosamo, co w USA.
Relacie import - eksport = saldo (moze wystapic deficyt w obrotach).Import - niezbeedny (zaopatrzeniowy, technologiczny), zbedny (importowanie zboza do Polski, a mymamy jego nadmiar). Ale duzy import moze pobudzic eksport (jezeli chodzi o najnowoczesniejszetechnologic). Eksport powinien przewazac nad importem.Stopa importu - relacja importu do PKB; stopa eksportu - relacja eksportu do PKB.
Stopa eksportu ma byc jak najwyzsza, a stopa importu rozsadna.
Tax heaven (raj podatkowy), off shore (panstwa, ktore stwarzaja super preferencje w ramach podatkow).
Wedhig OECD na 200 panstw 35 ulatwia pranie brudnych pieniedzy - Kajmany, wyspy z Kanalu la
Manche, Gibraltar, Liberia, Andora, Liechtenstein. Na wyspie Jersey jest 40 tys. spolek i 5 tys. bankow,
ktore ulatwiaja nieplacenie podatkow. 50 mid marek - tyle wyprowadzono pieniedzy z Niemiec;
wg. Forum Stabilnosci Gospodarczej grupy G8 oceniajaj ze 42 panstwa zajmuja sie działalnością prania
pieniedzy; wloskie ministerstwo finansow zaliczylo do grupy panstw zajmujajsych się ta działalnością az
97 panstw, np. Nauru.
Na wyspie Antigma rosyjska mafia zalozyla bank z 1 pracownikiem, ktory mial do dyspozycji 1
komputer i potrafili wyprac 5 mld $ rocznie.
Przyczyny, przeplyw handlu miedzynarodowego
przeplywy wynikaja z nierownomiernosci rozlozenia surowcow mineralnych, naturalnych, np. ropa
naftowa;
rozwoj sytuacji historycznej; wyspecjalizowanie sie w dzialalnosci przy niskich kosztach oferuja wiecej
towaru o lepszej jakosci i nizszej cenie. Producenci chca jak najwiecej produkowac. BEM - wielkie,
wyłaniające sie rynki; formula MOB (Make Or Buy) - pytanie, czy firma ma wszystko robic w swoim
zakladzie, czy kupowac komponenty od innej firmy. Outsourcing - zrodlowanie zewnetrzne.
Podzial przeplywu handlu miedzynarodowego:
1)- legalne; quasi-legahie (pranie brudnych pieniedzy, handel bronia siega 1 biliona $);
nielegalne (narkotyki, nielegalna imigracja - 4 mln ludzi rocznie na swiecie).
2)import-tranzyt eksport-import i eksport - wystqpuje posredniosc i bezposredniosc -jest to wazne, bo gdyz wiecej posrednikow, tym wyzsza cena towaru. Nalezy wiec dazyc do odposredniania; tranzyt (na terenie kraju tranzytowego nie ma odbiorcy, np. Szwajcaria broni sie przed tranzytem).
import i eksport dzielimy na zbedny i niezbedny - nie wszystko, co sie importuje, jest konieczne w kraju, np. import zboza (zbedny); eksport-wywozi sie towary, ktorych brakuje w danym kraju (w PRL wywozono mieso).
3)- surowcow, (najmniej oplacalny jest export surowcow)polwyrobow, wyrobow finalnych. towary, - instrumenty finansowe (waluta, papiery), - energia (elektryczna), - informacja, patenty, uslugi (medyczne, turystyczne, edukacyjne), - sila robocza. Pojecie BARTER - wymiana towar za towar, usluga za usluge.. W skali globalnej to 20% wszystkich
przeplywow.
Prawo międzynarodowe podzial na legalne i nielegalne
Twarde prawo miedzynarodowe - ma prymat nad prawem jakiegos panstwa; z zasady generowane przez
organizacje miedzynarodowe; Miekkie prawo miedzynarodowe - wiążące sie z ustaleniami ratyfikowanymi przez rozne panstwa z organizacjami.
Uzanse - wypracowane sposoby prowadzenia transakcji handlowych - przyjete normy.
Normy kurtuazyjne (dyplomatyczne) - stoja nizej od miekkiego prawa miedzynarodowego.
Incoterms - ustalenia okreslone prawa i zobowiazania miedzy stronami kupujacymi i sprzedajacymi
regulowane przez ICC; Fundament prawa miedzynarodowego
Karta Hawańska z 1948 roku (ogolne zasady i wytyczne dotyczace handlu miedzynarodowego) -
niedyskryminowanie (glosowanie na zasadach rownosci w miedzynarodowych instytucjach); redukcja stawek celnych; potepienie protekcjonizmu;normalizacja wymiany handlowej (ICC - w Paryzu sklada Miedzynarodowa Izba Handlowa - podaje, jak rozliczac transakcje); urzetelnianie cen eksportowych (niestosowanie dumpingu); walka z prywatnymi kartelami miedzynarodowymi (obecnie wiodą one prym w gospodarce swiatowej).
Karcie Praw i Obowiazkow Ekonomicznych Panstw w 1974
zasada suwerennosci panstw; samostanowienia narodow; (nieagresja i nie interwencja)poszanowania praw czlowieka; wypelniania w dobrej wierze zobowiajzan międzynarodowych, niepodejmowanie prob zdobycia hegemonii i stref wplywu; Kodeks Swiatowej Etyki (wygenerowany przez CGG - Komisja do spraw Globalnego Rzadzenia)
rowne traktowanie; praca i zaspokajanie potrzeb ludzkich; rowny dostep do swiatowych surowcow
Delikt miedzynarodowy - niewykonanie obowiazkow wynikajajcych z prawa miedzynarodowego.
dzialanie zakazane przez prawo; zaniechanie dzialania nakazanego.
Sankcje w stosunku do panstw -a) indywidualne (dzielimy na - retorsje, ktore stosowane SA wowczas, gdy doszlo do popelnienia czynu sprzecznego z interesem jakiegos panstwa, ale niesprzecznego z prawem miedzynarodowym - np. jedno panstwo wprowadzilo clo na dany towar, to wtedy, w odpowiedzi, drugie panstwo wprowadza wizy i
represaria - dane panstwo dzialalo w sprzecznosci z prawem miedzynarodowym;
b)zespolowe SA one narzucane przez organizacje miedzynarodowe, np. wykluczenie z organizacji;
ekonomiczne (embargo); militarne czy polityczne, Proporcjonalnosc w sankcjach (zasada stosunkowosci) - reakcja proporcjonalna do winy.
