Scenariusz zajęć świetlicowych dla dzieci klas drugich opracowany przez mgr. Renatę Czerwińską nauczycielkę w świetlicy szkolnej.
«Przygotowania do świąt Bożego Narodzenia»
Temat tygodnia: Tradycje świąteczne w Polsce.
1. Cele ogólne:
Odreagowanie napięć psycho ruchowych.
Likwidacja niepokoju, lęku, agresji.
Zapoznanie dzieci z tradycjami obchodzenia świąt Bożego Narodzenia.
Wdrażanie do uważnego słuchania tekstu czytanego przez nauczyciela.
Utrwalenie wiadomości na temat zwyczajów i tradycji związanych ze Świętami Bożego Narodzenia
2. Cele operacyjne:
Zna datę świąt grudniowych.
Potrafi odpowiadać na zadane pytania dotyczące wigilijnych potraw.
Umie rozwiązać krzyżówkę dotyczącą świąt Bożego Narodzenia.
Angażuje się we wspólnie podejmowane działania.
Współpracuje z zespołem.
Rozumie znaczenie słowa wigilia, Boże Narodzenie, życzenia.
Potrafi posługiwać się pomocami plastycznymi i wykorzystać je w określonym celu.
3. Metody pracy
Metody oparte na posługiwaniu się słowem: Pogadanka, tekst dotyczący tradycji, rozmowa kierowana
Metoda oglądowa: Obrazki w książce, krzyżówka
Metody zajęć praktycznych: Odgadywanie haseł do krzyżówki, rozwiązywanie krzyżówki, wykonywanie ozdób na choinkę.
4. Formy pracy stosowane na zajęciach
Indywidualna.
Zbiorowa.
Grupowa.
5. Środki dydaktyczne
Książka «Tradycje Polskie», «Ozdoby Bożonarodzeniowe», opis tradycji świątecznych ze strony internetowej www.przedszkolak.pl, krzyżówka, papier kolorowy, tasiemki, klej, zszywasz.
Przebieg zajęć
1. Wyjaśnienie słownictwa: zwyczaj i tradycja
2. Rozmowa na temat tradycji związanych z Bożym Narodzeniem, czytanie przez nauczyciela tekstu o zwyczajach:
Ubieranie choinki
Przygotowanie stołu wigilijnego
Położenie sianka pod obrus
Zostawianie jednego wolnego miejsca
Przygotowanie 12 potraw
Dzielenie się opłatkiem
Składanie życzeń
Wieczerza wigilijna
Obdarowywanie się prezentami
Śpiewanie kolęd
Pasterka
3. Wysłuchanie przez uczniów zagadki, której rozwiązaniem jest choinka.
«Przyszła do nas z lasu
Teraz jest zielona,
Lecz gdy przyjdą święta,
Będzie wystrojona.»
4. Rozwiązywanie krzyżówki; hasło BOŻE NARODZENIE
5. Czytanie tekstu o choince rozmowa.
Skąd pochodzi zwyczaj ubierania choinki?
Czym ozdabiamy choinkę?
Jakie choinki należy kupować?
Swobodne wypowiedzi kilkorga dzieci na temat wyglądu choinki.
ANEKS
TRADYCJE I ZWYCZAJE
Święta Bożego Narodzenia to dla Polaków najważniejsze i jednocześnie najbogatsze w tradycje ludowe święta. Obrzędowość Bożego Narodzenia kształtowała się stopniowo w ciągu kolejnych stuleci przeplatając prastare (z czasów pogańskich) zwyczaje i wierzenia ze zwyczajami nowszymi.
W liturgii kościelnej i w zwyczajach ludowych święta Bożego Narodzenia poprzedza okres Adwentu: czas radosnego, pełnego wiary oczekiwania na przyjście Jezusa. Do powszechnie przyjętych zwyczajów adwentowych należy zaliczyć udział wiernych w odprawianych o świcie Mszach roratnich.. Dawniej w niektórych regionach kraju popularnym zwyczajem było plecenie wieńca adwentowego. W pierwszą niedzielę Adwentu, zawieszano w pokojach pod sufitem wianek zrobiony z gałęzi choiny i przyozdobiony czerwonymi wstążkami. Na wieńcu zapalano jedną świeczkę, w każdą kolejną niedzielę dodawano następną.
Innym zwyczajem przypadającym na czas Adwentu jest obdarowywanie dzieci prezentami w dniu św. Mikołaja (6 grudnia). Podarunki wkłada się zwykle pod poduszki lub do bucików.
