filozofię „od zawsze” interesowały aksjologiczne podstawy życia społecznego, w tym problem „dobrego” i „złego” państwa, istota i prawomocność władzy państwowej oraz geneza ładu państwowego.
elementy filozofii polityki można znaleźć we wszystkich wielkich systemach filozoficznych, zaczynając od starożytności (Arystoteles), poprzez chrześcijaństwo (św. Augustyn), aż do czasów nowożytnych (Hegel).
bezpośrednią kontynuacją rozważań filozoficznych jest normatywny nurt nauki o polityce, dominujący w początkach 20. wieku.
Podstawowe tradycje badawcze
w nauce o polityce
1880 – powstaje pierwszy wydział nauk politycznych w USA
(Columbia University, Nowy York).
Główne nurty badawcze w nauce o polityce:
tradycja normatywna (analiza życia politycznego z punktu widzenia wartości kluczowych w sferze społecznej).
tradycja prawno-instytucjonalna (opisowa analiza głównych instytucji politycznych – przede wszystkim państwa – z punktu widzenia norm regulujących ich funkcjonowanie).
tradycja behawioralna (zachowanie polityczne jako jedyny przedmiot badań, nacisk na obiektywizację procesu badawczego i ilościowe metody badań).
Przedmiot socjologii polityki.
główne problemy badawcze
stratyfikacja społeczna i analiza elit.
analiza władzy jako relacji społecznej.
instytucje i struktury polityczne (państwo, partie polityczne, grupy nacisku).
proces mobilizacji politycznej. dynamika ruchów społecznych.
partycypacja polityczna.
mechanizm funkcjonowania systemu demokratycznego. proces artykulacji interesów.
kultura polityczna. wartości jako czynnik determinujący zachowania polityczne.
Prekursorzy socjologii polityki.
Arystoteles (iv w. p.n.e.)
empiryczny i indukcyjny charakter analizy polityki.
studia porównawcze i typologizacja.
typologia systemów politycznych systematyzacja form rządzenia w 158 państwach-miastach w starożytnej Grecji.
oddzielenie analizy opisowej od ocen normatywnych, a własnych emocji od chłodnej kalkulacji.
relatywizacja sfery polityki: nie istnieje idealny model państwa. postępowanie należy dostosować do okoliczności.
nie ma recepty na sukces, ale stosując określone reguły można zwiększyć szanse na powodzenie własnych działań:
makiawelizm społeczny jako zmienna osobowościowa
uzasadnione kłamstwo jest często rzeczą dobrą większość ludzi nie wie, co jest dla nich najlepsze
lepiej jest być człowiekiem skromnym i uczciwym, niż ważnym i nieuczciwym
użycie podstępu w prowadzeniu wojny jest rzeczą chwalebną i zgodną z honorem
nie miał racji ten, który powiedział, że co minutę rodzi się frajer
jeśli coś jest moralnie dobre, kompromis jest wykluczony
wysoki poziom makiawelizmu: relatywizm norm zachowania, elastyczne funkcjonowanie w sytuacjach stresu i napięcia emocjonalnego – dających możliwość improwizacji i manipulacji.
niski poziom makiawelizmu: absolutny charakter norm postępowania, destrukcyjny wpływ napięcia emocjonalnego, niechęć do funkcjonowania w stresie.
Prekursorzy socjologii polityki.
Alexis de tocqueville (1805-1859)
kwiecień 1831 – zastępca sędziego w wersalu, 26-letni a. de tocqueville
wyrusza na prawie rok do USA, studiować amerykański system penitencjarny.
demokracji w Ameryce – pierwsza dojrzała analiza porównawcza w pracach opisujących sferę polityki.
ustrój Francji jako punkt odniesienia dla demokracji w USA.
ogólny model („typ idealny”) systemu demokratycznego.
analiza relacji wolności i równości oraz amerykańskich prób realizacji obydwóch tych wartości.
epicki opis socjologiczny społeczeństwa amerykańskiego.
Kapitalizm jako nowy model stratyfikacji
konsekwencje stratyfikacji (i). subkultury.
podstawą tworzenia subkultur jest poczucie odrębności w stosunku do reszty społeczeństwa i poczucie wspólnej tożsamości wewnątrz określonej grupy. czasem łączy głównie kontestacja dominujących wzorców (punk), czasem pielęgnowanie własnej odrębności (arystokracja).
