PRAWO

1.Pojęcie prawa- “prawo to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.”

2. Przepis prawny- “przepisem prawnym nazywamy elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego. Przepisem jest więc artykuł, paragraf, punkt, ustęp itd.” Przepis nie musi pokrywać się z normą prawną.

3. Rodzaje przepisów prawnych:

- przepisy ogólne-określają przedmiotowy i podmiotowy zakres stosunków społecznych, regulowanych danym aktem prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a często też ustalają ogólne zasady jego stosowania;

- przepisy szczegółowe-normy, określające zachowania podmiotów, których one dotyczą;

- przepisy przejściowe-ich celem jest pełniejsze umiejscowienie danego przepisu w całokształcie innych przepisów, czy też w świetle innych norm postępowania;

- przepisy dostosowujące-określają jak organy stosujące prawo winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych regulowanych nim sytuacji;

- przepisy końcowe-są to w szczególności przepisy derogacyjne, uchylające poprzednie całe akty prawodawcze, bądź niektóre ich przepisy;

4.Normy postępowania i inne typy wypowiedzi:

Norma postępowania to wypowiedź poza opisowa, która (według wzorcowej struktury słownej) określonemu podmiotowi w określonych okolicznościach wskazuje określony sposób postępowania.

Podmiot, któremu norma wyznacza zachowanie, nazywany jest adresatem normy postępowania.

Każda norma postępowania musi posiadać:
- adresata normy (podmiot), któremu wyznacza obowiązek danego postępowania
- okoliczności, w których postępowanie to ma być zrealizowane
- sposób zachowania adresata normy (działania lub zaniechania czynności).

W zależności od określenia adresata i okoliczności wyróżniamy:
• Normy indywidualne
norma, w której indywidualnie wskazany jest adresat lub okoliczność

• Normy generalne
adresat jest wskazany generalnie lub w sposób generalny określone są okoliczności.
Norma postępowania – wypowiedź bezpośrednio formułująca odniesiony do określonych podmiotów nakaz albo zakaz oznaczonego zachowania w określonych okolicznościach. Jest wypowiedzią dyrektywialną, tzn. wyraża preferencje w stosunku do określonego sposobu (wzorca) zachowania się. Normy nie są zdaniami w sensie logicznym, nie można im bowiem przypisać kryterium prawdy lub fałszu, bo nie opisują obiektywnej rzeczywistości. O normach orzekamy, że są obowiązujące albo, że nie obowiązują. Normy nie tylko aprobują bądź dezaprobują pewne postępowania, ale i pełnią funkcję preferującą-oddziaływującą.
Inne typy wypowiedzi:
zdanie – w sensie logicznym jest to wypowiedź, która na gruncie reguł danego języka jednoznacznie stwierdza, że tak a tak jest albo, że tak a tak nie jest. Można o nim powiedzieć, że jest prawdziwe albo fałszywe, a jego wartość logiczna jest obiektywna.
ocena – to wypowiedź zawierająca aprobatę albo dezaprobatę określonego stanu rzeczy (przeszłego, teraźniejszego lub przyszłego). Ocen można dokonywać z wielu punktów widzenia.
operatyw – to wypowiedź wyrażająca życzenie, aby określony stan rzeczy w przyszłości powstał, trwał czy też zniknął. Można ją uznać za wzmocnioną postać oceny.
dyrektywy – to różne typy werbalnych aktów wpływania na zachowanie się ludzi. Oprócz norm można tu wymienić zalecenia, wskazówki, rady, sugestie, zachęty. Wskazują adresatowi pewien sposób zachowania, preferując go przed innymi możliwymi w danej sytuacji.

5.Norma prawna- “to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.”

W jej skład wchodzą:

- hipoteza

- dyspozycja

- sankcja

6. Norma prawna, a przepis prawny.

Normy prawne są w pewien zawiły sposób zakodowane w przepisach prawnych: wykładnia zespołu przepisów polega na odkodowaniu zawartych w tych przepisach norm.

Przepisy są tym, co oglądamy czytając np. Kodeks karny, jakieś rozporządzenie lub zarządzenie.

Potocznie, zwłaszcza w języku praktyki prawniczej, terminów “norma prawna” i “przepis prawny” używa się zamiennie.

7. Normy prawne i normy pozaprawne.

Normy prawne-wynikająca z przepisów prawa, sankcjonowana i gwarantowana przez państwo; przyjęta powszechnie w społeczeństwie zasady życia społecznego; wskazują związane z ich złamaniem konsekwencje.

