GINEKOLOGIA

Wykład 1

Fizjologia cyklu płciowego

Cykl płciowy-powtarzające się przygotowanie ustroju kobiety do podjęcia funkcji rozrodczych

Podwzgórze(jądro łukowane)—GnRHPrzysadka --(Gonadotropina (LH/FSH)) Jajnik – (E2/ Inhibina B)

W życiu kobiety jest około 400 cykli

Owuluje około 0,1% komórek jajowych z puli 400 000 komórek jajowych obecnych w jajniku w okresie dojrzewania.

Z około 1000 pęcherzyków, które rozpoczynają dojrzewać w każdym cyklu tylko jeden dojrzewa. (do fazy gonadotropowej wchodzi ok. 30 pęcherzyków).

Klasy histologiczne pęcherzyków:

• Pęcherzyki primoridialne

• Pęcherzyki pierwotne

• Pęcherzyki wtórne

• Pęcherzyki antralne

Fazy rozwoju pęcherzyków:

• Faza gonadotropowo niezależna- kontrolowana prawdopodobnie przez czynniki wzrostu od pęch.primordialnego do pęch.antralnego o wymiarach 2-5 mm

• Faza gonadotropowo zależna od pęch.antralnych do ciałka żółtego

Procesy w jajniku zależne od gonadotropin:

• Rekrutacja- z puli wolno rosnących pęch.antralnych pęch.wchodzą w drogę rozwoju zależną od gonadotropin

• Selekcja- wybranie z puli wzrastających pęcherzyków jednego, który uzyska dominację

• Dominacja- jeden pęcherzyk otrzymuje czynnościową przewagę i kontynuuje rozwój

LH-RH:

• Dekapeptyd

• Synteza w jądrach podwzgórza GAP-LH-RH

• Uwalniany do układu wrotnego w sposób pulsacyjny

• Generator impulsów w jądrze łukowatym

Generator impulsów:

• Samoistna częstość- 1 impuls na 70min.

• Czynniki fizjologiczne i farmakologiczne zmniejszają aktywność generatora

• Czynniki- neuromediatory aminonergiczne, neuropeptydy ( układ opiatowy), steroidy jajnikowe, nadnerczowe, leptyna

Przysadka:

• Synteza i sekrecja gonadotropin

• Pulsacyjny charakter wydzielania gonadotropin

• Glikoproteiny

• Stopień glikolizacji decyduje o aktywności biologicznej gonadotropin

Selekcja:

• Dokonuje się między 1 a 5 dniem cyklu

• W jednym pęcherzyku w płynie pęcherzykowym FSH i estradiol osiągają najwyższe stężenia

• W jednym pęch.indeks mitotyczny komórek ziarnistych jest najwyższy

Selekcja dokonuje się, ponieważ zarekrutowane pęch. mają różna wrażliwość na gonadotropiny, a tylko jeden najwyższą

Wpływ estradiolu na endometrium:

• W fazie folikularnej estradiol nasila proliferację komórek gruczołowych, komórek podścieliska i endotelium naczyniowego- największe nasilenie między 8-10 dniem cyklu

• Stymuluje syntezę receptora progesteronowego

• W okresie około owulacyjnym grubość endometrium około 10-14 mm

Dojrzewanie komórki jajowej

• Dojrzewanie cytoplazmatyczne: w procesie folikulogenezy gromadzony jest poliadenylo-mRNA, wykształcane są struktury wewnątrzkomórkowe, syntezowane białka strukturalne i enzymatyczne

• Dojrzewanie błonowe-receptor plemnikowy

• Dojrzewanie kortykalne

• Dojrzewanie jądrowe

Owulacja:

• Wzrastające stężenie estradiolu powoduje wyrzut gonadotropin z przysadki

• Pik owulacyjny gonadotropin nasila syntezę prostaglandyn i enzymów proteolitycznych, zapoczątkowuje lutenizację

• Pobudza syntezę kwasu hialuronowego i mukopolisacharydów i powoduje rozluźnienie połączeń międzykomórkowych w kompleksie wzgórek jajonośny- wieniec promienisty -komórka jajowa

• Kończy I podział redukcyjny i rozpoczyna II

Ciałko żółte:

• Po owulacji powstaje nowy gruczoł dokrewny- ciałko żółte

• Zanika błona podstawna między k. ż. a k.t.