Konsekwencje stratyfikacji (ii).
segregacja.
segregacja – prawnie lub obyczajowo usankcjonowane oddzielenie różnych grup społecznych w życiu publicznym, przy formalnym zapewnieniu równych praw.
uzasadnieniem segregacji jest zazwyczaj tradycja, tożsamość kulturowa grupy dominującej, albo motywy religijne.
kryterium segregacji jest najczęściej rasa.
Konsekwencje stratyfikacji (iii). dyskryminacja.
dyskryminacja – formalne zamknięcie możliwości realizacji praw politycznych dla członków określonej grupy lub obejmowania przez nich określonych pozycji społecznych.
dyskryminacja może dotyczyć płci, rasy, czy religii.
Typy definicji elit
Podstawowe założenia elitystycznej koncepcji społeczeństwa
podział na nielicznych rządzących i licznych rządzonych („elity” i „masy”), jest podstawowym podziałem w społeczeństwie. istnienie elit jest obiektywną właściwością każdej złożonej struktury, bo:
rządzenie zawsze jest realizowane przez nielicznych, niezależnie od tego, czy dzieje się to w imieniu nielicznych, jednostki, czy większości. (h. d. lasswell)
członkowie elit nie są reprezentatywni dla całego społeczeństwa.
system elit ulega wzmocnieniu, jeżeli utalentowani i ambitni członkowie nie-elity mają szanse zostać członkami elity. proces ten musi być jednak ograniczony – by nie zagrażać stabilności systemu.
masy są generalnie bierne i słabo zorientowane w kwestiach społecznych – a zwłaszcza kwestiach dotyczących rządzenia. elity znacznie silniej wpływają więc na masy, niż odwrotnie.
Główne kategorie analizy elit. skład elity.
Skład elity w kategoriach bezwzględnych.
reprezentatywność elity. na ile skład elity odpowiada obrazowi społeczeństwa pod względem płci, rasy, pochodzenia klasowego, reprezentowanych zawodów.
Typ umiejętności wykorzystany do wejścia w krąg elity.
umiejętności wojskowe (typ „mocnego człowieka” – d. Eisenhower)
umiejętności biznesowe (typ „człowieka sukcesu” – s. Berlusconi)
umiejętności organizacyjne (typ technokraty – m. belka)
umiejętności operowania symbolami (typ agitatora – r. Reagan a. Lepper)
reprezentatywność elit. poglądy elity politycznej, a poglądy wyborców.
główne kategorie analizy elit. dynamika kształtowania się elity.
Stopień otwartości elity.
m. Thatcher (córka sklepikarza),
j. f. Kennedy (katolik w białym domu),
w. Witos (chłop-premier).
elastyczność elity. na ile skład elity nadąża za zmianami składu społeczeństwa.
w latach 70. xx wieku czarni stanowili ok. 10%, a latynosi ok. 6% społeczeństwa usa. każda grupa posiadała wtedy po 1 reprezentancie w senacie. obecnie (2000) czarni to ok. 12%, a latynosi ok. 12,5% populacji, ale w senacie nie posiadają żadnych reprezentantów. można więc mówić o „ujemnej elastyczności” elity politycznej w usa.
stopień cyrkulacji (zmienności) personalnej elity.
prl – 1 premier przez 16 kolejnych lat (j. cyrankiewicz, 1954-1970).
III rzeczpospolita – 10 premierów w ciągu 15 lat.
koncepcja krążenia elit v. pareto
koncepcja elity władzy w usa
c. w. millsa
Liczba państw demokratycznych w świecie (1922-1990).
różne sposoby rozumienia pojęcia demokracja.
ewolucja demokratycznego systemu politycznego (i).
ewolucja demokratycznego systemu politycznego (ii).
ewolucja demokratycznego systemu politycznego (iii).
główne elementy współczesnej demokracji.
podział władzy w państwie demokratycznym.
system praw i wolności obywatelskich (praw człowieka).
rządy prawa.
podstawowe konflikty w demokracji (i).