Podział norm prawnych (pod względem oddziaływania na adresata normy):

- zakazujące - zabraniają adresatowi określonego zachowania pod groźbą sankcji

- nakazujące - zobowiązują adresata do określonego zachowania pod groźbą sankcji

- przyzwalające - dają adresatowi prawo do określonego zachowania i osiągania korzyści

Podział norm prawnych (pod względem stosowania normy):

- Normy bezwzględnie obowiązujące - obowiązują każdego adresata normy, niezależnie od jakichkolwiek uwarunkowań

- Normy względnie obowiązujące - obowiązują adresatów normy jeżeli nie występują wskazane przez normę okoliczności

Normy pozaprawne-określają dopuszczalne i pożądane zachowania; utrwalają porządek społeczny i pojęcie dobra lub zła w danym społeczeństwie; bywają źródłem norm prawnych

8. Obowiązek, uprawnienie, kompetencja.

Obowiązek – to wyrażony w normie prawnej skierowany do adresata nakaz albo zakaz określonego postępowania. Wyznaczony jest przez prawo przedmiotowe i oznacza brak swobody wyboru zachowania przez adresata normy. Może mieć charakter pozytywny (obowiązek działania) albo negatywny (obowiązek zaniechania), na ogół związany jest z normatywną zapowiedzią dolegliwości w wypadku niewykonania.

Obowiązek- np. obowiązek szkolny nakładany przez państwo na prawnych opiekunów dziecka obowiązek jego kształcenia, począwszy od określonego wieku, przez określoną liczbę lat i w określonym zakresie, w Polsce zgodnie z ustawą o systemie oświaty, od roku szkolnego 1999/2000 nauka jest obowiązkowa od 7 do ukończenia 18 roku życia.

Uprawnienie- Uprawnienie, prawo - przyznanie przez normę prawną danej osobie wyboru określonego zachowania się bez nakładania na nią obowiązku.

Kompetencja- to wiedza teoretyczna i umiejętność praktyczna, wyróżniająca daną osobę łatwością sprawnej, skutecznej, odpowiadającej oczekiwaniom jakościowym, realizacji danych zadań. Działania osoby kompetentnej, w danej dziedzinie, winny spełniać obowiązujące w danej społeczności/organizacji kryteria.

9.Instytucje prawne.

Instytucja prawna (zw. też instytucja prawa) — zespół ściśle powiązanych ze sobą norm prawnych w sposób funkcjonalny regulujących trwanie, powstanie lub ustanie jakiegoś stosunku prawnego. Rodzajem instytucji prawnych są instytucje procesowe, regulujące pozycję stron w czasie trwania postępowania.

Instytucja procesowa - w postępowaniach regulowanych przez prawo rodzaj instytucji prawnej, będącej zespołem norm regulujących powstanie, zmianę lub wygaśnięcie stosunków procesowych (tj. decyduje o sytuacji jednej strony postępowania względem drugiej strony). Przykłady: wszczęcie postępowania, forma czynności procesowych, doręczenie itd.

10.Źródła prawa. Precedensy. Doktryna prawnicza. Zwyczaje i obyczaje.

Źródła prawa - akty stanowione przez organy państwowe, które w swej treści zawierają normy prawne. Mówiąc o źródłach prawa w tym znaczeniu, określamy je najczęściej mianem aktów normatywnych.

Precedens - wyrok sądowy mogący wpływać na treść orzeczeń wydawanych w sprawach późniejszych.

Doktryna prawnicza - staje się ona coraz bardziej ważniejszym źródłem prawa. Kiedyś była samoistnym źródłem prawa. Obecnie doktryna nigdzie nie jest samoistnym źródłem prawa. Jest natomiast bardzo ważnym niesamoistnym źródłem prawa. Od 1989 roku cytaty z doktryna prawnicze są w orzeczeniach sądowych bardzo liczne i w tym sensie doktryna prawnicza u nas jest ważnym i niesamoistnym źródłem prawa. Istnieją kraje, gdzie doktryny cytować nie wolno np. Francja, Włochy.

Zwyczaj - jest jedną z form powstania norm prawnych oraz źródłem tzw. prawa zwyczajowego, polegającego na tym, że odpowiedni organ państwowy rozstrzyga rozpatrywaną sprawę na podstawie zwyczaju przyjętego w danym społeczeństwie i sankcjonuje go przymusem państwowym. W prawie międzynarodowym olbrzymie znaczenie wciąż ma zwyczaj międzynarodowy.

