9. Czyrak
Czyrak to mały, wypełniony ropą guzek na skórze. Infekcja ta powodowana jest przez paciorkowce. Zapalenie rozpoczyna się w najgłębszej części cebulki włosowej, następne bakterie przenoszą się w głębsze części skóry i rozprzestrzeniają po całym ciele.
Nieprawidłowe odżywianie, choroby osłabiające system immunologiczny, cukrzyca, używanie leków wpływających na funkcje odpornościowe organizmu, to wszystko czynniki sprzyjające powstawaniu czyraków.
Schorzenie to jest powszechne szczególnie u dzieci i osób dorastających.
Czyraki pojawiają się na głowie, pośladkach, twarzy lub pod pachami. Są wrażliwe na dotyk, czerwone i bolesne, pojawiają się nagle.
Objawy wskazujące na tworzenie się czyraka to swędzenie, lekki ból i powstawanie opuchlizny. W przeciągu dwudziestu czterech godzin czyrak staje się czerwony i wypełniony ropą. Mogą się pojawić objawy, takie jak gorączka oraz opuchlizna.
Czyraki są zaraźliwe. Ropa wypływająca z czyraka może zainfekować skórę, powodując powstawanie nowego czyraka lub może dostać się. do systemu krwionośnego i rozprzestrzenić w organizmie. Wystąpienie licznych czyraków, które znajdują się blisko i łączą się w jedną zmianę nosi czyraka gromadnego albo inaczej mnogiego. Najczęściej występuje na karku.
Czyrak mnogi to zgrupowanie wielu czyraków w jednym miejscu, tworzące się, kiedy infekcja się, rozprzestrzenia. Tworzenie się czyraków mnogich może być oznaką zaburzeń w funkcjonowaniu systemu immunologicznego.
Nie leczone czyraki znikają zwykle w przeciągu 10-25dni. Leczenie może złagodzić szereg nieprzyjemnych symptomów i zapobiec pojawianiu się nowych guzków.
Niebezpieczne są jednak czyraki umiejscowione na twarzy w okolicy wargi górnej, oka i skroni. Może to spowodować przejście zakażenia na zatoki jamiste i opony mózgu.
10. Zapalenie mieszków włosowych
.
o
ą
11. ospa wietrzna
Dlaczego chorujemy na ospę?
Ospa wietrzna jest bardzo zaraźliwą wirusową chorobą. Zarazić się nią możemy poprzez kontakt z chorym – drogą kropelkową lub poprzez kontakt z wysypką zarażonego. Ponieważ pierwsze objawy ospy wietrznej pojawiają się dopiero po ok. 14 dniach od wniknięcia wirusa do organizmu, a zaraźliwość pojawia się wcześniej niż one, choroba bardzo łatwo się rozprzestrzenia i trudno jest temu zapobiec. Kiedy już przechorujemy ospę, zyskujemy trwała odporność. Wirus jednak pozostaje w naszym organizmie. Może w późniejszych latach uaktywnić się w chwili, gdy odporność naszego organizmu spadnie. Efektem tego będzie półpasiec – choroba wywołana wirusem ospy wietrznej, mająca jednak dużo cięższy przebieg. Warto dodać, że o ile ospa wietrzna u dzieci ma zwykle łagodny przebieg, o tyle u dorosły może mieć cięższy, czasem prowadzący do powikłań.
Objawy ospy wietrznej. Pojawiają się po okresie wylegania choroby, który trwa około dwóch tygodni. Pierwsze symptomy przypominać mogą przeziębienie lub początek grypy – pojawia się ból głowy, gorączka, zmęczenie. Wkrótce jednak na skórze zaobserwujemy charakterystyczna dla ospy wietrznej wysypkę. Zmiany nią wywołane zmieniają się – najpierw obserwujemy niewielkie zaczerwienienia, następnie grudki, pęcherzyki wypełnione płynem. Pękają one tworząc strupki. Stopniowo strupy wysychają i odpadają od skóry, nie pozostawiając blizn. Zazwyczaj cykl związany z wysypką ospy wietrznej trwa około tygodnia. Wysypce tej towarzyszy silne swędzenie, co stwarza problem, zwłaszcza, że choroba dotyka głównie dzieci.
Ospie wietrznej bardzo rzadko towarzyszą powikłania, są one jednak możliwe. Najczęściej jest to wtórne zakażenie bakteryjne zmian na skórze, spowodowane np. ich rozdrapywaniem. Może ono prowadzić pozostawania na skórze brzydkich blizn. Inne powikłania to np. zapalenie płuc, mózgu czy ucha środkowego. Choroba w skrajnych przypadkach może zakończyć się śmiercią, dotyczy to ospy u dzieci z bardzo obniżoną odpornością lub chorobami autoimmunologicznymi.
Leczenie ospy wietrznej polega na zwalczaniu dokuczliwych objawów choroby, w szczególności świądu. Zalecane są środki miejscowe do smarowania zmian, kąpiele w letniej wodzie z dodatkiem sody oczyszczonej lub nadmanganianu potasu. Osoba chora powinna pozostać w łóżku, prowadzić oszczędzający tryb życia. Gdy utrzymuje się gorączka, można skorzystać z ogólnie dostępnych środków przeciwgorączkowych, z wyjątkiem aspiryny (zawiera salicylany, które nie powinny być zażywane przy ospie). W przypadku osób o obniżonej odporności, u których istnieje ryzyko wystąpienia powikłań, podane mogą zostać specjalne leki przeciwwirusowe. Pod szczególną opieka powinny także pozostać kobiet w ciąży chorujące na ospę wietrzną. W takiej sytuacji płód narażony jest na różnego rodzaju powikłania m.in. wady wzroku, uszkodzenia mózgu.
12. Półpasiec
Półpasiec jest chorobą zakaźną, którą wywołuje dokładnie ten sam wirus – (VZV viracella – zoster virus,) co ospę wietrzną. Warto przy tym zaznaczyć, że wirus ten ma ścisłe związki z wirusem opryszczki, w wyniku czego zmiany skórne pojawiające się w trakcie przebiegu choroby, są do siebie podobne. Jeśli mamy kontakt z osobami zakażonymi półpaścem, po 2-3 tygodniach możemy zachorować na ospę wietrzną, bądź też droga zakażenia może przebiegać w odwrotnym kierunku, co oznacza, że w wyniku kontaktu z osobą chorą na ospę wietrzną, zachorujemy na półpasiec. Okres, w którym nosiciel wirusa zakaża, trwa zwykle 3-4 dni.
