I CZYM JEST AGRONOMIA?

AGRONOMIA- całość teoretycznej i praktycznej wiedzy o rolnictwie, łącznie ze znajomośći ą zarządzania gospodarstwem, wraz z rozwojem nauk rolniczych.

Zakres agronomii zawęził się do uprawy roli i roślin.

RODZAJE PRODUKCJI ROŚLINNEJ

1. Połowa produkcji na gruntach ornych

2. Produkcja na łąkach i pastwiskach

3. Produkcja ogrodnicza

1. Sadownictwo

2. Warzywnictwo

3. kwiaciarstwo

1. Produkcja roślin leczniczych

2. Produkcja roślin wodnych w naturalnych i sztucznych zbiornikach

3. Produkcja leśna

SPECYFIKACJA POLOWEJ PRODUKCJI ROŚLINNEJ:

Produktem końcowym są różne organizmy roślinne. Ilość tego produktu zależy od genotypu rośliny i układu czynników zewnętrznych.

* odbywa się pod gołym niebem i zależy od obiektywnie istniejących warunków przyrodniczych., do których należy dobrać gatunki i odmiany roślin

* cechuje się sezonowością prac polowych

*w uprawie każdej rośliny należy brać pod uwagę jej przedplon oraz wpływ jaki ma uprawiana roślina na środowisko glebowe i zachwaszczenie

* charakteryzuje się zmienną wysokością plonu i zmiennym kosztem jednostkowej produkcji takiego samego plonu

* w produkcji roślinnej dla wykonania tej samej czynności w zależności od warunków należy posłużyć się różnym sprzętem

ROLA- Powierzchniowa warstwa gleby na którą działają bezpośrednio maszyny uprawowe i narzędzia

UPRAWKA- Zabieg uprawowy, każda czynność wykonywana narzędziem lub maszyną uprawową np., orka pługiem

ZMIANOWANIE- Następstwo roślin na danym polu w kolejnych latach, które uwzględnia ich wymagania i warunki przyrodnicze, siedliska oraz jest gospodarczo uzasadnione

PŁODOZMIAN- Zmianowanie z góry na szereg lat dla określonego obszaru gospodarstwa

MONOKULTURA-Uprawa jednego gatunku na tym samym polu przez szereg lat

II- GOSPODARSTWO ROLNICZE JAKO AGROEKOSYSTEM

SYSTEM- zbiór wzajemnie ze sobą powiązanych elementów wyodrębnionych z otoczenia ze względu na te powiązania

BIOSYSTEM- system zawierający część ożywioną i nieożywioną

SYSTEMY ZWIĄZANE Z KRAJOBRAZEM NA KULI ZIEMSKIEJ:

1. Systemy naturalne

2. Systemy rolnicze (agroekosystemy)

3. Systemy miejsko- przemysłowe

EKOSYSTEM- układ, w którym organizmy żywe w warunkach siedliska mogą żyć, rozwijać się, rozmnażać i uczestniczyć w przemianie materii a pezez nią korzystać z przepływającej przez system materii

STRUKTURA EKOSYSTEMU SKŁADA SIĘ Z DWÓCH BAZOWYCH KOMPONENTÓW:

1. Części ożywionej- wszystkie organizmy

2. Części nieożywionej – fizyczne i chemiczne czynniki środowiska ( gleba, świarło, temperatura, wilgotność, zw. Chemiczne)

AGROEKOSYSTEM- różni się od ekosystemu naturalnego tym, że głównymi producentami biomasy są rośliny uprawne przez człowieka, głównymi konsumentami są człowiek i zwierzęta gospodarskie, inni zaś naturalni makrokonsumenci są w miarę możliwości eliminowani. 