Obyczaj - forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją.

11.Pojęcie terminu akt normatywny - jest to każdy akt państwa zawierający normy prawne. Reguły postępowania mieszczące się w akcie normatywnym mają charakter powszechny tzn. odnoszą się do wszystkich – są prawem. Akty normatywne pochodzą od organów państwa spełniających funkcję ustawodawczą. Rolę źródeł prawa odgrywają w Polsce jedynie akty notarialne. W naszych warunkach te dwa pojęcia oznaczają to samo. Aktem normatywnym jest ustawa, rozporządzenie itd.

12.Powiązania aktów normatywnych.

Powiązania kompetencyjne aktów prawotwórczych wiążą się z hierarchiczną budową aparatu państwowego. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest zróżnicowanie mocy prawnej aktów wydawanych przez różne organy państwa. W doktrynie i w praktyce prawniczej w zasadzie powszechnie przyjmuje się, że:
- akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej nie powinien być niezgodny z aktem prawotwórczym o wyższej mocy
- akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej może uchylić akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej;
- akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej przesądza w pewnym stopniu o treści aktu prawotwórczego o niższej mocy prawnej;
- istnieje obowiązek wydania aktów o niższej mocy prawnej, jeżeli są one niezbędne dla realizacji postanowień aktów o wyższej mocy prawnej.

13. Typy aktów normatywnych.

Akty prawotwórcze można podzielić na:
1) akty normatywne prawa wewnętrznego - wśród nich wyróżniamy:

-akty normatywne powszechnie wiążące - to akty, które zawierają normy o nieograniczonej podmiotowo mocy wiążącej w danym państwie. Mogą regulować postępowanie każdej kategorii adresatów. Są aktami o nieograniczonym zasięgu materii, którą mogą regulować.

-akty normatywne wewnętrznie wiążące - to akty, które zawierają normy o podmiotowo ograniczonej mocy wiążącej skierowane do adresatów usytuowanych wewnątrz aparatu państwowego albo samorządowego. Pod względem materii regulacji muszą być zgodne z aktami powszechnie wiążącymi.

-akty normatywne samorządu terytorialnego – to akty organów wspólnot lokalnych powołanych do samodzielnego wykonywania zadań publicznych.

2) akty normatywne prawa międzynarodowego publicznego

14. Budowa aktu normatywnego:

- część tytułowa (nagłówek) – w której wymienia się nazwę rodzaju aktu, datę jego ustanowienia, a następnie ogólne merytoryczne określenie normowanej w akcie materii.

- podstawa prawna – to przepis, w którym upoważniono dany organ do ustanowienia określonego aktu. Od podstawy prawnej rozpoczyna się tekst aktu wykonawczego. Wyróżnia się a) upoważnienia fakultatywne – tj. zezwolenia na dokonanie aktu prawotwórstwa wykonawczego; b) upoważnienia obligatoryjne – przybierają postać nakazu stanowienia prawa o charakterze wykonawczym.

- preambuła – umieszczana, gdy zachodzi potrzeba wyraźnego wskazania celów wydania aktu

- część zasadnicza – składa się z przepisów usystematyzowanych tradycyjnie w ustawach w artykuły (dzielona na ustępy, a grupowane w rozdziały > działy > tytuły > księgi > części) , zaś w aktach wykonawczych w paragrafy (dzielone na ustępy > punkty i litery).

- podpis – prawo określa, kto powinien złożyć podpis pod aktem normatywnym.

15.Nowelizacja, tekst jednolity, kodeks, inkorporacja.
-Nowelizacja – częściowa zmiana obowiązującego aktu normatywnego przez inny akt normatywny tej samej (albo wyższej) mocy prawnej, później wydany. W praktyce stosuje się dwie formy nowelizacji:
a) wąską – polega na zmianie przepisów ustaw wyraźnym przepisem ustawy zasadniczo poświęconej innej materii, późniejszej niż ustawa zawierająca przepis zmieniany.
b) szeroką - polega na zmianie przepisów ustawy odrębną ustawą nowelizującą.

-Tekst jednolity – ogłasza się wówczas, gdy liczne zmiany w ustawie lub wielokrotne nowelizacje stwarzają istotną trudność w praktycznym posługiwaniu się wieloma elementami składającymi się na treść aktu. Tekst jednolity nie jest nowym aktem prawotwórczym.