• Naczynia szybko penetrują do wnętrza

• k.ż. uzyskują dostęp do substratu- cholesterolu

• pod wpływem LH przebudowa struktury k.ż.

• c.ż. wydziela progesteron, androgeny, estrogeny, inhibinę, relaksynę, oksytocynę, wazoprezynę

progesteron- hormon ciąży:

• przygotowuje narząd rodny do implantacji i utrzymuje ciążę do czasu porodu

synteza progesteronu:

LDL-> cholesterol -> pregnenolon ( w mitochondriach) -> progesteron ( w mikrosomach)

Dobowa produkcja progesteronu:

• Ciałko żółte: 25-50mg

• Łożysko: 250 mg

• Nadnercza: 1 mg

Stężenie progesteronu w surowicy krwi:

• Faza folikularna : 0,03 ng/ml

• Środek fazy lutealnej: 15-25 ng/ml

Zmiany endometrium pod wpływem progesteronu:

• Po owulacji w kom. gruczołowych zahamowanie podziałów

• Nasilenie proliferacji w kom. doczesnej

• Faza wydzielnicza akumulacja glikogenu i glikoprotein a następnie wydzielanie do światła gruczołu

• Faza zahamowania podziałów doczesnej

Cykl jajeczkowy:

• Ww okresie około owulacyjnym śluz szyjkowy wypływa kaskadą z ujścia wewnętrznego szyjki macicy jest obfity, wodnisty, przejrzysty, ciągliwy

• Po owulacji na skutek działania progesteronu wzrasta podstawowa temp. ciała- termogenne działanie progesteronu

FIZJOLOGIA PROCESÓR ROZRODCZYCH U MĘŻCZYZNY

KOMÓRKI Leydiga

• Różnicują się z mesonefros oraz mezenchymy(międzykanalikowe) oraz z fibroblastów (peritubularne)

• Wysoka aktywność metaboliczna-SER, mitochondria, krople lipidowe, aparat Golgiego, kryształy Reinkewgo

-śródmiąższowe- produkcja T w odpowiedzi na LH, IGF-1, GH

-peritubularne- produkują czynniki parakrynne (P-Mod-S), stymulujące funkcje kk Sertoiego (IL-1a)

• Gruczoł śródmiąższowy- bogate unaczynienie, naczynia limfatyczne, kk.plazmatyczne, limfocyty, makrofagi

KOMÓRKI Sertoliego:

• Kk przylegające do błony podstawnej, rozbudowany SER, aparat Gol,giego, krople lipidowe, krystaloidy, polaryzacja wydzielania

• Wydzielanie: transferryny i celuroplazminy, glikoprotein i białej, potasu, ABP, Inhibiny, Steryny, Aktywatora plazminogenu, MIF w odpowiedzi na FSH, androgenów, estrogenów, insuliny, IGF, endorfiny, ACTH, vit A

• Tworzą konstrukcję dla kk Germinalnych (tk. Podporowa)

• Utrzymują barierę krew-jądro, liczne połączenie (tight-, gap-junctions)

-przedział przypodstawny-spermatogonia i spermatocyty PL

-przedział adluminarny- spermatocyty i spermatydy, fagocytoza

• Cykliczna aktywność utrzymuje fazy nabłonka

• LH- reguluje wydzielanie testosteronu

• FSH-reguluje funkcję kanalików nasiennych

• GnRH- hormon uwalniający gonadotropiny LH i FSH

• INHIBINA- wydzielana przez kom.Sertoliego hamuje uwalnianie FSH

Różnicowanie płciowe:

• Pierwotne różnicowanie płciowe:

• Obecność chromosomu Y determinuje męski kierunek rozwoju ( XY, XXY, XXXY….)

• Zarodki X0, XX rozwijają się niekiedy w kierunku męskim z powodu translokacji pierwotnej determinanty Y na autosomy

• Wtórne różnicowanie płciowe:

• 10 hbd powstają neurony wydzielające GnRH

• 11 hbd powstawanie gonadotropów przysadkowych

• 12 hbd receptory dla LH w jądrach, produkcja testosteronu

• 21-23 hbd wydzielanie LH ( wysoka czest., niska amp.)

