WSPÓŁCZESNE PROBLEMY PSYCHOLOGII

Prof. B. Krzywosz – Rynkiewicz

Wykłady WE

Katedra Psychologii UWM

p. 114, ul. Prawocheńskiego 13

www.beatakrzywoszrynkiewicz.pl

[e-mail]

[e-mail]

Dyżury:

Poniedziałek 13.15 – 14.45

Egzamin: 18.06.2012

Poniedziałek 9.00 – 12.00

Egzamin testowy, pytania otwarte, 51% na zaliczenie

20.02.2012 (wykład)

ZAGADNIENIA WYKŁADOWE:

1. Psychologia w służbie praktyki nauczycielskiej.

Dyscyplina w kierowaniu klasą (2)

• Dyscyplina i zakłócające zachowania – wyniki badań

• Utrzymywanie dyscypliny poprzez zarządzanie środowiskiem klasowym

• Psychologia zarządzania procesem uczenia się – classroom management

• Problemy dyscyplinarne a wiek

• Utrzymywanie dyscypliny poprzez rozwiązywanie problemów

• Utrzymywanie dyscypliny poprzez usuwanie reguł

Psychologia odpowiedzialności (1)

• Teorie psychologiczne a odpowiedzialność

• Model odpowiedzialności podmiotowej

• Czy dzieci przejawiają gotowość do podmiotowej odpowiedzialności

• Czynniki kształtowania odpowiedzialności

1. Psychologia w służbie nauczycielskiej

Psychologia osobowości – typologie

• Różnorodność i jej wymiary

Introwersja – ekstrawersja

Myślenie – uczucia

• Typologie osobowości Junga

• Charakterystyka typów

• Style działania w zespole

• Specyfika komunikacji

• Działanie w stresie

Typologia w praktyce edukacyjnej

Psychologia szczęścia (1)

• Znaczenie szczęścia

• Kierat hedonizmu

• 3 ścieżki życia pełnego, życie przyjemne, pożyteczne, sensowne

• Satysfakcja z życia a cechy osobowości

1. Psychologia w służbie zmian społecznych

Śmierć polityki czy nowe wyzwanie dla obywatelstwa (2)

• Kryzys polityki – odwrót od partycypacji obywatelskiej

• Kim jest współczesny obywatel: nowe koncepcje obywatelstwa i obywatelskiej partycypacji

Zanikanie dzieciństwa (2)

• Czym jest dzieciństwo

• Zmiany dzieciństwa

  • Doroślenie dzieci

  • Partnerstwo – społeczeństwo równości

  • Dziecinnienie dorosłych

• Edukacja

Psychologiczny i społeczny obraz współczesnej młodzieży: Młodzi 2011 (3)

1. Jacy są młodzi: sprawy w życiu ważne, aspiracje, oczekiwania

2. Edukacja i nowe wyzwania

3. Praca i wchodzenie na rynek pracy

4. Obszary wspólnotowości i intymności: małżeństwo, rodzina, wybory alternatywne

5. Konsumpcja, czas wolny, media: obszary manifestacji statutu i kreacji własnego Ja.

6. Młode pokolenie i nowy ustrój: poglądy postawy i obecność w publicznej sferze życia.

7. Zdrowie i zachowania ryzykowne młodzieży.

8. Młodzi i spójność społeczna.

27.02.2012 (wykład)

TYPOLOGIE OSOBOWOŚCI: ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE

Różnorodność i jej wymiary

Introwersja / ekstrawersja

„Inni ludzie to piekło…”

(Satre)

Inni ludzie to niebo”

Pan który jedzie rowerem na jeziorem i wiezie ze sobą kankę mleka na wózku. Rozmawia przez telefon komórkowy.

Orientacje:

Ekstrawersja / Introwersja

„Ekstrawertyk nastawiony jest bardziej na zewnątrz, kieruje się uznawanym przez kolektyw normami, zgodnymi z duchem czasu, itd., natomiast zachowanie introwertyka określane jest głownie przez czynniki subiektywne”.