-Kodeks – to akt normatywny (ustawa), którego celem jest całościowe, względnie wyczerpujące i niesprzeczne oraz syntetyczne uregulowanie wybranej sfery życia społecznego, zastępujące dotychczasowe rozproszone akty normatywne. Współczesne kodeksy nie obejmują swoim zasięgiem całych gałęzi prawa.

-Inkorporacje – to usystematyzowany i opublikowany zbiór wydanych już uprzednio przepisów prawa (aktów normatywnych) bez zmiany ich treści. Za dopuszczalne uznaje się jedynie niewielkie udoskonalenie formalne.

16.Pojęcie obowiązywania prawa.

Obowiązywanie prawa oznacza, że adresaci norm w nich wyrażonych powinni zachować się w okolicznościach wskazanych w hipotezach zgodnie z dyspozycjami. Ogólnie mówiąc norma prawna jest obowiązująca, jeżeli:

-została ustanowiona w odpowiedniej formie i trybie przez podmiot kompetentny do prawotwórstwa.

-nie została formalnie uchylona (derogowana).

-nie jest sprzeczna z żadną inną prawnie obowiązującą normą lub jeżeli jest sprzeczna, to nie straciła mocy obowiązującej na podstawie przyjętych reguł walidacyjnych.

-została urzędowo ogłoszona.

-ponadto obowiązującymi normami są uznane – wg przyjętych reguł walidacyjnych – konsekwencje norm wyrażonych expressis verbis w przepisach aktów prawotwórczych.

17.Obowiązywanie prawa w czasie.

Gdy akt prawotwórczy sam nie określa daty początkowej swego obowiązywania przyjmuje się jedno z dwóch rozwiązań:

-akt wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia albo z dniem ustanowienia (jeżeli moc obowiązująca aktu nie jest uwarunkowana jego ogłoszeniem.

-akt wchodzi w życie w terminie późniejszym niż dzień jego ogłoszenia (czy ustanowienia), a więc z vacatio legis. Jeżeli akt „wchodzi w życie” to oznacza, że od wskazanego dnia adresaci mają obowiązek go realizować, a zwłaszcza stosować. Ogłoszenie aktu prawotwórczego to urzędowe podanie aktu do wiadomości powszechnej, które współcześnie dokonywane jest głównie przez dzienniki publikacyjne.
Akt prawotwórczy przestaje obowiązywać z dniem:

-uchylenia go przez przepisy derogacyjne nowego aktu.

-wskazanym w samym akcie, o ile został on wydany na określony czas.
Jeżeli brak jest przepisów derogacyjnych, a akt sam nie wskazuje daty utraty mocy obowiązującej, to przestaje obowiązywać z momentem wejścia w życie nowego aktu prawotwórczego odmiennie regulującego ten sam przedmiot (to rozwiązanie nie jest jednak poprawne).

18. Obowiązywanie prawa co do terytorium.

Każdy akt normatywny obowiązuje na określonym terytorium. Zasadą w państwach unitarnych jest, że akty wydawane przez organy centralne obowiązują na terytorium całego państwa, zaś akty normatywne terenowych organów państwa na obszarze, na którym organy te sprawują władzę.
Terytorium państwa to określony obszar podlegający zwierzchnictwu państwa, bądź też jako przedmiot władzy państwowej jak i przestrzeń, w granicach której państwo wykonuje władzę w sposób wyłączny i pełny co do osób, rzeczy i zdarzeń. W skład terytorium wchodzi wydzielona granicami państwa przestrzeń lądowa, morska i powietrzna.

Zwierzchnictwo terytorialne państwa polega na wyłącznym wykonywaniu przez nie władzy w stosunku do wszystkich składników jego terytorium (naturalnych i sztucznych) oraz w stosunku do wszystkich osób fizycznych i niefizycznych znajdujących się na terytorium państwa.
Zasada terytorialności stanowi bezpośredni wyraz suwerenności państwa.

19. Obowiązywanie prawa co do osób.

Normy każdego państwa stanowią, kogo prawo danego państwa obowiązuje. Na ogół zasadą jest, że prawo obowiązuje wszystkie osoby, które znajdują się na jego terytorium. Status prawny ludności przebywającej na terenie określonego państwa nie jest jednak jednolity, gdyż wyróżnia się:

-obywateli państwa

-inne osoby przebywające na terytorium państwa:

*cudzoziemcy i apatrydzi (nie posiadają żadnego obywatelstwa) stale zamieszkujący na terytorium państwa

*cudzoziemcy i apatrydzi czasowo przebywający na obcym terytorium państwowym

*cudzoziemcy posiadający specjalny status prawny

Prawo ziemi - dziecko bez względu na obywatelstwo rodziców, nabywa obywatelstwo tego państwa, na terytorium którego przyszło na świat.