Umowy miedzynarodowe (gospodarcze) - a) jednostronne (unilateralne) (jedno panstwo deklaruje, ze
do drugiego nie bedzie eksportowac czegos, do jakiejs kwoty - nosi to nazwe VER - dobrowolne
powstrzymywanie sie od eksportu); b) dwustronne bilateralne ; c) wielostronne. multilateralne
charakter: a) zamkniete (nie mozna do nich przystapic); b) otwarte (inne panstwa moga. przystapic).
czas a) terminowe(do okreslonej daty) b) bezterminowe (nie ma daty zakonczenia umowy).
kto a) glowne - podpisywane przez glowy panstw, charakter ramowy; b) umowy wykonawcze (szczegolowe).
Tresc rolniczw, tekstylne,....
Niewaznosc umowy nastepuje, gdy: strony nie mialy kompetencji, byl istotny błąd w tresci umowy; przekupstwo (przy zawieraniu umowy); podstep; przymus;
Umowy moga: wygasac, byc uchylone, renegocjowane, zawieszone;
Umowy typu matchingowe (matching - zestawianie) - zbadanie, co jedna strona jest winna drugiej
stronie, jakie sa zobowiajzania.
Umowy typu clearning (czyszczenie; izby obrachunkowe) - umowy handlowe, na mocy ktorych dochody
z eksportu przeznaczone sa na finansowanie importu w sposob sluzacy osiaganiu rownowagi miedzy
stronami umowy. SA to umowy kompensacyjne.
Spory
Arbitraz (rozjemstwo) - rozstrzyganie sporow miedzy panstwami, ale takze podmiotami gospodarczymi,
na podstawie prawa miedzynarodowego, przez sasiadow przez niego wybranych. Istnieje Stały Trybunal
Arbitrazowy - oferuje staly zestaw arbitrow (rozjemcow). Liczba rozjemcow w arbitrazu jest nieparzysta,
zeby nie bylo problemow przy glosowaniu; obie strony musza sie na niego zgodzic; dorazny charakter;
Inne znaczenie arbitrazu - dzialanie na rozsqdzenie dwoch gield.
Sadownictwo miedzynarodowe -
MTS w Hadze, ktory jest fakultatywny lub obligatoryjny.
SA tez sady rozwiazujajce spory w kwestii inwestowania.
ICSID - Miedzynarodowe Centrum do Regulowania. Sporow Inwestycyjnych.
DSB (Cialo do Regulowania Sporow) istnieje przy Swiatowej Organizacji Handlu (WTO)
Trybunal Unii Europejskiej
Klasyfikacje organizacji miedzynarodowych:
1)organizacje powszechne (ONZ)
- partykularne, a one z kolei dziela sie na regionalne (obejmuja panstwa z danego regionu) nieregionalne (OPEC - rozsiane po swiecie).
a) rzadowe, b) pozarzadowe, c) mieszane;
a) formalne b) nieformalne;
a) legalne b) nielegalne;
a) jawne b) niejawne.
Synarchia - centrum, ktore steruje wszystkim na swiecie - to jest poglad.
Ludzie, ktorzy uwazaja ze ktos rzadzi swiatem (300 ludzi), a my o tym nie wiemy: Disraeli (polityk brytyjski, polowa XIX wieku); Rathenau (polityk niemiecki, poczatek XX wieku); Roosevelt (prezydent USA, poczatek XX wieku); Papus (jeden z najwyzszych masonow, poczatek XX wieku); Warburg (Niemiec z poteznej rodziny, takze w USA); Miterand (prezydent Francji).
Klub Bilderberg (nazwa wziela sie od holenderskiego hotelu, gdzie zebrala sie grupa ludzi) - chca prowadzic regularne spotkania, zeby kierowac gospodarka.-ten klub okresla sie jako niewidzialny rzad swiatowy. Jednym z pierwszych sekretarzy byl Jozef Rettinger (z wywiadu brytyjskiego i zydowskiego -,,kuzynek diabla", ktory mogl wiele zalatwic). Pierwszym szefem tego klubu byl ksiaze Bernhard z Holandii. W Bilderberg jest komitet sterujacy, ktory zaprasza na swoje spotkania ludzi, ktorzy znaja się naa wszystkim (glownie byli politycy), W spotkaniach bierze okolo 120 ludzi. Byl tam Brzeziński, Olechowski, szef Fiata, Clinton (przed objeciem i po ustapieniu z fotela prezydenta USA), Ford, Kissinger (minister spraw zagranicznych w gabinecie Nixona), Kohl, Warburg. Na tych spotkaniach mowi sie o bankach miedzynarodowych, imigracji, zniesieniu taryf celnych, o utworzeniu miedzynarodowej policji, o ograniczeniu suwerennosci niektorych panstw.
Organizacje powszechne
TLC- Tree Leader Commision - Komisja Trojkatna triada - UE, NAFTA, Japonia i Tygrysy Azjatyckie; powstala w 1973 roku; pomyslodawcami byli Brzezinski i Kissinger; celem jest harmonizowanie stosunkow politycznych, gospodarczych, spolecznych i kulturalnych miedzy trzema regionami majacymi stosunki gospodarki rynkowej - Europa Zachodnia, Ameryka Połnocna, Japonia; finansowana przez fundacje Forda, Rockefellera, General Election; formalne ustanowienie regul gry w gospodarce swiatowej; liczba stalych czlonkow od 200 do 320, na posiedzenia SA zapraszani goscie. CFR - Counsil of Foreign Relations - Rada do spraw Stosunkow z Zagranicaj powstala w 1921 roku; ogranicza sie do Amerykanow; czlonkowie to ludzie z najwyzszych stanowisk wladz USA; jadrem naboru wladz jest jedna z organizacji studenckich - Scull and Bonus - grupuje ludzi dobrze zapowiadajacych sie; S&B-»CFR->USA.
KOMITET 300 (Trzystu) - Wielka Brytania: powstala w XVIII wieku; zwiazala sie z globalnymi interesami Wielkiej Brytanii; czlonkami SA rowniez politycy USA; na posiedzeniach pojawiali sie krolowa Anglii, Holandii, Bush; celem jest nie dopuscic do konfliktow tych samych stron kulturowych. PAX TRIADA - pokoi triadyczny; temu maia sluzyc;
1C - Rada Wzajemnego Oddzialywania - powstala w 1983; to rada 35 bylych premierow; forum wymiany pogladow gospodarczych, politycznych; TABD - Transatlantycki Dialog Biznesowy - 1995; ma przygotowac grunt pod TAFTA,
Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) - Davos - miasto w Szwajcarii; jawne spotkania cykliczne, parę
Tysięcy ludzi; Kwaśniewski tez tam się pojawiał; celem jest usuwanie nieporozumień i szeroko pojęta współpraca.
