Międzynarodowe stosunki gospodarcze – wykład dnia 14-03-2013

Okres dezintergacji tradycyjnego układu sił:
1. skutki wybuchu 1 wojny światowej,

- tradycyjny układ sił został zmieniony,

- w okresie międzywojennym osłabły powiązania gospodarcze,
- zrujnowana europa,
- wzbogacenie się stanów zjednoczonych,

- zwiększanie się pozycji USA,

- zmniejszenie się pozycji Europy na świecie,

- w Europie transformacje polityczne, przekształcenia na mapie politycznej Europy,

- pojawienie się polski, o dosyć silnej gopodarce,

- pojawienie się czecho-słowacji,

- rewolucja październikowa w roku 1917,

- w sensie gospodarczym związek radziecki nie miał dużego znaczenia,

- osłabienie systemu kolonialnego,

- gospodarki europejskie zaczęły się odbudowywać,

- okres od poł lat 20 do lat 30 to okres stabilizacji (zaniechanie używanie systemu waluty złotej, destabilizacja finansowa i walutowa, otwieranie się gospodarek europejskich)
- wielki kryzys w latach 30 – wzrost protekcjonizmu USA (podnoszenie ceł na import z zagranicy), potem kraje europejskie zrobiły podobnie, pogorszyło to sytuację na świecie,
- dojście do władzy hitlera i Mussoliniego, wybuch 2 wojny światowej,

Okres po 1 wojnie światowej to okres regresu. Najlepiej rozwijały się gospodarki o własnych dużych rynkach. Największe gospodarki europejsie były podobnej wielkości jak gospodarka USA. W 1937 zrównanie potencjałów wytwórczych – około 40 procent każda gospodarka.

Po II wojnie swiatowej: rośnie współzależność, globalizacja i regionalizacja, umiędzynarodowienie, wzrost otwartości gospodarek, wzrost aktywności samych przedsiębiorstw,
1. Do początku lat 70’

- po 2 wojnie swiatowej mamy okres dominacji USA w gospodarce światowej,

- potem przekształca się w układ współzależności z europą zachodnią i Japonią,

- ukłąd ten nazywamy triadą gospodarczą,

- jest to kres nazywany pax americana

- około 70% produkcji swiatowego pkb to USA,

- pod koniec tego okresu dochodzi do wyrównania się układu sił USA, europy zachodniej i Japonii,

- dynamika rozwojowa Europy była wyższa niż w USA,

- w 1958 kraje europejskie zdecydowały się na wymianę handlowa we własnych walutach,

- USA miały wtedy problemy z deficytem budżetowym, mocny dolar ograniczał korzyści z eksportu, oznaczało to że pozostałe gospodarki korzystały na tym,

- trudności płatnicze w USA,

- napięta sytuacja polityczna, wojna w Wietnamie,

- sztuczne utrzymywanie kursów dolara,

- Japonia była jednym z centrów gospodarczych świata,

2. Do połowy lat 80’

- układ gospodarczy przechodzi zmiany w skutek rozwoju w różnym stopniu układów gospodarczych,

- powstanie unii gospodarczych obydwu ameryk,

-postęp integracji w Europie

-integracja krajów Azji,

- regiony nawiązują integrację między sobą, w skali globalnej,

- zagrożenie pozycji USA i Europy przez Japonię,

- zlikwidowaie przepaści Japonii do USA i Europy,

- instrumenty ochrony przed napływem japońskich produktów,

- układ współzależności, żaden z podmiotów nie jest w stanie od działywać na gospodarkę światowa,

- 1973 - upadek systemu walutowego z bregon woods kursów stałych walut ,przejście na kursy płynne,

- 1974 – pierwszy szok naftowy (wzrost cen ropy naftowej o 400% w ciągu roku),

- oznaczało to deficyty w bilansach handlowych, początek kryzysu, pojawienie się kryzysów poszczególnych gospodarek,

- 1978 - drugi szok naftowy, wzrost ceny baryłki ok 3 razy,

- początek lat 1980 – trzeci szok naftowy, spadek cen na rynkach międzynarodowych, kryzys w krajach eksportujących,