20.Pojęcie systemu prawnego.

System prawa jest to określony i odpowiednio uporządkowany zbiór:

-norm nakazujących i zakazujących jakiegoś zachowania wprost  (norm merytorycznych, które ustanowiono czyniąc użytek z kompetencji normodawczej, lecz one same nie udzielają już kompetencji do stanowienia norm).

-oraz norm udzielających podmiotom kompetencji normodawczej do wyznaczania konkretnych zachowań podmiotom podległym systemowi i nakazujących dawać posłuch normom w rezultacie stanowionym (norm kompetencyjnych).

Reasumując można stwierdzić, że normy prawne nie występują w izolacji, lecz są częściami większej całości – tworząc w określonym państwie i czasie konkretny system prawa.

21.Gałęzie prawa, podziały prawa.

Gałąź prawa to kompleks norm regulujących pewną grupę stosunków społecznych. W polskim prawie wyróżnia się na ogół następujące gałęzie prawa wewnętrznego:

-prawo konstytucyjne – obejmuje całokształt norm dotyczących ustroju państwowego, w tym: podmiot władzy najwyższej w państwie, stosunki własnościowe, formy sprawowania władzy państwowej, status prawny jednostki, organizację i tryb działania aparatu państwowego.

-prawo administracyjne – reguluje realizację procesów administrowania w państwie: system instytucji, które te procesy realizują, a przede wszystkim władcze elementy realizacji tych procesów.

-prawo cywilne – normuje na zasadzie równorzędności podmiotów prawa społecznie doniosłe stosunki majątkowe i związane z nimi stosunki niemajątkowe (prawo rzeczowe, prawo zobowiązań, prawo spadkowe, przepisy o księgach wieczystych i hipotece, prawo własności intelektualnej). Tu mieści się także prawo handlowe, czyli inaczej mówiąc cywilne prawo gospodarcze albo prawo gospodarcze prywatne.

-prawo rodzinne i opiekuńcze – niektórzy uznają ten dział za odrębną gałąź prawa, inni za część prawa cywilnego.

-prawo karne – reguluje stosowanie środków przymusowej reakcji państwa (sankcji)  na antyspołeczne zachowania zabronione przez prawo pod groźbą tych środków.

-prawo finansowe – reguluje funkcjonowanie finansów publicznych, których istotą jest gromadzenie i rozdzielanie zasobów pieniężnych dokonywane przez państwo lub inny związek publicznoprawny.

-prawo pracy – normuje stosunki pracy dobrowolnie podporządkowanej, inaczej mówiąc, stosunki społeczne związane z pracą podejmowaną w celach zarobkowych oraz świadczoną dobrowolnie na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy. Wyodrębnia się tu prawo ubezpieczeń społecznych.

-prawo morskie – reguluje stosunki powstające w związku z różnymi formami korzystania z  wód, dna, podziemia i brzegów morskich.

-prawo rolne – normuje własność i użytkowanie ziemi.

-prawo ochrony środowiska – to zespół norm zabezpieczających w imię interesu publicznego obiekt przyrodniczy lub poszczególne rodzaje roślin, zwierząt przed niszczeniem, uszkodzeniem bądź szkodliwym przekształceniem ze strony człowieka oraz ułatwiających tworzenie nowych wartości przyrodniczych.

-prawo postępowania karnego – normuje tryb rozstrzygania spraw karnych.

-prawo postępowania cywilnego – reguluje tryb rozstrzygania cywilnych spraw procesowych i nieprocesowych objętych prawem cywilnym, rodzinnym i opiekuńczym oraz pracy.

-prawo międzynarodowe prywatne – reguluje stosunki z zakresu prawa cywilnego, prawa handlowego, w których występują elementy obce (np. stroną jest cudzoziemiec). Wskazuje którego państwa prawo się wówczas stosuje.

Gałęzie prawa tradycyjnie grupowane są w dychotomiach:

1) prawa publicznego i prawa prywatnego. Prawo publiczne – dotyczy sfery działania aparatu władzy publicznej (państwowej i samorządowej). Prawo prywatne – normuje sferę autonomicznej aktywności społeczeństwa.
2) prawa materialnego i prawa postępowania. Prawo materialne – grupuje gałęzie prawa regulujące bezpośrednio odpowiednie stosunki społeczne (np. prawo cywilne). Prawo postępowania (formalne) – obejmuje te gałęzie prawa, które regulują odpowiednie stosunki pośrednio poprzez określenie organów, trybu, zasad i instytucjonalnych gwarancji realizacji norm prawa materialnego. Dzieli się na prawo procesowe i prawo ustrojowe.

