5. Lekcje a inne formy dydaktyczne.

Lekcja to podstawowa jednostka formy organizacyjnej nauczania, podczas której nauczyciel w ściśle określonych ramach czasowych prowadzi zajęcia ze względnie stalą grupą uczniów, czyli klasą, zgodnie z planem zajęć, stosując różne metody i środki dydaktyczne, chcąc osiągnąć założone cele kształcenia. Jest ona strukturą zadań i czynności nauczyciela oraz uczniów. Określa ona jak organizować i realizować proces kształcenia .

Formy kształcenia (nauczanie jednostkowe, zespołowe, zbiorowe).

NAUCZANIE JEDNOSTKOWE
Polega na tym, że uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając przy tym z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela.

Zalety pracy jednostkowej:
- możliwość indywidualizacji treści (stopień trudności dostosowany jest do poziomu ucznia) i tempa uczenia się
- stała i zarazem dokładna kontrola przebiegu i efektów pracy ucznia
- omówiona forma jest wysoko efektywna

Wady nauczania jednostkowego:
- jest nieopłacalna z ekonomicznego punktu widzenia
- wydatnie ogranicza społeczny zasięg pracy nauczyciela
- uczeń nie ma możliwości współdziałania z rówieśnikami

NAUCZANIE ZESPOŁOWE
Nauczanie zespołowe wg koncepcji J. Barteckiego:
- uczniowie tworzą grupy (3-6 osobowe)
- skład grupy jest stały, zróżnicowany i równoważny (żaby każdy zespół miał takie same szanse jak inne)
- sprawna praca w zespołach zależy od dokładnego określenia zadania, wskazania lub dostarczenia źródeł i materiałów oraz sposobu pracy, kierowania przebiegiem pracy
- w trakcie pracy grupowej nauczyciel czuwa nad sprawną organizacją pracy uczniów
- wyniki uzyskane przez grupę referuje jeden z uczniów, co zmusza wszystkich do intensywnej pracy (słuchania, analizy)
- ocena uzyskanych efektów przez poszczególnych uczniów odbywa się wyłącznie indywidualnie.

Rodzaje pracy zespołowej:
- praca jednolita – każdy zespół ma takie same zadanie do wykonania
- praca zróżnicowana – każdy zespół ma inne zadania do wykonania
- praca kombinowana – część zespołu pracuje nad jednym zadaniem, a część nad innym
- praca brygadowa

Walory dydaktyczne i wychowawcze nauczania zespołowego:
- wszyscy uczniowie w klasie są zaangażowani aktywnie w pracę związaną z tematem lekcji
- grupa staje się niezastąpionym narzędziem budzenia aktywności i samodzielności uczniów
- wdraża uczniów do współdziałania, przemyślanego podziału zadań, a także do racjonalnej organizacji pracy i współodpowiedzialności za jej efekty

NAUCZANIE ZBIOROWE
System klasowo-lekcyjny jako odmiana nauczania zbiorowego (J. Strum):
- tworzenie klas uczniów w tym samym lub zbliżonym wieku
- każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania
- podstawową jednostkę organizacyjną stanowi lekcja, trwająca 45 minut.
- każda lekcja jest poświęcona jednemu przedmiotowi nauczania
- pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel.
Zalety:
- tworzy przejrzystą strukturę organizacyjną
- umożliwia nauczycielowi pracę z liczną grupą uczniów
- pozwala organizować zespołowy wysiłek uczniów i współzawodnictwo w nauce
- zapewnia realizację zasady systematyczności nauczania
- zapewnia opanowanie przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy z danego przedmiotu nauczania

Wady:
- „abstrakcyjna jednorodność” treści kształcenia narzucanych wszystkim uczniom (treści są niezrozumiałe, jednakowe)
- brak warunków skutecznej indywidualizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami
- nadmierna sztywność organizacyjna
- brak warunków utrzymywania więzi ucznia ze szkołą
- przedmiotowe traktowanie uczniów.

6. Cele, funkcje i zasady zadawania pracy domowej

Praca domowa to forma uczenia się ściśle związana z lekcją. Jest to forma obowiązkowych zajęć szkolnych uczniów, które samodzielnie wykonują w domu.

Celem jest: rozszerzenie, utrwalenie i pogłębienie wiedzy i wiadomości, które zdobywają każdego dnia w szkole na lekcjach. Nauka w domu, która odbywa się samodzielnie, powinna być dodatkowym wkładem pracy w realizację osobistych zainteresowań, poznawanie własnych możliwości, słabych i mocnych stron.

Do funkcji pracy domowej ucznia zaliczamy między innymi:

• opanowanie, podstawowych wiadomości będących podstawą opracowania nowych zagadnień,

• utrwalenie materiału,

• kształtowanie u uczniów podstawowych umiejętności i nawyków poprzez samodzielne wykonywanie zadanych ćwiczeń,

• rozwój samodzielnego myślenia poprzez wykonywanie zadań teoretycznych i praktycznych w zakresie wykraczającym poza materiał programowy danego przedmiotu, ale przystosowanym do możliwości poszczególnych uczniów,

• kształtowanie charakteru,

• rozwijaniem uzdolnień,

• rozwijanie i wzbogacenie życia emocjonalnego wychowanka¹.

Zasady zadawania pracy domowej:

• zadania domowe nie powinny być trudniejsze od zadań wykonywanych w czasie lekcji,

• czas na odrobienie pracy powinien być dostosowany do umiejętności dziecka w taki sposób, aby dziecko miało możliwość wykonać zadania bez pośpiechu i wynikającego z tego stresu,

• zadania muszą być dobrane do możliwości dziecka, miedzy innymi intelektualnych, jak i fizycznych,

• nie można zadawać zadań do których wykonania niezbędny jest zakup kosztownych materiałów.

---