Należy też wspomnieć o kartach pocztowych ze świątecznymi i noworocznymi życzeniami wysyłanymi do znajomych i krewnych. Autorem tego pomysłu był Anglik John Horsley. W 1846 roku zaprojektował on pierwszą taką kartę.
Wydrukowano ich wówczas pięćdziesiąt, nie wiedząc jak zostaną przyjęte. Dziś na całym świecie co roku wysyła się miliony kart świątecznych, chociaż obecnie kartki świąteczne coraz częściej zastępują sms-y.
Najwięcej zwyczajów ludowych wiąże się z ostatnim dniem Adwentu, czyli z Wigilią. Wieczór wigilijny w tradycji polskiej jest bowiem najbardziej uroczystym i najbardziej wzruszającym wieczorem w roku. Słowo «wigilia» pochodzi z języka łacińskiego i oznacza czuwanie.
W polskiej tradycji Święta Bożego Narodzenia rozpoczynają się 24 grudnia od chwili zapadnięcia zmroku i ukazania się na niebie pierwszej gwiazdy. W tym momencie zgodnie z obowiązującym powszechnie zwyczajem, zasiadamy do pierwszego świątecznego posiłku, zwanego wieczerzą wigilijną lub krócej Wigilią.
Specyfiką wieczerzy wigilijnej jest jej postny charakter, ustalony tradycją zestaw potraw, oraz poważny nastrój obowiązujący wszystkich biesiadników. Posiłek ten spożywa się najczęściej tylko w gronie rodzinnym. Na stole stawia się zazwyczaj jedno dodatkowe nakrycie. Według współczesnej interpretacji miejsce to przeznaczone jest dla zabłąkanego wędrowca lub dla osób bliskich, ale w tym momencie nieobecnych. Nikt bowiem tego dnia nikt nie powinien być samotny.
Wieczerza wigilijna rozpoczynała się zawsze wspólną modlitwą i miała charakter uroczysty i poważny. Nikomu w trakcie wieczerzy nie wolno było wstać od stołu oprócz gospodyni, nikomu nie można było też rozmawiać – wierzono bowiem, że rozmowy przy stole wigilijnym wróżą kłótnie i spory rodzinne na najbliższy rok. Po wspólnej modlitwie łamano się opłatkiem; jest to zwyczaj typowo polski, nie jest on znany w innych krajach. Symbolizuje on powszechne pojednanie i braterstwo. Dzielenie się opłatkiem zawsze zaczynał pan domu lub w zastępstwie najstarszy syn. Gdy wszyscy podzielili się opłatkiem i złożyli sobie życzenia – zasiadano do wigilijnej wieczerzy.
Na stole wigilijnym powinno się znaleźć 5, 7, 9 lub 11 potraw postnych. Nieparzysta liczba potraw miała zapewnić urodzaj w przyszłym roku; zaś dokładna liczba: 5, 7, 9, 11- zależały od zamożności rodziny. W wielu rodzinach na stole pojawiało się 12 potraw na pamiątkę 12 apostołów. Niezależnie jednak od liczby ważne było, aby składniki tych potraw pochodziły z pola, sadu, ogrodu, lasu i wody – co miało zapewnić bogate zbiory. Stery zwyczaj nakazywał skosztowanie każdej potrawy, wierzono bowiem, że tego czego nie spróbowano – zabraknie w przyszłym roku. Na stole wigilijnym musiało stać tyle jedzenia, aby nikt z domowników nie musiał wstawać od stołu; według tradycji bowiem- kto pierwszy wstał od stołu przed zakończeniem wieczerzy, ten umrze i drugiej wieczerzy nie doczeka.
Gospodarze pamiętali też o zwierzętach — po zakończonej wieczerzy zlewano wszystkie resztki jedzenia do jednej miski, dodawano połamany opłatek i chleb (tyle kawałków ile zwierząt w gospodarstwie) i tak przygotowanym jadłem karmiono zwierzęta dziękując im za pracę i ich dary, np. mleko. Według starych wierzeń w noc wigilijną zwierzęta mówią ludzkim głosem.
Dużą wagę oprócz jedzenia przywiązywano także do świątecznego ozdabiania domów. W minionych wiekach stałym elementem dekoracyjnym były snopy zboża — symbol dostatku — stawiane przez gospodarzy w kątach izb chłopskich.
