WBRANE METODY REHABILITACJI STOSOWANE W PEDIATRII
METODA VOJTY
Jest to metoda odruchowej lokomocji składająca się z części diagnostycznej oraz terapeutycznej.
Terapia metodą odruchowej lokomocji Vojty bazuje na wyzwalaniu kompleksów ruchowych: odruchowego obrotu oraz odruchowego pełzania. Osiąga się to poprzez stymulację dotykową wybranych miejsc na ciele dziecka (strefy stymulacji) w ściśle określonej pozycji wyjściowej (plecy, brzuch, bok) i przy ciągłej kontroli oczekiwanych wzorców częściowych i globalnych odruchowej lokomocji. Wyzwalanie kompleksów ruchowych (odruchowego pełzania i obrotu), wpływa na funkcję całego organizmu, zarówno w zakresie czynności układu wegetatywnego jak i czuciowego. Terapia, obok kształtowania ruchu, wpływa pozytywnie na pogłębienie i regularność oddechu, zmianę częstości tętna i ciśnienia, krążenie obwodowe i odczucie ciała.
METODA NDT- BOBATH
U dzieci z MPD, u których utrwalone są nieprawidłowe wzorce ruchowe pod postacią patologicznych stabilizacji i kompensacji, terapia NDT-Bobath polega na przywracaniu zbliżonego do prawidłowego odruchu postawy. U dzieci z nieprawidłowymi wzorcami ruchowymi polega ona na nauczaniu prawidłowego odruchu postawy. Jest to możliwe dzięki normalizowaniu napięcia mięśniowego, które według NDT-Bobath można osiągnąć poprzez manipulację tzw. punktami kluczowymi (czyli poprzez zmianę wzajemnego ułożenia poszczególnych części ciała). Do punktów kluczowych zaliczamy: głowę, szyję, tułów, obręcz barkową i kończyny górne, obręcz biodrową i kończyny dolne. Na przykład, stabilizując miednicę i zmieniając położenie barków i głowy, można osiągnąć zmniejszenie obwodowego napięcia mięśniowego, zaś zwiększenie napięcia centralnego (osiowego).
Etapy usprawniania według NDT -Bobath;
1) Przygotowanie do ruchu:
utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach obwodowych,
przeciwdziałanie przykurczom i deformacjom w stawach,
przygotowanie czuciowe (sensoryczne).
2) Normalizacja napięcia mięśniowego.
3) Wyhamowanie przetrwałych odruchów.
4) Torowanie reakcji nastawczych i równoważnych.
5) Wspomaganie prawidłowych wzorców ruchowych.
Celem nadrzędnym opisanego postępowania jest funkcjonalne wykorzystanie wzorców posturalnych i motorycznych w samodzielnym życiu dziecka.
METODA PETO
Metoda Peto, określana w polskiej wersji jako metoda kierowanego nauczania, ma na celu przystosowanie niepełnosprawnego dziecka do samodzielnego życia w społeczeństwie. Stopień możliwej do osiągnięcia samodzielności jest uzależniony od wielkości i od rodzaju uszkodzenia oun oraz od czasu rozpoczęcia rehabilitacji i jej systematyczności. Usprawnianie ma charakter kompleksowy i wieloprofilowy, co oznacza, że jednocześnie stosowane są różne rodzaje terapii: ruchowa, psychologiczna, pedagogiczna i logopedyczna. Zajęcia, przeważnie sześciogodzinne, prowadzi się według programów usprawniania opracowanych przez zespoły terapeutów (pediatry, neurologa, fizjoterapeuty, pedagoga specjalnego, psychologa, logopedy, pielęgniarki), odpowiedzialnych także za ich realizację podczas codziennych grup[owych sesji, motorycznych i pedagogicznych (Król 2000). Programy zawierają dokładne wytyczne i zadania w zakresie edukacji (przedszkolnej, szkolnej, masowej i specjalnej) oraz usprawniania ruchowego i usamodzielniającego.
