SYLABUS
KIERUNEK STUDIÓW: administracja bezpieczeństwa wewnętrznego
SPECJALNOŚĆ: bezpieczeństwo wewnętrzne
STOPIEŃ EDUKACJI: studia pierwszego stopnia
Nazwa przedmiotu ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI
Kod przedmiotu: W1K – ZwIPstp
Typ przedmiotu: kierunkowy
Tryb studiów (stacjonarne/niestacjonarne): studia niestacjonarne
Rok studiów: pierwszy
Semestr studiów – pierwszy / liczba godzin: 30 – wykład, 30 - ćwiczenia
Liczba punktów ECTS: 6
Imię i nazwisko wykładowcy – prowadzącego: dr Andrzej WARMIŃSKI
Cele przedmiotu:
rządowych, pozarządowych, organizacjach społecznych, samorządzie. Zapoznanie studentów ze współczesnymi przejawami przestępczości kryminalnej, gospodarczej i zorganizowanej w Polsce i na świecie. Wskazanie ich przyczyn, struktury, rozmiarów, ewolucji i dynamiki w skali krajowej i światowej. Poznanie mechanizmów przestępnych, środków przeciwdziałania o charakterze prawnym i poza karnym, podstawowych metod i form zwalczania przestępczości oraz roli organów ścigania. Przygotowanie studentów do udziału
w zwalczaniu przestępczości w ramach wykonywania obowiązków służbowych w organach ścigania i prewencji oraz funkcjonowaniu innych organów
Wymagania wstępne: podstawowa znajomość prawoznawstwa, prawa karnego, kodeksu karnego i wykroczeń, kodeksu postępowania karnego i karnego - wykonawczego, kryminologii, kryminalistyki, medycyny sądowej, kodeksu karno – skarbowego
Forma zajęć: wykład i ćwiczenia
Metody nauczania: wykład monograficzny dotyczący określonych zagadnień, połączony z prezentacją multimedialną, ćwiczenia – procedury i algorytmy postępowania z konkretnym omawianiem spraw, przygotowywanie programów i planów zapobiegania oraz zwalczania przestępczości
Treści merytoryczne przedmiotu:
WYKŁAD
I. Podstawowe pojęcia: pojęcie przestępstwa, wykroczenia, czynu zabronionego przestępstwa podobnego, występku, zbrodni, funkcjonariusza publicznego, stanu nietrzeźwości, przestępstwa kryminalnego, gospodarczego, związku przestępnego, zorganizowanej grupy przestępczej, przestępczości zorganizowanej, bezpieczeństwa państwa, bezpieczeństwa i porządku publicznego, zwalczania przestępczości, systemu, system zwalczania przestępczości
II. Symptomy, geografia, skala, rozmiary, dynamika i współczesne tendencje
przestępczości
III. Rodzaje (kategorie przestępczości) i sposoby popełniania (dokonywania)
przestępstw:
Zorganizowanych grup przestępczych: przestępczość transgraniczna i celna, terror kryminalny i polityczny, kradzieże, przemyt i obrót kradzionymi samochodami, nielegalny wyrób i handel bronią i amunicją, alkoholem, wyrobami tytoniowymi, materiałami rozszczepialnymi i radioaktywnymi, pierwiastkami promieniotwórczymi, substancjami odurzającymi i psychotropowymi, handel ludźmi i ludzkimi organami, zwierzętami i roślinami, narkotykami, dziełami sztuki, pranie brudnych pieniędzy, płatne pobicia, zabójstwa, egzekwowanie należności i świadczeń, wymuszanie opłat za ochronę, fałszowanie i rozprowadzanie fałszywych pieniędzy i innych papierów wartościowych, handel tzw. „żywym towarem”, zwłaszcza kobietami w celu uprawiania nierządu, handel i nielegalny obrót roślinami i zwierzętami, korumpowanie funkcjonariuszy państwowych i samorządowych.
