WYŻSZA SZKOŁA EDUKACJI ZDROWOTNEJ I NAUK SPOŁECZNYCH W ŁODZI

Wspieranie zatrudnienia oraz rehabilitacja osób niepełnosprawnych - organizacja i podstawy prawne

Temat: Sytuacja kryzysowa w obliczu bezrobocia

Kryzys - termin pochodzący z greckiego "krisis" i oznaczający, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. Kryzys poszerza znaczenie o takie cechy, jak nagłość, urazowość
i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych.

Ludzkość od początków swego istnienia ma do czynienia z sytuacjami kryzysowymi. Są one wywoływane zdarzeniami losowymi, niepowodzeniami osobistymi oraz porażkami życiowymi. Życie każdego człowieka naznaczone jest ciągłymi zmianami w następstwie krytycznych wydarzeń. Żyjemy w otoczeniu,
w środowisku niepewnym, gdzie obok wartości pozytywnych następują również
i negatywne, powodujące stan wewnętrznej nierównowagi.

Zachowań człowieka nie można w pełni kontrolować i przewidzieć. Nie można też w pełni przewidzieć działania sił przyrody. Możemy jednak ograniczać sytuacje wywołujące kryzys oraz minimalizować skutki. Jednakże nie da się ich wyeliminować do końca. Kryzys jest zjawiskiem szczególnym, występującym w ramach ogólnego, czasami bardzo długiego procesu zmian występujących wokół nas¹.

Człowiek w swoim życiu staje w obliczu licznych sytuacji kryzysowych. Jedną z nich jest bezrobocie. Praca jest ważnym elementem naszego życia, dzięki której zaspakajamy wiele naszych potrzeb. Dostarczając korzyści finansowych, zapewnia nam podstawowe potrzeby fizjologiczne oraz poczucie bezpieczeństwa. Kontakty ze współpracownikami zaspakajają potrzebę przynależności. W pracy mamy możliwość realizowania również potrzeb uznania i samorealizacji.

W ciągu ostatnich kilku lat cały świat został dotknięty kryzysem ekonomicznym. Firmy aby utrzymać się na rynku szukały kół ratunkowych. Najczęściej jednym z nich były zwolnienia pracowników. Zwolnienia kadrowe są najbardziej bolesnym narzędziem oszczędności w firmie, gdyż pozbawiają pracowników środków do życia. Nikt z nas nie jest przygotowany na sytuacje kryzysowe. Traumatyczne zdarzenia spadają na nas z zaskoczenia, powodując szok
i uraz psychiczny. Człowiek kieruje się wówczas instynktem samozachowawczym. Może objawiać się to paraliżującym strachem, rozpaczą, poczuciem bezradności
i brakiem umiejętności podjęcia jakiegokolwiek działania. Może być również chęcią wydostania się z opresji przez poszukiwanie drogi, która wybawi go z tej sytuacji. Wszystko zależy od emocji, jakie zostaną wyzwolone podczas i po zaistniałym zdarzeniu².

Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest osoba poszukująca zatrudnienia, która:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Długotrwałe bezrobocie to pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy. Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa. Osoby bezrobotne i pracujące są określane jako aktywne zawodowo i przeciwstawiane biernym zawodowo³.

Ludzie, którzy stracili pracę są narażeni na stres porównywalny do stresu, jaki towarzyszy stracie osoby bliskiej, na skutek śmierci. Posiadanie pracy daje bardzo duże poczucie bezpieczeństwa i jest wpisane w życie każdego człowieka. Osoby bez pracy czują, że dotknęła ich wielka porażka. Trudno jest im zdobyć się na myślenie pozbawione negatywnych emocji. Oceniają sytuację nieobiektywnie. Potrzebny jest czas i zdrowy rozsądek, a także pomoc osób, które posiadają wiedzę i doświadczenie.

Najlepiej skorzystać z usług profesjonalistów, którzy znają rynek pracy i ocenią co należy zrobić, aby powrócić na ścieżkę kariery zawodowej. Pomocni na pewno będą doradcy zawodowi lub firmy konsultingowe. Warto porozmawiać ze znajomymi, których spotkała w życiu podobna sytuacja. Podpowiedzą bazując na swoim doświadczeniu jak postępować dalej. Bardzo ważną sprawą jest to, aby nie zamykać się ze swoim problemem, a co najważniejsze, nie wstydzić się prosić o pomoc innych. Ludzie, którzy stracili pracę często czują się gorzej w towarzystwie tych, którzy pracę mają. Unikają spotkań i pytań związanych z karierą zawodową⁴.