EEF - Europejskie Forum Ekonomiczne - mutacja WEF, mogą tam być przedstawiciele
Poza europejscy; sprawy związane z handlem z Europa
MA-E - spotkania na styku Europa - Azja;
Gospodarcze Szczyty Obu Ameryk: organizowane od 1994 roku; na drugim szczycie w 1998 roku padła propozycja utworzenia do 2005 roku organizacji gospodarczej obejmującej wszystkie Ameryki -
Free Trade Areas of Americs albo American Free Trade Area - tak ma si? nazywac.
Organizacje państw - powszechne
l. ONZ
UNCTAD (United Nations Conference Trade) -Konferencja w Sprawie Handlu i Rozwoju: członkami są państwa, nie osoby fizyczne; celem jest nadzorowanie i kształtowanie współpracy ekonomicznej, globalna gospodarka; organ stały przy ONZ.
ECOSOC (Rada Gospodarcza i Społeczna) - kadencyjna (3 lata), członkami jest około 50 państw, reprezentują regiony; międzynarodowe stosunki ekonomiczne.
UNIDO - organizacja do spraw rozwoju przemysłowego.
FAO - wyżywienie i rolnictwo (Food Agriculture Organisation).
WTO (World Trade Organisation) - Światowa Organizacja Handlu: powstała 1994/1995 roku; (tradycja okresu powojennego z GATT - Ogólne porozumienie do spraw taryf i handlu) - zasady WTO a) niedyskryminacji i równości traktowania; b) reguła wolnego handlu (zasada redukowania barier w handlu międzynarodowym - np. redukcja ceł) c) regulacja negocjacji wielostronnych (prowadzenie naraz z wieloma państwami - RUNDY - to te sesje negocjacyjne, np. runda tokijska, urugwajska, ciągną się latami);d) zasada wzajemności, (czyli równe korzyści podczas rokowań). Warunkiem przyjęcia jest deklaracja o stosowaniu się do zasad GATT'u; niedawno weszły Chiny; Funkcje; a) tworzenie i nadzór nad zasadami w handlu, ze szczególnym uwzględnieniem ułatwień; b) prowadzenie rokowań i negocjacji; ocena sytuacji w handlu światowym, d) aktualizacja i modyfikacja przepisów. QUAD - kwadrat -nieformalna struktura, twarde jądro WTO, USA, Kanada, Japonia, UE. Zastrzeżenia to: zbyt długie rundy, pomijanie istotnych problemów, np. energetycznych; ze ton nadają jej USA, UE, Japonia, więc nie ma równości, choć to ONZ (pomijanie państw z G77).
Organizacje finansowe - powszechne udzielają kredytów, są problemy: a) ceny kredytu - ile za niego państwo musi zapłacić, jeśli kraje nie umieją ich odpowiednio zainwestować, to są problemy; b) okres kredytowania i spłaty kredytu-jak długo będą spływały transze kredytu i jak długo będziemy spłacać; c) efektywność zastosowania kredytu - czego się oczekuje po zainwestowaniu; d) okres karencji - okres wakacji spłaty rat i odsetek, na zaczerpnięcie oddechu.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF - International Monetary Fund) - siostrzaną organizacją jest Bank Światowy: Powstała w 1944 roku; wtedy celami było pobudzenie rozwoju handlu światowego, usprawnienie światowego systemu walutowego i jego liberalizacja (potem instytucja dająca kredyty, kredytodawca przedostatniej instancji, czyli państwo jeszcze nie w beznadziejnej sytuacji); kredyty do 5 lat; zasada warunkowości - każdy kredyt jest uwarunkowany masą dyrektyw, a)przygotowanie programów naprawczych; b) redukcja wydatków budżetowych, c) zamrożenie płac, d) większy eksport przy małym imporcie, e) prywatyzacja; rdzeniem organizacji najbogatsze są najbogatsze państwa; przy glosowaniu najwięcej do powiedzenia w związku z wykupionymi udziałami mają bogacze: 5 państw - USA, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja (40% głosów); 10 państw - 65% głosów; Chiny - 2,2% głosów; zarzuty wobec organizacji - generalna strategia polityki kredytowej jest nieskuteczna, destrukcyjna, np. państwa afrykańskie - Mozambik, Zimbabwe, w których cięto wydatki na służbę zdrowia i oświaty z doradztwa MFW, a także wykazywana jest stronniczość ekspertów - patrzą z punktu widzenia bogaczy, a nie państw potrzebujących
Są też regionalne fundusze, np. Arabski Fundusz Walutowy (AMF) - powstał w 1975 roku, którego celem jest wspieranie handlu w krajach arabskich i konsolidacja islamu.
Bank Światowy (WB) - nazwa potoczna (IBRD - Międzynarodowy Bank Rekonstrukcji i Rozwoju) - kredyty przyznawane na 5-20 lat; karencja obejmuje kilka lat; w glosowaniu najwięcej do powiedzenia mają najbogatsi, G7 ma 45% w głosowaniach;
Stowarzyszone z WB: IFC (Międzynarodowa Korporacja Finansowa) - obsługa pożyczek dla prywatnych przedsiębiorstw w państwach rozwijających się; kredyty przyznawane na 7-12 lat, z 3 latami karencji; IDA (Międzynarodowe Stowarzyszenie ds. Rozwoju) - pożyczki w ostatniej instancji, kredyty dla państw w dramatycznej sytuacji gospodarczej - nawet do 40 lat, 10 lat karencji - czasem bez podatku oraz ICSID międzynarodowe centrum do regulowania sporów (rozwiązuje spory inwestycyjne w skali globalnej).:
Organizacje regionalne stymulujące rozwój gospodarczy: ADB (Afrykański Bank Rozwoju); IDB
(Interamerican Development Bank) - Międzyamerykański; EBRD (Europejski Bank Rekonstrukcji i
Rozwoju - cel po 1990 roku to wspieranie transformacji w państwach postkomunistycznych, ułatwienie procesu przejścia z gospodarki komunistycznej do rynkowej. W Europie jest tez Europejski Bank
Centralny - są mu podporządkowane, np. NBP, utracimy w UE prawo pieniądza, suwerenności.
BIS (Bank Rozrachunków Międzynarodowych) - od 1930 roku w Bazylei, prowadzi nadzór nad światowym systemem bankowym, stabilizacja, bez nieporozumień, bank banków.
Klub Paryski - organizacja lub forum wierzycieli publicznych, banki państwowe.
Klub Londyński - zgromadzenie wierzycieli prywatnych, banki prywatne.
