Generatory wstęp

Generatory - Wstęp

Generatory są to układy elektroniczne wytwarzające sygnały elektryczne o wartości zmieniającej się w czasie. Generator przetwarza stałoprądową energię źródła zasilającego w energię zmiennego sygnału wyjściowego. Kształt sygnału wyjściowego generatora jest zależny od jego budowy. Może to być sygnał okresowy o przebiegu sinusoidalnym lub niesinusoidalnym: prostokątnym, trójkątnym lub liniowym - piłokształtnym.

W układach analogowych najszersze zastosowanie mają generatory przebiegów sinusoidalnych. Podstawowymi parametrami opisującymi właściwości tych generatorów są:

Generatory przebiegów prostokątnych, nazywane multiwibratorami, są stosowane w układach przełączających (impulsowych) i cyfrowych. Istotnymi dla wielu zastosowań parametrami sygnału prostokątnego są:

Przebiegi trójkątne otrzymuje się na ogół przez odpowiednie kształtowanie (w układzie całkującym) przebiegów prostokątnych, przebiegi liniowe, piłokształtne są natomiast wytwarzane w układach o odpowiedniej konstrukcji, w której wykorzystuje się proces ładowania i rozładowania kondensatora. Generatory takie są nazywane generatorami relaksacyjnymi.

Określenie "generator" dotyczy więc dużej grupy układów różniących się budową, przeznaczeniem i parametrami generowanych sygnałów. Pod względem budowy i zasady działania rozróżnia się trzy podstawowe rodzaje generatorów:

Przedstawiony powyżej schemat jest ogólnym schematem blokowym generatora z pętlą dodatniego sprzężenia zwrotnego. Układ generatora zawiera wzmacniacz o wzmocnieniu AO, obwód ustalający częstotliwość drgań oraz pętlę sprzężenia zwrotnego, przez którą część sygnału wyjściowego wzmacniacza jest podawana zwrotnie na jego wejście tak, że przesunięcie fazowe między sygnałem wejściowym a wyjściowym wzmacniacza jest równe 0° (360°). W takim układzie sprzężenie zwrotne jest dodatnie i wzmocnienie wzmacniacza ze sprzężeniem zwrotnym, wynoszącym:

dąży do nieskończoności, gdy AO => 1. Wzmacniacz staje się układem niestabilnym i generuje sygnał sinusoidalny o częstotliwości, dla której są spełnione jednocześnie dwa warunki, tzn.:

Warunek fazy może być spełniony dla określonej częstotliwości, jeżeli wzmacniacz przesuwa fazę o 0° (360°), a pętla sprzężenia zwrotnego nie wnosi dla tej częstotliwości przesunięcia fazowego lub wówczas, gdy wzmacniacz przesuwa fazę o 180° (np. jednostopniowy wzmacniacz w konfiguracji WE), a przesunięcie fazy o dalsze 180° następuje dla określonej częstotliwości w obwodzie sprzężenia zwrotnego. W celu zapewnienia przy określonej częstotliwości odpowiedniego przesunięcia fazowego (0° lub 180°), w pętli sprzężeń zwrotnego stosuje się obwody rezonansowe LC, przesuwniki fazy lub filtry RC oraz rezonatory kwarcowe.

W generatorach z ujemną rezystancją dynamiczną są wykorzystywane drgania własne obwodu rezonansowego LC, którego rezystancja strat (rezystancja szeregowa indukcyjności i rezystancja obciążenia) jest kompensowana rezystancją ujemną elementu aktywnego (np. diody tunelowej). Schemat zastępczy generatora z ujemną rezystancją przedstawiono na poniższym rysunku:

Gdy wartość rezystancji ujemnej Rn, spełnia warunek Rn = -L/(RC), wówczas w odtłumionym (bezstratnym) układzie rezonansowym powstają niegasnące drgania o pulsacji:

Generatory takie są stosowane głównie w zakresie wielkich częstotliwości.

Na rysunku poniżej wyjaśniono działanie generatora, w którym do wytworzenia drgań jest wykorzystane zjawisko ładowania i rozładowania kondensatora.