Pierwsze objawy półpaśca nie koniecznie muszą być powiązane z tą konkretną chorobą. Zalicza się do nich:
złe samopoczucie,
podwyższoną temperaturę ciała,
bóle głowy i gardła.
Półpasiec to choroba, którą najczęściej leczy się objawowo, kiedy wypryski pojawiają się już na skórze chorego. W niektórych przypadkach można chorym zaaplikować środki antywirusowe, do których zalicza się Acyklovir oraz Heviran. Jeśli zostaną one podane w pierwszych godzinach zarażenia, łagodzą jego przebieg, jednocześnie hamując rozmnażanie wirusa.
Jeśli choroba znajduje się już w zaawansowanym stadium, zaleca się spędzenie kilku dni w łóżku, w zaciszu własnego domu i przeleżenie objawów. W tym czasie należy przyjmować duże ilości płynów. W uzasadnionych przypadkach, choremu podaje się środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jeśli chorym jest dziecko, wówczas warto uczulić je na to, aby nie rozdrapywało, ani nie przekłuwało pęcherzy pojawiających się na skórze. Dzięki temu uniknie się powstania ewentualnego zakażenia bakteryjnego i blizn.
Bardzo istotne w leczeniu półpaśca jest to, aby odpowiednio wcześnie udać się do dermatologa, ponieważ tylko w takim przypadku będziemy mieć szansę na to, aby zaordynowany przez niego lek miał szansę właściwie zadziałać i zwalczyć szybko chorobę. Specyfiki podawane chorym na półpasiec powstrzymują skutecznie namnażanie wirusa, dlatego też można powiedzieć, że działają one wyłącznie na świeżo zarażone komórki i nie mają wpływu już na te, które dotychczas uległy zniszczeniu przez wirusa.
Lekarze podają chorym różne dawki leku, kierując się w ich ustalaniu postacią półpaśca. Największe dawki leku są podawane w przypadku półpaśca ocznego i usznego, które mają bardzo groźny przebieg.
13. Opryszczka
Wygląda nieestetycznie, jest bolesna i może prowadzić do poważnych powikłań. Opryszczka, choć z pozoru nie jest ciężką chorobą, ma tendencje do nawrotów i pojawiania się przy każdym silniejszym stresie czy spadku odporności. Najczęściej mamy do czynienia z opryszczką na ustach, tzw. „zimnem”.
Przyczyny powstawania opryszczki Za powstawanie opryszczki odpowiedzialny jest wirus herpes simplex. Występuje on w dwóch odmianach – HSV- 1 i HSV-2. Kiedy raz nas zaatakuje, towarzyszy nam już do końca życia. Osoba zarażona wirusem opryszczki może nie mieć żadnych objawów. Pojawiają się one, gdy spada odporność organizmu lub występują inne czynniki takie jak stres. Oprócz infekcji i stresu przyczyną jej powstawania może być wychłodzenie organizmu, nieprawidłowa dieta, zbyt długie opalanie się, miesiączka. Do zarażenia wirusem dochodzi bardzo łatwo – przez pocałunek, wypicie z jednej butelki z zarażonym, używanie tego samego ręcznika. Dlatego często chorują dzieci – trudno je upilnować tak, aby przestrzegały wszystkich zasad higieny. Wirusem zarazić się może już niemowlę podczas porodu, jeżeli matka będzie nosicielką.
Opryszczka wywołana wirusem HSV-1 Odmiana wirusa HSV-1 jest odpowiedzialna za powstawanie zmian w górnej części ciała. Najczęściej występującym rodzajem schorzenia jest opryszczka wargowa. Wirus atakuje też twarz, jamę ustną, oczy. Nieleczona opryszczka w tych rejonach może prowadzić do zapalenia opon mózgowych. Objawem są drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które w końcu pękają tworząc bolesny strupek.
Opryszczka wywołana wirusem HSV-2 Wirus HSV-2 wywołuje opryszczkę dolnych partii ciała, w tym mogącą prowadzić do niepłodności czy raka szyjki macicy opryszczkę narządów płciowych. Małe, bolesne pęcherzyki przekształcające się w owrzodzenia pojawiają się zarówno na penisie, jak i na wargach sromowych. Mogą jednak sięgać wiele dalej, np. aż do szyjki macicy. Niebezpieczne są rozległe zmiany, rozchodzące się aż do okolicy odbytu – często powodują powstawanie nadważeń bakteryjnych.
Leczenie opryszczki Niestety, jeżeli raz zarazimy się wirusem, nie będziemy mieli możliwości pozbycia się go z organizmu. W tej sytuacji kluczowe będzie nie dopuszczenie do spadku odporności i wystąpienia innych czynników mogących wywołać objawy w postaci opryszczki. Warto więc prowadzić zdrowy tryb życia oraz wzbogacić dietę witaminami z grupy B oraz produktami bogatymi w cynk. W przypadku pojawienia się opryszczki należy jak najszybciej zastosować dostępne w aptekach maści i inne leki. Jeżeli wirus zaatakuje narządy płciowe warto zasięgnąć porady lekarza. Nie można zapomnieć także o tym, że opryszczką narządów płciowych zaraża się głównie podczas kontaktów seksualnych, więc ryzyko wzrasta wraz ze stopniem aktywności seksualnej. Powstrzymajmy się też od bliskiego kontaktu z osobami mającymi objawy opryszczki oraz pamiętajmy o higienicznym trybie życia.
14. Brodawki ludzkie
Brodawki, pojawiające się na dłoniach i stopach są przypadłością dokuczliwą- szpecą skórę i powodują dolegliwości bólowe. Mimo długotrwałego leczenia trudno się ich pozbyć.
Brodawki pospolite, popularnie zwane kurzajkami, wywoływane są przez wirusy brodawek ludzkich (HPV) - są to wirusy z grupy ospy. Wyróżnia się kilka odmian tych wirusów - HPV-1 są odpowiedzialne za występowanie brodawek stóp, HPV-1, 2, 4, 7 – powodują pojawienie się brodawek zwykłych, a HPV-3, 10, 29 - brodawek płaskich.