22.Zasady prawa i ich rodzaje.

Zasady prawa służą wsparciu systemu prawa o uporządkowany system wartości.
W znaczeniu opisowym to pewien wzorzec ukształtowania określonej instytucji prawnej, który odtwarzamy z opisu tekstów prawnych. Zasady w tym znaczeniu nie mają charakteru obowiązujących norm postępowania.
W znaczeniu dyrektywalnym są to zasady prawa w ścisłym słowa znaczeniu (dyrektywy wiążące prawnie i oparte na tekście prawnym). Mają tak oddziaływać na adresatów norm, by podmioty te postępowały w wyznaczony sposób.
Wśród wszystkich norm prawnych prawnicy wyróżniają na ogół normy-zasady poszczególnych gałęzi prawa i całego systemu prawa. Zasady systemu (gałęzi) prawa wyróżniane są za pomocą zabiegów o charakterze ocennym. Wskazanie na normy-zasady ma znaczenie dla prawotwórstwa, interpretacji i stosowania prawa. Wpływa bowiem na aksjologiczne uporządkowanie prawa. Dość często za podstawowe kryterium uznaje się pozycję norm w hierarchii systemu prawa. Stąd za normy-zasady uznaje się reguły wynikające z odpowiednich przepisów konstytucji. Inne wskazywanie kryterium, to pozycja normy wobec innych norm. Chodzi o sytuację, w której jako normę zasadniczą traktuje się tę, która stanowi rację dla całej grupy norm. Po trzecie, normy-zasady wyróżnia się ze względu na pełnione przez nie szczególne role w strukturze określonych instytucji prawnych.

23. Niezgodność norm. Luki w prawie.

-sprzeczność logiczna (analityczna) – polega na merytorycznej niezgodności wzorów postępowania wyznaczonych przez dwie normy.

-sprzeczność prakseologiczna - polega na tym, że dwie normy nakazują adresatowi A dwa sposoby postępowania, których jednoczesne zrealizowanie jest praktycznie niemożliwe, ponieważ realizacja jednej normy stworzy sytuację, która wyklucza przyczynowo realizację drugiej normy.

-sprzeczność teleologiczna – polega na tym, że realizacja obu norm prowadzi do sprzecznych celów, w tym sensie, iż zamierzone skutki obu regulacji wzajemnie się unicestwiają lub realizacja jednej z norm unicestwia rezultat drugiej normy.

Sprzeczności usuwa się z systemu prawa dwiema drogami. Po pierwsze, usunąć je może prawodawca poprawiając tekst prawny w drodze legislacji. Po drugie, doktryna i praktyka prawnicza dysponują instrumentami pozwalającymi na eliminację przypadków ujawniających się jako „sprzeczności sformułowań przepisów prawnych”  (reguły interpretacyjne i reguły walidacyjne).

-luka konstrukcyjna (tetyczna, techniczna) –ma miejsce, gdy przepisy prawne nie wskazują wszystkich koniecznych elementów do ważnego dokonania określonej czynności konwencjonalnej.

-luka aksjologiczna – o niej mówi się wówczas, gdy ktoś uważa, że w jakiejś dziedzinie powinna obowiązywać norma o określonej treści, a norma taka w konkretnym systemie nie obowiązuje. Mówi się także wówczas, gdy nie mogą sprawnie funkcjonować w praktyce określone w normach instytucje prawne, ponieważ nie ma w systemie norm, które są do tego niezbędne.

-luka logiczna – ma miejsce kiedy w danym systemie prawa znalazły się dwie normy całkowicie sprzeczne.