Gdy element kluczujący KL jest rozwarty (ma dużą rezystancję), wówczas kondensator C jest ładowany przez rezystor R prądem ze źródła zasilania UZZ. Napięcie na kondensatorze narasta wykładniczo ze stałą czasową RC, i gdy osiągnie wartość UC2 element kluczujący KL zwiera się (przyjmuje bardzo małą rezystancję). Następuje wówczas raptowne rozładowanie kondensatora przez element KL. Napięcie na kondensatorze maleje ze stałą czasową zależną od rezystancji klucza KL (dużo mniejszą od RC) do wartości UC1, przy której klucz KL rozwiera się. Następuje ponowne ładowanie kondensatora i proces ten powtarza się dopóty, dopóki jest włączone napięcie zasilające UZZ. Taka zasada generowania sygnału zmiennego jest wykorzystywana w generatorach przebiegów niesinusoidalnych, zwanych generatorami relaksacyjnymi. Jako elementy kluczujące są stosowane np. tranzystory jednozłączowe, diody tunelowe, tyrystory, a także tranzystory bipolarne w układach z dodatnim sprzężeniem zwrotnym.

Generatory relaksacyjne wytwarzają przebiegi niesinusoidalne, np. prostokątne, trójkątne, piłokształtne, a więc przebiegi okresowe o dużej zawartości harmonicznych częstotliwości podstawowej. Ich zasada działania jest oparta na zjawisku cyklicznego ładowania i rozładowania kondensatora, wspomaganym często silnym dodatnim sprzężeniem zwrotnym. Częstotliwość generowanych sygnałów jest określona stałymi czasowymi ładowania i rozładowania kondensatora.

Na rysunkach poniżej przedstawiono praktyczny układ generatora, w którym funkcję elementu kluczującego pełni tranzystor jednozłączowy.

Ładowany i rozładowywany jest kondensator CE. Po włączeniu zasilania kondensator jest ładowany przez rezystor RE. Napięcie na kondensatorze narasta wykładniczo ze stałą czasową RECE. Gdy napięcie na kondensatorze osiągnie wartość UC2 równą wartości napięcia przełączania tranzystora (Up), wówczas tranzystor wchodzi raptownie w stan przewodzenia i następuje szybkie rozładowanie kondensatora w obwodzie emiter-baza (E-B), przez małą rezystancję RB. Po rozładowaniu kondensatora do napięcia UC1, przy którym złącze E-B, uzyskuje polaryzację zaporową, tranzystor przechodzi w stan nieprzewodzenia i cykl ładowania powtarza się. Jeżeli REłRB, to czas ładowania kondensatora jest dużo większy od czasu jego rozładowania. Na emiterze tranzystora uzyskuje się więc piłokształtny przebieg napięcia o okresie T zależnym głównie od czasu ładowania kondensatora.

Jeżeli przyjmiemy UC1 w przybliżeniu równe 0 i Up = 0,63 UBB, to częstotliwość f przebiegu jest w przybliżeniu określona wzorem:

Ponieważ dla danego tranzystora jednozłączowego stosunek Up/UBB jest prawie stały (wynosi zwykle 0,5 do 0,7), zatem przez zmianę napięcia (UBB jest zmieniana głównie amplituda generowanego sygnału.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Generał?rcz wstep i streszczenie(1)
Cwiczenie 1 (Wstep) Generator Pomiarowy id 99008
18 J Kaden Bendrowski Wstęp do BN Generał Barcz
1 1 Generatory kwarcowe wstep teoretyczny
2 1 Generatory RC wstep teoretyczny 2
SI wstep
Zajęcie1 Wstęp
Wstęp do psychopatologii zaburzenia osobowosci materiały
układ naczyniowy wstep
ZMPST Wstep
Dekalog 0 wstęp
1 WSTEP kineza i fizykot (2)
01 AiPP Wstep
wstęp neg
Wyklad I Problemy etyczne Wstep

więcej podobnych podstron