CHOINKA
Współczesna choinka, przybrana świeczkami i innymi ozdobami pojawiła się najwcześniej na ziemiach niemieckich. Jej ojczyzną była najprawdopodobniej Alzacja. Tam właśnie zwyczaj polegający na wnoszeniu do domu wiecznie zielonej gałęzi i wieszaniu jej przy suficie został zastąpiony w XV lub XVI wieku stojącym drzewkiem wigilijnym. Zwyczaj przystrajania drzewka wigilijnego rozpowszechnił się zapewne na przełomie XVIII i XIX wieku. Współczesna choinka, jest odwzorowaniem drzewa rajskiego: «drzewa życia», biblijnego drzewa wiadomości dobra i zła. Na choince nie może zabraknąć jabłek, bo właśnie te owoce były na owym biblijnym drzewie, a ponadto jabłko symbolizuje zdrowie i czerstwość do późnej starości. Często ozdobą choinki były też orzechy – symbol miłości. Wśród iglastych gałązek wiją się łańcuchy — lekkie, słomkowe, bibułkowe, to pamiątka po wężu. Gwiazda na szczycie drzewka symbolizuje gwiazdę betlejemską, która wiodła Trzech Króli do Dzieciątka Jezus. Gorejące na gałązkach świeczki (dzisiejsze lampki) jakby okruchy ognia, który dawniej płonął w izbie przez całą noc wigilijną, aby przychodzące na ten czas dusze przodków mogły się ogrzać. Choinki ubiera się także w piernikowe figurki ludzi i zwierząt, oraz bombki. Tak ustrojona choinka powinna stać w domu do Trzech Króli, a więc do końca Świąt.
Dzisiejsze wspaniałe prezenty gwiazdkowe są nowością zwyczajową. W XIX wieku tylko w niektórych częściach Polski obdarowywano dzieci drobnymi upominkami, które chowano w sianie.
Nieodłączną częścią wieczoru wigilijnego było i jest wspólne śpiewanie kolęd przy Bożonarodzeniowej szopce. Pieśni opowiadających o narodzeniu Jezusa mamy w polskiej tradycji bardzo dużo. Najstarsze sięgają czasów średniowiecza. Ich wprowadzenie a potem upowszechnienie zawdzięczamy prawdopodobnie franciszkanom. Oni też przynieśli do Polski zwyczaj budowy szopek.
Najbardziej znane i najciekawsze są szopki krakowskie, których architekturę wzoruje się na zabytkowych budowlach Krakowa. Szopki krakowskie stawały się często teatrzykami lalek, w których na miniaturowych scenkach podświetlanych świecami pojawiały się najrozmaitsze ruchome figurki. Dzisiaj bożonarodzeniowe szopki buduje się we wszystkich polskich kościołach.
Wieczór wigilijny kończy pasterka — Msza odprawiana w kościołach dokładnie o północy. Zgodnie z tradycją upamiętnia ona przybycie do Betlejem pasterzy i złożenie przez nich hołdu nowo narodzonemu Mesjaszowi.
KRZYŻÓWKA
Wigilia w tym roku wypada w SOBOTA
Świąteczne ciasto z makiem MAKOWIEC
Składamy sobie w czasie świąt Bożonarodzeniowych ŻYCZENIA
Jakie drzewko kupujemy na choinkę ŚWIERK
Świąteczne ciasteczka o różnych kształtach PIERNIKI
Przynosi prezenty MIKOŁAJ
Dla niegrzecznych dzieci od Mikołaja RÓZGA
Śpiewamy w Boże Narodzenie KOLĘDY
Gdy błyśnie pierwsza na niebie siadamy do wieczerzy GWIAZDKA
Z uszkami na wigilijnym stole BARSZCZ
Leżą pod choinką PREZENTY
Zielone drzewko ubierane bombkami CHOINKA
Wieczorna Wieczerza 24 grudnia WIGILIA
Dzielimy się nim w czasie wigilii OPŁATEK
| S | O | B | O | T | A | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| M | A | K | O | W | I | E | C | |||||
| Ż | Y | C | Z | E | N | I | A | |||||
| Ś | W | I | E | R | K | |||||||
| P | I | E | R | N | I | K | I | |||||
| M | I | K | O | Ł | A | J | ||||||
| R | Ó | Z | G | A | ||||||||
| K | O | L | Ę | D | A | |||||||
| G | W | I | A | Z | D | K | A | |||||
| B | A | R | S | Z | C | Z | ||||||
| P | R | E | Z | E | N | T | Y | |||||
| C | H | O | I | N | K | A | ||||||
| W | I | G | I | L | I | A | ||||||
| O | P | Ł | A | T | E | K |
| I | ||||||||||||