- lata 1974-1975, międzynarodowy kryzys gospodarczy, spadki PKB,

- procesy integracyjne w Europie,

3. Po latach 80’

- każdy znaczący podmiot w gospodarce stara się nawiązać kontakty z każdym zewnętrznym układem gospodarczym,

-nawiązywanie porozumień (handel, inwestycje, polityka konkurencji)

-w celu osiąganie korzyści gospodarczych,

- rozszerzenia procesów integracji pod względem geograficznym, na południe oraz 95, austria, finlandia i szwecja, potem 2004, 10 krajów, (polska, litwa, estonia, słowacja, slowenia, czechy, łotwa, malta i cypr) 2007 (bułgaria i rumunia),
- nafta – USA i Kanada, powstanie strefy wolnego handlu,

- tygrysy azjatyckie – Korea płd, Chiny, Malezja, Wietnam, kraje oparte o handel,

- liberalizacja na forum GAT, liberalizacja przepływów handlowych, towarów i usług,

- umiędzynarodowienie rynków finansowych,

- poszerzenie zakresu instrumentów finansowych,

- transakcje spekulacyjne,

- znacznie intensyfikują się przepływy kapitału w ramach zagranicznych inwestycja bezpośrednich – korporacje transnarodowe intensywnie inwestują w różnych miejscach na świecie, obecnie niemal 2 bln rocznie na świecie,

- wzrost zadłużenia krajów rozwijających się,

- „bogata północ i biedne południe”,

- pogłębianie się rozbieżności pomiędzy bogatymi i biednymi,

- kraje najmniej rozwinięte - ndc (ok. 50 krajów, udział w eksporcie poniżej 1% względem świata), tzw. „republiki bananowe”,

- rozpad bloku komunistycznego wraz z upadkiem ZSRR, transformacja w krajach bloku radzieckiego,

- na przełomie lat 80-90 zmiana układu sił,

- zwiększenie się znaczenia postępu technicznego, szybszy przeływ informacji,

Przyczyny dominacji USA po II wojnie światowej:
- dobra koniunktura wojenna w USA,

- napływ złota

- handel z koloniami,

- gospodarki europejsie stały się gospodarkami wojennymi, nienajlepsza kondycja Europy

- duże straty w ludziach w Europie,

- skuteczne blokady morskie uczestników wojny,

- dwa duże bloki polityczne (USA i ZSRR), podzielenie Europy, brak kontaktów pomiędzy,

- rozpad systemu kolonialnego, formalne uniezależnienie się jest tylko pod względem politycznym, z powodu braku zróżnicowanego asortymentu brak odrębności gospodarczej,

- tworzenie się międzynarodowych instytucji mających za zadanie regulacje gospodarki światowej, w 1944 r utworzenie międzynarodowego fundusz walutowego,

- układ GAT – układ porozumienia w sprawie taryf cen i handlu,

- obecnie fukcjonuje who od 85 roku,

- Plan Marshala (pomoc stanów zjednoczonych dla Europy zachodniej, szacowana na 12-13 mld dol, przyznane tylko wtedy gdy państwa europejskie stworzą zasady ich podziału, stany zainicjowany dzięki temu integracje w Europie, lata 40-50, chodziło głównie o zapobieganie rozprzestrzenianiem się komunizmu, gopodarczo chodziło o nie powtórzenie się błędu protekcjonizmu gospodarek, powstanie w Europie oeec – przekształcenie się potem w oecd),

Gospodarka japonii:
- konsekwencje przegrania wojny, okupacji,

- zrujnowanie kraju,

- w latach 70 dynamiczny rozwój,

- zdyscyplinowany naród skoncentrował się na wzroście gospodaczym, rozwoju technologii,

- całe społeczeństwo było nakierowane na cel eksportowy,

- nacjonalizm gospodarczy, kupowanie produktów własnych,

Jeżeli będziemy rozpatrywać gospodarkę pod względem centrów Europa kiedyś była liderem, potem centrum był basen atlantycki, a po 2 wojnie swiatowej centrum były stosunki pomiędzy europą i USA, natomiast relację z Japonia były trochę mniej rozwinięte,