Organizacje państwowe o charakterze partykularnym, czyli mają szczególny cel niegeograficzny do wyodrębnienia krajów członkowskich,
Charakter nieregionalny:
OECD (Organisation to Economic Cooperation and Development - Organizacja ds. Współpracy i
Rozwoju) - powstała w 1960 roku w Paryżu; grupuje najbogatsze państwa na świecie, Polska też; kryterium to bogactwo.
G3 - grupa 3 - Kolumbia, Wenezuela, Meksyk (współpracują)
G5 (USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania)
G7 (ścisła czołówka + Rosja) - USA, Japonia, Kanada, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Francja +
Rosja.
G77 - powstałe w 1964 roku; jest to 77 słabych państw, które chciały się skonsolidować wobec dyskusji
z potęgami gospodarczymi; gęsi obalą byka; obecnie jest tam 140 państw.
OPEC -Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową zrzesza kraje eksportujące ropę; powstała w
1960 roku; kartel - umowa międzynarodowa; Irak, Iran, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Wenezuela,
Indonezja, Katar, Libia, Algieria, Zjednoczone Emiraty Arabskie. W 1968 roku wyłoniła się OAPEC, która grupuje tylko państwa arabskie, konsolidacja islamu. OPEC spowodował 2 kryzysy w 1973 i 1979 roku - kłopoty, np. Japonii, która importuje ropę
Klasyfikacja form, struktur rozwiązań: strefa wolnego handlu, wspólny rynek, unia walutowa. Specjalna Strefa Ekonomiczna (SEZ) - obszary, wydzielone w państwie, na których obowiązują ulgi mające zwabić obcy kapitał, świetnie rozwinęły się w Chinach, w Polsce nie sprawdziły się
Raj Podatkowy (TH) - od 35 do 95 krajów; ułatwienia dla inwestorów, może powstawać sieć rajów, to miejsce ucieczki dla inwestorów z kraju z podatkami;
Preferencyjny Obszar Handlu (PTA) - na danym obszarze państwa udzielają sobie preferencji;
Strefa Wolnego Handlu (FTA) - państwa likwidują cła wewnętrzne między sobą kwoty ilościowe - ile można wwieźć; na zewnątrz ma autonomiczną, własną taryfę celną, niezależna zewnętrzna polityka handlowa.
Unia celna (CU) - ujednolicenie ceł zewnętrznych, wszystkie kraje ujednolicają cła w stosunku z krajami trzecimi; reprezentuje politykę handlową na zewnątrz
Wspólny rynek CM - to, co poprzednio; swoboda przepływu kapitału, usług, itp. - wewnątrz oraz siły roboczej;
Unia walutowa MU- poprzednie + koordynacja polityki walutowej.
Unia ekonomiczna EU- to, co poprzednio + harmonizowanie gospodarek
Pełna Unia ekonomiczna FEU- ujednolicenie polityki gospodarczej.
Unia polityczna PU - to, co poprzednio + ujednolicenie polityki wewnętrznej i zagranicznej.
Zjawiska:
efekt kreacji handlu - tworzenie handlu, rozwój: bo znikły cła wewnętrzne, więc stabilny, większy
rynek, więc koszty podstawowe spadają, niższe ceny i rozwój;
efekt przesunięcia handlu - gdy się tworzy unia celna, import z krajami trzecimi spada, a są większe
obroty wewnętrzne - potem ekspansja na zewnątrz.
Regionalne USA: NAFTA (CEFTA - wcześniej - Canadian & American) - poszerzyli o Meksyk; NAFTA - 1994 rok;
CAFTA -1989 rok; Meksyk jest bardzo zadłużony, występuje tu jako półkolonia; prowadzi rozmowy z
UE o utworzenie TAFTA - przeszkodą są unijne dopłaty do rolnictwa, na co USA nie chce się zgodzić (rozmowy prowadzone są od 1995 roku)
Ekspansja USA na południe:
FTAA -Amerykański Obszar Wolnego Handlu, bądź AFTA, bo w Azji będzie AFT A" (Chiny, Japonia)- ma powstać do 2005 roku.
CACM - Wspólny rynek Ameryki Środkowej (Karaibski Wspólny Rynek); od 1958; Kostaryka,
Honduras, Gwatemala; Panama;
CAFTA - Środkowo - Amerykański SWH; (Gwatemala, Honduras, Salwador, Nikaragua); wolny handel tylko z nazwy, preferencje;
CARICOM - wspólnota Karaibska; - wspólny rynek; 1972; ratyfikacja; obejmuje te, które były
Koloniami brytyjskimi Kostaryka, Salwador, Gwatemala, Honduras, Nikaragua.
MERCOSUR - na wschodnim wybrzeżu, rynek południowy; Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj,
Chile, Peru; rozmowy z UE na temat wspólnego handlu, ale przez kryzys w Brazylii i Argentynie nie ma szans by UE się zgodziła.
AMC - od Pacyfiku, na zachodnim wybrzeżu; Andyjski Wspólny Rynek; Boliwia, Kolumbia, Ekwador,
Peru, Wenezuela,
Prowadzenie działalności, by to skonsolidować zajmuje się tym LAIA - od 1961 roku; Stowarzyszeni
Integracyjne Ameryki Południowej. Lub tez ALADI. Ma powstać MCC - wspólny rynek handlowy -
AMC + MERCOSUR.
Ekspansja USA na obrzeza Pacyfiku:
Pacific Rim (obrzeże Pacyfiku); - w 1965 roku Japonia chciała PAFTA, chcieli tu nadawać ton, ale się
nie udało, USA chce być tu hegemonem.
(PAFTA) 1965 rok - Japonia- inicjatorzy, ale wspomnienia z II wojny światowej, więc nic nie wyszło.
NAFTA II 1965 rok — Australia i Nowa Zelandia
SP ARTEC A - regionalne porozumienie o handlu i współpracy pomiędzy krajami południowego
Pacyfiku; powstało w 1981 roku.
ASEAN - powstał w 1967 roku. Jest to Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej.
Występują ulgi i preferencyjne cła. Nalezą: Filipiny, Indonezja, Singapur, Malezja, Tajlandia, Brunei. Od
2003 roku miał powstać FTA - Stowarzyszenie Wolnego Handlu, ale w listopadzie 2002 roku jednak
ASEAN z Chinami chce ją otworzyć, a potem ma dołączyć Japonia i Korea Południowa.
APEC - powstało w 1989 roku (ratyfikacje w latach 1991-1993). Jest to Azjatycko-Pacyficzna
Kooperacja Ekonomiczna. Jest to ASEAN + Australia, Chiny, Japonia, Kanada, USA, Meksyk, Nowa
Zelandia, Tajwan. Chcą utworzenia strefy wolnego handlu za 15-20 lat.