ORGANIZM- pojedynczy osobnik

POPULACJA- zbiór osobników jednego gatunku wzajemnie na siebie działających i zajmujących wspólną przestrzeń

ZBIOROWISKO- zbiór różnych gatunków roślin i zwierząt zajmujących wspólną przestrzeń i oddziałujących ze sobą

STRUKTURA TROFICZNA EKOSYSTEMU

SUBSTANCJE ABIOTYCZNE- podstawowe nieorganiczne i organiczne związki chemiczne

PRODUCENCI- rośliny zielone, autotroficzne, mające zdolność wytwarzania materii organicznej z prostych związków nieorganicznych

KONSUMENCI- organizmy heterotroficzne, zwierzęta roślinożerne ( konsumenci I rzędu)

I mięsożerne ( konsumenci II rzędu) oraz człowiek

REDUCENCI- organizmy saprofityczne ( grzyby, bakterie) rozkładają wszelkie obumarłe organizmy do prostych substancji abiotycznych

GŁÓWNE RÓZNICE MIĘDZY EKO- I AROEKOSYSTEMEM

CECHA	EKOSYSTEM	AGROEKOSYSTEM
PRODUKTYWNOŚĆ NETTO	ŚREDNIA	WYSOKA
BIORÓŻNORODNOŚĆ	DUŻA	MAŁA
SELEKCJA GATUNKÓW	NATURALNA	SZTUCZNA
OBIEG SKŁADNIKÓW	ZAMKNIĘTY	OTWARTY
STABILNOŚĆ ( ODPORNOŚĆ NA ZABURZENIE)	WYSOKA	NISKA
ENTROPIA	MAŁA	DUŻA
WPŁYW CZŁOWIEKA	NIE ZALEŻNY	ZALEŻNY
CZAS TRWANIA	DŁUGO	KRÓTKI
INTERAKCJE TROFICZNE	KOMOPLEKSOWE	PROSTE

SIEDLISKO- ŚRODOWISKO zespół naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych występujących na danym obszarze, wpływające na rośliny bezpośrednio i pośrednio

CZYNNIKI ŚIEDLISKA-

1. KLIMATYCZNE

1. Światło

2. Temperatura

3. Opady i osady

4. Powietrze i jego ruch

1. Glebowe

1. Właściwości fizyczne

2. Właściwości chemiczne

3. Właściwości biologiczne

1. Topograficzne

1. Wysokość n.p.m

2. Rzeźba terenu

1. Biologiczne

1. Wpływ zwierząt

2. Wpływ roślin

1. Antropogeniczne

AMPLITUDA EKOLOGICZNA GATUNKU- jest to zakres warunków środowiskowych ( np. temp, światło, wilgotność) w jakich dana gatunek występuje.

PRAWO TOLERANCJ SHELFORDA- nadmiar albo niedobór któregokolwiek z czynników środowiskowych może być niekorzystny dla wzrostu i rozwoju rośliny

ZASADY ZWIĄZANE Z PRAWEM TOLERANCJI

1. Czynniki siedliskowe, podstawowe dla życia rośliny nie mogą się wzajemnie zastępować

2. Rośliny mogą mieć szeroki zakres tolerancji w stosunku fo jednego cynnika i wąski w stosunku do innego

3. Kiedy warunki środowiskowe nie są optymalne dla gatunku pod względem jednego czynnika, wtedy granice tolerancji w odniesieniu do innych czynników mogą być zawężone

4. Zmiana jednego z czynników może powodować zmianę pozostałych czynników

5. Granice tolerancji roślinnych i zakres wartości optymalnych czynnika fizycznego podlegają często zmienności sezonowej i osobniczej w obszarze jednego gatunku

6. Czynniki biotyczne np. konkurencja ze strony chwastów często uniemożliwia roślinie uprawnej wykorzystanie istniejących w optimum czynników abiotycznych

