Omówienie programu nauczania i PSO

Wprowadzenie do Genetyki, ewolucjonizmu i ekologii
1. Genetyka zajmuje się badaniem dziedziczności i ziemności organizmów. Ziemność to zjawisko występowania wszelkich różnic miedzy osobnikami należącymi do danej populacji lub gatunku oraz między populacjami. Efektem jej jest brak osobników identycznych fenotypowych
2. Ewolucjonizm – dziedzina nauki zajmująca się badaniem ewolucji jako procesu przyrodniczego opisująca fakt ewolucji mechanizmy tego procesu oraz formułująca teorie ewolucyjne.

Ewolucja to ciągły proces polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych pokoleń w skutek eliminacji przez dobór naturalny lub sztuczny cześć osobników z bieżących populacji

3. Ekologia nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody. Zajmuje się badaniem oddziaływań pomiędzy organizmami a ich środowiskiem oraz wzajemne między tymi organizmami.

DNA jako podstawowy nośnik informacji człowieka
1865 – Prawa Mendla
1879 – Flaming wprowadza termin Chromosom
1953 – Jame Wartson i Francis Crick przedstawiają model DNA
1962 – rozszyfrowanie kodu genetycznego
1995 – zbadanie sekwencji genomoludzkiego

1. DNA – kwas deoksyrybonukleinowy to kombinacja czterech nukleotydów. Każdy nukleotyd jest zbudowany z trzech podjednostek:
- zasady azotowej
A – adenina
T – Tymina
C – Cytozyna
G – guanina
zasady występują jako:
a) Jednopierścieniowe – pirymidyny
- cytozyna (RNA + DNA)
- Tymina (DNA
- uracyl (RNA)
b) dwupierścieniowe – puryna
- guanina
- adenina
Pieciowęglowy cukier – deoksyryboza

DNA – to dwie nici leżące naprzeciwko siebie każda nić to długi łańcuch Nukleotydów. Nici są powiązane ze sobą wiązaniami wodorowymi. Wiązania powstają między parami zasad azotowych według reguł
A=T
C(potrójne połączenie)G
Dwie nici są komplementarne czyli wzajemnie się uzupełniają. Ze względu na formę przestrzeni dwuniciowa cząsteczka nosi nazwę podwójnej helisy
2. DNA – ulega replikacji
(Faza S cyklu komórkowego)
- jest to replikacja semikonserwatywnna, to znaczy że jedna nić każdej cząsteczki DNA jest stara, a druga nowa

Replikacja DNA w organizmie wymaga bardzo wielu białek, rozpoczęcie procesu jest bardzo precyzyjnie regulowane, działa polimeraza DNA ORI to miejsce rozpoczęcia replikacji. Polimeraza DNA podwójne lokalne rozplecienie nici podwójnej helisy, co prowadzi do rozerwania wiązań pomiędzy komplementarnymi zasadami i wytworzonenie widełek replikacyjnych

Do zasad w obu niciach dołączone są komplementarne odpowiednie nukleotydy

DNA u wirusów jest jedno niciowe. DNA wykazuje taką samą ogólną budowę w całym świecie
Natomiast odmienne u niższych organizmów są
- liczba
- wielkość
- miejsce występowania w komórce
- sekwencja nukleotydów DNA

RNA – kwas rybonukleinowy. Składa się z związanych łańcuchów czterech rodzajów nukleotydów, większość cząsteczek RNA ma długość kilku tysięcy nukleotydów, cząsteczki RNA w odróżnieniu od DNA, są jednoniciowe nukleotydy tworzące DNA, są zbudowane z trzech (…):
- zasady azotowej: Adymina, Uracyl, cytozyna, Guanina
- Pieciowęglowy cukier Ryboza

Rodzaje RNA

- mRNA (..) RNA – pełni funkcje (…)
zawiera instrukcje niezbędne do zsynetozwania pojedynczego polipeptydu. Na tej nici są, polimeryzowe aminokwasy według określonej kolejności, dzięki czemu z informacji genetycznej zapisanej na DNA poprzez RNA powstaje białko
- tRNA
Transportacyjny RNA. Odczytuje sekwencje nukleotydów zapisane są w RNA, a następnie przenosi odpowiednie aminokwasy do miejsca syntezy białka. Struktura II rzędowa tRNA jest nazywana liściem koniczyny

rysunek

- rRNA
Rybosomalne RNA wchodzi w skład rybosomy to kompleks enzymatyczny odpowiedzialny za syntezę białek

