WYKŁAD 12 09.01.13
Mobilność społeczna- zmiany statusu (przekształcenia w kategoriach klasowych i społeczno-zawodowych), miejsca zamieszkania.
Social mobili ty- od 1927r.
Mobilność może by społeczna lub geograficzna:
-społeczna- zmiana pozycji w przestrzeni stratyfikacyjnej(na drabinie stratyfikacyjnej)
-geograficzna- przemieszczanie się w przestrzeni geograficznej
Proces przeciwny- suburbanizacja, czyli przemieszczanie się osób z miasta na wieś, na tereny podmiejskie.
Mobilność społeczna jest ważnym procesem ponieważ jej skala jest wskaźnikiem otwartości struktury społecznej. Informuje o tym czy łatwo jest przemieszczać się w obrębie klas i kategorii społeczno- zawodowych, czy istnieją bariery w tych zakresach.
Kwestia otwartości struktury społecznej – ujawniana jest przez skale ruchliwości społecznej, pokazuje nam czy istnieją bariery w postaci praktyk dyskryminacyjnych, dowodzi jak zaawansowane są procesy demokratyzacji.
Skala mobilności społecznej pokazuje nam bariery, ale także pokazuje czy istnieje w społeczeństwie równość szans czy awans społ. Jest dostępny, czy jest otwartym zjawiskiem czy tylko ideologicznym pojęciem.
Skala ruchliwości społ. Jest istotna jeśli chodzi o stabilność porządku społ. I jego legitymizacji. Istnieje teza, że ruchliwość społ. Jest spoistym wentylem dla struktury społ.
Wskaźnik ruchliwości całkowitej- odnotowanie każdej zmiany w pozycji społecznej- ruchliwość w góre i w dół- degradacja lub awans)
Zarówno awans jak i degradacja mogą występować w relacjach
Międzypokoleniowych- zmiana pozycji społ. Pokolenia dzieci względem pokolenia rodziców i zwykle operacyjne w badaniach porównuje się status społ dziecka dorosłego i stosunku do rodzica gdy ono miało 14 lat. Usamodzielnienie się społeczno- ekonomiczne- dziecko usamodzielnia się i zakłada rodzinę.
Wewnątrzpokoleniowa- jak zmienia się status społeczny jednostki w jej biograficznym doświadczeniu. Jest to badanie karier. Jak się zmieni status w jej biografii. Ten rodzaj zyskuje na znaczeniu ponieważ żyjemy w oparciu o wiedzę, wykształcenie i kwalifikacje i wraz ze wzrostem tego zmieniamy nasz status.
Analizy mobilności społecznej dotyczą 3 wymiarów:
Przesuwanie się w obrębie klas i kat. Społ.
Przesuwanie się w obrębie wykształcenia
Przesuwanie się w obrębie sytuacji materialnej
Inny wątek w analizie mobilności jest mobilność rozumiana w kategorii przesunięć w elitach.
Ruchliwość elit profesjonalnych- kształtowanie się elit poprzez wykonywane zawody- jest ona najbardziej demokratyczna- awans w tym obszarze jest relatywnie najprostszy.
Ruchliwość elit politycznych- w jakim zakresie wyst. wymiana .
GOLDTHROUP- porównywał ruchliwość społ, w bloku komunistycznym i w krajach Europy zachodniej XX w. i co ciekawe mimo tego, że społ, bloku komunistycznego typu Polska, Węgry- totalitarne i Europa zachodnia – demokratyczne wynikało, że poziom mobilności jest zbliżony .
Największy awans społ dokonał się po II wojnie światowej.
Podstawowe determinanty i kanały ruchliwości społecznej:
Determinanty:
Procesy industrializacji i poziom rozwoju ekonomicznego- szerzej można powiedzieć procesy uprzemysłowienia i modernizacji
Procesy urbanizacji
Procesy emigracji
Procesy demograficzne i wskaźnik dzietności w poszczególnych klasach
Czynniki o charakterze kulturowym
Czynniki o charakterze psychologicznym
Okres wojny i okres powojenny
Kanały mobilności:
Kanał edukacyjny- najbardziej dostępny
Dziedziczenie majątku lub pozycji- fortuna bez własnego wysiłku
Kanał polityczny
Uwłaszczenie nomenklatury politycznej
Awans poprzez koligacje rodzinne
Kościół jako kanał awansu społ,
Areny sportowe, szczególnie piłkarskie, wybiegi mody
Mobilność społeczna pełni trzy podstawowe funkcje:
Strukturotwórczą – kształt struktury społecznej, monopolizowanie dostępu do osiągalnych dóbr, strategia uzurpacji
Efektywnościową – mobilność przyczynia się do stabilności społ pod 2 warunkami
-równe szanse dla wszystkich
-opiera się na zasadach merytokratycznych
3) Integracyjną – mobilność społeczna sprzyja integracji społecznej