Notatka z tekstu źródłowego

Zapis bibliograficzny: A. Kłoskowska, Kultura trzech układów, rozdział X

Problematyka:

1. Układy kultury

2. Rodzaje układów kultury:

1. Pierwotny

2. Zinstytucjonalizowany

3. Środków masowego komunikowania

Argumentacja:

Ad.1.

Układy kultury - funkcjonowały one w ramach dawnych społeczności lokalnych i też częściowo funkcjonują współcześnie w pozostałościach kultury ludowej w kręgu bliskich sobie osób, w rodzinach, zakładach pracy, pozostałościach życia sąsiedzkiego.

Ad.2.

1. Pierwotny nazywa się tak, ponieważ:

   1. jest najstarszy (od początków ludzkości);

   2. opiera się na pierwotnych bezpośrednich formach kontaktów między ludźmi.

Cechy:

• w układzie tym występuje przechodniość ról nadawcy i odbiorcy

• jednakowymi kompetencjami kulturowymi wszystkich podmiotów, które zazwyczaj nie maja żadnych trudności w rozumieniu znaczeń słów, gestów, mimiki, jak też znaczeń innych wytworów kulturowych: malowideł, rzeźb, rytuałów, obrzędów itp.;

• brakiem rozgraniczenia dziedzin kultury, które to rozgraniczenie jest nieważne, bowiem funkcjonowanie w tym układzie jest kulturowo bezrefleksyjne

• brakiem sformalizowania i spontanicznością, które można w tym przypadku uznać za pierwotne warunki kulturowego funkcjonowania człowieka

• kolejną ważną cechą tego układu są jednakowe kompetencje oraz brak zainteresowania twórcą i procesem twórczym

• zakotwiczeniem w danej chwili, w teraźniejszości, które jest warunkiem wspomnianej wcześniej spontaniczności

• poczuciem autarkii i izolacji od innych społeczności i ich kultur (inna rzecz, że dzisiaj owo poczucie niezależności i odrębności jest względne)

• układ ten związany jest z mową i rozmową oraz bezpośrednią komunikacją niewerbalną, którym towarzyszyć mogą pewne działania artystyczne (śpiew, gra, taniec).

1. Zinstytucjonalizowany – muzea, teatry, filharmonie, domy kultury, galerie sztuki to przejaw tego układu.

Cechy:

• powstawał on stopniowo w wyniku przekształcania się, czyli formalizowania i upublicznienia pierwotnego układu,

• powstaje on w wyniku celowego organizowania poprzez już istniejące instytucje państwowe lub religijne

- silne sformalizowanie

• nadawca i odbiorca występuje w określonym i uregulowanych społecznie rolach. Każda instytucja wymaga właściwych sobie zachowań

• nieprzechodniość ról nadawcy i odbiorcy

• stałość i profesjonalizacja ról nadawcy, czyli fakt, iż role te nie są przypadkowo i incydentnie wykonywane, oraz że są one dla wykonawcy źródłem zarobkowania

• przechodniość i incydentalność roli odbiorcy, czyli fakt, iż jego bywanie w instytucjach może być przypadkowe, dorywcze.

Pozytywne strony instytucji :

- profesjonalizm działania;

- stałość i ciągłość działania;

- publiczny, demokratyczny dostęp (niezależnie od barier psychologiczno – społecznych).

Negatywne :

- dominacja środków działania nad celami;

- biurokratyzacja, w tym hierarchiczność, wyobcowanie w stosunku do widzów oraz papierkowość (dokumenty są bardzo istotne)

- są one z zewnątrz inspirowane, zasilane i konstruowane.

1. Układ środków masowego komunikowania

• oddziaływanie na odległość ośrodków ponadlokalnych (stacji nadawczych, radia, TV itd.)

• narasta on stopniowo począwszy od wynalezienia druku w połowie XV w.

• zaczął się rozwijać wraz z wynalezieniem radia na przełomie XIX i XX wieku, oraz TV, która laboratoryjnie funkcjonowała już w latach 30 XX wieku a rozpowszechniła się po II wojnie światowej.

Cechy:

• układ silnie zinstytucjonalizowany, scentralizowany i stechnicyzowany po stronie przekazu. Po stronie odbioru jest on swoistym powrotem do spontaniczności i braku sformalizowania podobnego do układu pierwotnego

• po stronie odbioru poczucie swobody, inicjowanie przebiegu i zaprzestanie kontaktu

• pośredniość kontaktu (obecność urządzeń nadawczych, przekaźnikowych i odbiorczych) a także jednostronność przekazu w wyniku ograniczonej reakcji zwrotnej odbiory. Układ ten więc cechuje się biernym odbiorem i brakiem dyskursu między nadawcą a odbiorcą

• obecnie jest to układ dominujący.