Gospodarcza - korupcja, przestępczość internetowa i komputerowa (cyberterroryzm), zagarnięcia mienia społecznego, nadużycia w przekształceniach własnościowych, przestępczość podatkowa, bankowa i na rynku w obrocie kapitałowym, oszustwo (podatkowe, ubezpieczeniowe, komputerowe, telefoniczne, matrymonialne, subwencyjne, sakralne), wyłudzenie podatku VAT, fałszerstwo (kart płatniczych, czeków rachunków oszczędnościowo – rozliczeniowych, znaków pieniężnych, towarowych i pocztowych, telefonicznych kart magnetycznych, leków, kosmetyków, itd. Szara strefa. Wiktymizacja uczestników obrotu gospodarczego. Sprawcy przestępstw gospodarczych, ich charakterystyka na tle sprawców przestępstw pospolitych. Ofiary i pokrzywdzeni przestępstwami gospodarczymi. Przestępczość przedsiębiorstw i koncepcje w zakresie jej zwalczania. Rola karania podmiotów zbiorowych. Systemy zapobiegania i przeciwdziałania przestępstwom gospodarczym. Instrumenty prawne zwalczania zorganizowanej przestępczości gospodarczej. Karne i pozakarne środki zwalczania tej przestępczości. Czynniki zwiększające i ograniczające efektywność zwalczania.
Kryminalna – przeciwko życiu i zdrowiu (zabójstwo, bójka i pobicie, dzieciobójstwo); rozbój i wymuszenie rozbójnicze (napady na banki, kasy, instytucje finansowe, osoby przewożące gotówkę, kantory wymiany walut, na mieszkania, w postaci na krawat, na bombę, wyrwę z ręki, na zaczepkę, na podchód, na handlarza, na trupka, itp.); kradzież (z włamaniem, samochodów, kieszonkowa, sklepowa, rowerów, dzieł sztuki, prądu elektrycznego i przewodów elektrycznych trakcyjnych, itd.); paserstwo, podpalenia itd.
inne: przestępczość nieletnich, przestępstwa drogowe, w żegludze morskiej, wypadki przy pracy, przestępstwa w przedmiocie współczesnej nowoczesnej medycyny, itd.
IV. Determinanty i zjawiska przestępcze (patologiczne):
Narkomania i lekomania.
Alkoholizm.
Prostytucja.
Przemoc i agresja.
Psychopatia, choroby społeczne, depresja i dewiacje.
Samobójstwa.
Sekty religijne.
Subkultury.
Bezrobocie, bieda i ubóstwo.
Niedostosowanie dzieci i młodzieży, bezdomność i sieroctwo społeczne.
V. System zwalczania przestępczości (elementy):
Prawodawstwo, środki prawne, praktyka orzecznictwa.
Powszechne i wyspecjalizowane ustawowe organy państwa powołane do
zwalczania przestępczości.
Międzynarodowa współpraca multilateralna i bilateralna oraz współdziałanie polskich organów ścigania w zakresie zwalczania przestępczości.
Udział organizacji pozarządowych w rozpoznawaniu, wykrywaniu,
zapobieganiu i walce z przestępczością.
Naukowa obudowa zjawiska oraz system szkolenia kadr i podmiotów odpowiadających za profilaktykę, przeciwdziałanie i zwalczanie
przestępczości (zorganizowanej, gospodarczej i kryminalnej), rola
instytutów naukowo – badawczych, konferencji, warsztatów, sympozjów,
seminariów, paneli, itd.
VI. Organy zwalczania przestępczości (zadania i organizacja);
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centrum Zarządzania Kryzysowego, Departament Nadzoru i Kontroli).
Agencja Wywiadu (zapewniająca osłonę zewnętrzną państwa).
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (spełniająca ochronę kontrwywiadowczą).
Policja (w szczególności Centralne Biuro Śledcze, grupa antyterrorystyczna).
Straż Graniczna.
Służba Celna.
Główny Inspektor Inspekcji Finansowej.
Urząd Kontroli Skarbowej.
Centralne Biuro Antykorupcyjne (przede wszystkim powołane do zwalczania korupcji).
Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego (w zakresie obronności państwa) i Żandarmeria Wojskowa (w zakresie funkcjonowania i działania Ministerstwa Obrony Narodowej) .
Straż Miejska, Straż Ochrony Kolei, PSP i inne.
Współpraca krajowych służb mundurowych.