INTROWERTYK	EKSTRAWERTYK
Cichy Obserwujący Analizujący Chroniący prywatność Z dystansem Ostrożny Refleksyjny Głęboki	Rozmowny Zaangażowany Wesoły Ostentacyjny Wygadany Śmiały Aktywny Otwarty

OBSZAR KIEROWANIA EMOCJI

INTROWERTYK	EKSTRAWERTYK
Unika ryzyka (ryzyko go rozbija) Nieśmiały (jest głęboki i refleksyjny) Dopasowuje się (są uważni w wyrażaniu opinii, nie lubią wchodzić w konfrontację) Zadaje pytania (skłonność do opowiadania) Współpracuje Powolny w ruchach Ostrożny w prezentacji opinii (nie znosi podejmować pochopnie decyzji) Wspiera pomysły (każdy pomysł musi być przerobiony) Niezdecydowany (długo podejmuje decyzje) Nie śpieszy się (napięcie powoduje u niego niepewność) Niebezpośredni	Akceptuje ryzyko (ryzyko go mobilizuje) Śmiały (widzi rzeczywistość bardziej powierzchownie, ma mniej oporów) Przeciwstawia się (są bardziej prowokacyjni, lubią wchodzić w konfrontację) Opowiada (skłonność do drążenia) Współzawodniczy Szybki w ruchach Pewny swoich opinii (dręczy go długie niepodejmowanie decyzji) Inicjuje pomysły Zdecydowany Śpieszy się Bezpośredni (nie mają problemu, aby mówić o sobie)

05-03-2012 (wykład)

FUNKCJE RACJONALNE

MYŚLENIE – UCZUCIA

Myślenie- formalny, bezstronny, konkurujący, przedmiotowy, obiektywny, poprawny, potrzebuje danych, faktów, podchodzi do wszystkiego logicznie.

Obie te funkcje (przyp. Myślenie i uczucia) są określane jako racjonalne, ponieważ obie posługują się wartościowaniem, myślenie ocenia przez poznanie z punktu widzenia: prawdziwe-fałszywe, a uczucia za pośrednictwem emocji z punktu widzenia: przyjemne- nieprzyjemne (Jolande Jacobi 1940).

Uczucia- nieformalny, rozważający, troskliwy, podmiotowy, zaangażowany, zgodny, elastyczni, potrzebuje opinii, przeczuć.

Obszar podejmowania decyzji oraz dokonywania ocen

Myślenie	Uczucia
Formalny Oparty na faktach Oficjalny Kieruje się logiką Ostrożny w kontakcie Skromne ruchy ciała Zdyscyplinowany Samodzielny pracownik Skoncentrowany na celach (ważne jest dla niego, aby jego wypowiedź była przejrzysta, ważne jest dla niego czy słuchacz go zrozumiał, mniejsze branie rzeczy do siebie)	Nieformalny Zorientowany na uczucia Luźny (swobodny) Przejawia inicjatywę Otwarty w kontakcie Płynne ruchy ciała Spontaniczny (elastyczny) Lubi pracę zespołową Skoncentrowany na wpływie (ważne jest dla niego wrażenie innych, ważne jest czy ludzie go polubią, większa skłonność brania rzeczy do siebie)

Myślenie

Analityk Wódź

Introwertyk Ekstrawertyk

Przyjaciel Entuzjasta

Uczucia

Analityk

Introwersja i myślenie

Koncentracja na zadaniach, spokój, opanowanie w sytuacjach stresowych, obiektywny i rozważający, ma uporządkowane notatki, niezbyt refleksyjny, poprawny, uporządkowany, racjonalny, musi zrozumieć, ma ułożony, uporządkowany pokój, spina się jak rzeczy idą źle, wytłumaczy, receptory nastawione na błąd (perfekcjonista), musi mieć rozpisany pomysł.

Przyjaciel

Introwersja i uczucia

Głębokość, refleksja, harmonia, konsensus, nastawiony na relacje, uczucia, czujący się dobrze z innymi ludźmi, dba o kontakty, ciepły, łagodny przyjaciel, receptory wrażliwe na wartości, mało skonfliktowany, ma czas wszystkich wysłuchać, nastawiony na innych, ma problem z podejmowaniem decyzji, empatyczny, problem z asertywnością, wysłucha, wrażliwy na dobrostan psychiczny.

Entuzjasta

Ekstrawersja i uczucia

Towarzyskość, przebywanie w grupie, troska o innych, orientacja na działanie i zabawę, receptory nastawione na optymizm i kreację, pierwszy integruje grupę, innowacyjny, pełny pomysłów, mają wielowątkowe mówienie i notatki, ma słomiany zapał, pociesza.