Brodawki najczęściej występują u dzieci, nastolatków, osób ze skłonnością osobniczą oraz u wykazujących zmniejszoną odporność (np. przyjmujących leki immunosupresyjne). Wirus najczęściej wnika do skóry wskutek zadrapania. Do zakażenia dochodzić może na basenie, w saunie, w salach sportowych, a nawet przez podanie ręki. Brodawki charakteryzuje długi okres wylęgania, tj. czas od zakażenia do wystąpienia zmian na skórze, który może trwać kilka miesięcy. Brodawki zwykłe mogą po 6-12 miesiącach ulegać samoistnemu zanikowi, ale czasem leczenie trwa kilka lat.
Brodawki zwykłe występują na palcach rąk i na wałach paznokciowych, rzadziej na stopach, zwłaszcza w miejscach narażonych na ucisk. Są one grudkami, różnych rozmiarów, barwy szarej lub brunatnej, o zrogowaciałej powierzchni.
Brodawki płaskie umiejscawiają się natomiast na twarzy, głównie w okolicy ust i na skroniach. Są one niewielkimi grudkami, sprawiającymi wrażenie nalepionych na skórę, o barwie zbliżonej do zdrowej skóry.
Mimo, ze czasem zmiany ustępują samoistnie, to jednak należy je leczyć. Brodawki są bowiem, zwłaszcza przy mnogim występowaniu, szpecące, bolesne, mogą ulegać stanom zapalnym, rozprzestrzeniają się i są zakaźne dla innych osób. Wszystkie rodzaje brodawek są oporne na leczenie. Brodawki pospolite na rękach i nogach można leczyć na wiele sposobów. Jedną z metod jest smarowanie kurzajek sokiem dziko rosnącej rośliny - glistnika jaskółczego ziela. Farmakologicznie można je leczyć preparatami miejscowymi kwasu salicylowego i mlekowego, w postaci płynu lub lakieru. Kuracja taka trwa co najmniej 6-8 tygodni, środki te należy systematycznie nakładać na skórę, gdyż pominięcie smarowania może zaburzyć terapię. Brodawki można również niszczyć płynnym azotem o temperaturze -195°C, usuwać chirurgicznie lub laserem.
Wieloletnie utrzymywanie się brodawek, mimo miejscowego leczenia, może wskazywać na zaburzenia odporności i czasem jest wskazaniem do leczenia immunologicznego.
15. Kłykciny kończyste
Pojawiają się 2–3 miesiące po stosunku z osobą zakażoną. Kłykciny kończyste to płaskie lub wypukłe brodawki, które umiejscawiają się nie tylko na zewnątrz narządów płciowych, ale też w środku (np. u kobiet – w pochwie i na szyjce macicy) oraz wokół odbytu. U mężczyzn – na żołędzi, w kroczu i wokół odbytu, a nawet wewnątrz cewki moczowej. Kłykciny są małe, wielkości ziaren ryżu, ale mogą się ze sobą zlewać, tworząc większe, nawet kilkucentymetrowe narośla.
Kłykciny zazwyczaj usuwa się, koagulując, zamrażając ciekłym azotem lub wycinając laserem. Jednak usunięcie ich nie gwarantuje, że nie powrócą – kto raz zaraził się wirusem HPV, zostaje jego nosicielem do końca życia. Wirus Papilloma podejrzewany jest o wywoływanie raka szyjki macicy, dlatego kobiety, które miały kłykciny kończyste (zwłaszcza umiejscowione w szyjce macicy), po wyleczeniu muszą poddawać się cytologii co pół roku.
Uwaga! Kłykciny kończyste bywają wskazaniem do cesarskiego cięcia. Chodzi o to, żeby podczas porodu nie doszło do zakażenia dziecka.
16. Gruźlica
Od dawna przestała być chorobą najuboższych. Zapadają na nią osoby dobrze sytuowane, mające świetną, ale wyczerpującą pracę. Spędzają w niej więcej niż 8 godzin, śpią mniej niż 6, palą, żłopią hektolitry kawy, a wieczorem, by się odprężyć sączą drinki. To wszystko osłabia organizm. A brak sił obronnych sprzyja triumfowi gruźlicy.
Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez prątek Mycobacterium tuberculosis. Może obejmować płuca albo inne narządy – także nerki, mózg, kości i skórę. Medycynie znana jest też gruźlica jelit wywoływana przez prątek bydlęcy, którego niebezpiecznym dla człowieka źródłem jest mleko oraz mięso krów zakażonych gruźlicą.
Na gruźlicę szczególnie narażone są osoby źle odżywione, prowadzące niehigieniczny tryb życia i przeżywające silny stres psychiczny. Kontakt z prątkami jest bardziej ryzykowny dla osób nadużywających alkoholu, palących, chorych na cukrzycę, nowotwory i AIDS. Ryzyko zakażenia zwiększają również urządzenia klimatyzacyjne, ponieważ powietrze z prątkami krąży w zamkniętym obiegu.
W zasadzie przed gruźlicą powinno nas ochronić szczepienie, ale mogło się zdarzyć tak, że ominęła nas tura obowiązkowych szczepień w dzieciństwie lub z czasem zanikła nasza odporność.
Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Bakterie Mycobacterium tuberculosis, które wydobywają się z organizmu osoby chorej podczas kaszlu czy kichania mogą przedostać się do układu oddechowego, a następnie za pośrednictwem białych krwinek – do węzłów chłonnych i z krwią do całego organizmu.
Gruźlicą można zarazić się także drogą pokarmową, np. pijąc zakażoną wodę lub nieprzegotowane mleko od zakażonych gruźlicą krów. Prątki w wodzie, mleku i mięsie giną podczas gotowania i pasteryzacji.
Można się również zakazić gruźlicą przez skórę, a narażone na takie zakażenie są osoby, które kaleczą się podczas pracy np. w prosektoriach lub rzeźniach.
