Choroba wrzodowa
Wrzód trawienny to kraterowate zagłębienie, zwykle mniejsze niż 2 cm, umiejscowione w błonie śluzowej wyściełającej od wewnątrz żołądek, dwunastnicę i dolny odcinek przełyku. O chorobie wrzodowej mówimy wtedy, kiedy wrzody powodują dolegliwości lub powikłania. Choroba wrzodowa może występować w każdym wieku, nawet u małych dzieci.
Stres
Leki, zwłaszcza aspiryna, sterydy, salicylany
Palenie papierosów
Ostre przyprawy
Złe żywienie, mocna herbata, alkohol
Bakteria Helicobacter pyroli, która może spowodować stan zapalny błony śluzowej
Leki, głównie sterydy oraz leki p/bólowe
Ciężkie operacje
Wypadki
Oparzenia
Helicobacter pyroli (Hp)
wywołują ostre zmiany, zapalenie żołądka połączone z przejściową "grypą żołądkową". Po kilku miesiącach ostre zapalenie przekształca się w stan przewlekły, a następnie może powstać wrzód żołądka lub dwunastnicy, a nawet zmiany nowotworowe.
Uwalnia substancje przyciągające leukocyty, które wywołują nacieki zapalne w błonie śluzowej żołądka
Uwalnia też inne czynniki aktywujące komórki układu odpornościowego, co po latach infekcji prowadzi do zaniku błony śluzowej. Ponadto różne enzymy, np. ureazę a także fosfolipazę czy proteazy uszkadzające strukturę śluzu, co osłabia jego własności ochronne wobec komórek nabłonka błony śluzowej. Wszystkie te substancje przyczyniają się do rozwoju zmian zapalnych w zakażonej przez Hp błonie śluzowej żołądka.
Hp wydziela endotoksyny i cytoksyny. Ich działanie jest długotrwałe, bowiem przeciwciała wytworzone do walki z Hp nie mogą unicestwić wszystkich bakterii ani też uniemożliwić im kontaktu z komórkami nabłonka błony śluzowej. W efekcie błona śluzowa na skutek zwiększonego uwalniania czynników wzrostowych, adaptuje się do bakterii, pozostając z nimi w stanie pewnego rodzaju symbiozy.
Zdolność Hp do wytwarzania ureazy jest wykorzystywana do stosunkowo prostych i skutecznych testów wykrywających bakterię. Kolor czerwony oznacza obecność Hp w badanym skrawku błony śluzowej
Ból w nadbrzuszu, który może spowodować budzenie w nocy, może być uśmiercony przez leki zobojętniające lub mleko, pojawia się 2 do 3h po posiłku, a może się pogorszyć bez posiłków
Nudności i wymioty, szczególnie krwią (przy pęknięciu)
Utrata masy ciała
Niestrawność
Ostry, silny ból nadbrzusza
Krwawe lub czarne (smoliste) stolce
Krwawe wymioty lub wymioty przypominające fusy od kawy
Odbijanie
W przypadku owrzodzenia dwunastnicy jest ustępowanie lub zmniejszenie się dolegliwości po spożyciu niewielkiego posiłku
Krwawienie z żołądka lub dwunastnicy wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych przez sok żołądkowy
Perforacja (przedziurawienie) żołądka lub dwunastnicy
Zwężenie odźwiernika wskutek przewlekłych zmian zapalnych, utrudniające przechodzenie pokarmu z żołądka do dalszego odcinka przewodu pokarmowego
Środki zobojętniające
Leki osłaniające
Antagoniści receptora H2
Cholinolityki
Inhibitory pompy protonowej
Inne leki
Leki pierwszego rzutu
Neutralizują kwas żołądkowy
Wpływają na procesy obronne błony śluzowej żołądka stymulując do wytworzenia większej ilości śluzu
Stosuje się sole magnezowe, wapniowe i glinu
Działania niepożądane:
Zakażenia p. pokarmowego , alkalizacja moczu (kamienie), interakcje z innymi lekami
Działanie układowe – wchłaniają się do krwi i mogą powodować zatrucie
Sole magnezu (biegunka), wodorowęglan wapnia (zaparcia, hiperkalcemia, niewydolności nerek), sole glinu (zaparcia, osteoporoza)
Preparaty:
Maalox, Alugastrin
Lek podajemy tyle razy, ile jest posiłków, 20 min. przed spodziewanym posiłkiem + 1 dawka na noc
Leki te powodują u 80% pacjentów gojenie nadżerek i są tanie
Nieselektywne – siemię lniane(macerat), agar, żelatyna
Selektywne – bardzo skuteczna grupa leków, szybko powodują poprawę, zapobiegają skutecznie nawrotom, praktycznie nie mają działań niepożądanych, mają brzydki zapach (nie wolno ich łączyć z zobojętniającymi bo nie zadziałają!)