Wśród głównych celów programowych wymienia się poprawę:
samoobsługi – mycie się, jedzenie, ubieranie, czesanie się,
zdolności przemieszczania się i zmiany pozycji, m.in. wchodzenie na stołek, schodzenie ze stołka, siedzenie bez opierania się, stanie, wstawanie przy sprzęcie, siadanie, chodzenie przy sprzęcie, przechodzenie od stania przy drabince do stania przy stole i odwrotnie,
3) komunikacji werbalnej i niewerbalnej – rozwój mowy czynnej i biernej, języka migowego
Raz w tygodniu przeprowadzana jest ocena realizacji zadań i postępów dziecka, pozwalająca na wprowadzenie niezbędnych poprawek i uzupełnień. Ogromne znaczenie dla utrwalania osiągniętych sukcesów terapeutycznych ma kontynuacja programów usprawniania w domu. Dlatego też bardzo duży nacisk w systemie kierowanego nauczania kładzie się na utrzymywanie stałego kontaktu z rodzicami dzieci niepełnosprawnych, wymianę informacji na temat dziecka (zeszyty korespondencji) oraz na regularne spotkania i prowadzenie poradnictwa dla rodzin
METODA DOMANA-DELECATO.
Metoda Domana i Delecato obejmuje stymulowanie rozwoju w sześciu najważniejszych obszarach funkcjonowania człowieka: wzroku, słuchu, dotyku, ruchu, mowy oraz sprawności rąk. Każdy z wymienionych obszarów przechodzi u zdrowego dziecka pewne etapy. Terapia polega na bodźcowaniu mózgu pacjenta takimi sygnałami, jakie powinien on otrzymać podczas normalnego rozwoju.
Rozwój ruchowy jest stymulowany głównie przez doświadczenie biernych ruchów, zgodnych z idealnym wzorcem ruchowym. Ruchy wykonywane są u dziecka przez 3-5 osób, tak aby można było zachować ich prawidłową strukturę. Program oddechowy obejmuje techniki maseczkowania oraz patterning oddechowy. Usprawnianie wzroku następuje przez stosowanie różnych wzrokowych np. błysków świetlnych, pokazywanie kształtów oraz liter i liczb różnej wielkości; kolejnym etapem jest nauka czytania. Na słuch oddziałuje się różnego rodzaju dźwiękami, na dotyk – ukłuciami i szczotkowaniem, a do rozwoju węchu wykorzystuje się ostre nie szkodliwe zapachy. Ważnym elementem terapii jest też odpowiednia dieta, dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Omawiana metoda jest bardzo ceniona, lecz ze względu na pracochłonność i konieczność zaangażowania wielu osób przy jednym pacjencie, często wielokrotnie w ciągu dnia, rzadko wybierana jako podstawowa metoda pracy z dzieckiem z mpd.
METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE
Metoda ruchu rozwijającego opiera się na wspomaganiu rozwoju dziecka poprzez kontakt emocjonalny, fizyczny oraz ruch. Terapia wpływa pozytywnie na motorykę, koordynację ruchów, ich celowość oraz kontrolę. Rozwija także świadomość własnego ciała, uczy koncentracji uwagi oraz zaufania do innych.
Metoda Weroniki Sherborne to niewerbalny trening poprawiający komunikację dziecka z otoczeniem poprzez „język ciała i ruchu”
METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI)
Integracja sensoryczna to proces przyjmowania informacji zmysłowych, ich organizacja, interpretacja oraz prawidłowe na nie reagowanie.
Metodę SI stosuje się przy nieprawidłowym scalaniu wrażeń zmysłowych. Terapia musi być poprzedzona dokładną diagnostyką, w celu ustalenia rodzaju zaburzeń sensorycznych. Usprawnianie polega na dostarczaniu ośrodkowemu układowi nerwowemu prawidłowych bodźców tak, by pacjent mógł samodzielnie kształtować wynikającą z nich właściwą odpowiedź.
METODA HALLIWICK
Metoda Halliwick to nauczanie osób niepełnosprawnych niezależnego poruszania się w wodzie oraz pływania. Na zajęciach uczy się osiągania tak zwanej pozycji bezpiecznego oddychania, kontroli równowagi oraz poczucia bezpieczeństwa
i umiejętności swobodnego sterowania ruchami w wodzie. Każdemu dziecku towarzyszy instruktor, dzięki czemu możliwe jest indywidualne dostosowanie tempa nauki.
Podstawowe zasady Koncepcji Halliwick zawarte są w 10-cio punktowym programie, który zawiera trzy fazy uczenia tą metodą: przystosowanie psychiczne, kontrola równowagi oraz poruszanie się w wodzie (18).