Gruźlica płuc może mieć gwałtowny początek (tzw. prosówka), ale dziś zdarza się to rzadko. Charakterystyczny dla gruźlicy jest trwający ponad trzy tygodnie kaszel, pierwotnie suchy, potem z odkrztuszaniem. Chory czuje się osłabiony, senny, poci się w nocy i ma podwyższoną temperaturę. Niepokojący powinien być też spadek wagi i ból w klatce piersiowej. W niektórych miejscach pod skórą osób zarażonych występują guzki, będące powiększonymi węzłami chłonnymi. W płucach pojawiają się jamy (kawerny), a chorzy często kaszląc, odkrztuszają obficie plwocinę, w której może pojawić się krew. Niekiedy dochodzi nawet do masywnych krwotoków.
Zdarza się, że wspomniane tu objawy gruźlicy ustępują samoistnie, a po kilku miesiącach może dojść do samowyleczenia. Jedyną pamiątką po chorobie są wówczas zwapniałe ogniska w płucach i zwapniałe węzły chłonne. Nie należy jednak czekać aż objawy same przejdą! Jeśli w porę nie rozpocznie się leczenia „nieczynny” obszar w płucach będzie się powiększał. Prątki mogą też z krwią powędrować do innych organów – mózgu, wątroby, śledziony. Każdy niepokojący objaw należy skonsultować z pneumonologiem!
Dodatni odczyn skórny na tuberkulinę wskazuje na obecność przeciwciał przeciwko prątkowi gruźlicy, natomiast nie świadczy o aktywnej infekcji. Testy skórne często dają wyniki fałszywie ujemne, szczególnie u pacjentów z AIDS oraz u osób z upośledzonym układem immunologicznym.
Zmiany w płucach mogą też wykazać badania radiologiczne klatki piersiowej i inne techniki obrazowania. Pełna diagnostyka wymaga jednak wyhodowania bakterii z plwociny lub innych płynów ustrojowych i tkanek.
Leczenie gruźlicy trwa 6–9 miesięcy. Wymaga zażywania kilku leków jednocześnie, najpierw przez dwa miesiące, a potem w mniejszej liczbie przez następne cztery.
Ponieważ leki przeciwprątkowe wywołują działania niepożądane (biegunka, uszkodzenia wątroby i nerek oraz uszkodzenie słuchu), wielu pacjentów w momencie, kiedy poczuje się lepiej przerywa ich przyjmowanie. Powoduje to reaktywację tych prątków, które przeżyły oraz prowadzi do odporności na leki.
Prątkujący chory w okresie 3–4 tygodni od chwili rozpoczęcia leczenia wymaga izolacji, co związane jest z pobytem w szpitalu. Po kilku tygodniach leczenia antybiotykami, większość chorych na gruźlicę już nie zakaża innych osób. Tylko profilaktycznie zaleca się członkom najbliższej rodziny, a szczególnie dzieciom, przyjmowanie izoniazydu lub ryfampicyny.
Terapia alternatywna musi być stosowana łącznie z leczeniem przeciwprątkowym, nigdy natomiast nie należy jej stosować zamiast antybiotyków.
Terapia światłem. Prątek gruźlicy jest bardzo wrażliwy na działanie promieniowania nadfioletowego. Ekspozycja na działanie promieni słonecznych lub specjalnych lamp słonecznych zmniejsza rozprzestrzenianie się choroby i przyspiesza zdrowienie.
Leczenie dietą. Zalecana jest dieta wzmacniająca układ odpornościowy. Należy podawać produkty bogate w cynk, selen, witaminę A, B, C, E (mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, produkty zbożowe, orzechy, wątróbka, żółtko jajek, owoce cytrusowe, warzywa żółte i ciemnozielone) oraz produkty bogate w przeciwutleniacze (czosnek, cebula, czarna i zielona herbata). Przed zastosowaniem wysokich dawek witamin i mikroelementów należy skontaktować się z lekarzem.
Samoleczenie. Należy ściśle stosować się do zaleceń dotyczących przyjmowania leków. Chory powinien jeść zrównoważone, odżywcze posiłki i dużo odpoczywać. Bezwzględnie musi zrezygnować z palenia papierosów i regularnie wietrzyć pomieszczenia w domu, nawet w chłodne dni. Należy też zakrywać usta i nos podczas kaszlu. Zalecane jest przebywanie w suchym, słonecznym klimacie przyspieszającym zdrowienie.
17. Łuszczyca
Łuszczyca jest zapalną chorobą skóry z nadmierną produkcją naskórka. Przeciętny człowiek regeneruje naskórek w ciągu około 28 dni. W przypadku łuszczycy proces ten przebiega w ciągu zaledwie nawet 3-4 dni. Szacuje się, że na łuszczycę choruje około 1-3% ludzi na świecie.
Łuszczyca jest chorobą przewlekłą, której nie można wyleczyć. Łuszczyca jest niezakaźna. Jest to choroba o podłożu genetycznym, jednak jej sposób dziedziczenia nie jest do końca poznany. Łuszczyca wiąże się również z działaniem układu odpornościowego organizmu. Skóra stanowi pewną barierę ochronną, a zmiany łuszczycowe mogą zakłócić tę ochronę narażając chorego na infekcje.
Objawy zmian łuszczycowych mogą się różnić w zależności od jej rodzaju. Zmiany mogą przybrać postać pojedynczych blaszek łuszczycowych z łuską, a mogą stanowić spore obszary plackowate na głowie czy na całym ciele. Cechą charakterystyczną dla łuszczycy jest wyraźne wyodrębnienie zmiany chorobowej od zdrowej skóry.
Biorąc za kryterium wiek istnieją dwa rodzaje łuszczycy. Łuszczyca I typu ujawniająca się w młodym wieku przed 40 rokiem życia. Najczęściej do pierwszego wystąpienia dochodzi między 18-22 rokiem życia. W przypadku tej postaci choroby najczęściej występuje ona również w rodzinie. Często sprowokowana jest infekcjami paciorkowcowymi. Jej przebieg w wielu przypadkach jest dosyć ciężki. Nawroty choroby również występują często.
Typ II łuszczycy ujawnia się w późnym wieku (ze szczytem zachorowań w około 60 roku życia). W tym przypadku łuszczycy z reguły nie występuje ona w rodzinie. Przebieg choroby jest dosyć stabilny, a zmiany nie są bardzo nasilone.
Duży odsetek osób chorych na łuszczycę doświadcza współistniejącej choroby: łuszczycowego zapalenia stawów. Choroba ta może prowadzić do zwyrodnienia stawów, a w skrajnych przypadkach do kalectwa.