Gen jako podstawowa jednostka dziedziczenia
1. Gen to czynnik warunkujący cechę przekazywaną z pokolenia na pokolenie to najmniejsza cząsteczka DNA. Leżąca na chromosomie, zajmująca określone miejsce locus

- podlega zmianą dziedzicznym (crossing-over)

Jest to fragment DNA w którym jest zapisana sekwencja nukleotydów mająca wpływ na ułożenie określonych aminokwasów w polipeptydzie.
2. Różnice w budowie genu u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych
a) Genotyp – zespół genów warunkujących właściwości i cechy organizmu
b) fenotyp – całokształt cech i właściwości organizmów powstałych pod wpływem genotypu i siedliska. Jest to zewnętrzny wygląd organizmu
c) Allele – geny znajdujące się naprzeciwko siebie. Zajmujące to same miejsce (locus) w chromosomie homologiczny i wykluczające się w procesie mejozy w skutek przejścia z chromosomami do gamet
- dominujące
- recesywne

I prawo Mendla – jego nazwa to prawo czystości gamet. Przy tworzeniu się gamet allele jednego genu wykluczają się wzajemnie tzn. do jednej gamety przechodzi zawsze tylko jeden allel jednego genu

str 15 rysunek

II prawo Mendla – prawo niezależnej segregacji, prawo niezależnego dziedziczenia. Allele dwóch różnych genów dziedziczą się niezależnie od siebie.

str 17 rysunek

Kod genetyczny i jego cechy. Realizowanie informacji genetycznej (synteza białka)
1. O właściwościach chemicznych i rodzaju pełnionych przez białka funkcji decyduje liniowa kolejność (sekwencja) budujących je aminokwasów. Każde białko ma swoją sekwencje aminokwasów. Informacje dotyczące syntezy białek jest zapisane w kolejności ułożenia nukleotydów w DNA. W większości białek występuje 20 różnych aminokwasów.

Kod genetyczny to trzy kolejno występujące po sobie nukleotydy odpowiedzialne za jeden aminokwas np. AAA – lizyna

Są trzy kodony stop

W tabeli kodu genetycznego est rozpisany 64 trójek nukleotydów które wyznaczają odpowiednmie aminokwasy. Jedna trójka wyznacza rozpoczęcie procesu biosyntezy, trójki tak zwane nonsensywne oznaczają zakończenie procesu biosyntezy
UAA
UAG
AGA(UGA)
Cechy kodu genetycznego
- uniwersalny
- jednoznaczny
- zdegenrowany
-bezprzecinkowy
- niezachodzący
- trójkowy
str 24

Genom człowieka
1. Na ekspresje informacji genetycznej (biosnteza białka) składają się dwa procesy:
- transkrypcja (zachodząca w jądrze komórkowym)
- translacja (zachodzi poza jądrem na siateczce wśródplazmatycznej szorstkiej (cytoplaźmie))

W procesie transkrypcji odbywa się synteza mRNA a końcowym produktem translacji jest białko

Proces dojrzewania mRNA nosi nazwe splicing i polega na wycinaniu intromów i łączeniu eksonów

Promotor – to sekwencja nukleotydów DNA która jest rozpoznawana przez pileraze RNA podczas inicjacji transkrypcji

Kariotyp – zestaw cząsteczek DNA znajdujących się w jądrze komórkowym

Genon – to wszystkie cząsteczki DNA komórki razem. Genon składa się z dwóch części:
- genomu jądrowego to ok.. 3 mln par zasad budujących 23 różne cząsteczki DNA (chromosomy) z których każda tworzy odrębny chromosom: 22 autosomy i 1 chromosom płci (allosom) x lub y

Genon organelowy to DNA które znajduje się w mitochondriom oraz chloroplastach komórek roślinych. Genon mitochondrialny człowieka to koliste cząsteczki DNA utworzone z ok. 17000 par zasad, występuje w wielu kopiach najcześciej po 5-10 w każdym mitochondriom

