DIAGNOSTYKA PEDAGOGICZNA
ćwiczenia
Literatura:
E. Jarosz, E. Wysocka – „Diagnoza psychopedagogiczna – podstawowe problemy i rozwiązania” wydawnictwo akademickie „ŻAK”, 2006
Red. Cyboska, B. Winczara – „Dziecko z zaburzeniami w rozwoju konteksty diagnostyczne i terapeutyczne” wydawnictwo IMPULS 2006
Biuletyn Stowarzyszenia Terapeutów Pedagogicznych – Zeszyt Specjalny nr 8, Białystok 2008 „Wczesna diagnoza oraz terapia dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwoju i zachowania”
Diagnoza pedagogiczna – w najszerszym rozumieniu to rozpoznanie stanu rzeczy i ukierunkowań złożonego przypadku oparte na objawach oraz ich krytycznym opracowaniu wg ogólnych prawidłowości danej dziedziny.
(wg Ziemskiego)
W naukach pedagogicznych mamy do czynienia z wielością diagnoz związanych z różnorodnością subdyscyplin pedagogicznych. (wg Kamińskiego)
Jednakże wszystkie wywodzą się one od diagnozy lekarskie, czyli analizy człowieka w odniesieniu do innych ludzi, rozszerzonej o postrzeganie jednostki w kontekście środowiska.
HOLISTYCZNE UJĘCIE PROCESU DIAGNOZOWANIA
Podstawowe zasady diagnozy psychopedagogicznej
Dążenie do realizowania pełnej diagnozy
Oceniający charakter diagnozy
Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym
Dążenie do autodiagnozy osób, systemów czy środowisk
Łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim
Realizowanie diagnozy środowiskowej
Nade wszystko, podstawowymi zasadami diagnozy pedagogicznej są obiektywność i merytoryczna poprawność stawianych sądów, tworzonego obrazu danej rzeczywistości oraz całej procedury badawczej, która doprowadziła do jego ustalenia.
Kontakt diagnostyczny
Prawidłowy kontakt diagnostyczny, czyli charakter relacji między osobą badaną a diagnostą, możemy zdefiniować jako sytuację, w której spełnione są warunki pozwalające na otwarte i szczere wyrażanie uczuć, myśli i eksplorację treści ważnych dla rozpoznania diagnostycznego.
Podstawowe cechy kontaktu
Asymetria ról – kontrolę nad przebiegiem procesu komunikacji sprawuje osoba – diagnosta
Asymetria komunikacji – Głownie diagnosta słucha, a osoba diagnozowana mówi
Asymetria funkcji badania – Najważniejszą osobą jest osoba diagnozowana. Spotykamy się po to by pomóc badanemu.
| Wskaźniki prawidłowego kontaktu | Wskaźniki nieprawidłowego kontaktu |
|---|---|
| Diagnosta jest autentycznie zainteresowany wypowiedziami osoby badanej, chce ją zrozumieć, a nie ocenić; jest w stanie zaakceptować treści wypowiedzi (nie znaczy to, że uznaje je za słuszne, ale że jednostka ma do nich prawo) ma poczucie, że rozumie osobę badaną poznawczo i emocjonalnie | Informacje, których udziela osoba badana są zbyt konwencjonalne, stereotypowe, np. takie jak ogólnie powinna funkcjonować osoba w danym wieku, roli i sytuacji życiowej |
| Osoba badana ma poczucie, że każda jej wypowiedź, niezależne od treści spotyka się z akceptacją, że diagnosta jest zainteresowany poruszanymi problemami, że nie wykorzysta udzielonych mu informacji niezgodnie z jej interesami, a także, iż w sposób niezniekształcony | Forma wypowiedzi jest nieadekwatna do treści (z wyjątkiem sytuacji, gdy stanowi to formę obrony przed traumatycznymi doświadczeniami) |
| Rozumie treści i poznawczo emocjonalne konsekwencje wypowiedzi, a więc osoba badana powinna mieć poczucie, że może mówić, że warto mówić, i że ma prawo bezkarnie odsłonić nawet bardzo kontrowersyjne z ogólnego punktu widzenia fakty i postawy | Rola diagnosty w zbieraniu informacji jest nadmierna(„wyciąganie informacji” przez diagnostę) lub znikome („zalew, potok słów” ze strony badanego) |
| Osoba badana nie przejawia oznak oporu, a więc udziela odpowiedzi, nie milczy, nie odpowiada zdawkowo, co nie oznacza jeszcze, że nie przeżywa niepokoju, lęku, winy | We wszystkich wypowiedziach badanego zauważalny jest wspólny mianownik, np. przedstawienie się w lepszym świetle, wzbudzenie współczucia, konstruowanie wypowiedzi zbyt logicznie i konsekwentnie – historia klasyczna i standardowa |
| Osoba badana przejawia adekwatne relacje emocjonalne w stosunku do tego, co mówi, a jej informacje wydają się być wiarygodne (np. trudno uwierzyć, że nigdy nie przeżywała uczucia złości wobec jakiejś bliskiej osoby), co oznacza, że nie ma tendencji do przedstawiania siebie w lepszym świetle, zaś w konsekwencji wskazuje, że kontakt diagnostyczny jest na tyle dobry, iż osoba badana jest w stanie być szczera otwarta. | Diagnosta odczuwa znużenie, które nie wynika z zewnętrznych przyczyn, co wskazuje na brak szczerości badanego, gdyż znużenie diagnostyczne może stanowić wynik braku autentyzmu badanego, a diagnosta ma poczucie, że sytuacja zamyka się w kręgu spraw oczywistych |
| W stosunku wypowiedzi spontanicznych do udzielanych na wyraźne żądanie diagnosty zachwianie proporcji w kierunku większej ilości wypowiedzi spontanicznych jest wskaźnikiem dobrego kontaktu | Diagnosta ma poczucie, że doskonale wie co za chwilę powie osoba badana, co wskazuję, iż przejawia własną sytuację standardowo, kierując się zmienną aprobaty społecznej, stosuję idealizację lub normalizuje swoje doświadczenia |
| Diagnosta ma poczucie zrozumienia poszczególnych wypowiedzi, bez zrozumienia całości sytuacji, co wskazuje, iż nie ma ona swojej naturalnej, wewnętrznej logiki, gdyż przedstawione treści są wzajemnie sprzeczne (części nie przystające do sebie) |