Wódz- lider

Osoba aktywna, pracowita, zdyscyplinowana, receptory nastawione na efektywność i skuteczność, odnajduje się w sytuacjach trudnych, wysoka aktywność, praca z innymi, logika, koncentracja na faktach, łatwo podejmuje decyzje, ważne jest dobro wyższe, nie człowiek, szybko przystępuje do działania, wady: potrafi powiedzieć, że dość sentymentów, bieżmy się do pracy, inni mogą mówić, że jest mało podmiotowy, bezwzględny. Umie wziąć się w garść, ma program działania (radzi jak działać, co robić), według niego ten jest profesjonalny, kto przychodzi z rozwiązaniami problemów.

Jung – ludzie nie występują w jednym typie (są multi), czyli mają konfigurację 4 tych typów. Zależy to od:

• Wrodzonych predyspozycji

• Pełnionej roli

Któryś z tych typów jest pierwotny, a reszta może się rozwijać (lepiej rozwija się typ, który jest bliższy pierwotnemu, gorzej do niego przeciwny). Istnieje dominujący styl działania. Z wiekiem mogą się zmieniać proporcje występowania tych typów.

12-03-2012 (wykład)

Analityk- ostrożny, obiektywny, odosobniony.

Przyjaciel- wyciszony, spokojny, łagodzący konflikty.

Entuzjasta- optymistyczny, ruchliwy, podnoszący na duchu, pogodny.

Wódz- stanowczy, odważny, asertywny, wymagający.

Analityk- jak go widzą inni?

• chłodny

• odległy

• konserwatywnie ubrany

• nie ujawniający uczuć

• logiczny

• wolno reagujący

• spokojny, z rezerwą

• formalny

• myśliciel

• zorganizowany

• krytyczny

Ogólne potrzeby:

• analityk chce mieć rację

• potrzebuje i wymaga zorganizowania i rzetelności

Unika:

• życia towarzyskiego

• bezpośredniej konfrontacji

• błędów

• zaangażowania (emocjonalnego) i bycia pod presją

• nie lubi okazywać uczuć

Wódz- jak go widzą inni?

• zainteresowany pracą

• niecierpliwy

• uparty

• lubi fakty

• twardy

• ryzykant

• zdyscyplinowany

• doprowadza sprawy szybko do końca

• nie przemawiają do niego uczucia

Ogólne potrzeby:

• wódz chce wyników, wydajności i władzy

• wódz potrzebuje i wymaga zwięzłości i kontroli nad sytuacją

Unika:

• bezczynności

• uzewnętrzniania uczuć

• zbyt wielu szczegółów

Przyjaciel- jak go widzą inni?

• przyjacielski, prawdziwie miły

• skłonny do kompromisów

• dyplomatyczny

• spokojnie mówiący, uważny

• cichy (słuchacz oddający przestrzeń innym)

• gracz zespołowy

• spokojny, cierpliwy

Ogólne potrzeby:

• przyjaciel chce akceptacji i poszukuje potwierdzenia

• przyjaciel chce i próbuje budować związki oparte na zaufaniu

Unika:

• konfliktu

• niewygodnych sytuacji

• zmian

• ryzyka bycia pod presją

Entuzjasta- jak go widzą inni?

• ekspansywny

• ciepły, troskliwy

• głośny

• impulsywny

• nieformalny

• dramatyczny

• szybki

• entuzjastyczny

Ogólne potrzeby:

• entuzjasta lubi być widoczny i szuka sposobu na bycie rozpoznawanym

• potrzebuje i wymaga kreatywności i zaangażowania

Unika:

• rutyny

• izolacji

• szczegółów zabierających czas

W SKRÓCIE!

Analityk- zróbmy to poprawnie

Wódz- zróbmy to teraz

Przyjaciel- zróbmy to harmonijnie

Entuzjasta- zróbmy to razem

	Analityk	Wódz	Entuzjasta	Przyjaciel
Ukierunkowanie	Szczegóły	Rezultaty	Pomysły	Ludzie
chce	Mieć rację	skuteczności	Być widocznym	akceptacji
Większość czasu poświęca na	Organizowanie	Kontrolowanie	Zaangażowanie	Osiąganie zaufania
Wymagania komunikacyjne	Rzetelność	Zwięzłość	Kreatywność	Korzyści
Unika	Życia towarzyskiego	Bezczynności	Rutyny	Zmian i konfliktów

ZALETY TYPÓW OSOBOWOŚCI:

Analityk: technicznie kompetentny niezwykle pomocny myśliciel ma dobre pomysły przedstawia dane konsekwentnie planuje i organizuje posiada wiedzę	Wódz: zdecydowany aktywny niezależny podejmuje ryzyko ma silną wolę jest liderem lubi pracować sam wydajny
Przyjaciel: dobry słuchacz dopasowuje się do grupy zainteresowany innymi wywiera niewielką presję na innych lubi wspierać dobre kontakty z innymi lubi służyć innym	Entuzjasta: pomysłowy, twórczy porusza się i działa szybko lubi współzawodnictwo doskonale radzi sobie z ludźmi uwielbia motywować, stymulować odkrywa nowe idee entuzjastyczny

Wady typów osobowości

Analityk: krytyczny niezdecydowany, powolny zbyt skupiony słabo się komunikuje nadmiernie analizuje może wydawać się odległy może nie podejmować koniecznego ryzyka	Wódz: niecierpliwy gwałtowny, surowy nie słucha dominuje, twardy komunikuje się w jedną stronę może wydawać się niewrażliwy może postępować zbyt szybko

Przyjaciel: odporny na zmiany powolny w reakcji nadwrażliwy zależny, niepewny unika bycia bezpośrednim niektórzy okazują, że nie lubią współzawodnictwa	Entuzjasta: pobudliwy niezdyscyplinowany zapatrzony w siebie niektórzy nie planują swoich działań niektórzy niedostrzeganą ważnych szczegółów

Komunikacja

Analityk: podejście i komunikowanie się

Zdecydowanie tak:

• bądź wnikliwy i dobrze przygotowany

• przedstawiaj sprawy na piśmie

• pozwól mi rozważać szczegóły

Zdecydowanie nie:

• podchodź zbyt blisko ani nie dotykaj

• lekceważ ważnych kwestii

• zmieniaj mojego sposobu działania bez uprzedzenia

Przyjaciel: podejście i komunikowanie się

Zdecydowanie tak:

• bądź cierpliwy i wspierający

• zwolnij i dostosuj się do mojego tempa

• proś o opinie i daj czas na odpowiedź

Zdecydowanie nie:

• wykorzystuj mojej dobroci

• ponaglaj do podejmowania decyzji

• zaskakuj w ostatniej chwili

Entuzjasta: podejście i komunikowanie się

Zdecydowanie tak:

• bądź przyjacielski i towarzyski

• bądź entuzjastyczny i wesoły

• bądź otwarty i elastyczny

Zdecydowanie nie:

• zanudzaj mnie detalami

• męcz mnie rutyną

• wymagaj abym pracował w samotności

Wódz: podejście i komunikowanie się

Zdecydowanie tak:

• bądź bezpośredni i przechodź do sedna

• koncentruj się na celach i efektach

• mów szybko, jasno, krótko

Zdecydowanie nie:

• wahaj się

• koncentruj się na uczuciach

• próbuj uzyskać przewagi

Zachowania w stresie

Analityk

Przyczyny stresu:

• brak informacji, struktury, logiki

• niska jakość pracy

• strata czasu, ponaglanie

Oznaki stresu:

• kwestionowanie, działanie z premedytacją

• czepianie się

• zamknięcie się w sobie, opór

Lekarstwo na stres:

• poszukiwanie u nich bieżących informacji zwrotnych

• wsparcie emocjonalne i informacyjne

• powrót do początku i wnikliwa analiza

Przyjaciel

Przyczyny stresu:

• niesprawiedliwe, bezosobowe podejście do ludzi

• pogwałcenie wartości

• wywieranie presji

Oznaki stresu:

• wycofanie się, poczucie zranienia

• bezosobowość, opór, wydawanie sądów

• upór i nieostrożność

Lekarstwo na stres:

• osobisty kontakt- dla odbudowania zaufania

• szczerość i zrozumienie

• odłożenie danego zadania na później

Entuzjasta:

Przyczyny stresu:

• ograniczenie elastyczności

• mniej zabawy, interakcji

• brak akceptacji ze strony otoczenia

Oznaki stresu:

• nadmierna aktywność

• wydawanie sądów z góry

• kłótliwość

Lekarstwo na stres:

• swoboda manewrowania

• zachowanie twarzy

• zainteresowanie czymś całkiem nowym, odmiennym

Wódz

Przyczyny stresu:

• brak koncentracji

• niezdecydowanie

• utrata kontroli

Oznaki stresu:

• agresja

• niecierpliwość

• irytacja, żądania

Lekarstwo na stres:

• podjęcie szybkich działań

• podejmowanie decyzji

• pozycja kontroli

Możliwe przyczyny stresu

Analityk- brak przygotowania

Wódz- utrata kontroli

Przyjaciel- deprecjonowanie wartości

Entuzjasta- wyłączanie

racjonalny

Analityk Wódz

Stosuje uniki, czyli w stresie wycofuje się Przejmuje rozmowę, czyli w stresie staje się

nachalna

introwertycy ekstrawertycy

Przyjaciel Entuzjasta

Dostosowuje się, czyli w stresie rezygnuje Atakuje, czyli w stresie może zaatakować

lub poddaje się personalnie

emocjonalny

Strategie eliminowania zachowań w stresie

Introwersja Reakcje pojednawcze	Ekstrawersja Reakcja przekonywująca
zadawaj pytania zachęć do wyrażenia prawdziwych myśli okaż zrozumienie i troskę przyjmij punkt widzenia	słuchaj ich uważnie nie przerywaj wysłuchaj ich złości i frustracji cierpliwie nie odpowiadaj agresywnie

WYKŁAD V

19.03.12 r.

Dyscyplina w kierowaniu klasą.

Dyscyplina w oczach nauczycieli

Dyscyplina najczęściej:

• przestrzeganie reguł 70,5 %

• podporządkowanie się nauczycielowi 49,2%

• szacunek ucznia do nauczyciela 21,3%

• szacunek ucznia dla ucznia 19,7%

Dyscyplina najrzadziej:

• sprawiedliwość nauczyciela 0,8%

• wzajemne zaufanie 2,5%

• szacunek nauczyciela dla ucznia 4,9%

Dyscyplina- kategorie związane z nauczaniem:

• aktywność na lekcji 9,0%

• uzyskiwanie dobrych ocen 3,0%

• odrabianie prac i obowiązkowość 10,7%

• uczestnictwo na lekcji 8,2%

Nauczyciele uważają, że dyscyplina jest instrumentem porządku. Z badań wynika, że w szkole nauczyciel słabo kształtuje samodyscyplinę ucznia. Dostrzega się reakcje jednostronną nauczyciela, który uważa, że uczeń powinien się mu podporządkować. Dyscyplina według nauczycieli to sytuacyjne trzymanie porządku. Dostrzega się słabą obecność kategorii relacyjnych, nauczyciel identyfikuje dyscyplinę, jako coś związanego z zachowaniem, a nie nauczaniem. W umyśle nauczyciela tworzy się myśl- wpaść, dobrze zarządzić i wyjść- jest to jedna z głównych barier w radzeniu sobie z dyscypliną.

Właściwe zachowanie- najczęściej:

• przestrzeganie reguł 69,7%

• przestrzeganie norm moralnych 62,3%

• aktywność na lekcji 23,8%

• podporządkowanie ucznia nauczycielowi 19,7%

Właściwe zachowanie- najrzadziej:

• gotowość nauczyciela do współpracy z uczniem 0,8%

• uzyskiwanie dobrych ocen 3,3%

• gotowość ucznia do współpracy z nauczycielem 5,7%

Niewłaściwe zachowanie- lekcja:

• rozmowy i hałas 80,3%

• zakłócanie toku lekcji: pisanie listów itd. 45,1%

• nadmierna ruchliwość 42%

• nie podporządkowanie się poleceniom nauczyciela 31,2%

• wulgarne i aroganckie zachowanie 25,4%

Trzy pierwsze są tylko drobnymi niewłaściwymi zachowaniami. Nie naruszają one norm, są generalnie akceptowane, ale nie w środowisku szkolnym. Są to zachowania do korekty, o charakterze organizacyjnym.

Niewłaściwe zachowanie- przerwa:

• fizyczna agresja w stosunku do innych uczniów: bójki, popychanie, dokuczanie słabszym 74,6%

• nadmierna ruchliwość: bieganie po korytarzu, niebezpieczne zabawy 44,3%

• wulgarność i arogancja 34,4%

• niszczenie cudzych przedmiotów, pomocy szkolnych 34,4%

• palenie, picie, narkotyki 20,5%

Wniosek: jest ogromna dysproporcja między lekcją a przerwą. Dyscyplina to forma policjanta, czyli ciągłej kontroli nauczyciela. Źródłem dyscypliny nie są wewnętrzne normy zachowań ucznia, ale nauczyciel w roli strażnika dyscypliny. Dyscyplina w taki przypadku nie przekształca się w samodyscyplinę. Nauczyciele pojmują dyscyplinę, jako sytuacyjne uporządkowanie uczniów, więc nie ma mowy o samokontroli. Jeśli chcemy coś zrobić z dyscypliną to nie można o niej myśleć, jako o sytuacyjnym narzędziu.