24. Pojęcie wykładni prawa. Typy wykładni prawa.

Wykładnia prawa jest to operacja myślowa w toku której dokonuje się przekładu zbioru przepisów prawnych ogłoszonych w aktach prawodawczych na zbiór norm postępowania równoznaczny jako całość z danym zbiorem przepisów. Wykładni prawa mogą dokonywać faktycznie różnorodne podmioty zakładające różne cele. Z punktu widzenia tych podmiotów wyróżnić można:
- wykładnia autentyczną – przyjmuje się, że każdy organ który jest upoważniony do wydawania przepisów jest też upoważniony do interpretacji tych przepisów.
- wykładnia delegowana ogólną – jest dokonywana przez organ, któremu przyznano kompetencję do wiążącego interpretowania wszelkich aktów prawodawczych (Trybunał Konstytucyjny).
- wykładnia operatywna (praktyczna) – wykładnia organów stosujących prawo, która zmierza do odtworzenia normy po to, aby uzyskać dla siebie (albo dla innego podmiotu) podstawę prawną dla konkretnego rozstrzygnięcia w procesie stosowania prawa (sądy, prokuratorzy, organy administracji).
- wykładnia doktrynalna –Nie ma mocy wiążącej, ale w praktyce jest wykorzystywana przez organy stosujące prawo. Najczęściej wyraża się ona w glosach do orzeczeń sądowych, a także w opracowaniach pracowników naukowych.
Ze względu na sposób dokonywania wykładnie dzielą się na:
-wykładnia językowa – rozumienie i stosowanie tej wykładni głównie sprowadza się do stosowania językowych reguł interpretacyjnych
- wykładnia systemowa – ustala znaczenie przepisu ze względu na jego usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu prawnego (normy nie mogą być niezgodne).
-wykładnia funkcjonalna – dyrektywy wykładni funkcjonalnej wypowiedziane głównie z klauzul generalnych pozwalają na taką interpretację przepisu, w wyniku której spełni on rolę o racjonalności.
Ze względu na zakres wykładnie dzielą się na:
-dosłowna – pkt wyjścia tej wykładni zawsze jest jej zakres uzyskany w drodze wykładni językowej. Jeśli wykładnia językowa co do zakresu pokrywa się z wykładnią funkcjonalną to mamy wykładnię dosłowną.
- rozszerzająca – polega na przypisaniu normie szerszego zakresu zastosowania lub normowania przy wykorzystaniu reguł wykładni pozajęzykowych, niż zakres wypływający wprost i jednoznacznie po zastosowaniu reguł interpretacyjnych z dosłownego znaczenia normy.
- zwężająca - polega na przypisaniu normie węższego zakresu zastosowania lub normowania na podstawie reguł wykładni pozajęzykowej niż zakres wynikający wprost z obowiązującej normy.
W zależności od uznania jakichś wartości za miarodajne można dokonywać:
-wykładni statycznej (to samo brzmienie)
-wykładni dynamicznej (dostosowujemy znaczenie do obecnego systemu wartości)

25.Pojęcie racjonalnego pracodawcy

Racjonalny pracodawca - jest to podstawowe założenie wykładni prawa. Wynika ono z charakteru prawa jako regulatora stosunków społecznych, który powinien być mądrością w znaczeniu praktycznym. Odpowiada ono potrzebom' demokratycznego' państwa prawnego, w którym prawo powinno i ma szansę zbliżać się do tego ideału. Z reguły racjonalnego prawodawcy wynika: skoro prawodawca jest racjonalny, to i jego dzieło w postaci aktu normatywnego jest racjonalne, należy więc je tak tłumaczyć, aby nie stało się nieracjonalne. Co więcej, powinno być ono racjonalne w maksymalnym stopniu i to według aktualnego stanu wiedzy, istniejących uwarunkowań i potrzeb społecznych. W myśl koncepcji racjonalnego prawodawcy to prawodawca racjonalny jest twórcą norm odtwarzanych przez interpretatora z tekstu prawnego. Koncepcja ta zmusza interpretatora do odtworzenia z tekstu prawnego wysłowionych w nim norm prawnych jako wypowiedzi jednoznacznych, niezależnie od błędów, jakie w zakresie redagowania przepisów popełnił prawodawca faktyczny instytucjonalny (a w gruncie rzeczy jego służby redakcyjne).

26. Stosowanie prawa. Pojęcie

Stosowanie prawa - to podjęcie decyzji przez kompetentny organ władzy publicznej o konkretnie-indywidualnych konsekwencjach prawnych udowodnionych faktów oraz czynności niezbędne do wydania tej decyzji.
W szerszym rozumieniu stosowanie prawa obejmuje wszelkie działania polegające na czynieniu użytku z kompetencji do dokonywania czynności konwencjonalnych innych, aniżeli akty prawotwórcze. W tym rozumieniu stosuje więc prawo każdy, kto czyni użytek z przyznanego mu przez normę prawną upoważnienia do dokonania określonej czynności konwencjonalnej doniosłej prawnie. W węższym rozumieniu stosowanie prawa odnoszone jest do organów władzy publicznej (organów państwa czy samorządu).