7. Wzajemne oddziaływanie siedliska i rośliny na siebie jest nieodwracalne

8. Każdy czynnik działą na tę samą roślinę rozmaicie, zależnie od kombinacji z innymi czynnikami

ŚWIATŁO- JAKO CZYNNIK SIEDLISKA

1. Jest źródłem energii w procesie fotosyntezy

2. Rośliny wykorzystują tylko część promieniowania i jest to tak zwane promieniowanie fotosyntetyczne aktywne FAP

3. Efektywność wykorzystania FAP przez rośliny jest niewielka i wynosi śr 00,15%

4. Energia słoneczna ogrzewa środowisko życia rośliny

5. Energia słoneczna jest siłą napędową cyklu hydrologicznego

ZNACZENIE TEMPERATURY W SIEDLISKU

1. Warunkuje procesy chemiczne i biochemiczne

2. Jest czynnikiem najbardziej decydującym o produktywnośći rośliny

3. Warunkuje terytorialne rozmieszczenie gatunków

4. Stwarza warunki bytu mikroflorze, florze i faunie glebowej

5. Warunkuje zamarzanie wody w glebie, powodując kruszenie i zgruźlanie gleby

MROZOODPORNOŚĆ OZIMIN

Żyto -30^ Pszenica -21^ Jęczmień -15^ Rzepak -15^

ŻYWY WĘZEŁ KRZEWIENIA JEST WARUNKIEM PRZEZIMOWANIA ZBÓŻ!!!!

REGULOWANIE WARUNKÓW TERMICZNYCH W UPRAWIE ROLNEJ

1. Dobór gatunków i odmian roślin uprawnych jak najlepiej dostosowanych do lokalnych warunków termicznych

2. Wykonanie siewu ozimin w odpowiednim terminie, na optymalną głębokośc

3. Nie stosowanie nawożenia azotem ozimin jesienią

4. Unikanie upraw roślin słabo ofpornych na mróz w dolinach ( tzw- mrozowiska- spływ zimnego powietrza z wyższych partii)

5. Stosowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnch, osłabiających siłę mroźnych wiatrów

6. Przyspieszone ogrzewanie gleby wiosną przez zabiegi uprawowe

PROBLEMY Z GOSPODAROWANIEM W WARUNKACH GÓRSKICH

1. Niższa śr. Temp powietrza

2. Krótszy okres wegetacyjny ( późniejsza wiosna, wcześniejsza zima)

3. Większa roczna suma opadów

4. Ryzyko erozji wodnej

5. Silniejsze i częstsze wiatry

6. Gorsze gleby

7. Krótszy czas agrochemiczny

8. Mniejsza liczba gatunków nadających się do uprawy

9. Niższe plony roślin

10. Duże kontrasty siedliskowe

11. Zagłębienia terenu- mrozowiska

12. Kąt nachylenia stoku (erozja, trudność w agrotechnice)

PRZEDZIWDZIAŁĄNIE EROZJI WODNEJ NA ZBOCZACH

1. Pola powinny być zajęte przez roślinność jak najdłużej w ciągu roku szczególnie w okresie jesień- wiosna

2. Dominować powinna roślinność wieloletnia ( łąki i pastwiska)

3. Uprawa roślin ozimych

4. Stosowanie roślin okrywowych

5. Unikanie roślin okopowych i uprawianych w szerokich rzędach

6. Pola bez roślinności nie mogą znajdować się zimą pod sobą

7. Nie stosować orki, unikać spulchniania gleby

POZYTYWNE ODDZIAŁYWANIE CZYNNIKA BIOTYCZNEGO NA ROŚLINĘ UPRAWNĄ

1. Działalność drobnoustrojów glebowych

• Substancje organiczne w glebie

• Udział w tworzeniu próchnicy

• Uwalnianie form przyswajalnych przez rośliny składników z nieorganicznych związków nieprzyswajalnych

• Symbioza- bakterie brodawkowe

• Wiązanie azotu atmosferycznego

• Poprawa odżywiania roślin przez zjawisko mikoryzy

• Poprawa struktury gleby, aeracji, infiltracji wody

• Działąnie negatywne na organizmy szkodliwe ( np. rozkład nasion chwastów)

1. Działalność innych organizmów :

• Dżdżownice- produkcja humusu i drążenie kanalików

• Owady zapylające rośliny

• Naturalni wrogowie szkodników roślin uprawnych:

1. Owady zjadające owady ( np. biedronka zjada mszyce)

2. Ptaki drapieżne polujące na gryzonie polne

• Frzewa i krzewy- poprawa mikroklimatu siedliska

NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE CZYNNIKA BIOTYCZNEGO NA ROŚLINĘ UPRAWNĄ

1. Chwasty segetalne ( pole)

2. Choroby roślin

• Wzrostowe ( np. wirus s ziemniaka)

• Bakteryjne ( np. bakterioza pierścieniowa ziemniaka)

• Grzybowe (rdza zbóż)

1. Szkodniki:

• Nicienie

• Stawonogi

• Mięczaki

• Kręgowce

WODA W ŻYCIU ROŚLINY UPRAWNEJ

Co rocznie wahania plonów roślin rolniczych w Polsce zależą od dostępnośći wody czyli od

• Opadów w ciągu sezonu wegetacyjnego

• Rozkładu opadów ( częstotliwości)

NIEDOBÓR WODY

1. Przyczyny:

• Małą ilość opadów

• Niski poziom zwierciadłą wody gruntowej

• Mała retencja wodna gleby

1. Skutki

• Nierównomierne bądź opóźnione wschody roślin

• Ograniczenie lub zahamowanie wzrostu

• Skrócony okres wegetacji roślin

• Małe organy użytkowe

• Niski plon rolniczy

1. Inne skutki

• Niewykorzystane składniki z nawozów mineralnych

• Zahamowanie działania herbicydów doglebowych

• Wolny rozkład herbicydów w glebie- zagrożenie dla następnej rośliny uprawnej

• Trudności w uprawie roli

NADMIAR WODY

1. Przyczyny

• Nadmierne opady

• Niekorzystne właściwości fizyczne ( słabe przesiąkanie)

• Gleby gliniaste

• Niekorzystne podłoże pola lub jego części skutkuje podtapianiem

• Zagłębienia terenu

• Dolina rzeczna

• Podnóża pagórków

1. Skutki

1. We wczesnym okresie wegetacji :

• Brak wschodów roślin

• Ograniczenie lub zahamowanie wzrostu

• Żółknięcie liści

• Zamieranie roślin

1. W późniejszym okresie wegetacji:

• Wyleganie

• Porażenie rośliny chorobami grzybowymi

• Powstanie ziarna w kłosach

• Niska jakość plonu

1. Inne skutki nadmiernych opadów

• Wypłukiwanie składników z gleby do wód grntowych

• Trudność w uprawie roli

POSTACI WODY GLEBIWEJ:

1. Woda kapilarna

• Podstawowe źródło wody dla roślin

• Wypełnia przestwory kapilarne

• Porusza się we wszystkich kiernkachdzięki napięciu powierzchniowemu

1. Podparta

• Ma znaczenie wiosną i po obfitych opadach

1. ZAIESZONA

• Bez połączenia z wodą gruntową

• Ma największe znaczenie

• Pojawia się w glebie po każdych opadach

1. WODA GRAWITACYJNA ( przesiąkająca)

• Pojawia się podczas opadów deszczu

• Niedostępna dla roślin

1. WODA GRUNTOWA

• Tworzy zwierciadło wody na warstwie nieprzepuszczalnej gleby

1. Woda błonkowata

• Niedostępna dla roślin

1. Woda higroskopowa

• Niedostępna dla roślin

1. Para wodna

REGULOWANIE WARUNKÓW WODNYCH W SIEDLISKU

1. Nawadnianie i odwadnianie gleby

2. Dostosowanie użytków rolnych oraz gatunków roślin uprawnych do warunków wilgotnościowych siedliska

3. Przykrywanie gleby chroniące przed nieużytecznym parowaniem

4. Właściwa uprawa roli

NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE ŻYZNOŚĆ GLEBY

1. Substancja organiczna gleby- wszystko co zawiera węgiel

• Rozkładające się resztki roślinne

• Fauna i flora

• Próchnica glebowa- mieszanina koloidów organicznych sorbujących składniki pokarmowe – rozkładanie, nie mineralizacja!

