Astma: przewlekła choroba alergiczna; przewlekły proces zapalny, toczący się w drogach oddechowych, który prowadzi do nadaktywności oskrzeli, pojawienia się objawów choroby (skłonności do reagowania skurczem na różne bodźce). Napady mają różne stopnie nasilenia od gwałtownego, z nagłym początkiem do bardzo lekkiego. Częstotliwość ich jest różna. Czas trwania od kilku minut po kilkanaście godzin i dłużej. Napad może być spowodowany przez alergen na który uczulone jest dziecko, jak również przez stresujące przeżycie lub duży wysiłek psychiczny.

Rodzaje astmy

• Alergiczna ( 80% przypadków u dzieci i 50% u dorosłych)

Alergen: substancja powodująca u osób uczulonych na nią reakcję alergiczną, podczas gdy w tych samych stężeniach jest obojętna dla osób zdrowych

Alergia: stan, w którym alergeny (np. pyłki roślin, żywność, zarodniki pleśni, roztocza kurzu domowego, sierść i inne) wywołują reakcję obronną organizmu, co powoduje powstanie objawów i dolegliwości t.j.:

- katar

- kaszel

- łzawienie spojówek

- świsty przy oddychaniu

- swędzenie, zmiany skórne

- duszność

- objawy dyspetyczne, ból brzucha, wymioty

• Oskrzelowa przewlekła choroba dróg oddechowych, która spowodowana jest nadreaktywnością oskrzeli

• Wysiłkowa objawy występują jedynie podczas wysiłku fizycznego lub tuż po nim

• Nocna

• Atopowa występuje zwykle u małych dzieci, spowodowana jest dużą wrażliwością oskrzeli na różne czynniki np. dym papierosowy

• Aspirynowa charakteryzuje się nawrażliwością na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne

• Zawodowa występuje zazwyczaj wkrótce po rozpoczęciu nowej pracy, gdzie jest kontakt np. z substancjami chemicznymi, gazami, dymem, pyłami, oparami i nie znika długo po wyjściu z pracy

Leczenie:

• leki rozkurczające oskrzela

• leki przeciwzapalne kontrolujące przebieg choroby (steroidy wziewne – baklometazon, budezonid, flutikazon, cyklezonid)

• leki interwencyjne – podczas pogorszenia się kontroli choroby (przyjmowane doraźnie – sulbutamol, feneterol, bromek ipratropium)

• leki inhalacyjne (betamimetyki długo działające – salmeterol, formoterol)

Objawy

• gwałtowne napady duszności wywołanymi rozlanym zwężeniem dróg oddechowych, występuje nagle, najczęściej w godzinach wieczornych lub w nocy

• konsekwencją zwężenia dróg oddechowych jest pojawienie się świszczącego oddechu

• dziecko w czasie napadu siedzi lub stoi i pochyla się ku przodowi, opierając ręce na jakimś przedmiocie, głośno oddycha, ma trudności z wypchnięciem powietrza z klatki piersiowej, wydłuża się u niego faza oddechu

• szybko pojawia się sinica skóry i błon śluzowych, nabrzmiałość żył szyjnych i zimny pot na kończynach. Mogą pojawić się skargi na uczucie ciężaru w klatce piersiowej

• po pewnym czasie oddychanie staje się swobodniejsze, pojawia się kaszel z plwociną, oddech staje się cichszy i napad ustaje – dziecko zwykle usypia wyczerpane atakiem

Czynniki zaostrzające przebieg astmy oskrzelowej

• kontakt z alergenami, na które uczulone jest dziecko

• kontakt z substancjami drażniącymi drogi oddechowe (np. farby, lakiery, kleje)

• wysiłek fizyczny (5-10 min po zakończeniu wysiłku fizycznego występują objawy astmy, ustępują po 30-45 min)

• zimne powietrze

• dym tytoniowy

• infekcje

Leczenie astmy oskrzelowej

• jedynie regularne leczenie przeciwzapalne gwarantuje zmniejszenie ryzyka występowania zaostrzeń choroby

• leki – steroidy wziewne, które stanowią najskuteczniejszą formę terapii astmy

• w przypadku astmy oskrzelowej powinno się posiadać lek rozkurczający, który należy podać dziecku

• wskazane jest przewietrzenie pomieszczenia, usunięcie ewentualnych alergenów lub przeniesienie go do innego pomieszczenia

• zapewnić dziecku półsiedzącą, ułatwiającą oddychanie pozycję

• jeśli dziecko dostaje ataku z powodu wysiłku fizycznego lub stresu, należy chronić je przed sytuacjami wywołującymi u niego napięcie emocjonalne i ostrożnie dozować wysiłek

• nie należy zakazywać ćwiczeń i zabaw ruchowych na świeżym powietrzu, należy zachęcać do ćw oddechowych, usprawniających czynność oddychania i wzmacniających mięśnie klatki piersiowej

Dla uczniów z astmą najlepszy jest klimat wysokogórski (brak alergenów w powietrzu sprzyja ustąpieniu duszności) podgórski oraz morski. Dlatego należy im organizować wypoczynek w miejscowościach uzdrowiskowych. Dziecko powinno mieć swojego opiekuna podczas wycieczek.