Mutacje i czynniki mutagene
1. Mutacjami nazywa się wszystkie nagłe, skokowe i trwałe zmiany w strukturze genonu które nie są wynikiem procesów rekombinacyjnych. Zmiany mutacyjne mogą dotyczyć pojedynczych nukleotydów, większych fragmentów chromosomów bądź ich liczby. Mutacje mają charakter losowy. Większość mutacji nie jest dziedziczna ponieważ zachodzi w komórkach somatycznych np. komórki skóry. Przekazywana pokolenią potomym są jedynie te mutacje o ile nie są letalne (śmiercionośne) które zaszły w komórkach płciowych czyli gametach

2. Rodzaje mutacji
a) Genowe (punktowe) dotyczą sekwencji nukleotydowej zachodzą w obrebie 1 genu najcześciej samorzutnie. Przyjmuje 4 formy:
- tranzycji – zastąpienia zasady purynowej inną purynową, zastąpienie zasady pirymidynowej inną zasadą pirymidynową.
- trans wersja – zamiana zasady purynowej na pirymidynową i pirymidynowej na purynową.
- Delecja to utrata jednej pary lub większej liczby par nukleotydów.
- Insercja – polega na wstawieniu jednej dodatkowej lub większej liczby dodatkowych par nukleotydów.
b) Chromosomowe (strukturalne) to zmiany w strukturze chromosomu:
- definicja – utrata części chromosomu
- Duplikacja – podwojenie jakiegoś odcinka chromosomu
- Inwersja – obrócenie o 180 stopni odcinka chromosomu
- translokacja – przyłączenie części jednego chromosomu do drugiego
c) Genomowe – polegają na zmianie liczby chromosomów powstających na skutek uszkodzenia wżyciumu kariokinetycznego. Podczas podziału komórki prowadzi do zwiekszenia lub zmniejszenia liczby chromosomów. Mutacje genomowe rozróżniamy na:
- eupeoidalne – euploidy to organizmy o zwielokrotnionym całym garniturze chromosomów np. 3n, 4n, 5,
Pryczyną powstawania tego rodzaju mutacji to brak rozdzielenia chromosomów podczas podziałów komórkowych w przypadku mitozy i mejozy. Aleuploidy to organizmy u których nastąpiła utrata pojedynczego chromosomu lub jest o jeden chromosom za duży
- zespół tournera – monosomu występuje u kobiet, rozwój umysłowy w normie ale występują trudności z pamiecią, osoba niska, dziecięcy wygląd, bezpłodność, degeneracja jajników
- trisomia – występuje tylko u mężczyzn (2X 1Y) objawia się bezpłodnością, niedorozwojem jąder, zmianami proporcji ciała, cechy kobiece w wyglądzie, bywają anomalie seksualne.
- Zespół Jacoba (1X 2Y) mężczyźni charakteryzują się wysokim wzrostem, zwiększona pobudliwość emocjonalna, przejawy agresji, niska inteligencja, są płodni
3. Choroby wywołane przez mutacje punktowe inaczej genowe – warunkujące zaburzenia metabolizmu
a) Fenyloetonulia – napady padaczki
b) Alkaptonulia – ciemnienie chrząstek stawowych i stany zapalne stawów
c) Albnizm – zaburzenia w wytwarzaniu barwnika skóry i włosów
d) Anemia sierpowata – zlepianie erytrocytów, krwiniki nie przenoszą właściwej ilości tlenu i dwutlenku węgla
e) Plosswica (Syndrom Hauntingtona) – przejawia się drżeniem głowy i nóg
4. Czynniki mutagene (mutagen) to każdy czynnik wywołujący mutacje czyli zmieniający materiał genetyczny:
a) Mutageny chemiczne
- aminy
- niektóre kwasy
- pestycydy
- niektóre gazy bojowe
- wszystkie związki aromatyczne
- dioksyny
- benzopiren znajduje się w dymie tytoniowym
b) Mutageny fizyczne
- promieniowanie jozujące, rentgenowskie lub ultrafioletowe
- promieniowanie kosmiczne gama, wysoka temperatura, szoki termiczne i bodźce traumatyczne
c) mutageny biologiczne
- niektóre wirusy np. wirus opryszczki
- grzyby pleśniowe
5. Podział mutacji
a) Spontaniczne (samorzutne) powstają bez zauważalnego udziału jakichkolwiek czynności fizycznych bądź chemicznych powodem motacji spontanicznej są błedy popełnione przez polimeraze DNA polegająca na wstawianiu niewłaściwych nukleotydów w trakcie replikacji
b) Mutacje indukowane – spowodowane są wpływem czynników fizycznych lub chemicznych czyli mutagenów występujących w środowisku naturalnym stosowanym przez człowieka (dym tytoniowy). Mutageny w bardzo różny sposób niszczą właściwą strukturę. DNA i zakłócją replikacje lub inne procesy zachodzące w jądrze komórkowym