EAEC -jest to rada gospodarcza wschodniej Azji, powstała w 1990 roku. Promuje utworzenie AFTA -
Azjatyckiej Strefy Wolnego Handlu (ma powstać do 2008 roku).
CEA - jest to Chiński Obszar Ekonomiczny. Chiny twierdzą, ze musi być strefa wolnego handlu, która ma być w strefie chińskich wplywów - Tajwan, Makao, Hongkong - chce ściągnąć swoje byłe terytoria.
Azja Środkowa
OECCA - Organizacja Współpracy Gosp. Azji Środkowej (Pakistan, Turkiestan, Uzbekistan, Kirgistan,
Tadżykistan, Azerbejdżan, Iran, Turcja). Organizacja ta ma charakter regionalny, czynnikiem wiążącym jest religia.
ECABS - Strefa Współpracy Gosp. Krajów Morza Czarnego, powstała w 1992 roku, należą; Rosja,
Ukraina, Bułgaria, Rumunia, Turcja, Grecja, Armenia, Azerbejdżan
Po upadku ZSRR
WNP (ang. US) -jest to Wspólnota Niepodległych Państw, która powstała po rozpadzie ZSRR. Ideą jest nie zrywanie więzi gospodarczych, które zostały wytworzone za czasów państw socjalistycznych.
Związek Środkowo - Azjatycki (Unia Trzech); Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan;
GUAM - Związek Gospodarczy Gruzji, Ukrainy, Azerbejdżan, Mołdawia
Wschodnio - Europejska Unia Celna - nadniestrze, Mołdawia, Ukraina;
Organizacje w Europie;
COMMONWEALTH -jest to imperium Korony Brytyjskiej, a wszystkie państwa połączone są gospodarczo, należy do niej około 50 państw.
Rada Nordycka -jest to forum dyskusji gospodarczej między krajami skandynawskimi.
EFTA - powstała w 1960 roku (Europejska Strefa Wolnego Handlu). Należą; Wielka Brytania, Dania, Norwegia, Portugalia, Austria, Szwecja, Szwajcaria, Islandia, Finlandia, - tak było początkowo, a teraz większość należy do UE (poza nią pozostają Islandia, Liechtenstein, Szwajcaria, Norwegia).
CEFTA - Środkowo-Europejska Strefa Wolnego Handlu. Powstała w 1992 roku. Należy do niej Polska,
Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Bułgaria. Celem jest przyjęcie krajów postkomunistycznych do UE, liberalizacja ceł, systematyczna redukcja ceł, przepisów, robić ustępstwa w handlu. Chcą do niej przystąpić - Chorwacja, Egipt, Tunezja, Izrael, Macedonia.
EEA - Europejski Obszar Ekonomiczny - powstały w 1992 roku. Jest to suma państw należących do UE i EFTY. Nastąpiły pewne ustępstwa w handlu, wyczyszczono pewne sprawy dla tych wspólnych państw, jest to porozumienie między dwoma organizacjami.
UE - w latach 50tych - równouprawnienie, niedyskryminacja. Teraz jest zupełnie inaczej, teraz to dyktat
w kierunku tych, co chcą wstąpić.
Organizacje w Afryce:
UM - Megreb (Unia Arabskiego Magrebu). Algieria, Libia, Maroko, Mauretania, Tunezja. Powstało w
1989 roku.
ACM - Arabski Wspólny Rynek. Jest to idea konsolidacji gospodarczej państw arabskich.
CEA - Afrykańska Wspólnota Ekonomiczna. Powstała w 1993 roku. Należą frankońskie państwa, po rozpadzie kolonialnego imperium Francji następuje likwidacja barier celnych, przepisów, następuje ujednolicanie.
CEUCA - Celna i Gospodarcza Unia Afryki Środkowej. Powstała w 1964 roku. Należy Gabon, Kongo,
Republika Środkowo-Afrykańska, Czad.
COMESA - powstała w 1994 roku. Jest to Wspólny Rynek Wschodniej i Południowej Afryki.
Instytucje wspomagające w handlu międzynarodowym:
ICC - Międzynarodowa Izba Handlu. Siedziba w Paryżu. Posiada własny trybunał rozjemczy (kredyty,
pożyczki). Zalecenia do transakcji międzynarodowych - standardy, transakcje, procedury.
Krajowa Izba Gospodarcza/ Handlowa - występują we wszystkich państwach, grupują się w
Międzynarodowej Izbie Handlu. Cywilizują stosunki gospodarcze, promują handel, organizują targi
międzynarodowe, szkolenia.
Giełdy międzynarodowe:
finansowe (SE - Stock Exchange) - dzielimy na walutowe i papierów wartościowych;
towarowe (towary konkretne - złoto, soja, itp.);
usługowe - frachtowe (wynajem statków, samolotów). Jest tu BEL - Baltic Exchange Limited (w
Londynie, występuje handel usługami, czarter statków). Wszystkie te giełdy starają się specjalizować.
Organizacje nielegalne, międzynarodowe:
MFW - przes. Zorg. Mafia wprowadza 500 mld $ rocznie do wyprania w legalnym biznesie: pranie w państwach typu (off shore) - poza wybrzeżem - wyspy poza USA, są tam łagodne przepisy fiskalne, raje podatkowe; mafie zakładają tam banki; Inny system to triambulacja - jedna organizacja mafijna zakłada w trzech państwach 3 firmy, które ze sobą współpracują havala - fruwające pieniądze - nie idą przez banki, tylko zorganizowane kantory (na hasło kasa jest wydawana). Organizacje mafijne:
Zloty trójkąt - występuje w Indochinach, zajmuje się handlem narkotykami.
Zloty Półksiężyc - islam. Z nich biegną kanały przerzutowe, czasami niszczone przez DEA
(amerykańska organizacja do zwalczania narkotyków).
Yacuza - działa w Japonii, wewnątrz posiada wiele grup, należy do niej ponad 100 tys. ludzi. Działają.także w USA.
Triada - początkowo była to organizacja rewolucyjna w XVII wieku, skierowana przeciwko
najeźdźcom z Chin; człowiek, niebo i ziemia - 3.; Przekształciła się w organizacje przestępczą; wszystko
zaczęło się od Hongkongu. Na całym świecie występują triady. W USA jest to Tong - organizacja
etniczna, mająca na celu krzewienie kultury, ale w środku występuje przestępcza, mafijna triada, W
Europie Zachodniej ponad 80% chińskich restauracji działa na rzecz triad. Członkowie zakładają bary,
restauracje, rozwijają handel, walczą poprzez morderstwa
Mafie włoskie: sycylijska; także w USA; 15 lat temu roczny obrót mafii sycylijskiej przekroczył 250
mld $. Jest tez mafia neapolitańska, kantanbryjska. Globalizacja także podziałała na mafie - np. mafia
rosyjska i czeczeńska działają ze sobą chociaż te państwa walczą ze sobą Podobnie jest z mafią grecką i turecką
Szmuglowanie ludzi - rocznie, w skali świata, jest to 4 mln ludzi. Sama triada szmugluje do Europy
ponad 100 tys. ludzi.