VII. Formy pracy i sposoby działania oraz środki zwalczania przestępczości:
Dochodzeniowo – śledcze (śledcze) – efektywne i umiejętne korzystanie ze źródeł i środków dowodowych oraz ich zebranie do oceny i utrwalenia, tworzenia (opracowania) rysopisu sprawcy - portretu pamięciowego celem ogłoszenia komunikatu, źródeł pierwszych informacji: przesłuchania pokrzywdzonego, zatrzymanego, świadka, dziecka w obecności rodzica lub psychologa, osoby upośledzonej, starszej – sporządzając w formie zaprotokółowanej: zawiadomienie o przestępstwie, protokół przesłuchania świadka, okazania, konfrontacji, zatrzymania, przeszukania, itd.), zabezpieczenie śladów i oględzin miejsc, osób, rzeczy i zwłok, przeprowadzając czynności procesowe z udziałem świadka lub podejrzanego podczas przeszukania, wizji lokalnej i eksperymentu, zatrzymania, zasadzki, pościgu, poszukiwań, ustalania wersji kryminalistycznych, typowania sprawców tworząc empiryczny profil sprawcy i w celu zastosowania wersji kryminalistycznych, powoływania biegłych, specjalistów, konsultantów, ekspertów, dokumentowanie w notatnikach i rejestrach, itd.
Operacyjne (czynności operacyjno – rozpoznawcze): rozpracowanie, kombinacja, technika kryminalistyczna, analiza kryminalna, zakup i przesyłka kontrolowana, poszukiwania, wywiad, obserwacja, współpraca z poufnymi osobowymi źródłami informacji, informatorami, agentami, konsultantami. Środki techniczne: kontrola korespondencji, podsłuch – telefoniczny, pomieszczeń, połączeń radiowych, podgląd- dokumentowany i utrwalany fotografią lub zapisem kamery, aparatami, itd.
Prewencyjne (chodzi o zapobieganie przestępczości, przestrzeganie przepisów, utrzymanie ładu, spokoju i porządku publicznego, egzekwowanie postępowania zgodnego z prawem) – organizacja służby patrolowej w oparciu o analizę miejsc najbardziej i szczególnie niebezpiecznych (analizę stanu przestępczości), posterunki stałe, posterunki doraźne, obchody rejonów, patrolowanie w patrolach pieszych i zmotoryzowanych oznakowanych i nieoznakowanych w wyznaczonych sektorach wspólnie ze Strażą Miejską, Żandarmerią Wojskową, Strażą Ochrony Kolei, podczas zabezpieczeń współdziałając z funkcjonariuszami Biura Ochrony Rządu, specjalistycznymi formacjami ochronnymi i innymi służbami, funkcjonariuszami, prowadzenie rozpoznania posesyjnego, współdziałanie ze społecznością lokalną, konwojowanie osób, itd.
Korzystanie ze środków prawnych w postaci: legitymowania, przeszukania, zatrzymywania, kontroli osobistej, przeglądania zawartości bagaży, sprawdzania ładunków, korzystania z pomocy instytucji, organizacji i organów, środków przymusu bezpośredniego – fizycznych, technicznych i chemicznych, pałek służbowych, tomf, wodnych środków obezwładniających, psów służbowych, pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej, siły fizycznej, kajdanek, prowadnic, pasów bezpieczeństwa, siatek obezwładniających, broni palnej jako szczególnego środka przymusu bezpośredniego, użycia oddziałów i pododdziałów zwartych Policji.
W Straży granicznej, dodatkowo używa się jednostek pływających stosując pościg morski, są patrole i posterunki graniczne, występuje dozór. W ABW nie stosuje się pocisków miotanych, psów służbowych, wodnych środków obezwładniających i pałek służbowych. W Państwowej Straży Pożarnej przeprowadza się czynności kontrolno – rozpoznawcze, stosuje grzywnę w celu przymuszenia i wykonanie zastępcze.