27. Pojęcie stosunku prawnego.

Stosunek prawny to tego rodzaju stosunek społeczny, który jest uregulowany przez prawo i którego stronami są podmioty prawa. Stosunki prawne są jednym z rodzajów stosunków społecznych, czyli takich regulacji między przynajmniej dwiema osobami, w których zachowania jednej strony (działania lub zaniechania) wywołują reakcję innej strony i podlegają kontroli norm społecznych (prawnych, moralnych, obyczajowych). Pojęcie stosunku jest wykorzystywane w naukach prawnych dla opisania zależności między podmiotami prawa.

28. Fakty prawne.

Fakt prawny - to takie zdarzenie albo zachowanie podmiotu, unormowane w przepisach prawa, które wywołuje skutki prawne, tzn. powoduje powstanie, zmianę lub wygaśnięcie konkretnych uprawnień lub obowiązków, albo uprawnień i obowiązków podmiotów prawa. Najczęściej fakty prawne kształtują stosunki prawne. Fakty prawne rodzą niekiedy uprawnienia albo obowiązki nie związując jednego podmiotu z drugim. Fakty prawne dzielimy na:

-zdarzenia – to fakty prawne, które występują w świecie zewnętrznym niezależnie od woli i zachowań podmiotów prawa (np. śmierć człowieka, która rodzi skutki dotyczące spadkobrania)

-zachowania - to fakty prawne, które są zależne od woli podmiotu. Można je podzielić na: 1) działania (to zachowania aktywne); 2) zaniechania (to brak działania w sytuacji, gdy aktywności wymaga prawo). Można je też podzielić na: 1) zgodne z prawem (czynności prawne, czyny dozwolone, orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne); 2) niezgodne z prawem (czyny zabronione i niedozwolone).

29. Podmiot, przedmiot, treść stosunku prawnego.

Podmiotem stosunku prawnego są osoby, które w nim występują jako uprawnione lub zobowiązane do określonego zachowania się względem innych osób, uczestników tego samego stosunku prawnego. Różne typy podmiotów prawa:
- w prawie konstytucyjnym > Sejm, Rada Ministrów, organy samorządu terytorialnego
- w prawie karnym > organy wymiaru sprawiedliwości oraz sprawcy czynów
- w prawie cywilnym > osoby fizyczne i osoby prawne
Przedmiot stosunku prawnego – może nim być określone zachowanie, a także przedmiot materialny, prawa osobiste. Przedmiotu stosunku prawnego dotyczą właśnie owe obowiązki i uprawnienia osób będących jego stronami.
Treść stosunku prawnego – na jego treść składają się uprawnienia i obowiązki jego podmiotów (stron). Zwykle uprawnienia i obowiązki rozłożone są między wszystkie podmioty stosunku prawnego, choć nie zawsze równomiernie. Uprawnieniom jakim dysponują strony stosunku prawnego odpowiadają korelatywnie obowiązki ich partnerów.

30. Pojęcie i ogólne zasady odpowiedzialności prawnej.

Odpowiedzialność prawna polega na obowiązku ponoszenia przewidzianych przez normę prawną sankcjonującą negatywnych skutków zachowań społecznych sprzecznych z dyspozycją normy sankcjonowanej w warunkach określonych przez hipotezę. Rodzaje odpowiedzialności prawnej:

-odpowiedzialność karna – (tylko osoba fizyczna) odpowiada się tylko za własne czyny

-odpowiedzialność cywilna – każda szkoda komuś wyrządzona powinna być naprawiona o ile prawo czyni kogoś za szkodę odpowiedzialnym. Charakteryzuje się tym, że może być ponoszona przez osoby fizyczne i osoby prawne i może być odpowiedzialnością solidarną. Dzieli się na  deliktową (za szkody powstałe wskutek czynów niedozwolonych)  i  kontraktową  (z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania).

-odpowiedzialność służbowa – ponoszona przez pracowników wobec pracodawcy z powodu naruszenia obowiązków związanych z wykonywanymi czynnościami służbowymi

-odpowiedzialność parlamentarna – odpowiedzialność za polityczny kierunek sprawowania urzędu i poszczególne podejmowane akty oraz decyzje. Jest indywidualne lub solidarna.

-odpowiedzialność konstytucyjna – odpowiedzialność osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie za naruszenie prawa. To odpowiedzialność karno-sądowa i indywidualna.

KONIEC :)