Łuszczyca charakteryzuje się kilkoma objawami, które występują u znacznej części chorych. Jednak nie każdy chory musi doświadczać wszystkich objawów (np. jedynym objawem łuszczycy może być tylko pojedynczy czerwony wykwit). Objawy dotyczą głównie zmian skórnych.
Głównym objawem łuszczycy są wykwity na skórze, zwykle w kolorach czerwoności. Są one wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. Zmiany łuszczycowe mogą mieć jednak zróżnicowany wygląd i formę. W zależności od rodzaju łuszczycy mogą być to przykładowo pojedyncze czerwone zmiany, zmiany pokrywające znaczną część ciała, czy też zmiany w postaci krostek ropnych.
Najczęstszym objawem towarzyszącym samym wykwitom skórnym jest łuska zbierająca się na tych zmianach. Jest to nadprodukcja naskórka, która jest wypychana do górnej powierzchni skóry zbyt szybko. Dlatego ta warstwa obumiera i przekształca się w łuskę, która gdy już wyschnie najczęściej odpada od zmiany łuszczycowej.
Łuski mogą mieć różną grubość. Mogą być pojedynczymi fragmentami lub nawarstwione (na głowie często przy nieleczonej łuszczycy dochodzi do dużego nawarstwienia łuski). Zdarza się, że przy łuszczycy głowy łuszczenie się może przypominać łupież.
Rzadziej występujące objawy są przy cięższych przypadkach łuszczycy. W przypadku trudnych pękających zmian chory może doświadczać pieczenia lub też bólu. Należy również zauważyć, że ból jest powszechny przy łuszczycy stawowej.
Również przy łuszczycy krostkowej częstym objawem jest ból i nabrzmienie zmian. Czasami zdarza się również wysięk ze zmian łuszczycowych.
W skrajnych, bardzo ciężkich przypadkach łuszczycy można zauważyć podwyższoną temperaturę ciała oraz zły stan ogólny zdrowia chorego.
Obecnie znanych jest wiele czynników, które wyzwalają łuszczycę. Czynniki te mogą sprowokować zarówno pierwsze pojawienie się łuszczycy, jak i nawrót choroby. W przypadku, gdy osoba chorująca na łuszczycę jest aktualnie w trakcie wysypu, czynniki wywołujące mogą nasilić objawy choroby.
Infekcje mogą być czynnikiem łuszczycogennym. Wszelkie infekcje w organizmie mogą doprowadzić do pojawienia się łuszczycy. Szczególną uwagę należy zwrócić na infekcje wywołane przez paciorkowce, infekcje bakteryjne i grzybiczne, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego. Łuszczycę może wyzwolić przykładowo angina lub stan zapalny, pochodzący z niewyleczonych zębów czy migdałów.
Częstym czynnikiem wywołującym łuszczycę jest również zakażenie wirusem HIV. U osób z wirusem HIV/AIDS stwierdzono częstsze występowanie łuszczycy.
Zdarza się, że łuszczyca wywoływana jest poprzez urazy fizyczne skóry. Należy tu pod tym pojęciem rozumieć wszelkie urazy mechaniczne jak zadrapania, rany po upadkach, blizny po operacjach, jak i ślady po szczepieniach, tatuaże, czy też oparzenia (gorącymi płynami, chemikaliami czy słoneczne). Zmiany łuszczycowe zwykle występują dokładnie w miejscu urazu. Mogą wystąpić nawet 2 tygodnie po wystąpieniu urazu.
Niektóre rodzaje leków mogą również powodować wysypy łuszczycy. Należy zwrócić szczególną uwagę na kortykosteroidy (leki sterydowe) - leki stosowane w łuszczycy. Efekt ich stosowania może być w początkowych fazach zadowalający, jednak po odstawieniu lub przerwaniu kuracji sterydowej może dojść do nawrotu choroby, nowych wysiewów - ich nasilenie może być znacznie silniejsze.
Inne leki, mogące mieć wpływ na występowanie łuszczycy to lekarstwa zawierające lit, leki przeciwmalaryczne, beta-blokery używane przy nadciśnieniu, blokery kanału wapniowego czy też popularne, powszechnie dostępne leki przeciwzapalne.
Pierwsze objawy, a także zaostrzenie się łuszczycy może być spowodowane zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie. Dotyczy to zarówno okresu pokwitania (dojrzewania), ciąży jak i menopauzy. Zauważono także w przypadku ciąży, że łuszczyca może wówczas mocno nasilić się lub też może dojść do odwrotnej sytuacji i łuszczyca zniknie samoistnie. Mimo to należy jednak przyjąć, że zmiany hormonalne w organizmie mogą niekorzystnie wpłynąć na łuszczycę.
Istnieje wiele rodzajów łuszczycy. Jej formy różnią się przede wszystkim wyglądem, miejscem występowania, intensywnością, czy rodzajem łuski. Część rodzajów jest częściej spotykana a część rzadziej. Obecnie coraz rzadziej stosuje się podziały łuszczycy i odnosi się do dwóch ogólnych podziałów: łuszczycy zwyczajnej i łuszczycy krostkowej.
Klasycznym wykwitem łuszczycy zwyczajnej jest grudka łuszczycowa, która z reguły rozrasta się. Jej kolor jest w różnych intensywnościach czerwieni. Całość zwykle pokryta jest srebrzystą łuską. Cechą charakterystyczną łuszczycy jest wyraźne odgraniczenie miejsca chorobowo zmienionego od zdrowej skóry. Po zdrapaniu łuski często jest widoczny efekt "krwawej rosy". Na rozdrapanym ognisku łuszczycowym pojawiają się kropelki krwi.
Kształt zmian łuszczycowych jest zwykle zbliżony do owalu. Zlewając się mogą tworzyć różne figury. Ze względu na nawarstwienie łusek, kształt i ogólny wygląd rozróżnia się różne rodzaje łuszczycy m.in. łuszczycę obrączkowatą, pieniążkowatą, geograficzną, linijną, zadawnioną czy brudźcową. Typowe ustępowanie łuszczycy (samoistne lub w wyniku leczenia) często zaczyna się od centralnej części ogniska - widoczne są wówczas brzegi zmian (łuszczyca obrączkowata).