Profilaktyczno – zapobiegawcze z zastosowaniem środków edukacyjno – wychowawczych: programy rządowe – Bezpieczna Polska, Strategia Antykorupcyjna, współpraca z samorządem, komisją bezpieczeństwa i porządku, organizacjami pozarządowymi – La Stradą, ITAKĄ, społecznymi i podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, działania organów ścigania (programy bezpieczne miasto zakładający bezpieczne gminy, rejony, osiedla), i sprawiedliwości, organów kontroli, zakładów karnych i penitencjarnych, resocjalizacja, system samoobrony, działania na rzecz kultury i higieny psychicznej, działania mediów (emisje programu 997), prasy i radia w sprawie kształtowania postaw antyprzestępnych i postaw poszanowania prawa, poradnictwo i wychowanie, przestrzeganie w ramach akcji w autobusach i na klatkach wydając informatory, kolportaż broszur, ulotek ostrzegawczych , rozlepianie plakatów, popularyzowanie przepisów prawa, organizowanie konferencji, prelekcji, seminarium i warsztatów, wykłady na temat bezpieczeństwa, konkursów, porady do osób wykonujących zawody największego ryzyka (doręczycieli pocztowych, właścicieli kantorów i sklepów, bankowych agentów ochrony, sprawowanie patronatu nad szkołami, spotkania z przedstawicielami różnych środowisk, prezentowanie sprzętu i uczenie obsługi oraz organizowanie ćwiczeń, praktyczne szkolenia, np. w PSP.
Systemy informatyczne: System Informacyjny Schengen, Krajowy System Informacyjny Policji i Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej, System AFIS, SEPO, Kartoteka Skazanych i Poszukiwanych – rola, podsystemy, zadania i wykorzystanie w procesie zwalczania przestępczości i inne.
Rola i znaczenie monitoringu, albumu fotograficznego, negocjacji, poligrafu (wariografu), świadka koronnego (incognito), Grup Archiwum „X”, obserwacji i pościgu trans granicznego.
VIII. Kryminalistyczne aspekty (techniki, narzędzia, instrumenty, badania) zwalczania
przestępczości:
Badania identyfikacyjne i ich istota zważywszy na cel, typ, rodzaj, obiekt badań, cechy, analizę, metodę i wzorce identyfikacyjne w celu wydania opinii i ekspertyzy sądowo – lekarskiej.
Techniki badań identyfikacyjnych : mikroślady – mikroskopia interferencyjna, mikrospektrofonometria, mikrofotografia, promieniowanie podczerwone i nadfioletowe, pochłaniane, analiza fluorescencyjno – rentgenowska, spektrografia, chromatografia, rentgenofotografia, fluorografia, daktyloskopijna – śladów linii papilarnych, balistyczna – broni palnej i amunicji, grafologiczna – pisma i treści, traseologia – śladów stóp i ruchu pojazdów, termoskopia – rozróżniania obiektu na pdst. emisyjności i różnic przewodnictwa cieplnego, fonoskopia – służąca do identyfikacji osób, mowy, efektów akustycznych, tła nagrania, autentyczności zapisu magnetofonowego, odtwarzania i spisania treści mowy, identyfikacji magnetofonu, mikrofonu, taśmy magnetofonowej i pomieszczenia, badanie materiału biologicznego – krwi, włosów, wydzieliny i wydaliny ciała, zapachu człowieka, genetyczna - ustalania kodu genetycznego DNA, antropologiczna, uzębienia, małżowiny usznej, mechanoskopijna, śladów narzędzi, zamków, plomb, podłoża, metaloznawcze, badania rękawiczek, czerwieni wargowej, wariograficzne (poligraficzne) na prawdomówność, badania fizyko – chemiczne, wykrywanie i identyfikacja narkotyków, badanie dokumentów – papieru, materiałów pisarskich, pisma ręcznego, podpisu anonimów, elektronicznego, pisma maszynowego, banknotów, pieczątek, monet, identyfikacji pojazdu (przeróbki pola numerowego), osmologiczne, śladów emocjonalnych, sposobu działania (modus operandi) i inne.
Nowoczesne metody i techniki kryminalistyczne dotyczące badania lakieru, pożarów, narkotyków, genetyczne, dokumentów, pisma ręcznego, włókien, analiza szkła, śladów osmolenia, materiałów wybuchowych, tekstu, itd. Identyfikacja osób i sprzętu fotograficznego na pdst. zdjęć cech statycznych twarzy ludzkiej, wpływu wieku na zmiany ucha, włosów, czoła, brwi, nosa, zmian skórnych oraz na pdst. fotografii metodą pomiarowo – porównawczą, graficzno – opisową, montażową, antropometryczną i pomiarów kątowych na pdst. sekcji zwłok w celu ustalenia tożsamości.