Preparaty:
Cytrynian potasowo-bizmutowy
W kontakcie z nadżerką tworzy kompleksy bizmutawo-białkowe
Działa w pH < 4
Stosuje się kurację 4-tygodniową
Nie wolno stosować u chorych z niewydolnością nerek (kumulacja bizmutu - zatrucia)
Lek barwi kał na czarno, może barwić język i protezy dentystyczne
Podczas kuracji nie wolno stosować leków neutralizujących, nie wolno pić mleka- nie wytworzy się warstwa ochronna
Sukralfat
W środowisku H+ przybiera konsystencję lepkiej, gęstej pasty, która przylega do nadżerki
90% skuteczność w chorobie wrzodowej dwunastnicy
70% w chorobie wrzodowej żołądka
Działania niepożądane: zaparcia, nudności, suchość w jamie ustnej
Leczenie do 8 tygodni
Bardzo popularna grupa leków
Często stosowane
Bardzo szybko działają
Skuteczne i wygodne
Preparaty:
Ranitydyna – lek bezpieczny, nie wykazuje działań ośrodkowych, stosowany 2x dziennie
Famotydyna – działa bardzo szybko, działania niepożądane: bóle, zawroty głowy, biegunka, suchość w ustach, zmiany skórne, świąd, bóle głowy
Cymetydyna – ma najwięcej działań niepożądanych: bóle, zawroty głowy, zmęczenie, biegunki, wysypki, może powodować zakażenie bakteryjne, perforację wrzodu
Działanie ośrodkowe: zaburzenia świadomości, bełkotliwa mowa, omamy, śpiączka, ginekomastia, mlekotok u kobiet, bezpłodność.
Nagłe odstawienie leku może powodować gwałtowe zaostrzenie choroby wrzodowej.
Wskazania: głównie choroba wrzodowa dwunastnicy. Należy ją krótko stosować
Hamowanie wydzielania kwasu solnego, zwiotczenie mięśni gładkich
Nieselektywne – atropina, izopropramid – głównie stosowane w chorobie wrzodowej dwunastnicy – działają rozkurczowo, opóźniają opróżnianie żołądka. Działania niepożądane typu atropinowego
Selektywne
Leki:
Pirenzepina (Gastrozepin) – antagonista receptora M1, hamuje wydzielanie HCl, zmniejsza objętość soku żołądkowego, szczególnie skuteczna w chorobie dwunastnicy (90% skuteczność), we wrzodach żołądka 60% skuteczność
Działania niepożądane: suchość w jamie ustnej, zaburzenia widzenia, biegunki, zaparcia, bóle głowy
Leki te hamują transport czynny jonów H+, który jest potrzebny do wytworzenia HCl
Leki:
Omeprazol, Lansoprazol – hamowanie wydzielania kwasu solnego.
Wskazania: leczenie zaostrzeń choroby wrzodowej dwunastnicy, ciężkie postacie refluksu żołądkowo-przełykowego. Skuteczny w ok. 100% w chorobie wrzodowej dwunastnicy i w ok. 80% w chorobie wrzodowej żołądka (4 tygodnie kuracji).
Działania niepożądane: nudności, wymioty, bóle głowy.
Stosowany doustne raz dziennie przed śniadaniem. Drogi lek.
Mizoprostol – hamowanie wydzielania kwasu solnego, nasilanie tworzenia śluzu ochronnego
Działania niepożądane: biegunka, nudności, bóle głowy, ból brzucha, wymioty.
Nie stosować u kobiet w ciąży – poronienie
Środki p/bakteryjne – stosuje się tzw. Terapię potrójną (metronidazol, bizmut, tetracyklina lub amoksycylina) lub (omeprazol, metronidazol, amoksycylina)
Działania nie pożądane: rzekomobłoniaste zapalenie jelit, reakcje alergiczne, narastająca oporność bakterii
Środki przeczyszczające – są dość często nadużywane co z kolei może doprowadzić do zmniejszenia fizjologicznej perystaltyki jelit. W takim przypadku chory nie może oddać stolca, jeśli nie zażyje leku. W większości przypadków przyczyną zaparć jest złe odżywianiem, otyłość, brak wysiłku fiz. Aby nie dochodziło do notorycznych zaparć musimy urozmaicać oraz wzbogacić nasz jadłospis w większe ilości warzyw, owoców i ryb
Środki wpływające na objętość mas kałowych (błonnik, peptydy, gumy)
Chłoną wodę zwiększając tym samym objętość mas kałowych przyspieszając pasaż (otręby pszenne, żytnie). Są one najbezpieczniejsze z całej grupy środków przeczyszczających i mogą być stosowane przez kobiety w ciąży
Błonnik
Przeciwdziała zaparciom
Regulują pracę przewodu pokarmowego
Uaktywnia perystaltykę jelit
Ogranicza powstawanie zmian nowotworowych w obrębie jelita grubego
Wzmacnia układ odpornościowy
Inulina – korzeń cykorii
Osmotyczne środki przeczyszczające
Powodują zatrzymanie wody, która upłynnia masy kałowe zwiększając ich objętość. Tych środków