Osoby, które chcą pracować i znajdują zatrudnienie po zwolnieniu z pracy są wartościowymi pracownikami, gdyż cenią swoje nowe miejsce pracy, są pełne entuzjazmu i energii. Czują się docenione i bezpieczne. Wnoszą wypracowane doświadczenie, świeżą wiedzę, kreatywność i chęć spełnienia zawodowego.
A przynależność do grupy społeczności pracującej powoduje, że są lojalnymi pracownikami wobec nowego pracodawcy⁵.

Okres bez pracy jest bardzo ciężki dla bezrobotnego i jego rodziny. Na początku na dalszy rozwój i chęć poszukiwania pracy wpływają emocje. Dlatego motywacja jest bardzo ważną metodą wsparcia osoby bezrobotnej.

Utrata pracy wiąże się ze znacznymi zmianami w naszym życiu dlatego warto zapoznać się z psychologicznymi etapami bezrobocia. Świadomość ich pomoże osobie bezrobotnej i jego rodzinie lepiej zrozumieć możliwe zmiany w nim zachodzące⁶:

1. Faza szoku

Pierwszym etapem związanym z utratą pracy jest szok. Osoba w tej fazie może odczuwać poczucie klęski, krzywdy, upokorzenia, lęk przed przyszłością, przygnębienie. Najczęstszą reakcją na szok jest złość, agresja i stany lękowe. Odczuwane przez bezrobotnego napięcie związane z utratą pracy może być przenoszone na najbliższe osoby z jego otoczenia. Faza szoku trwa do trzech miesięcy.

1. Faza pseudooptymizmu

Na tym etapie osoba bezrobotna zauważa pozytywne skutki bezrobocia
i doświadcza poprawy stanu psychicznego. Sytuację utraty pracy postrzega jako przejściową i ma poczucie, że wszystko będzie dobrze. W tej fazie osoba bezrobotna jest aktywna i intensywnie szuka pracy.

1. Faza pesymizmu

W tej fazie znajdują się osoby, które pomimo poszukiwań nie znajdują pracy. W wyniku tego doświadczają poczucia zagrożenia, pesymizmu i rezygnacji. Osoba bezrobotna może być sfrustrowana, rozczarowana oraz doświadczać stanów lękowych.

1. Faza fatalizmu

Okres bezrobocia powyżej roku powoduje wkroczenie w fazę fatalizmu. Na tym etapie osoba bezrobotna doświadcza poczucia beznadziei swojej sytuacji i sądzi, że nie jest w stanie znaleźć pracy. W konsekwencji może zacząć izolować się od społeczeństwa, zredukować swoje oczekiwania życiowe oraz zainteresowania. Faza fatalizmu jest destrukcyjna dla psychiki człowieka.

Jak poinformował Główny Urząd Statystyczny, w lutym 2011 r. w porównaniu do stycznia br. odnotowano wzrost liczby bezrobotnych i stopy bezrobocia. Natomiast w stosunku do analogicznego okresu ub. roku nastąpił wzrost liczby bezrobotnych,
a stopa bezrobocia utrzymała się na tym samym poziomie. Mniejsza niż przed miesiącem i przed rokiem była liczba bezrobotnych nowo zarejestrowanych. Natomiast więcej osób niż w styczniu 2011 r. ale mniej niż w lutym 2010 roku wyrejestrowano z urzędów pracy. W końcu lutego 2011 roku urzędy pracy dysponowały większą liczbą ofert pracy niż w styczniu 2011 r., ale mniejszą niż
w lutym 2010 roku⁷.

Osobiście zgadzam się z teorią, że utrata pracy nie jest porażką. Jest szansą na złapanie oddechu, sił oraz wiedzy w dalszym rozwoju kariery zawodowej. Jest motywacją do lepszego zarządzania sobą w czasie. Jest unikalnym doświadczeniem zarządzania sobą w sytuacji kryzysowej. Jest w końcu próbą sił fizycznych
i psychicznych dla osoby, która tego doświadczyła, dzięki czemu na nowej drodze kariery zawodowej staje się ona zwycięzcą, a nie pokonanym.

---

1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kryzys_(definicje)↩

2. http://magazyntuiteraz.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=144:utrata-pracy-w-obliczu-kryzysu&catid=43:praca-i-biznes&Itemid=94↩

3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie↩

4. Tamże.↩

5. Tamże.↩

6. http://www.pokonajkryzys.org.pl/utratalubkryzys/etapybezrobocia↩

7. http://www.egospodarka.pl/63662,Bezrobocie-w-Polsce-II-2011,1,39,1.html↩