Łuszczyca zwyczajna może występować praktycznie na każdej części ciała. Najczęściej jednak są to: owłosiona skóra głowy, kolana, łokcie i okolica krzyżowa. W łuszczycy zauważalna jest większa lub mniejsza symetryczność. Widoczne to jest przykładowo przy łokciach. Jeśli na jednym łokciu znajdują się zmiany łuszczycowe, to bardzo często można zauważyć na drugim łokciu podobne zmiany.
Łuszczyca plackowata jest jednym z najczęściej spotykanych rodzajów łuszczycy. Kształtem przypominają monety (pieniążkowate). Ogniska łuszczycowe są zwykle dosyć duże i mogą mieć średnicę od kilku do kilkudziesięciu centymetrów.
Zmiany łuszczycowe mają zwykle czerwony kolor, są wyraźnie odgraniczone i posiadają srebrzystą łuskę. Łuska zwykle pokrywa całe zmiany i obficie się łuszczy. Zmiany mogą być zarówno grube jak i cienkie.
Łuszczyca plackowata najczęściej występuje w okolicy łokci, kolan, głowy i okolicy lędźwiowej. W bardziej nasilonych przypadkach łuszczyca plackowata może rozprzestrzenić się na inne partie ciała.
Łuszczyca kropelkowata (inaczej łuszczyca drobnogrudkowa) charakteryzuje się licznymi maleńkimi grudkami (poniżej 1 cm) szeroko rozlanymi po ciele - z reguły są bardzo liczne. Kształtem przypominają krople. Obecność łusek może być różnie nasilona. Wysiewom często towarzyszy świąd. W przypadku tej formy łuszczycy prawie zawsze zauważa się jej pojawianie na miejscach urazów skóry.
Ten rodzaj łuszczycy najczęściej występuje we wczesnym wieku (dzieci i młodzież). Często jest spowodowany infekcjami paciorkowcowymi gardła (np. zapalenie gardła, migdałów). Do wysiewy często dochodzi w tydzień po infekcji. W początkowej fazie wysyp może być intensywny.
Ta forma łuszczycy często może ustąpić samoistnie po kilku tygodniach od wysypu, dając choremu przez długi czas spokój. Niestety często po remisji może przerodzić się w łuszczycę plackowatą.
Zmiany chorobowe w łuszczycy odwróconej zwykle są czerwone oraz rzadko występuje łuska. Często przy tej formie łuszczycy występują stany zapalne z wysiękami. Skóra jest bardzo wrażliwa i może być podrażniona w wyniku otarć czy pocenia się.
Charakterystyczne w tym rodzaju łuszczycy jest umiejscowienie zmian. Występują one najczęściej w owłosionych miejscach na ciele, zgięciach i fałdach skórnych (np. pod pachami, kolanami, w okolicach genitaliów, pod biustem). Często z tym rodzajem łuszczycy borykają się osoby otyłe i w starszym wieku.
Wykwity w łuszczycy krostkowej zdecydowanie różnią się od zmian w łuszczycy zwyczajnej. Zmianami chorobowymi są 1-3 milimetrowe krostki zawierające niezakaźną ropę, często otoczone rumieniem. Krostki łuszczycowe mogą się zlewać, łącząc się w większe obszary. Łuszczyca krostkowa najczęściej występuje u dorosłych i może być wynikiem infekcji, poparzenia słonecznego czy zażywania niektórych leków.
;l;.
W łuszczycy krostkowej wyróżniamy dwie podstawowe odmiany, którymi są:
łuszczyca krostkowa ograniczona (pustulosis palmo-plantaris),
łuszczyca krostkowa rozsiana (obrączkowata)/uogólniona (psoriasis pustulosa disseminata).
W przypadku łuszczycy krostkowej ograniczonej mamy do czynienia najczęściej ze zmianami zlokalizowanymi na dłoniach, podeszwach stóp oraz palcach dłoni i stóp. Może się ona rozwijać samodzielnie lub z innymi rodzajami łuszczycy.
Łuszczyca tego typu ma postać żółtawych krostek, wypełnionych ropą. Całość jest obrzmiała i zaczerwieniona. Przy ich powstawaniu często towarzyszy ból. Zmiany te są bardzo delikatne i podatne na uszkodzenia. Często powstają przy tym rodzaju łuszczycy strupy.
Ta forma łuszczycy jest stosunkowo przewlekła. Częściej zapadają na nią kobiety w piątej i szóstej dekadzie życia.
Łuszczyca krostkowa rozsiana (obroczkowata)/uogólniona jest jedną z najcięższych form łuszczycy. W skrajnych przypadkach (zwłaszcza u osób starszych) może zagrażać życiu. Występuje ona zwykle u dorosłych, jednak spotyka się ją też u dzieci w postaci obrączkowatej.
Blisko siebie położone krostki często zlewają się w całe obszary. W postaci uogólnionej może dojść do erytrodermii i z ciała chorego mogą spełzywać całe fragmenty naskórka. Wysypom tego typu towarzyszy ogólny zły stan samopoczucia, podwyższona temperatura (nawet do 40-41 stopni Celcjusza), podwyższone tętno, przyspieszony oddech, zmęczenie i brak apetytu.
W przypadku łuszczycy owłosionej skóry głowy zmiany mogą występować nie tylko na samej głowie we włosach, ale także często wychodzą poza granice włosów na czoło, kark czy za uszami. Łuszczyca głowy jest jedną z najczęstszych lokalizacji tej choroby.
Łuszczyca może występować tylko na głowie lub w połączeniu z łuszczycą skóry gładkiej. Łuszczyca może przyjąć zarówno formę pojedynczej czerwonej plamki, jak i rozległych zmian na głowie, którym często towarzyszy świąd i łuszczenie się.
Łuszczyca głowy z reguły nie powoduje utraty włosów (łysienia). Jednak w sporadycznych przypadkach, przy długotrwałym utrzymaniu się grubych zmian łuszczycowych zauważa się łysienie w tych miejscach.
Łuszczyca paznokci często występuje wraz z innymi odmianami łuszczycy na ciele. Czasami jednak zdarza się, że jest to jedyna forma łuszczycy u chorego. Łuszczyca paznokci zwykle jest mylona z grzybicą paznokci.