Korporacje ponadnarodowe: ONZ (jest kilkadziesiąt tysięcy; mają swoje filie - ok. 300 tys.;
efektywność gospodarcza);
General Electric (elektronika, wartość rynkowa to 486 mid $, zajmując pierwsze miejsce na świecie,
zatrudnia 312 tys. ludzi);
Wai Markt (jest to siec supermarketów Sama Waltmana; jej wartość to 230 mid $, zatrudniając 1,2 mln
ludzi);
INTEL (komputery, w 2000 roku było 417 mid $, a w 2001 roku tylko 181 mid $);
PFIZER (firma produkująca viagrę, dzięki której wartość firmy wzrosła ze 172 mid $ do 271 mid $).
Gasprom - 20-25 mid $).
Microsoft 275 mid $
Polskie najpotężniejsze firmy: Orlen, TP S.A. (warte par? mid $);
Zasady rządzące korporacjami:
Trójkątna dyplomacja - prezes z szefem firmy się kontaktuje, a oni z inną korporacją
Fuzje i Megery - łączenie i konsolidacja wielkich korporacji, wartość fuzji może dochodzić do kilku
bilionow $.
paradygmat OLI (Ownership Location Internalisation) - Własność, Lokalizacja, Internacjonalizacja;
korporacje chcą swoimi mackami objąć; wszystko, co jest im potrzebne;
stosowanie cen transferowych (TPS - Transfer Price System - oszukańcze systemy manipulowania
kosztami własnymi, niższe podatki, itp.);
zdolność do arbitrażowania- dokonywanie operacji na zasadzie rozjemstwa pomiędzy dwoma
organizacjami, państwami - co można gdzie tanio kupić i gdzie drogo sprzedać, jedna nogą w jednym
państwie, a drugą w drugim;
eksternalizacja (outsourcing) - szukanie źródeł zewnętrznych, wyrzucanie zbędnych na zewnątrz i
kupowanie, gdzie jest tańsze;
pracują na zasadzie sieci - NETWORK i aliansów strategicznych.
Alianse strategiczne - zawierane są między korporacjami międzynarodowymi. Alians to współdziałanie 2 lub więcej korporacji, które są aktualnymi lub potencjalnymi konkurentami w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia lub prowadzenia określonej działalności (np. podział rynku, przyjęcie umówionych cen). Kartel - są pionowe (wiążą przedsiębiorstwa, które zajmują się zaopatrzeniem, produkcją, dystrybucją, sprzedażą) i poziome (dysponujące tylko zaopatrzeniem lub tylko produkcją lub tylko sprzedażą.
Alianse formalne (zawarte w świetle prawa, wiadomo, ze istnieją i nieformalne (nazywane
śniadaniowymi - są nieformalnie, trudne do wykazania, nie ma niczego na papierze).
Alianse symetryczne (partnerzy mają porównywalny potencjał gospodarczy) i asymetryczne (mają różną siłę gospodarczą)
Alianse mogą prowadzić do fuzji (merger), czyli łączenia dużych firm;
Ruch kapitahi w skali globalnei:
Równanie Cambridge (Fishera): M * V = Q, gdzie M. (pieniądze znajdujące się w obiegu); V
(szybkość krążenia pieniądza); Q (wartość transakcji w ciągu roku). Pieniądz powinien krążyć szybko.
Ucieczka kapitału (run) - np. podczas kryzysów gospodarczych.
Napływ kapitału (wiążę się z kapitałem spekulacyjnym, który jest bardzo mobilny) - może to być
kapital legahiy badz nielegahiy.
Zatory płatnicze - ograniczenie przepływu zobowiązań należności (praca jest wykonana, a nie ma za nią
pieniędzy, więc trzeba wziąć kredyty, żeby dalej normalnie pracować, produkować).
Przeładunki (przepakowywanie) - z pewnej waluty w bardziej pewna..
Recyrkulacja - ponowne wprowadzenie do obiegu (legalnie albo nielegalnie).
Klasyfikacja przepływu kapitału:
Czas dzielimy na krotko (do 1 roku), długo (inwestycje, kredyty) i średnioterminowe.
pochodzenia - ze źródeł publicznych (banki centralne) i prywatnych (banki komercyjne); inny podział -
legalne i nielegalne (chodzi o źródło pochodzenia).
rodzaj - lokaty na rynku walutowym, inwestycje bezpośrednie, kredyty, inwestycje portfelowe.
Importer netto kapitału - przewaga importu nad eksportem.
Waluty i kursy walutowe: jest ponad 200 walut na świecie, ale w handlu między narodami jest znacznie
mniej. Podział walut - o zasięgu a) globalnym $, b) regionalnym, euro c) lokalnym zl
Waluty o charakterze a) powszechnym (różne szczeble społeczne) i jednostki rozliczeniowe (między
państwami). SDR - Specjalne Prawa Ciągnienia - międzynarodowy pieniądz tworzony przez Międzynarodowy
Fundusz Walutowy w celu udostępnienia go krajom członkowskim, mającym deficyt bilansów
płatniczych. Stosowane od 1970 roku - to wypadkowa koszyka walut (dolar amerykański - 40%; marka
.niemiecka - 21%; jen - 17%; frank francuski -11%; funt brytyjski -11%).
Dawna ECU to teraz euro (marka niemiecka - 32% wartości; frank francuski - 26%; funt - 11%; frank
belgijski - 8%; lir włoski - 8%; gulden holenderski - 10%; drachma grecka - 5%).
AMU (Azjatycka Jednostka Monetama) - rozliczenia miedzy Indiami, Bangladeszem, Cejlonem,
Pakistanem, Nepalem).
ACU (Azjatycka Jednostka Pieniężna) - Singapur i okoliczne państwa (np. Indonezja, Malezja).
Odmiany walut - a) interwencyjne, b) transakcyjne, c) rezerwowe, d) lokacyjne.
Polityka kursu walutowego: set 3 podstawowe systemy kursowe
system kursu płynnego (nie ma interwencji władz);
kierowany kurs płynny; częściowa interwencja władz;
kurs centralny (sztywny, zakołkowany).