Zasady Inżynierii genetycznej
1.Inżyneria genetyczna to ingerencja w materiał genetyczny organizmów w celu zmiany ich właściwości dziedzicznych. Polega ona na wprowadzeniu do komórek organizmu którego chcemy zmienić (biorcy) określonego odcinka DNA innego organizmu (dawcy).
Inżynieria genetyczna umożliwia wyizolowanie genu z danego organu, sklonowanie ich (uzyskanie ich w dużej ilości kopii), analizie ich sekwencji i ich modyfikowanie.
2. Odpowiednie fragmenty DNA wycina się z DNA dawcy za pomocą enzymów restrykcyjnych. Następnie tak wydzielone fragmenty DNA wprowadza się do specjalnych przenośników (wektorów). Jako wektory wykorzystuje się między innymi kosmity (to sztucznie wytworzone wektory), zmodyfikowane wirusy i plazmidy (małe koliste cząsteczki DNA występujące u bakterii).
Następnie wektory te wprowadzane są do komórki biorcy wraz z przyłączonym fragmentem DNA dawcy.
Wektory zawierają markery pozwalające wyróżnić komórki u których wprowadzanie obcego DNA zakończyło się sukcesem.
3. Inżynieria genetyczna polega na:
- izolowaniu materiału genetycznego z komórki
- wprowadzanie zmian do informacji genetycznej
- przenoszenie fragmentów DNA do komórek innego organizmu
- powielaniu (klonowaniu genów i całych organizmów)
4. Organizmy GMO czyli organizmy modyfikowane genetycznie to organy których Genon został sztucznie zmieniony. Zmiany te mogły zostać przeprowadzone na jeden z trzech sposobów:
- można usunąć lub dezaktywować gen
- można zmienić istniejący gen
- można wprowadzić na stałe tak zwany trans gen czyli gen pochodzący z innego organizmu.
5. Potencjalne skutki stosowania GMO
a) Pozytywne
- zwiększenie produkcji żywności
- zmniejszenie użycia pestycydów, herbicydów oraz leków zwierzęcych
- poprawienie zdrowia ludzkiej populacji i jakości stosowanych leków
b) negatywne
- powstanie produktów transgenicznych które mogą być szkodliwe (tworzenie nowych białek powoduje alergie)
- doprowadzają do niekontrolowanego roznoszenia się trans genów na inne gatunki roślin, zwierząt i ludzi
- powstawanie zwierząt genetycznie zmodyfikowanych o słabszym zdrowiu
- zagrożenie u szkodników i owadów odporności na tradycyjne metody kontroli


Wykorzystanie genetyki w rolnictwie
1. Biologia stosowana jest działem nauki zajmującym się praktycznym wykorzystaniem wiedzy o funkcjonowaniu organizmów. Osiągnięciami biologii stosownej są wykorzystania w dziedzinach życia i działalności ludzkiej w której ma się doczynienia albo z organizmami żywymi np. rolnictwo, albo z właściwościami organizmów człowieka np. medycyna i sport

2. Pojęciem węższym niż biologia stosowana jest biotechnologia – praktyczne zastosowania na skale przemysłową wiedzy biologicznej o procesach zachodzących na poziomie komórkowym i molekularnym

3. Biotechnologia zajmuje się wieloma bardzo zróżnicowanymi zagadnieniami i ze względu na stosowane metody dzielimy je na:
a) Biotechnologie tradycyjną – opiera się na wykorzystaniu naturalnych właściwości hodowlanych przez człowieka organizmów, naturalnych zmienność umożliwia dobór osobników wykazujących najkorzystniejsze cechy fenotypowe
b) Biotechnologia współczesna – (inżynieria genetyczna) opiera się ona na planowanej modyfikacji materiału genetycznego organizmów w celu uzyskania, nie występujących w przyrodzie cech i otrzymanie organizmów o oczekiwanych właściwościach