Charakterystycznymi objawami łuszczycy paznokci są naparstkowate wgłębienia płytki paznokcia, a także występujące pod paznokciem grudki łuszczycowe przypominające plamy olejowe. Pod paznokciem często gromadzą się zmiękczone masy rogowe. Paznokieć jest wówczas biały lub żółty, gdyż nie przylega do podłoża. W szczególnie nasilonych zmianach paznokcie mogą ulegać rozwarstwienion i mogą nawet odpaść.
W przypadku łuszczycy leczenie zewnętrzne jest tzw. leczeniem pierwszego rzutu. Oznacza to, że w pierwszej kolejności zaczyna się od leczenia zewnętrznego miejscowego. Najpierw stosuje się preparaty (w postaci maści, kremów, płynów) na miejsca chorobowo zmienione.
Leczenie zewnętrzne jest dwuetapowe. Pierwszą czynnością jest pozbycie się nagromadzonej łuski. Najczęściej stosuje się do tego celu maści salicylowe, które skutecznie usuwają nagromadzony, martwy naskórek. Przy pozbywaniu się łusek należy zachować ostrożność i nie dopuścić do podrażnienia zmian.
W drugim etapie leczenia zewnętrznego przechodzimy do właściwego leczenia zmian chorobowych. Po pozbyciu się łuski stosuje się maści, kremy i płyny miejscowo na ogniska łuszczycowe. Ich działanie polega na zahamowaniu rozwoju i podziału komórek skóry.
Leczenie objawów łuszczycy może trwać od kilku do kilkunastu tygodni. Leczenie zewnętrzne stosowane są zwykle przy łagodnej i średnio nasilonej postaci łuszczycy.
Leczenie miejscowe może być często uciążliwe dla samego chorego. Maści często są tłuste, brudzą ubrania i czasem także nieprzyjemnie pachną. Do tego trzeba zaznaczyć, że aby leczenie przyniosło efekt należy smarować się codziennie (lub często kilka razy dziennie). Taka terapia może być wysoce kłopotliwa dla osób z napiętym grafikiem.
W przypadku, gdy leczenie zewnętrzne nie daje oczekiwanych rezultatów lub łuszczyca ma charakter ciężki stosuje się inne metody leczenia jak fototerapia, leczenie ogólnoustrojowe czy leczenie biologiczne.
18. ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY
Na atopowe zapalenie skóry choruje coraz więcej osób, w dużej części z problemem tym borykają się małe dzieci. Choć nie stwarza ona dużego zagrożenia zdrowia ani życia, jest bardzo uciążliwa i może mieć negatywny wpływ także na stan psychiczny pacjentów. Warto wiedzieć jak radzić sobie z tym schorzeniem i jak przynieść ulgę podrażnionej skórze.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry zwane jest również egzemą czy wypryskiem. Choroba ta ma podłoże alergiczne. Oznacza to, że w przypadku zetknięcia z czynnikiem uczulającym dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, nadmiernej reakcji immunologicznej. Kiedy skóra styka się z taką uczulającą substancją, traci ochronną warstwę lipidów i staje się bezbronna wobec różnych czynników zewnętrznych. Przyczyny atopowego zapalenia skóry są bardzo złożone, zazwyczaj dochodzi do połączenia wielu powodów. Z pewnością znaczącą rolę odgrywają tu predyspozycje genetyczne. Jeżeli w rodzinie ktoś choruje na AZS, bardzo możliwe jest, że choroba znów się pojawi – w następnych pokoleniach. Uważa się również, że AZS jest schorzeniem psychosomatycznym. Oznacza to, że jednym z powodów występowania zmian na skórze mogą być czynniki psychiczne takie jak stres czy traumatyczne wydarzenia. Oprócz tego znaczenie mogą mieć zanieczyszczenia występujące w otoczeniu osoby chorej i inne indywidualne czynniki.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Najczęściej występujące objawy atopowego zapalenia skóry to zaczerwienienie, świąd, sucha, łuszcząca się skóra. Z powodu łuszczących się zmian atopowe zapalenie skóry często bywa mylone z łuszczycą, jest to jednak zupełnie innego rodzaju schorzenie, nie mające podłoża alergicznego. W AZS typowe umiejscowienie zmian to twarz oraz zgięcia kolan i łokci, mogą się one jednak pojawiać niemal na całym ciele. W bardziej zaawansowanym stadium choroby zdarza się, że pojawia się opuchlizna, wysięki, pęcherze wypełnione cieczą. Osobną kwestią jest atopowe zapalenie skóry u niemowląt, które występuje dość często ale w wielu przypadkach szybko znika i więcej nie powraca. Ma wtedy ono postać zaczerwienionych, suchych i swędzących zmian na policzkach dziecka.
Jak żyć z atopowym zapaleniem skóry?
Leczenie atopowego zapalenia skóry polega najpierw na wykryciu czynnika uczulającego. Mogą to być różne środki chemiczne – detergenty, proszek do prania, kosmetyki. Równie często skóra reaguje źle na określone rodzaje pożywienia np. truskawki, kakao, mleko. W celu sprawdzenia, co uczula, wykonuje się różnego rodzaju testy alergiczne. Gdy uda się zdobyć wiedzę na temat alergenu, należy dążyć do wyeliminowania go z otoczenia osoby chorej. Można również próbować odczulanie. Choroby skóry, takie jak AZS są bardzo „wymagające”. Skórze atopowej trzeba poświęcić wiele czasu. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią pielęgnację, nawilżenie i natłuszczenie. Istnieją całe serie bezzapachowych kosmetyków przeznaczonych specjalnie do skóry z tego typu problemami. U dzieci problemem może być drapanie podrażnionych miejsc co prowadzi jedynie do pogorszenia stanu pacjenta. Dlatego zaleca się zakładanie specjalnej miękkiej odzieży, która nie drażni chorej skóry, a także rękawiczek, które uniemożliwią dziecku drapanie.
19. Pokrzywka
Pokrzywka to zespół chorobowy, który charakteryzuje się wysiewem na skórze bąbli o różnym kształcie i rozmiarach. Pokrzywka nie stanowi jednolitego zespołu chorobowego, wyróżnia się wiele jej odmian różniących się pomiędzy sobą przyczynami, często też obrazem klinicznym. Pokrzywka jest objawem dość często spotykanym (nawet u 15 - 20% osób), w każdym wieku i okresie życia.