Czynniki wpływające na powstawanie problemów dyscyplinarnych:

• związane z domem ucznia 46,4%

• związane z uczniem 25,3%

• związane z nauczycielem 15,2%

• związane z organizacją lekcji 13,1%

Wyniki tych badań to prawda subiektywna nauczycieli. Nauczyciel, myślący, że powstawanie problemów dyscyplinarnych zależy od domu lub ucznia, zdaje sobie sprawę, że nie ma na to wpływu i w ten sposób zwalnia siebie z konieczności działania. Nauczyciele, którzy postrzegają to jako złą organizację lekcji i poszukują przyczyn w sobie mogą coś z tym zrobić, bo t jest w zakresie ich możliwości.

W badaniach aż 75% badanych stwierdziło, że wzrosły zmiany w nasileniu się problemów dyscyplinarnych, natomiast 25% stwierdziło, że są one takie same bądź, że spadły.

Dyscyplina- definicja

Dyscyplina to coś więcej niż karanie uczniów za niewłaściwe zachowanie. Powinna ona prowadzić do takiej atmosfery, która ułatwia uczenie, umożliwia uczniom sprawowanie wewnętrznej kontroli i pozwala na monitorowanie własnych zachowań.

Obecność nauczyciela nie musi być gwarancją dyscypliny, powinien on tylko ułatwiać uczniom zinternalizowanie dyscypliny.

Utrzymywanie dyscypliny poprzez zarządzanie środowiskiem klasowym.

Efektywni nauczyciele

Kounin stwierdził, że efektywni nauczyciele nie tyle umieją radzić sobie z trudnościami wychowawczymi, ale potrafią stworzyć takie środowisko, w którym nie dopuszcza się do powstawania niewłaściwych zachowań.

Dyscyplina związana jest przede wszystkim z umiejętnym kierowaniem uczeniem się.

Cechy dobrego menedżera klasy:

• wszechobecność- nauczyciel wychodzi za biurka, chodzi po klasie. Potrafi prowadzić lekcję i jednocześnie być w klasie i obserwować uczniów. Kontakt wzrokowy z uczniami daje im poczucie podmiotowości. Potrafi zarządzać zarzewieniami problemów np. chodzi koło uczniów, którzy rozmawiają, nie zwraca uwagi na rozmowy będąc na początku klasy, ponieważ to rozprasza resztę klasy. Powinien podejść do ucznia zwrócić mu dyskretnie uwagę lub położyć mu rękę na ramieniu, wtedy on przestanie rozmawiać i nie będzie eskalacji problemu. Można zabrać uczniowi przedmiot, którym się bawi, bez angażowania całej klasy w tą sytuacje. Trzeba gasić pożary w sposób subtelny.

• Utrzymywanie odpowiedniego tempa nauczania- umiejętność mówienia do rozmówców w ich języku. Nauczyciel, który wielokrotnie omawia dany temat ma skłonności do skracania go, bo według niego to jest oczywiste. Nauczyciel powinien przychodzić do klasy z tematem, jakby to był pierwszy raz, musi mieć świeżość, niebagatelizowanie treści, przychodzenie ze świadomością, że uczeń ma to pierwszy raz. Ważna jest także umiejętność relaksowania uwagi, trzeba dawać relaks uwadze, poprzez opowiadania anegdot.

• Zdolność do kontrolowania przerw w pracy:

-częste dygresje- efektywni nauczyciele nie mają do nich skłonności, jeśli występują dygresje to są one związane z tematem lekcji, bądź mają formę relaksacyjną.