4. Zastosowanie współczesnej biotechnologii rolniczej obejmuje przede wszystkim otrzymywanie odmian transgenicznych, roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych o cechach pożądanych ze względów ekonomicznych lub zdrowotnych
a) Modyfikacje genetyczne roślin uprawnych mogą być wprowadzone w celu:
- lepszych parametrów wzrostu roślin i ich odporności na czynniki środowiska np. uprawa soli mrozoodpornej, czy też truskawek o większej odporności na niższe temperatury
- większej odporności na szkodniki i choroby roślin
- większej odporności na stosowane pestycydy, co umożliwia zwiększenie dawki która byłaby zabójcza tylko dla chwastów i szkodników
- zmienionego składu biologiczno-chemicznego roślin jadalnych, co może być korzystne ze względów dietetycznych np. transgeniczny ryż wytwarzany z karotenem
- ładnego wyglądu lub większej trwałości jadalnych organów, co jest korzystne z punktu widzenia handlu i przechowywania żywności
b) Biotechnologia zwierząt hodowlanych dąży do nadawania zwierzęta między innymi takich cech jak:
- większe rozmiary ciała lub narządów przeznaczonych do konsumpcji
- większa mleczność lub wydajność innych użytecznych wytworów
- większa odporność na pasożyty i choroby

Znaczenie genetyki w przemyśle. Bezpośrednie znaczenie genetyki dla człowieka.
1. Ważną gałęzią biotechnologii tradycyjnej zaliczanej do biotechnologii przemysłowej jest biotechnologia środowiskowa wykorzystuje ona organizmy do usuwania zanieczyszczeń wprowadzanych przez człowieka do środowiska
a) Biodegradacja to użycie naturalnie lub zmodyfikowanych szczepów mikroorganizmów do rozkładów toksycznych składników ścieków i odpadów przemysłowych na prostsze mniej szkodliwe substancje ( W biologicznej oczyszczalni ścieków stosuje się osad czynny który zawiera bakterie wyspecjalizowane w usuwanie ze ścieków składników zanieczyszczających)
b) bioremediacja jest procesem w którym zmodyfikowane genetycznie organizmy są wprowadzane do zanieczyszczonego środowiska w celu usunięcia z niego toksycznych substancji. Przykładem bioremediacji jest użycie roślin transgenicznych kumulujących metale ciężkie do rekultywacji gleb skażonych odpadami z hut.
2. Biotechnologie współczesną wykorzystuje się w:
- przemyśle spożywczym w którym wspomaga się procesy otrzymywania przetworów mlecznych (sery, jogurty)
- przetwory zbożowe
- napoje alkoholowe
- przetwory mięsne
- przemysł chemiczny
- biotechnologia wykorzystywana jest w produkcji rozpuszczalników organicznych (etanol)
- biopaliw (metanu)
- produkcja związków chemicznych do bezpośredniego wykorzystania w przemyśle np. kwasu cytrynowego
- wykorzystanie w kryminalistyce
3. Wykorzystanie biotechnologii w kryminalistyce – głównie do ustalenia tożsamości osób na podstawie nie powtarzalnych cech i materiału genetycznego.
DNA wszystkich ludzi ma jednakową budowę chemiczną, ten sam kod genetyczny i zawiera ten sam zestaw genów. Duże fragmenty genomu nie biorą udziału w kodowaniu białek – nie niosą przejawiającej się fenotypowo informacji genetycznej i dzięki temu nie są podane ewolucyjnej presji selekcyjnej w związku z tym ze względu na częstotliwość spontanicznej mutacji występuje w ich obrębie liczne różnice w sekwencji DNA między poszczególnymi osobnikami. Metody pozwalają na wykrycie tych jedynych w swoim rodzaju różnic osobniczych polegających na sekwencji najbardziej zmiennych regionów genomu (np. genomu mitochordialnego) lub wykorzystanie różnic w długości fragmentów DNA ciętego enzymami restrykcyjnymi.