IX Biały Wywiad w zwalczaniu przestępczości:
Pojęcie.
Cele i zadania.
Metody i środki działania.
X. Organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości zwalczania przestępczości:
Działania Prokuratury (organizacja, wpływ i ilość prowadzonych spraw statystyka załatwionych i niezałatwionych, liczba zastosowanych środków zapobiegawczych – tymczasowego aresztowania, dozoru, poręczenia majątkowego; zadania w Prokuraturze Krajowej Krajowego Biura do Spraw Przestępczości Zorganizowanej, w którego skład wchodzą:
Zespół Koordynacji Ścigania Przestępczości Zorganizowanej, Zespół do Spraw Współpracy Międzynarodowej w Zwalczaniu Przestępczości, Zespół do Spraw Kontroli Działań Operacyjnych, Zespół do Spraw Informacji i Analiz.
Działania Sądów Powszechnych (organizacja terytorialna, struktura prowadzonych spraw, wydanych orzeczeń, skazań i zastosowane kary).
XI. Europejskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych oraz zwalczania przestępczości:
Podstawy prawne międzynarodowej współpracy policyjnej i
sądowej w sprawach karnych – na poziomie europejskim.
Rola Komitetu Koordynacyjnego i Wspólnego Organu Nadzorczego.
EUROPOL – Europejski Urząd (Biuro) Policji.
INTERPOL.
CEPOL – Europejskie Centrum Policji.
Agencja i Akademia Policji.
OLAF – Europejskie Biuro ds. Przeciwdziałania Oszustwom.
FRONTEX– Agencja Ochrony Zewnętrznej Granicy Unii Europejskiej.
EUROJUST – Europejska Sieć Prokuratorska i Sądowa (EJN).
Europejska współpraca policyjna i sądowa w zwalczaniu przestępczości.
ĆWICZENIA
Analizowanie działania sprawców przestępstw na przykładzie realizowanych spraw.
Charakteryzowanie działania zorganizowanych grup przestępczych.
Poznawanie algorytmów zwalczania przestępczości w poszczególnych kategoriach przestępstw.
Przygotowywanie planów przeciwdziałania przestępczości i programów zapobiegających dokonywaniu przestępstw.
Poznanie procedur i trybu procesowego utrwalania dowodów oraz umiejętnego, efektywnego dokumentowania uzyskanych informacji dowodowych, w odniesieniu do poszczególnych czynności śledczych w formie zaprotokółowanej, aby stanowiły mocny i twardy, niepodważalny dowód w sprawach karnych.
Uczenie się wykorzystywania i znaczenia stosowania oraz korzystania ze środków technicznych w zwalczaniu przestępczości.
Tworzenie psychologicznych profili sprawców przestępstw.
Poznawanie wpływu subkultury więziennej na popełnianie przestępstw (tworzenie grup przestępczych) oraz roli zakładów karnych i aresztów śledczych w procesie resocjalizacji skazanych i przygotowaniu do normalnego współżycia zgodnego z prawem w społeczeństwie.
Omawianie i analizowanie umów multilateralnych (wielostronnych) i bilateralnych (dwustronnych) wskazując na ich wagę w ustalaniu skutecznych warunków, organizacji i metod zwalczania przestępczości.
Efekty kształcenia (umiejętności i kompetencje):
Identyfikowanie symptomów przestępczości kryminalnej, gospodarczej i zorganizowanej, nabycie teoretyczno – praktycznej wiedzy z zakresu zwalczania przestępczości, właściwe interpretowanie i stosowanie przepisów prawa, poznanie zadań i organizacji organów zajmujących się zapobieganiem, wykrywaniem i zwalczaniem przestępczości, rozumienie sposobów i mechanizmów zwalczania przestępczości, analizowanie zagrożeń przestępczością, formułowanie programów zapobiegania przestępczości, rozumienie roli współpracy międzynarodowej w zwalczaniu przestępczości.
Spis zalecanych lektur:
Literatura obowiązkowa:
Głowacki R., Europejska sieć prewencji kryminalnej, 2008.
Grabarczyk G., Przestępczość gospodarcza na tle przemian ustrojowych w Polsce, Dom Organizatora, Toruń 2003.
Gołębiowski J., Praca operacyjna w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, Wyd. Akademicko – Profesjonalne, Warszawa 2008.