System walutowy:
Międzynarodowy System Walutowy powstał w 1976 roku w Kingston na Jamajce. Wskazywano na
konieczność elastyczności; stabilność; miał zapewnić swobodę dokonywania płatności; zmniejszać
ryzyko; zapobiegać spekulacyjnym przepływie walut; zakazano odnoszenia walut do złota; nakazano
rządom różnych krajów przestrzegania zasad kursowych; zalecano interwencję w celu zapobieżenia
hałasowi rynków walutowych; żeby kraje nie manipulowały kursami walut, zakaz odnoszenia walut
narodowych do złota
Europejski system walutowy - podstawowa rola to Europejski Bank Centrahiy; powstał w 1979; składa
się z trzech elementów euro, mechanizmu kursowego i mechanizmu kredytowego;
Raje podatkowe: (nieba, porty podatkowe) - wykaz OECD (35 państw, szczególnie wyspy na Morzu
Karaibskim, wyspy Kanahi la Manche, Jersey - tu jest 40 tys. spółek i 5 tys. banków; Liberia, Angora,
Lichtenstein, Gibraltar); wykaz grupy G8 (42 państwa - tu np. Szwajcaria); włoskie ministerstwo
finansów (97 państw - Nauru - na Pacyfiku; Antigua - Karaiby; Monako; Brytyjskie Wyspy Dziewicze).
Triagnalacja - ruch pieniądza (1 firma tworzy 3 firmy, które działają w sąsiednich państwach)
Havala (fruwające pieniądze) - to system poza bankowy, oparty o siec kantorów - to jest spotykane w
Indiach, Emiratach Arabskich, Pakistanie, Iraku (trójkąt havali).
Zadłużenie międzynarodowe: leval (dźwignia) - środki własne + kapitał pożyczony, żeby podnieść to
do góry.Liderzy zadłużenia w skali globalnej - Brazyla (243 mid $, przy rezerwach walutowych o wartości 36
mid $); Meksyk (163 mid $, rezerwy - 38 mid $); Rosja (184 mid $); Indonezja (151 mid $); Korea
Południowa (140 mid $); ChRL (155 mid $); Argentyna (144 mid $); Polska (80 mid $, 26 mid $ rezerwy).
Narastanie zadłużenia Polski - w 1970 roku było to 100 mln $, jeszcze pod koniec ekipy Gomółki; za Gierka było już 25 mid $; dzień dzisiejszy - 80 mid $). Spłata naszego długu: 2002 rok - 1,5 mid $; 2003 rok - 2 mid $; 2004 rok - 2,7 mid $; 2005 rok - 3 mid$; 2006 rok - 3,5 mid $; 2007 rok - 4,8 mid $; 2008 rok - 4,5 mid $. Co robić z długami -Umorzenie długów; ale kraje znów wystąpią o nowy kredy; konwersja długu - porozumienie o sprzedaży lub zamianie na rynku finansowym międzynarodowym posiadanego przez bank zobowiązania dłużnika.
Warianty przy zadłużeniu (transakcja SWAP) - a) zamiana długu na dług (np. inne okresy płatności);
b) zamiana długu na udziały kapitałowe; c) zamiana długu na towary z danego kraju; d) zamiana długu na
inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska; e) zamiana długu na obligacje; f) wykup długu przez
dłużnika (buy back) - np. za 1 $ długu oddajemy 50 centów - tym zajmował się FOZZ (Fundusz Obsługi
Zadłużenia Zagranicznego).
Transakcje:Transakcje międzynarodowe to globalna wymiana handlowa. Istnieją różne sposoby przeprowadzania
transakcji; uzależnione jest to od rodzaju towaru jakim się handluje; (Handel walutą, artykułami
spożywczymi, rolnymi.)Cykl transakcyjny (z grec. Kyklos - okrągły) - składa się z wielu faz, które należy skracać (czas od
oferty do finalizacji).Systemy szybkocyklowe — wykonywanie usługi/produktu trwa bardzo krotko.
Arbitraż - handel na 2 rożnych giełdach. Fazy transakcji (eksport): a) przygotowanie transakcji - zebranie informacji o kontrahentach, o rynku; b) wstępne ustalenie oferty - jaki towar możemy zaoferować (np. cena, za ile ma być); c) zapytania
ofertowe - otwarcie negocjacji; d) oferta eksportowa (sprecyzowana); e) kontroferta - odwrotne
propozycje do ceny; f) akceptacja oferty - zamknięcie negocjacji, pojawia się kontrakt; g) realizacja
kontraktu - może pojawić się problem anulowania kontraktu; h) zamknięcie transakcji - rozliczanie,
ewentualne odszkodowanie. Rodzaje transakcji
natychmiastowe (występuje pojęcie SPOT, czyli miejsce - zawierane są na miejscu bądź CASH, czyli
płacone od razu gotowką
terminowe, które dzieli się na nierzeczywiste - FUTURES i mają charakter spekulacyjny, świat
finansów Transakcje nierzeczywiste - spekulowanie (mogą być duż straty) i rzeczywiste - dostarczanie
konkretnego towaru, usługi, noszą nazwę FORWARD, czyli do przodu - np. kupują cos, ale towar
odbieram dopiero wtedy, gdy będzie mi on potrzebny - nie muszą magazynować, więc oszczędzają
opcyjne (OPTION) - związane z czasem (wykupienie towaru, ale dostarczenie i płacenie w takim
czasie, kiedy ten towar będzie mi potrzebny - to jest opcja) - jeśli nie będzie mi jednak ten towar
potrzebny, nie realizuje opcji (i nie się nie dzieje) - to dotyczy także walut, akcji, obligacji. Te opcje się
kupuje. D =SWAPTIONS (opcje na zamian?) -jeżeli chodzi o walutę - zakup lub sprzedaż waluty na rynku SPOT
(na miejscu) wraz z jej jednoczesną. odsprzedażą/zakupem na rynku terminowym - kupujemy prawo do
przeprowadzenia SWAPU-u w przyszłości.
zabezpieczające (inaczej HEDGING, czyli żywopłot, czyli zabezpieczenie transakcji poprzez inną
bezpieczniejszą transakcję; mówi tez się o COVERINGU)
zarobkowe (inaczej spekulacyjne), które dzieli się a.) w przestrzeni (inaczej arbitraż, czyli działanie na
2 giełdach); b) w czasie (jak będą się np. zmieniały kursy walut.
gotowkowe
h) bezgotówkowe (wyodrębniamy tu transakcje CLEARINGOWE. czyli czyszczenie wzajemnych
należności bez płacenia gotówką, i kompensacyjne, czyli wymiana towaru za towar - tzw. BARTER i
mogą mieć one charakter bilateralny i multilateralny).
i) offsetowe — związane z koniecznością zainwestowania w danym kraju określonej sumy pieniędzy, po to
by dana firma mogła co§ w tym kraju zainwestować;
j) BUY BACK (kup z powrotem) - ten, kto sprzedaje jakąś technologię?, zapłatę za nią otrzymuje w
postaci maszyn wyprodukowanych w ramach tej technologii.
k) wiązane - komuś sprzedaje się jakiś towar, ale musi cos jeszcze kupić (bo tak mu zależy na tym
pierwotnym towarze).