TEMAT: TRADYCJE I OBYCZAJE ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA Konspekt zajęć świetlicowych Cele ogólne: — bogacenie wiedzy o polskich tradycjach zw. Z Bożym Narodzeniem; — kształtowanie szacunku dla kultury i obyczaju rodzinnego; — bogacenie słownictwa. Cele operacyjne: Uczeń: — zna rodzinne tradycje Bożego Narodzenia; — rozwiązuje krzyżówkę wigilijną; — zna znaczenie słowa„wigilia”; — potrafi zaśpiewać wybraną kolędę. Metody pracy: — słowna — praktyczna Formy pracy: — zbiorowa — indywidualna Zasada dobrowolności udziału w zajęciach. Środki dydaktyczne: krzyżówka, wiersz T. Kubiaka pt.„Wieczór wigilijny”, magnetofon, płyta z kolędami, zapakowany prezent, pytania do quizu. Przebieg zajęć: Część wstępna. 1. Powitanie dzieci: — witam wszystkich, którzy zrobili już świąteczne porządki — witam wszystkich, którzy lubią niespodzianki — witam wszystkich, którzy kochają choinkę — witam wszystkich, którzy lubią dobrą zabawę — witam wszystkich, którzy mają dobry humor — witam wszystkich, którzy lubią święta (jeżeli dziecko czuje się powitane wstaje i kłania się) 2. Wspólne rozwiązanie krzyżówki wigilijnej. Hasło„Polska Wigilia” 3. Wyjaśnienie pojęcia„wigilia”. Słowo„wigilia” pochodzi z jęz. Łacińskiego i oznacza„czuwanie”. Taki był dawniej zwyczaj w Kościele, że przed większymi uroczystościami poprzedniego dnia obowiązywał post i wierni przez całą noc oczekiwali na tę uroczystość. W Polsce wigilia weszła do tradycji w XVIIIw. Jej gł. Częścią jest uroczysta kolacja złożona z postnych potraw. Ma ona charakter rodzinny. II część Odczytania wiersza T. Kubiaka„Wieczór Wigilijny”. Nawiązanie do wiersza i osobistych doświadczeń dzieci: — o jakich tradycjach zw. Z wigilią jest mowa w wierszu; — jakie jeszcze znacie zwyczaje? Pojawienie się pierwszej gwiazdki– symbol gwiazdy betlejemskiej, która wskazała drogę pasterzom. Sianko pod obrusem na pamiątkę siana, na którym leżał mały Jezus. Wolne miejsce przy stole– dla przygodnego gościa, osoby samotnej lub na pamiątkę osób, które nie mogą być z nami. Dzielenie się opłatkiem– oznacza wzajemne poświęcenie się dla siebie, darowanie wzajemnych uraz. Parzysta ilość osób przy stole– wróży szczęście i powodzenie. Parzysta ilość potraw, najlepiej 12– na pamiątkę 12 apostołów i tyle jest miesięcy. Ubieranie choinki– tradycyjna choinka przywędrowała do nas w XIX w. z Niemiec, jest symbolem życia, siły i zdrowia. Wieszane na choince ozdoby nie są przypadkowe: — światełka oznaczają przyjście na świat Jezusa; — ozdoby– dary łaski Bożej; — łańcuch symbolizuje węża kusiciela; — jabłka– grzech; — gwiazda na czubku choinki– gwiazdę betlejemską. Dawniej na choince wieszano ozdoby, które można było zjeść np. jabłka, cukierki, pierniki, orzechy itp. Śpiewanie kolęd. Zaśpiewanie przez dzieci wybranej kolędy. Pasterka. Przypomnienie jeszcze jednej tradycji– wzajemnego obdarowywania się prezentami po kolacji wigilijnej. Zabawa w odpakowywanie prezentu połączone z quizem nt. narodzenia pana Jezusa i tradycji świątecznych. Pytania znajdują się na bombkach przyczepionych do prezentu. Dzieci podchodzą kolejno, losują pytanie zrywając bombkę i udzielają odpowiedzi. Po zdjęciu wszystkich bombek ostatni uczestnik odpakowuje prezent– niespodziankę (może to być wspólna gra itp.) Pytania do quizu: 1. Jak nazywa się miejscowość, w której urodził się Pan Jezus? 2. Co przynieśli w darze Panu Jezusowi Mędrcy? 3. Gdzie leżał Pan Jezus po swoim narodzeniu? 4. Jak nazywamy uroczystą kolację, którą spożywamy 24 grudnia? 5. Jak nazywają się pieśni, które śpiewamy w okresie świąt Bożego Narodzenia/ 6. Jak nazywał się król zarządzający Judeą w czasie gdy narodził się Jezus? 7. Jak nazywa się msza św., na którą udajemy się po wieczerzy wigilijnej? 8. Jak nazywali się trzej Mędrcy, którzy przyszli złożyć hołd Jezusowi? 9. Co wskazało mędrcom drogę do miejsca narodzin Jezusa? 10. Co kładziemy pod obrusem na pamiątkę pierwszego posłania Jezusa? 11. Czego symbolem jest zielone drzewko? 12. Skąd przywędrował do Polski zwyczaj ubierania Choinki? 13. Jakie znaczenie ma dzielenie się opłatkiem? 14. Ile powinno być potraw na wigilijnym stole? 15. Kiedy rozpoczyna się wigilijna wieczerza? 16. Co oznacza pozostawienie wolnego miejsca przy wigilijnym stole? III część. Zakończenie. Dokończenie przez dzieci zdania„Lubię Święta Bożego Narodzenia, ponieważ…”
Opracowała: Bożena Polak |
emat zajęć: Choinka- symbol świąt Bożego Narodzenia.
