Genetyka a etyka

Genetyka to nauka o dziedziczeniu cech. Jednakże w niektórych kwestiach bywa nieetyczna. Etyka to dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i na ich podstawie tworzenie zasad moralnych.
Termin inżynieria genetyczna to celowa ingerencja w organizm, która polega na wprowadzeniu do genomu żywego organizmu nowych informacji genetycznych, czyli przenoszeniu genów z jednego organizmu do innego, bądź na zmodyfikowaniu genomu poprzez izolowanie lub eliminację kodu genetycznego . W wyniku tego typu zabiegów organizm ulega modyfikacji, przybierając cechy zgodne z oczekiwaniami; zmianom ulegają właściwości fizyczne (np.: rozmiar, masa, wygląd, kolor, itp.) lub fizjologiczne (np.: procesów wzrostu i starzenia się, odporności, itp.).

Inżynieria genetyczna może przynieść człowiekowi wiele korzyści, ale wiąże się z nią tak samo dużo zagrożeń.

Genetyczne modyfikowanie żywności spowodowało, że wiele odmian zbóż i innych roślin spożywczych w wyniku zmian genetycznych uzyskało odporność na choroby, oraz zwiększyło wydajność plonów. Inżynieria genetyczna umożliwiła wytworzenie wielu substancji chemicznych w postaci np. szczepionek i innych preparatów stosowanych w hodowli zwierząt i przetwórstwie spożywczym . Jednak nie ma dowodów potwierdzających, że spożywanie zmodyfikowanej żywności nie wpłynie na funkcjonowanie organizmu człowieka i nie wywoła nieprzewidywalnych schorzeń.

Szczególnym polem zainteresowania inżynierii genetycznej jest jednak medycyna; tutaj też budzi ona najwięcej kontrowersji z powodu przedmiotu swoich badań i zabiegów, którym jest człowiek. W medycynie inżynieria genetyczna ułatwia przeprowadzanie diagnozy, dzięki której można wykrywać we wczesnym stadium uszkodzenia i inne wady występujące u dziecka w stadium  prenatalnym. Badania pomagają określić, czy dziecko będzie zdrowe, ale pojawia się problem etyczny dotyczący tego, czy matka podejmie decyzję o urodzeniu chorego dziecka, czy też postanowi je usunąć.

 W medycynie rysują się dwie perspektywy zastosowania klonowania, które określane są mianem klonowania terapeutycznego i reprodukcyjnego. Pierwsze z nich ma być użyteczne w procesie leczenia chorób, które dzisiaj są poza zasięgiem dotychczas stosowanych metod, głownie w transplantologii i leczeniu bezpłodności u mężczyzn. Klonowanie reprodukcyjne - zarówno w przypadku zwierząt jak i ludzi - polegałoby na powielaniu identycznych osobników, które w wyniku doboru najlepszego materiału genetycznego stanowiłyby możliwie najlepsze okazy swojego gatunku lub przeciwnie, mogłyby zostać zmodyfikowane w taki sposób, że stanowiłyby zupełnie odmienne, niespotykane dotychczas w przyrodzie osobniki.

Inżynieria genetyczna może w przyszłości walnie przyczynić się do wyeliminowania wielu chorób poprzez tzw. terapię genową. Polega to na wprowadzeniu do komórek narządów nowych genów, które zastąpiłyby geny wadliwe, odpowiedzialne za dane schorzenie lub w inny sposób wzmocniły i uodporniły organizm na chorobę. Jest to szczególnie istotne w przypadku takich schorzeń jak nowotwory, cukrzyca, wrodzone choroby metabolizmu w tym otyłości, hemofilii, choroby Parkinsona, Alzheimera, AIDS, zespołu Downa, itd.

Opanowanie techniki manipulacji genami może spowodować rozszerzenie zakresu jej stosowania poza przypadki konieczne z punktu widzenia medycznego. Może np. pojawić się zupełnie komercyjne zapotrzebowanie na wprowadzanie dodatkowych genów, niosących cechy uważane za pożądane, a odpowiedzialne zarówno za kondycję fizyczną jak i intelektualną człowieka. W związku z problemami natury etycznej jak i trudnościami technologicznymi, na razie nie mówi się o tego typu zabiegach otwarcie; jednak ich wykorzystywanie w hodowli zwierząt pokazuje jak wielkie korzyści może przynosi to społeczeństwu i jego gospodarce. W związku z tym nie można wykluczyć zastosowania w przyszłości chirurgii genowej w celu projektowania "dzieci na zamówienie", dla szczególnie bogatych rodziców

Istnieją też obawy, że wojsko może wykorzystywać inżynierię genetyczną, w tym klonowanie, do produkcji super-żołnierzy. Ludzie o specjalnie zmodyfikowanym materiale genetycznym, o zwiększonej odporności organizmu na trudy walki i uszkodzenia ciała, a przede wszystkim bezwzględnie posłuszni i odważni do szaleństwa. Taka wizja bardziej przypomina film fantastyczny, niż realną rzeczywistość, ale pamiętać musimy, że większość wynalazków ludzkiej techniki bardzo szybko znajdowało swoje zastosowanie w sferze militarnej.

Pierwszym z zagrożeń natury biologicznej, czyli takich, które zagrażają egzystencji gatunku ludzkiego lub ją deformują, jest próba takich transferów genomów, że doprowadzi to do stworzenia zupełnie nowego organizmu o trudnych do wyobrażenia sobie dzisiaj właściwościach. Celem inżynierii genetycznej jest terapia, kiedy jednak naukowcy wkroczyli na pewien szlak, trudno im będzie wyznaczyć granice, których przekraczać nie powinni.

Pobieżny przegląd zagadnień inżynierii genetycznej, klonowania i możliwości, które niosą one dla medycyny, oraz innych dziedzin ważnych dla egzystencji człowieka, ukazuje wyraźne korzyści dla ludzkości.

Realne zagrożenia wynikające z moralnej ułomności człowieka, który nawet najlepszą rzecz jest w stanie wykorzystać do czynienia zła, muszą być eliminowane poprzez ograniczenie badań genetycznych do sfery cywilnej i międzynarodową kontrolę nad ośrodkami badań.

Trudno zająć zdecydowane stanowisko i jednoznacznie potępiać lub popierać inżynierię genetyczną. Każdy człowiek sam musi ocenić, czy dane działanie jest zgodne z jego normami etycznymi.