Rozwój męskich narządów płciowych:

• Jądra:

• TDF ( testis determining factor) gen czynnika determinującego różnicowanie jąder w ramieniu krótszym chromosomu Y ( Sry, Sxr, Tdy)

• 7 tydz. Życia- wędrówka gonocytów z endodermy pęcherzyka żółtkowego do pierwotnej gonady ( sznury płciowe)

• 4 mies.- sznury płciowe jądrowe zawierają pełne utkanie

• Androgeny i MIF- zstępowanie jąder przez kanał pachwinowy do moszny zakończone przed urodzeniem

• Do 1 roku życia zamyka się połączenie między jamą ciała a uchyłkiem pochwowym moszny ( Hydrocele, przepukliny pachwinowe)

• Przewody płciowe:

• Uwstecznienie przewodów przyśródnerczowych ( Mullera) MIF, testosteron ( 12hbd)

• Rozwój nasieniowodu i przewodu wytryskowego z przewodów śródnerczowych Wolffa

• Narządy płciowe zewnętrzne:

• Powstają z zatoki moczopłciowej pod wpływem dwuhydrotestosteronu ( DHT) ( 5alfa-2hydroreduktza)

• Prącie, cewka moczowa ( 3-4mies), moszna , pęcherzyki nasienne

• Wady rozwojowe ( spodziectwo, wierzchniactwo)- zaburzenia zlewania się fałdów i wałów płciowych

Okres pokwitania= okres dojrzewania?

• Pokwitanie (puberty)- zmian fizjologiczne w okresie dojrzewania płciowego dzieci z towarzyszącymi objawami fizykalnymi

• Wiek wejścia w okres pokwitania- 9,5-14 r.ż.

• Znaczne indywidualne, regionalne, klimatyczne różnice w czasie wystąpienia objawów pokwitania

• Dojrzewanie ( adolescene)- okres pomiędzy pokwitaniem a osiągnięciem stanu dojrzałości płciowej obejmujący kształtowanie cech psychicznych oraz nabywanie doświadczeń seksualnych ( 12-21 r.ż.)

Pokwitanie- ciągłość różnicowania z okresem prenatalnym:

• Rozwój drugorzędowych cech płciowych

• Zainicjowanie spermatogenezy

• Stabilizacja wydzielania hormonów płciowych

• Maskulinizacja podwzgórza i ośrodków korowych

• Rozwój męskiego behawioru

Pokwitanie-zmiany w ogólnej budowie ciała:

• Przyśpieszenie wzrostu oraz powiększenie szczególnie kończyn ( rosną szybciej niż reszta ciała) 12-16 r.ż.

• Testosteron stymuluje wydzielanie GH i IGF-1

• Częsty obrzęk w okolicy sutków ( pseudoginekomastia)

• Pojawienie się owłosienia pachowego i łonowego ( 13,5 r.ż.)

• Nasilona aktywność gruczołów łojowych skóry ( 15 r.ż.)

• Mutacja głosu, zmiany nagłośni ( 15r.ż.)

• Redukcja tkanki tłuszczowej

• Przyrost masy mięśniowej w skutek hypertrofii i hyperplazji mięśni szkieletowych

• Przyśpieszenie ( 2x) wzrostu ulega zahamowaniu na skutek działania androgenów na chrząstki nasadowe kości długich

Pokwitanie- zmiany psychosocjologiczne:

• Zdolność myślenia abstrakcyjnego

• „górnolotne” zainteresowania ( polityka, filozofia, nauki społeczne)

• Długofalowe plany oraz stawianie odległych celów

• Przyjmowanie postaw niezależności, zmniejszona akceptacja uznanych wzorców, egocentryzm, narcyzm, eksperymentowanie z postawami które będą lub nie będą uznawane przez otoczenie

• Skuteczne odseparowanie się od rodziców zarówno emocjonalne jak i intelektualne przy zachowaniu więzi rodzinnych

SPERMATOGONIA-> SPERMATOCYTY-> SPERMATYDY-> PLEMNIKI

Od komórek pierwotnych do plemnika- 74 dni

Spermiogeneza 25dni