Cele:
Uczeń :
- wymienia symbole świąt Bożego Narodzenia,
- potrafi odnaleźć miejsc ukrycia prezentu po opisie,
- dokonuje oceny: „prawda, fałsz”
- doskonali spostrzegawczość,
- odrysowuje szablon,
- doskonali technikę posługiwania się nożyczkami i kompozycji pracy,
- wykonuje polecenie zgodnie z instrukcją słowną,
- doskonali zmysły smaku i wzroku.
Metody: opis + pokaz, pogadanka, rozmowa kierowana, praktycznego działania, łamigłówki,
Formy: indywidualna, zbiorowa, zbiorowa jednolita,
Środki dydaktyczne:
- świąteczne Bingo,
- prezenty z literami, zagadki
- świąteczne zadania do wykonania- karty pracy
- papierowy łańcuch,
- tabliczki: anioł-prawda, diabeł-fałsz,
- smaczne bombki (orzech, jabłko, czekolada, cukierek, piernik)
Przebieg zajęć:
I. Część wstępna
1. Zaproszenie do wspólnych zajęć.
2. Krótka rozmowa kierowana- jakie święta się zbliżają, jakie znamy symbole świąt.
3. Mini obrazkowe bingo świąteczne- zasady tradycyjnego bingo.
Po zakończeniu zabawy, nauczyciel prosi o próbę wymienienia przynajmniej 10 symboli jakie były wykorzystane w bingo.
Zaznacza (cel zajęć), że dziś szczególnie zajmiemy się jednym z tych symboli, żeby jednak się dowiedzieć jakim, trzeba odgadnąć ukryty wyraz.
II. Część główna
1. Rozrzucone prezenty- ukryty wyraz
Dzieci kolejno losują karteczki na których opisane jest miejsce w świetlicy, gdzie ukryte są prezenty, a w nich litera. Dzieci znajdują prezent, po rozpakowaniu umieszczają literę
w odpowiednim miejscu na tablicy.
W ten sposób powstaje hasło- CHOINKA, główny temat zajęć.
2. Mini pogadanka- nauczyciel opowiada o tradycji strojenia choinki.
3. Prawda/fałsz- nauczyciel czyta różne zdania dotyczące tradycji choinki. Zadaniem uczniów jest ocenić czy zdanie jest fałszywe czy prawdziwe (np. czy choinka ma kolor czerwony).
Gdy uważają, że zdanie jest prawdziwe podnoszą do góry tabliczkę z aniołkiem, gdy fałszywe- tabliczkę z diabełkiem.
4. Zadania na choince.
Wśród ozdób na choince są też ukryte koperty z imieniem dziecka (zadania dostosowane do ich umiejętności). Uczniowie kolejno szukają „swojej” koperty i wykonują ukryte tam zadanie
(np. której ozdoby nie wieszamy na choince)
5. Smaczne bombki.
Nauczyciel przypomina że na choince można też wieszać „smaczne bombki”. Żeby dowiedzieć się jakie, zadaniem uczniów jest je rozpoznać po smaku lub dotyku (orzech, jabłko, piernik, cukierek)
6. Łańcuch choinkowy.
Uczniowie otrzymują kawałek kolorowego łańcucha (od 4 do 6 różnobarwnych ogniw).
Zadaniem dzieci jest doklejenie tylu ogniw ile ma dany łańcuch i w takiej samej kolejności
kolorystycznej
III. Część końcowa
1. Podziękowanie za wspólne zajęcia.
2. Porządkowanie świetlicy.