Retusz – jedno lub więcej odbić dokonanych w celu przygotowania krawędzi pracującej narzędzia. Zaostrzenie lub wzmocnienie krawędzi, zaokrąglenie uwypuklenie ostrza itp. Lub formowanie innych części narzędzia , które sprzyjałyby umieszczeniu go w oprawie lub ułatwiało by jego trzymanie w ręce.

Typologia- klasyfikacja narzędzi retuszowanych.

Zasady -

Typologia narzędzi mezolitycznych

Etap kultury związany z gospodarką myśliwsko- zbieracko- rybacką.

Mikrolityzacja i geometryzacja narzędzi.

Większość inwentarza kamiennego stanowią narzędzia znane już z kultur wcześniejszych, lecz teraz występowały na ogół w formie znacznie zmniejszonej. Zmniejszanie narzędzi jest jedną z cech większości kultur mezolitycznych. Druga cecha to liczne występowanie narzędzi geometrycznych, używanych głównie jako zbrojniki narzędzi składających się z trzonu lub drzewca kościanego, rogowego czy drewnianego i wkładek krzemiennych.

1. Drapacze – Typy i odmiany drapaczy mezolitycznych ogólnie nie odbiegają od wydzielonych poprzednio. Najczęściej są one mniejsze niż paleolityczne.. Częściej niż w paleolicie spotykamy drapacze o niezbyt regularnych, lekko falistych drapiskach. Tabl. XXXVIII, częstą formą są także drapacze o drapiskach ukośnych, a także drapacze krążkowate i podkrążkowate. W wielu wypadkach występują formy regularne wykonywane na wiórach. Najliczniejsza grupa narzędziowa. DRAPACZE typu tarnowiańskiego, krótkie bądź krępe wykonywane na odłupkach albo mocno skracanych wiórach. Bardzo krótkie podkrażkowe i krążkowe występują często w inwentarzach kultur DUVENSEE i MAGLEMOSE.

2. Rylce- wyst. Rzadziej niż w paleolicie. Sporadycznie. Typologicznie bardzo zbliżone do wcześniejszych, wykonywane mniej starannie na odłupkach i odpadkowych wiórach. Obok rylców pojedynczych znane są również rylce podwójne i wielokrotne . Najczęstsze rylce węgłowe. Również r. łamańce, typ. Dla kultury kundajskiej, kongemose i innych. Częściej wyst. W późniejszej fazie mezolitu, zwłaszcza na terenach Polski. W kult. Komornickiej kilkanaście procent wszystkich narzędzi.

3. Skrobacze wielorakie- w wielu inwentarzach najliczniejsza grupa. Wykonywane na odłupkach, bardzo rzadko na skracanych wiórach. Charakteryzują się amorficznością utrudniającą podział typologiczny. Krawędzie retuszowane na różnych partiach i na różnej długości, zwykle retuszem stromym lub półstromym. Retusz biegnie od strony dolnej i górnej na przemian, albo tylko od strony górnej. Krawędzie retuszowane są prawie proste, wypukłe , wklęsłe albo faliste, często zębate z szeregiem wnęk i występców. W niektórych wypadkach fragmenty krawędzi są uformowane w krótkie dobrze wydzielone przekłuwacze lub wiertniki.

Grupa narzędzi zbliżona do skrobaczy to tzw. Raklety- cienkie odłupki o krawędziach łuskanych drobnym stromym retuszem zatępiającym, biegnącym albo z góry albo z dołu.

1. Przekłuwacze- wraz z wietnikami najmniej liczna grupa. Odmiana smukła, słabo wydzielone lub nie wydzielone żądło wydzielone dwu lub jedno stronnie.

2. Narzędzia geometryczne – zbrojniki. Zróżnicowana typologicznie grupa narzędzi, w której wyróżniami

1. Tylczaki

2. Półtylczaki

3. Trójkąty

4. Trapezy, romby

Pełnią rolę zabytków przewodnich dla kultur mezolitycznych.

Zbrojniki tylcowe- dzielimy na :

1. Wiórki tylcowe- brojniki o tylcach równoległych do osi wiórków, bez ostrych wierzchołków, z krawędzią nieretuszowaną mniej więcej równoległa do tylca.

2. Ostrza tylcowe- stromo retuszowane tylce.