Pokrzywki mają różne podłoże: alergiczne, toksyczne oraz tzw. fizykalne (np. spowodowane nietolerancją zimna). Wskutek działania tych czynników dochodzi na drodze różnych mechanizmów do uwalniania substancji odpowiedzialnych za wystąpienie pokrzywki. Uwolnione z komórek substancje (histamina, serotonina, prostaglandyny, leukotrieny, kalikreina) powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych i przesięk płynu z małych naczyń do górnej warstwy skóry właściwej. Skutkiem tego jest powstanie bąbla pokrzywkowego oraz świąd skóry.
Przyczyn pokrzywki może być wiele. Może ona mieć podłoże immunologiczne (pokrzywka alergiczna) lub niealergiczne. Wśród czynników wyzwalających pokrzywkę wymienia się produkty spożywcze (np. ryby, kraby, ostrygi, egzotyczne owoce), związki chemiczne (konserwanty, ulepszacze), leki, ogniska zakażenia bakteryjnego i grzybiczego, pasożyty i inne.
20. Wyprysk kontaktowy
Grzybica stóp- objawy. Pierwszym objawem grzybicy stóp bywa zaczerwienienie i swędzenie skóry, zwłaszcza umiejscowione w przestrzeniach między palcami. Skóra może też ulegać zwiększonemu łuszczeniu. Paznokcie zajęte infekcją grzybiczą stają się zażółcone, matowe i kruche. W miarę postępowania procesu chorobowego mogą ulegać pęknięciom i odwarstwianiu.
Grzybica stóp- leczenie. W zależności od postaci grzybicy i tego, czy zajęła skórę stóp czy paznokcie, lekarz dermatolog dobierze odpowiednie leczenie ogólne i miejscowe. Na ogół polega ono na przyjmowaniu doustnych leków przeciwgrzybiczych połączonych z terapią miejscową za pomocą maści. Leczenie grzybicy paznokci przeprowadza się czasem tak zwaną terapią pulsową: dawki przyjmowane są przez 3 tygodnie, a stężenie leku utrzymuje się w organizmie przez najbliższe 3 miesiące. Ma to związek z cyklem wzrostu paznokcia i ochroną pacjenta przed przyjmowaniem leku przez dłuższy okres czasu. Na rynku dostępne są tez nowoczesne preparaty do leczenia grzybicy w postaci lakierów do paznokci, skąd substancja lecznicza uwalnia się dłużej. Zanim zaczniemy przyjmować leki przeciwgrzybicze warto poinformować lekarza o innych zażywanych preparatach, na przykład lekach obniżających poziom cholesterolu, które mogą dawać szkodliwe dla zdrowia interakcje. Zarówno grzybica skóry, jak i grzybica paznokci wymagają konsekwencji i systematyczności w leczeniu oraz kontynuowania terapii do momentu zakończenia wyznaczonego przez lekarza. Tylko takie postępowanie gwarantuje nam trwałe wyleczenie.
24. Grzybica paznokci
Schorzenie to jest domeną ludzi starszych, którzy mają trudności z higieną stóp, ale może pojawić się u każdego zwłaszcza, jeśli spędzamy całe dnie w ciasnych, nieoddychającym obuwiu. Potliwość stóp połączona z brakiem cyrkulacji powietrza jest świetnym środowiskiem dla rozwoju grzyba. Powstaje grzybica stóp lub jej szczególna postać- grzybica paznokci.
Grzybica paznokci- objawy
Grzybica paznokci może przez pewien czas przebiegać w utajeniu objawiając się jedynie zwiększoną łamliwością paznokci i drobnymi przebarwieniami płytki. Pełnoobjawowa grzybica paznokci może wystąpić zarówno na paznokciach dłoni, jak i paznokciach stóp. Jej symptomy to pogrubienie płytki paznokciowej, zażółcenie, pojawienie się bruzd i nierówności. Następnym etapem choroby jest kruszenie i rozwarstwianie paznokci, aż do jego odklejania się od macierzy. Na zewnątrz paznokieć wygląda, jakby znajdowało się pod nim powietrze. Porównując własne zmienione chorobowo paznokcie i to jak wyglądają przedstawiające grzybicę paznokci Należy pamiętać, że nie u każdego grzybica przebiega w ten sam sposób i daje identyczne objawy. Pewnym jest jednak fakt, że nieleczona grzybica paznokci nie ma szans ulec samowyleczeniu, wręcz przeciwnie- choroba prawdopodobnie będzie postępować. Dodatkowo, chorzy na grzybicę stają się sami źródłem zakażenia dla następnych osób, zwłaszcza bliskich, którzy mogą korzystać z tych samych ręczników, obuwia domowego czy urządzeń sanitarnych.
Grzybica paznokci- leczenie
Jeśli zauważymy lub podejrzewamy u siebie grzybicę paznokci nie zwlekajmy z wizytą u dermatologa. Podczas pierwszej wizyty lekarz pobierze wycinek paznokcia ze zmienionego chorobowo miejsca i wyśle go do zbadania. Na wyniki poczekamy około 10 dni. Jeśli laboratorium mikrobiologiczne potwierdzi, że w przesłanym wycinku znajdują się grzyby, zostanie podjęte leczenie. Na ogół polega ono na przyjmowaniu doustnych leków przeciwgrzybiczych połączonych z terapią miejscową za pomocą maści. Leczenie grzybicy paznokci przeprowadza się czasem tak zwaną terapią pulsową: dawki przyjmowane są przez 3 tygodnie, a stężenie leku utrzymuje się w organizmie przez najbliższe 3 miesiące. Ma to związek z cyklem wzrostu paznokcia i ochroną pacjenta przed przyjmowaniem leku przez dłuższy okres czasu. Czasem po zakończeniu takiej kuracji paznokieć posiada jeszcze zmiany chorobowe, co nie oznacza, że terapia była nieskuteczna. Ze względu na obecność leku w organizmie, leczenie wciąż trwa. Na rynku dostępne są tez nowoczesne preparaty do leczenia grzybicy w postaci lakierów do paznokci, skąd substancja lecznicza uwalnia się dłużej. Zanim zaczniemy przyjmować leki przeciwgrzybicze warto poinformować lekarza o innych zażywanych preparatach, na przykład lekach obniżających poziom cholesterolu, które mogą dawać szkodliwe dla zdrowia interakcje.