1. Minerały ilaste

• Najdrobniejsze cząsteczki gleby o właściwościach koloidalnych

• Bardzo duża sorbcja składników pokarmowych

1. Zasobność gleby w składniki pokarmowe ( makro i mikroelementy) zaspakajające potrzeby roślin uprawnych

2. Struktura gruzełkowata gleby- obecność agregatów glebowych różnych rozmiarów

CELE UPRAWY ROLI

1. Przygotowanie pola do siewu

2. Regulowanie stosunków wodno-powierzchniowych gleby

3. Regulowanie zwięzłości gleby

4. Gospodarka resztkami pożniwnymi

5. Wprowadzenie do gleby nawozów organicznych i mineralnych

6. ( mechaniczne!) niszczenie chwastów

RODZAJE UPRAWEK

1. Uprawki odwracające role ( pług)

• Częściowe lub całkowite odwrócenie uprawianej warstwy

• Częściowe kruszenie

• Wykonanie- pługi lemieszowe

1. Uprawki spulchniające i wyrównujące pole:

• Rozluźnienie uprawianej warstwy

• Rozdrobnienie

• Wyrównanie powierzchni pola

1. Uprawki ugniatające i kruszące rolę

• Zagęszczanie warstwy roli na różnej głębokości

• Kruszenie brył

• Wykonanie: wały

1. Uprawki specjalne- uprawki wykonywane sporadyczni, tylko w określonych warunkach, raz na kilka lat

SYSTEM UPRAWY ROLI

1. Podłużny

1. Tradycyjny: duża liczba uprawek, stosowanie orek o różnych głębokościach

2. Uproszczony: ograniczona liczba uprawek, agregatowanie narzędzi, zastąpienie orek głębokich płytkimi.

1. Bezpodłużny

1. Uprawa zminimalizowana- minimum uprawe, całkowita rezygnacja z orek

2. Uprawa zerowa: sew bezpośredni, stosowanie specjalnych siewnikówdo siewu w glebie nieuprawionej

WAPNIOWANIE GLEBY – zabieg konieczny, który powinien być wykonany raz na kilka lat na większości gleb rolniczych. Przyczyną jest nadmierne wymywanie rozpuszczalnych związków wapnia i magnezu z wierzchnich warstw gleby co prowadzi do jej zakwaszenia

FUNKCJE WAPNIOWANIA:

1. Zwiększa pH gleby, przeciwdziała zakwaszaniu gleby, które uniemożliwia pobieranie roślinom składników pokarmowych

2. Poprawia strukturę gleby: sprzyja koagulacji koloidów glebowych

3. Zapobiega degradacji próchnicy

4. Zwiększa aktywność mikrobiologiczną gleby

5. Zapobiega pojawieniu się w glebie aktywnego glinu, toksycznego dla roślin

6. Zmniejsza rozpuszczalność w glebiesoli metali ciężkich

ZASADY WAPNIOWANIA

1. Korzystne jest stosowanie wapniowania na rok przed uprawą roślin wrażliwych na niskie pH

2. Nie stosować przed uprawą żyta i łubinu ( nieznoszą wapniowania)

3. Wapniować po żniwach na ściernisko

4. Wapno zmieszać z glebą lub przeorać

TYPOWE POSTACIE NAWOZU

• KALCYT CaCo3

• DOLOMIT MgCO3, CaCo3

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY ROLNICTWA:

1. Rolnictwo industrialne- współczesne rolnictwo krajów wysokorozwiniętych, oparte na bardzo dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji i bardzo małych nakładach roboczych. Maksymalizacja zysków.

2. Rolnictwo tradycyjne- zaadaptowane do warunków lokalnych, oparte na dużym nakładzie pracy człowieka i pracy zwierząt pociągowych, nie korzystające z przemysłowych środków produkcji, stanowi podstawę bytu rolnika oraz jego rodziny

3. Rolnictwo ekologiczne-

4. Rolnictwo zintegrowane

5. Rolnictwo zrównoważone