Podsumowanie wiedzy z zakresu genetyki

Dział : Podstawy ewolucjonizmu

Bioróżnorodność organizmów zamieszkujących ziemię.
1. Bioróżnorodność to inaczej różnorodność genetyczna, to zróżnicowana i bogata forma żywej materii występującej na świecie. Bioróżnorodność rozpatruje się na różnych poziomach jako różnorodność genetyczną, a także różnorodność gatunkową i różnorodność ekosystemowi czyli populacje wszystkich gatunków na danym terenie wraz ze znajdującymi się tam elementami materii nieożywionej
a) Różnorodność genetyczna – zróżnicowanie alleli w puli genowej czyli zbiorze wszystkich genów danej populacji. Różnorodność wewnątrz gatunkowa (genetyczna) przejawia się ona różnicami w fenotypach osobników jednej populacji lub różnych populacji tego samego gatunku. Mimo odmienności osobniki odrębnych, populacji mogą się ze sobą krzyżować. Jednym z głównych czynników powodujących wzrost różnorodności genetycznej jest zmienność warunków środowiska. Większa różnorodność genetyczna populacji zapewnia jej dużą odporność na szkodliwe działania czynników środowiska daje także możliwość rozwoju. Jednorodność genetyczna populacji łatwiej atakuje czynniki chorobotwórcze ponieważ słabe zróżnicowanie alleli w puli genowej jest powodem kształtowania systemu obronnego o ograniczonych możliwościach
b) Różnorodność gatunkowa to rozmaitość wszystkich organizmów występujących na ziemi, czyli bakterii, grzybów, protistów roślin i zwierząt. Opisuje się ją liczbą gatunkową oraz udziałem procentowym każdego z nich na danym obszarze. Wielkości te zależą od wzajemnych relacji między poszczególnymi gatunkami oraz od oddziaływania między nimi a środowiskiem. Każdy organizm w swoim środowisku odgrywa ściśle określoną role zatem wyginiecie niektórych organizmów może doprowadzić do trwałych zmian w strukturze i funkcjonowaniu ekosystemu.
c) Różnorodność ekosystemów to rozmaitość biocenoz proce nos czyli zbiorowiska organizmów występujących na ziemi i zajmowanych przez nie siedliska. Ekosystemy na kuli ziemskiej zostały pogrupowane na tzw. Biony, czyli rozległe obszary z rośliności o takich samych wymaganiach klimatycznych. Dlatego rozmieszczenie bionów ma układ strefowy do głównych bionów zalicza się tundre, talge, lasy liściaste strefy umiarkowanej, roślinność śródziemnomorską, lasy podzwrotnikowe i równikowe, tropikalne, stepy i sawany, półpustynie i pustynie. Zdarza się że ten sam bion występuje na obszarach znajdujących się w różnych strefach klimatycznych

Rodzaje i źródła zmienności w przyrodzie
1. Zróżnicowanie organizmów nazywa się ziemnością. Na zmienność mają wpływ genotyp który determinuje cechy fenotypowe oraz środków zewnętrzne w związku z tym zmienność organizmów może być między dziedziczna inaczej środowiska . Różnice fenotypowe nie są odbiciem różnic fenotypowych lecz warunków odmiennej dostępności światła np. drzewa tego samego gatunku rosnące w głębi lasu i jego skraju mają inny pokrój:
a) Zmieność niedziedziczna ma charakter fluktuacyjny ponieważ oddziałują na nią różne czynniki zewnętrzne cechujące nie jednakowe nasilenie.
b) Zmieność dziedziczna (zmieność rekombinacyjna) jest wynikiem losowych procesów rozdzielonych alleli danego genu w procesie crosing-over podczas tworzenia się gamet, rozchodzenie się gamet podczas mejozy oraz połączenie się gamet od dwóch osobników. W związku z tym potomstwo może mieć zupełnie nową (nie wystepującą u żadnego z rodziców) Kombinacje istniejących alleli genu.
c) Zmienność mutacyjna (mutacja) czyli nagła losowa zmiana w materiale genetycznym która może być przekazywana potomstwu

Teoria ewolucji Darwina
1. Dowody ewolucji
2. Dobór naturalny
3. Dobór sztuczny to selektywne kojarzenie zwierząt hodowlanych jak i domowych jak również otrzymywanie selektywnych odmian roślin. Celem tego działania jest uzyskanie odpowiedniego dla potrzeb człowieka fenotypu rośliny lub zwierzęcia w obrębie danego gatunku.

W doborze sztucznym nie dopuszcza się do rozrodu osobników niepożądanych cechach.

4. Specjacja to proces powstania nowego gatunku. Gatunek dysponuje wspólna pula genowa dlatego wszystkie populacje wchodzące w jego skład mogą się swobodnie krzyżować. Dlatego warunkiem zajścia specjacji jest izolacja rozrodcza czyli zadłużenie procesu swobodnego krzyżowania osobników i gamety zaburzone przepływanie genu