Asnyk 3

„Jedni i drudzy”

Liryka refleksyjna, filozoficzna
Vita activa i Vita completativa – zestawia te dwie postawy życiowe. Nie opowiada się za żadną z tych postaw – ma zróżnicowaną postawę wobec życia, nie jest pod tym względem monotonny.
Czasem brakuje życia by sprawdzić dalsze możliwości.
Jakkolwiek człowiek by żył, zawsze będzie się nad grobem zastanawiał, czy wybrał właściwą drogę.
Strofa soficka prze….. ( w obrębie każdej strofy występuje mikro pointa w ostatnim wersie)

Strofa soficka - miara wierszowa utworzona przez wybitną grecką poetkę, mieszkankę wyspy Lesbos - Safonę. Strofa składa się z 3 wersów 11 zgłoskowych i 1 wersu 5 zgłoskowego.

„Pobudka”

(1888)

Posługuje się frazą romantyczną
Liryka apelu
Ton patetyczny
Uogólnienia podobne do tych w „Odzie do młodości” Mickiewicza i „Testamencie moim” Słowackiego.
Wiersz powstał dwa lata przed przełomem modernistycznym, niepokój u Asnyka przed dekadentyzmem
Przykład czujności poetyckiej, ……………. Na rytm życia.

Liryka apelu – typ liryki o charakterze zwrotu do jakiejś grupy z wezwaniem do czynu
Dekadentyzm – nazwa prądu duchowego występującego u schyłku XIX w,

Łączącego pesymizm oraz poczucie słabości ze skrajnym

Indywidualizmem i estetyzmem

„Rezygnacja”

Tytuł pozorny (rezygnuje ze świata zewnętrznego, ale też z rozpaczy jaką on niesie zwłaszcza w sytuacji popowstaniowej)

„Pijąc Falerno”

(1867)

Motywy epikurejskie, aczkolwiek też nie jest anakreontykiem ………. O tematyce filozoficznej
Postawa obronna wobec świata…………….. w epikureizm, miłość, rozkosz
Zakończenie: „Więc klnijmy w pijanym szale

Opatrzność niemiłosierną…

W łeb sobie jutro wypalę,

Pijąc Falerno.”

W zakończeniu jest ironia , żart, a to że mówi iż się zabije to naprawdę jest frazeologizm: „Tylko sobie w łeb palne jutro”. Nie wierzy za bardzo w jego rozpacz, pesymizm, w jego dekadentyzm (ale jeszcze daleko do modernizmu)
Zderzenie epikureizmu i sceptycyzmu wobec życia, nuty egzystencjalne
Wiersz jest niejednoznaczny, jakby niedomówiony.

„Falerno” - wino wł., mocne, cierpkawe, barwy złocistej, pochodzące z winnic Kampanii i okolic Neapolu.

Epikureizm – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w starożytności przez Epikura, kontynuowany także w czasach nowożytnych. Podobnie jak większość kierunków filozoficznych hellenizmu dla epikurejczyków najważniejszą dziedziną filozofii była etyka – uważali oni, że podstawowym zagadnieniem filozoficznym jest szczęście, które upatrywali w przyjemności.
Anakreontyki - poezja biesiadna; wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej, rubasznej lub miłosnej, sławiący uroki życia. Mówi się w nim o miłości w sposób żartobliwy. Ich nazwa pochodzi od Anakreonta, który w dziejach poezji był jako pierwszy piewcą biesiad i wina. W swych utworach opiewał on Erosa - bożka miłości, uciech cielesnych, tańca i uczt.
Sceptycyzm – twórca kierunku filozoficznego to Pyrron z Elidy.

„Na pobojowisku”

„W dwudziestą piątą rocznicę powstania 1863 roku”

W obu tych wierszach jest prawda życia, odniesienie do realiów, nie tylko do obrazów Grottgera, ale do autentycznych przeżyć (był uczestnikiem powstania)
Oprócz kontekstów historyczno – patriotycznego pojawia się problem bezsensu wojny i mordu z nią związanych.
Łatwiej uwierzyć w idee, np. obraz ojczyzny. Ale prowadzenie wojny zbrojnej kwestionuje sens śmierci.
Natomiast drugi tekst sprowadza recepcję powstania w ćwierć wieku po nim. Ocena jest krytyczna i negatywna:

Zapomnienie powstania, tradycji
Widzenie konspiracji tylko w czarnych barwach (teka Stańczyka) – wyłącznie klęska
Ucieczka w inny wymiar życia (industrializacja), rezerwa

Teka Stańczyka - pamflet o charakterze politycznym, drukowany przez "Przegląd Polski" w 1869. Wydany w Krakowie w 1870. Autorzy Teki Stańczyka to Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Ludwik Wodzicki i Stanisław Koźmian. Składa się z 20 listów, pisanych przez fikcyjne postacie, opowiadających o sprawach aktualnych. Wywołał silną reakcję w środowiskach, które zostały w nim skrytykowane.
Industrializacja - inaczej uprzemysłowienie jest to proces przekształcania się społeczeństw tradycyjnych w przemysłowe dzięki wprowadzeniu gospodarki opartej na mechanizacji produkcji, kierowanej planowo przy użyciu określonych metod zarządzania, charakteryzujący się zwiększaniem się odsetka osób zatrudnionych w przemyśle, standaryzacją czasu pracy, wyraźnym podziałem pracy i wzrostem heterogeniczności społeczeństwa. Procesowi temu towarzyszy przyspieszona urbanizacja, zwiększaniem się liczby grup wtórnych w stosunku do grup pierwotnych, zmniejszaniem się roli grup wspólnotowych.

„Nad głębiami”

„Wieczne ciemności…” (II sonet cyklu)

(1883)

„Jako cząsteczka…” ( XXV sonet cyklu)

U Leibintza były monady, cząsteczki
Idea filozoficzna Asnyka: człowiek szukający cały czas, zmienny. Zasada poszukiwania.
Od optymizmu do pesymizmu, od epikureizmu po sceptyzm. Przejawia się to w całej jego poezji, nawet w tematyce miłosnej.
Pewna chimeryczność, ale cały czas poszukiwanie.

Scjentyzm (łac. scientia - wiedza) - twórca Dawid Hume - zespół poglądów filozoficznych rozwinięty w drugiej połowie XIX wieku z empiryzmu i pozytywizmu, według którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza tylko nauka, przy trzeźwym i wąskim jej rozumieniu. Dla pozytywistów oznaczało umiłowanie nauki.
Leibniz - Świat jest dla niego zbiorowiskiem „monad”, to jest indywidualnych jednostek siły. Jest ich nieskończenie wiele i różnią się między sobą stopniem doskonałości, tak, że nie ma dwóch monad jednakowych. Organizmy są zbiorami monad (np. nasze ciało), a dusza jest tylko monadą centralną. Monady są od zewnętrznych wpływów niezależne (jak powiada Leibniz nie mają drzwi ani okien) i na siebie nawzajem nie oddziałują. Zgodność zaś pomiędzy poszczególnymi monadami jest wynikiem harmonii przedustawnej (harmonia praestabilita), wprowadzonej przez Boga. Świat ten w ten sposób urządzony jest najlepszy z możliwych. Gdyby był możliwy świat lepszy, to Bóg wiedziałby o tym dzięki swej mądrości, a Jego dobroć skłoniłaby go do urzeczywistnienia tego lepszego świata.