- brak kontroli własnego wątku myślowego

- krótkie ingerencje- wytrącają z rytmu i wymagają potem skupienia uwagi (np. zwracanie uwagi uczniom), czas zabierają również organizacyjne polecenia

80-90% efektywności nauczania podczas lekcji mają najlepsi nauczyciele. Dobry nauczyciel wie jak dyskutować z uczniami, by poszerzać ich horyzonty myślowe, to nie tylko zabieranie głosu podczas rozmowy, ale planowane działanie nauczyciela. taki nauczyciel wie co chce osiągnąć, ma plan pracy, jeśli uczniów nurtuje dany temat nie omawia go bez przygotowania się, planuje oddzielną lekcję o tej tematyce. Chce przekształcić ciekawostkę w temat edukacyjny. Trzyma w karbach swoją relacyjność i ciekawość dotyczącą danego tematu. Zdaje sobie sprawę, że jest tu dla edukacji, rozmowa ma być na poziomie. Ważny jest profesjonalizm.

• Podzielność- potrafi mówić i jednocześnie patrzeć co się dzieje (podzielne partycypowanie). Kontroluje proces jaki dzieje się w klasie np. jeśli widzi, że uczniowie się nudzą to powinien zacząć inaczej mówić, by ich zaciekawić. Podzielność daje informację zwrotną jak uczniowie reagują na słowa nauczyciela.

• Kierowanie uwagą uczniów

Wykres uwagi (45 minut lekcji)

Pierwsze i ostatnie 5 minut

natężenie uwagi lekcji to uwaga dana w

prezencie, nauczyciel nie musi

na nią pracować.

Środek lekcji to konieczność

walki o uwagę uczniów.

czas

- forma angażująca narzędzia dodatkowe- multimedia: filmy, Power point.

- odpowiednie zarządzanie informacją- różne formy mówienia o tej samej rzeczy (karmienie lewej i prawej półkuli- używanie lewo i prawo półkulowych przekazów np. ożywienie mówienia jakąś anegdotą). Umiejętność zmiany aktywności i zarządzania różnymi aktywnościami.

Lewa półkula- bardziej analityczna (fakty, dane)

Prawa półkula- bardziej obrazowa, emocje

• Przygotowanie pracy w grupach- praca w grupach musi być bardzo świadomie organizowana, trzeba się zastanowić nad wartością dodaną z rozwiązania danego zadania w grupie. Trzeba się zastanowić jakie doświadczenia nabiorą uczniowie podczas tej pracy w grupie. Dążenie do tego, by podczas pracy w grupach dać możliwość do tego, aby uczniowie mogli dyskutować, dzielić się swoimi perspektywami. Podczas pracy w grupie tok myślenia podąża w innym kierunku niż w samodzielnym myśleniu, ponieważ uczeń poznaje różne punkty widzenia.

Efekt synergii wartości dodanej- praca w grupie daje większy efekt niż samodzielne myślenie. Dobry nauczyciel nie powinien często organizować pracy w grupach. Musi się zastanowić czy wartość dodana równa się z czasem na to poświęconym (czy efekt jest współmierny do czasu). Nauczyciel powinien wybierać pracę w grupie tylko wtedy, gdy korzyści przewyższają koszty.

• Poziom trudności zadań- dobry nauczyciel potrafi zarządzać poziomem trudności zadań

Nauczyciel jako kierujący klasą:

• Bądź pewny siebie (przyznaj, że czegoś nie wiesz i że musisz się zastanowić)

• Zwracaj uwagę na dobre zachowanie uczniów (2 do 2, dobre- złe zachowanie)

• Przejmuj kontrolę nad klasą przed rozpoczęciem lekcji (jak już wejdziesz do klasy to wymagaj określonych zachowań nawet przed dzwonkiem na lekcję)

• Przesadzaj uczniów, gdy to jest konieczne (to da im możliwość świeżości, to samo miejsce może powodować, że uczeń odpływa, nie uważa)

• Chodź po klasie

• Bądź konsekwentny

• Zwracaj się do uczniów używając imion

Problemy dyscyplinarne i ich właściciele

• Nauczyciel jako właściciel problemu- uczniowie utrudniają mu osiągnięcie celu a ich zachowanie jest przyczyną frustracji i złości- chodzenie po klasie, zajmowanie się czymś innym, spóźnianie się (nauczyciel jest właścicielem problemu, ponieważ źle organizuje lekcję, co wywołuje złe zachowania uczniów).

• Uczeń jako właściciel problemu- frustracje leżą poza obszarem szkoły i nie są bezpośrednio związane z nauczycielem- rozwód rodziców, odrzucenie przez grupę (uczeń jest właścicielem problemu, ponieważ organizowanie lekcji przez nauczyciela nie wpływa na jego zachowanie- lekcja może być bardzo ciekawa, a uczeń i tak źle się zachowuje).

Ważne jest ograniczenie granic wpływu.