ZAITEKKU (technika finansowa, inżynieria finansowa) - technika nadrabiania spadku zysków
stosowana przez wielkie korporacje (zyski ze sprzedaży tradycyjnej i spekulacji). Niektóre firmy w
Japonii potrafiły swój majątek inwestować w giełdę (znacznie przekraczały bezpieczeństwo finansowe).
W transakcjach pojawia się też zarządzanie ryzykiem.
ICC (Międzynarodowa Izba Handlowa z siedziba w Paryżu) - podaje sposoby prowadzenia transakcji,
żeby zmniejszać ryzyko.
Sposoby prowadzenia transakcji wyprowadzone przez ICC:
INKASO - osoba pośrednicząca (może być bank) wydaje importerowi dokumenty towarowe w zamian za
płatność na rzecz eksportera. Importer może wejść w posiadanie towaru dopiero po wykupieniu w banku
(albo od osoby) dokumentów, które reprezentują towar.
AKREDYTYWA - pisemne zobowiązanie banku do wypłacenia beneficjentowi (eksporterowi) kwoty po
spełnieniu przez beneficjenta warunków wymienionych w akredytywie i udowodnienia przedłożeniem
dokumentów handlowych w okresie ważności akredytywy.
GWARANCJE - mogą mieć charakter warunkowy i bezwarunkowy; odwołalne i nieodwołalne; bankowe
i rządowe. REGWARANCJA - potwierdzenie gwarancji przez inny bank.
UBEZPIECZENIA - zwykle ubezpieczenia transkacji w firmach ubezpieczeniowych
REASEKURACJE - zepchnięcie ryzyka z pierwotnego ubezpieczenia na inne firmy (także asekurujące).
GLOBALIZACJA: Występuje asymetria w rozwoju świata. Odchodzi się od społecznej gospodarki rynkowej. Występuje
upraszczanie przepisów, standaryzacja (transakcje giełdowe, maszyny); przyspieszanie - wielka
mobilność kapitału; kompresja gospodarki światowej w czasie i przestrzeni (globalna wioska);
zastępowanie rzeczy twardych miękkimi (zapasy); wzrost złożoności i nie przejrzystości korporacji;
przechodzenie z systemu 80:20 do 20:.80 (chodzi o pracę).
Luttwak twierdzi, ze jesteśmy świadkami TURBO kapitalizmu, bo występuje prywatyzacja wszystkiego, co można sprywatyzować. Zasada DUNLAPA - firma należy do ludzi, którzy w nią inwestują a nie do pracowników,
miejscowości czy państwa, w którym ta firma leży. Firmy są ponadpaństwowe i ponadnarodowe.
Wolny rynek (totalna liberalizacja, ruch kapitału) i deregulacja (redukcja przepisów, która może się
wiązać z zanikiem podatków - pomysł Tobina, żeby płacić 1% podatek) - te 2 czynniki to wyniki
TURBO kapitalizacji. GLOKALIZACJA (wymyślił to Robertson) - to, co się wytworzy, to będzie wynik próby sił - sił
lokalnych i globalizacji; czyli dochodzi do walki zwolenników globalizacji z działaczami lokalnymi;
Zerowy wzrost demograficzny - W 1972 roku w ramach Klubu Rzymskiego pojawiła się propozycja
zerowego wzrostu populacji ludzkiej, bo eksplozja demograficzna to problem gospodarki. Ten Klub
określił optymalną liczbę ludzi na ziemi (3 mid - a jest 6 mid). Tam pracował Meadows, który określił
optymalną liczbę Polaków na 15mln. Poglądy Goldsmitha - każdy problem można zmierzyć ekonomią gospodarka i biznes powinny służyć ludziom, a nie odwrotnie.
Postulaty antyglobalistów (pomysły Luttwaka) - trwały prymat polityki nad biznesem; wzmocnić
społeczeństwo obywatelskie, żeby mogło się bronić przed nierównościami (samorządność); regulacje,
które uniemożliwiają płacenie głodowych pensji; ograniczyć rabunkową gospodarkę zasobami
naturalnymi; opodatkować zużycie surowców na rozwój nowych technologii ekologicznych; wprowadzić
podatek od luksusu; wzmocnić związki zawodowe; uzależnić proces liberalizacji handlu
międzynarodowego od tworzenia nowych miejsc pracy (!!!); doprowadzić do przekazania z części
zysków najbogatszych państw na rzecz tych najbiedniejszych.
Rozwój sytuacji światowej, w sprawie globalizacji (ONZ) - kierowanie się tezami: usunięcie
nierówności (kontrakt posiadania); dążyć do rządów globalnych urzędników ONZ; tolerancja i dialog
kultur (kontrakt kulturowy); teza rozsądnego rozwoju (kontrakt ziemi).
Sposoby realizacji w/w postulatów:
nie nie robic
wprowadzić globalny rząd i utworzyć ESC (Rad? Bezpieczenstwa Gospodarczego)
koncepcja odłączania; delinkage; (bogate regiony powinny się odłączyć od biednych).
Poglądy grupy lizbońskiej (eksperci z UE) -
scenariusz z logika rozdrobnienia (scenariusz przetrwania) - a) wybuchanie wojen o charakterze
ekonomicznym, technologicznym, militarnym; b) scenariusz apartheidu (nie mieszać białych i czarnych)
- trzymanie nędzy na boku; c) scenariusz PAX TRIADICA (pokój triady) - NAFTA, USA, Japonia +
tygrysy azjatyckie;
scenariusz z logika integracji - a) scenariusz GATT/WTO - świat ma być integrowany globalnie; b)
scenariusz zglobalizowanego świata - 1 rząd; b) scenariusz regionalizowanego globalnie świata - świat
podzielony ekonomicznie, z wyraźnie wyodrębnionymi regionami gospodarczymi.
Co jest najbardziej prawdopodobne - wojny ekonomiczne (scenariusz przetrwania); scenariusz zregionalizowanego globalnego świata; stworzenie globalnego rządu.