Filipkowski W., Zwalczanie przestępczości zorganizowanej w aspekcie finansowym, Kantor Zakamycze, Kraków 2004.
Mądrzejowski W., Przestępczość zorganizowana, system zwalczania, Wyd. Akademicko – Profesjonalne, Warszawa 2008.
Misiuk A. , Administracja bezpieczeństwa publicznego i wewnętrznego, Wyd. Akademicko – Profesjonalne, Warszawa 2008.
Rau Z., Przestępczość zorganizowana w Polsce i jej zwalczanie, Kantor Zakamycze, Kraków 2002.
Urban A., Prewencja kryminalna, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2008.
Literatura zalecana:
Adamski A. (red.), Przestępczość gospodarcza. Perspektywy Polski i Unii Europejskiej, Materiały konferencji międzynarodowej (Mikołajki, 26-28 września 2002), Warszawa 2003.
Bałandynowicz A., Zapobieganie przestępczości: studium prawno-porównawcze z zakresu polityki kryminalnej, Primum, Warszawa 1998.
Buczkowski K., Wojtaszek M., Pranie pieniędzy, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001
Czapska J., Krupiarz W. (red.), Zapobieganie przestępczości w społecznościach lokalnych, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa 1999.
Czapska J., Kury H. (red.), Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej, Kantor Zakamycze, Kraków 2002.
Dobrowski Z., Korupcja w życiu publicznym, Zielona Góra 2001.
Kelling G.L., Coles C.M., Wybite szyby – jak zwalczać przestępczość I przywracać ład w najbliższym otoczeniu, Media Rodzina, Poznań 2000.
Lasocik Z., Handel ludźmi – zapobieganie i ściganie, IPSiR UW, Warszawa 2006.
Łojek K., Elementarz rozwiązywania lokalnych problemów bezpieczeństwa, 2008.
Michalska-Warias A., Przestępczość zorganizowana i prawno karne formy jej przeciwdziałania, Lublin 2006.
Nowicka I., Rozbój drogowy jako przejaw zorganizowanej działalności przestępczej, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2004.
Ostrowska E., Wykorzystanie mind mappingu w działaniach policji, 2008.
Pieprzny S., Policja organizacja i funkcjonowanie, Kantor Zakamycze, Kraków 2003.
Pikulski S., Działania operacyjne Policji, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1996, nr 2.
Pływaczewski E. (red.), Przestępczość zorganizowana. Świadek koronny. Terroryzm, Kantor Zakamycze, Kraków 2005.
Pływaczewski E. W., Przestępczość zorganizowana i jej zwalczanie w Europie Zachodniej (ze szczególnym uwzględnieniem Republiki Federalnej Niemiec), Warszawa 1992.
Prengel M., Środki zwalczania przestępczości prania pieniędzy w ujęciu prawnoporównawczym, Toruń 2003.
Siemaszko A., Przestępczość gospodarcza. Doświadczenia europejskie i amerykańskie, Oficyna Naukowa 1995.
Szewczyk M., Prawno-karne środki zwalczania przestępczości zorganizowanej (zagadnienia wybrane), [w:] Nauka wobec przestępczości. Księga ku czci Profesora Tadeusza Hanauska, red. A. Błachut, J. Szewczyk, J. Wójcikiewicz, Kraków 2001.
Taracha A., Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawno dowodowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2006.
Wójcik J., Przeciwdziałanie praniu pieniędzy, Wyd. Zakamycze, Kraków 2004.
Zawłocki R., Podstawy odpowiedzialności karnej za przestępstwa gospodarcze, Warszawa 2004.
Metody oceny/forma zaliczenia: aktywność i obecność na zajęciach, możliwość wyboru różnych zagadnień, opracowanie ich i zreferowanie, prezentacje, kolokwium, zaliczenie ćwiczeń na ocenę, egzamin ustny
Podpis i oświadczenie prowadzącego
Oświadczam, że treści programowe zawarte w niniejszym sylabusie są rezultatem mojej indywidualnej pracy twórczej wykonywanej w ramach stosunku pracy/współpracy wynikającej z umowy cywilnoprawnej oraz że osobom trzecim nie przysługują z tego tytułu autorskie prawa majątkowe.
Akceptacja Dziekana Wydziału