Tarcie można zdefiniować jako zbiór procesów i zjawisk zachodzących w obszarach styku dociskanych elementów znajdujących się w ruchu względnym w płaszczyźnie ich zetknięcia lub gdy działający układ sił czynnych dąży do jego wywołania, powodujących opory tego ruchu.

● wewnętrzne- występuje między elementami jednego ciała (warstwami

● zewnętrzne- występuje w obszarze styku fizycznego 2 ciał stałych.

● statyczne (spoczynkowe)- występuje gdy względna prędkość obszarów tarcia występujących elementów jest równa zero.

● kinetyczne występuje w warunkach ruchu względnego współpracujących elementów.

● Tarcie suche-fizycznie suche występuje, gdy trące powierzchnie elementów maszyn są fizycznie i chemicznie czyste -techniczne suche występuje przy współpracy niesmarowanych powierzchni elementów maszyn

● Tarcie płynne- występuje gdy powierzchnie elementów tworzących węzeł tarcia są całkowicie rozdzielone warstwą czynnika smarującego, najczęściej w postaci cieczy lub gazu.

● Tarcie graniczne- jeżeli powierzchnie trących elementów pokryte są tzw. warstwami granicznymi, to tarcie zachodzi pomiędzy tymi warstwami

Smarowanie jest celowym wprowadzeniem czynnika smarującego między współpracujące powierzchnie elementów maszyn dla zapewnienia odpowiedniego poziomu ich trwałości, niezawodności, efektywności, bezpieczeństwa działania i zmniejszenia oporów ruchu. Rodzaje smarowania:

● graniczne stosuje się w węzłach maszyn, w których powierzchnie ślizgowe elementów przemieszczają się względem siebie z niewielką prędkością, ten rodzaj smarowania stosuje się wówczas, gdy nie wymagane jest zastosowanie innego rodzaju smarowania.

● hydrodynamiczne polega na zapewnieniu warunków do powstawania warstwy nośnej smaru, tzw. klina smarnego,

● w warunkach tarcia elastohydrodynamicznego - występuje ono w specyficznych warunkach fizycznych, w miejscach styku kontaktowego elementów węzłów ślizgowych o odpowiednio zakrzywionych powierzchniach ślizgowych. Cechami są: duże zwiększenie lepkości substancji smarującej oraz znaczne odkształcenia sprężyste powierzchni współpracujących elementów.

● w warunkach tarcia mieszanego – jest to proces stanowiący połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów tarcia. Występuje ono wówczas, gdy część powierzchni elementów w strefie tarcia styka się bezpośrednio ze sobą a część jest rozdzielona warstwą graniczną czynnika smarującego ●hydrostatyczne polega na wytworzeniu między współpracującymi powierzchniami elementów węzłów ślizgowych warstwy cieczy, w której występuje ciśnienie statyczne, wytworzone i podtrzymywane przez źródło ciśnienia, którego wartość równoważy wartość obciążenia zewnętrznego węzła ślizgowego. Wytworzona warstwa cieczy smarującej oddziela od siebie powierzchnie współpracujących elementów.

Fazy istnienia obiektów technicznych:

●Potrzeby

●Projektowania i konstruowania - nowe urządzenia techniczne
● Wytwarzania

● Eksploatacji -> stopień zaspokojenia potrzeb
-użytkowanie(procesy produkcyjne)
-obsługiwanie (procesy nieprodukcyjne) dzieli się na:

1. profilaktyka, dozorowanie, regulacja, diagnostyka, obsługa techniczna

2. naprawy( awaryjna, bieżąca, główna)

oraz destrukcyjne: zmęczenie, zużycie przez tarcie, korozja, relaksacja
Definicje:

● Niezawodność eksploatacyjna- właściwości obiektu charakteryzujące jego zdolność do użytkowania i obsługiwania w określonych warunkach i w określonym przedziale czasu.

● Niezawodność jest to prawdopodobieństwo poprawnej pracy obiektu technicznego w określonych warunkach eksploatacji i w określonym przedziale czasu

● Niezawodność obiektu- zespół własności, które opisują gotowość obiektu i wpływają na nią: nieuszkadzalność, obsługiwalność i zapewnienie środków obsługi.

● Eksploatacja, eksploatowanie- zespół celowych działań organizacyjno- technicznych i ekonomicznych ludzi z obiektem technicznym oraz wzajemne relacje, występujące pomiędzy nimi od chwili przejęcia obiektu do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem, aż do jego likwidacji

● Obiekt eksploatacji- dowolny obiekt techniczny, np. maszyna, urządzenie, wyposażenie, aparatura, instalacja, budowla, znajdujący się w eksploatacji.

● Obiekt techniczny to każdy dowolny wytwór cywilizacji technicznej. Są to np.: samochody, obrabiarki , budynki, mosty itp.

● Funkcja zawodności jest określana przez prawdopodobieństwo wystąpienia niepoprawnego funkcjonowania obiektu w przedziale czasu od 0 do t, a więc prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia do chwili t.

Rodzaje czynników oddziałujących na maszyny. :

● Czynniki wewnętrzne (robocze) i zewnętrzne.

● Mechaniczne- związane z występowaniem sił

● Elektryczne- wzrost napięcia i natężenia prądu elektrycznego

● Cieplne- wydzielanie i przemiany energii cieplnej

● Klimatyczne- całokształt stanów pogody

● Biologiczne żywe organizmy oddziałujące na obiekty

● Chemiczne- głównie w postaci elektrolitów

Strategie eksploatacji: sposób działania z maszynami, ustalony na podstawie wyników badań naukowych, polegających na osiągnięciu pożądanego stanu w systemie eksploatacji, będącego celem, którego osiągnięcie jest zdarzeniem losowym, z powodu braku zespołu informacji o warunkach, w których ten stan będzie osiągany

● Wg resursu- ustalony zakres czynności obsługowych przyporządkowanych konkretnej obsłudze, hierarchizacja obsług i napraw, cykl obsługowy OT musi być ustalony. Terminy oraz zakresy obsług i napraw przyjętych do realizacji w tej strategii są stałe, ustalone na podstawie wyników wieloletnich badań eksploatacyjnych i są niezależne od stanu OT.

● Wg stanu: polega na ciągłym kontrolowaniu stanów technicznych obiektów i opracowaniu na tej podstawie informacji diagnostycznych, umożliwiających decydentom różnych szczebli podejmowanie racjonalnych działań w konkretnym systemie eksploatacyjnym i jego otoczeniu.

● Strategia mieszana: Pomiędzy strategią wg resursu a strategią wg stanu, istnieje spora grupa rozwiązań pośrednich. Rozwiązania te polegają najczęściej na wzbogaceniu systemów eksploatacji realizujących strategię wg resursu w systemy diagnostyczne wspierające racjonalne działania eksploatacyjne z OT.

● Wg efektywności:

● Wg niezawodności: Jest to strategia eksploatacyjna, polegająca na podejmowaniu decyzji na podstawie wyników okresowej kontroli poziomu niezawodności OT, eksploatowanych aż do chwili zwiększenia intensywności uszkodzeń.