konflikt między różnymi wymiarami wolności (wolność osoby a versus wolność osoby b)
podstawowe konflikty w demokracji (ii).
konflikt pomiędzy wolnością i równością.
podstawowe konflikty w demokracji (iii).
czynniki stabilizujące demokratyczny system polityczny (wg b. cricka).
społeczeństwo ma charakter zróżnicowany – i samo postrzega się w taki sposób.
społeczeństwo jest postrzegane jako zbiorowość jednostek.
rządząca elita jest choćby względnie otwarta na inne grupy społeczne.
sfera rządzenia i struktury władzy mają charakter świecki.
konflikty społeczne uznaje się za normalny element życia politycznego i istnieją instytucjonalne ramy dla ich rozwiązywania.
choćby w dłuższej perspektywie czasowej zapewniony jest wzrost gospodarczy.
istnieje rozróżnienie pomiędzy sferą prywatną i sferą publiczną. rozróżnienie to jest uznawane i akceptowane zarówno przez prawo, jak i obyczaje.
w społeczeństwie istnieje silna klasa średnia, będąca ostoją wartości stabilizujących system i najsilniej zainteresowana w trwaniu i sile systemu.
demokracja, a inne systemy sprawowania władzy.
rola mediów we współczesnej demokracji.
do drugiej połowy xix wieku minimalna liczba wyborców miała możliwość śledzenia życia politycznego. pozostali mieli niewielką szansę na dotarcie do informacji politycznych.
upowszechnienie (i taniość) gazet, a później radio i tv, całkowicie zmieniły model udziału obywateli w polityce, rozpoczynając erę polityki masowej.
w chwili obecnej obywatele są prawie zupełnie zależni od mediów jako źródła informacji politycznej.
kto rządzi w demokracji? (i) elityzm versus pluralizm.
kto rządzi w demokracji? (ii) główne założenia elityzmu i pluralizmu.
kto rządzi w demokracji? (iii) główne założenia elityzmu i pluralizmu.
kto rządzi w demokracji? (iv) debata o władzy lokalnej – elityzm.
kto rządzi w demokracji? (v) debata o władzy lokalnej - pluralizm.
Władza. problemy terminologiczne
władza – wpływ – dominacja. wzajemne relacje według p. wybrane definicje władzy
Władza to zdolność czynienia czegokolwiek. Można więc ją rozumieć dwojako: jako zdolność do dokonywania zmiany albo podatność na wszelką zmianę. Ta pierwsza może być nazwana władzą aktywną, druga – bierną. (…) Ogień ma władzę topienia złota, złoto zaś ma władzę bycia topione.
Encyclopaedia Britannica (1771)
Władza to możliwość człowieka lub pewnej liczby ludzi realizowania swej woli, nawet wbrew oporowi pozostałych uczestniczących w działaniu osób. Max Weber
Władza jest formą mobilizacji energii społecznej dla osiągania kolektywnych celów. Emitay Etzioni
Podstawowe typy definicji władzy
Władza jako atrybut
(np. T. Hobbes, B. Russell)
Władza jest rozumiana jako cecha osobowa, właściwość lub zespół właściwości tego, kto władzę posiada.
Władza jest bliska pojęciu przywództwa, można mówić o cechach predestynujących do posiadania władzy („osobowość władzy”).
Władza jako relacja
(np. M. Weber)
Władza jest rodzajem stosunku społecznego. Dla jego zaistnienia koniecznych jest, co najmniej dwóch aktorów. Władzą jest to, co rozgrywa się pomiędzy uczestnikami tej relacji.
Podstawowe cechy relacji władzy
Asymetria relacji władzy
Trzy wymiary władzy
Pierwszy wymiar władzy, czyli kto rządzi w New Haven? (R. Dahl)
R. Dahl analizując proces decyzyjny w New Haven opisał świat otwartych, jawnych, konfliktów. Ten kto te konflikty wygrywa, realizując swoje interesy w formie podejmowanych decyzji, posiada „jawną” władzę.
Drugi wymiar władzy, czyli dlaczego w Tesco nie ma związków zawodowych? (P. Bachrach, M. Barratz)
Wiele realnych konfliktów nigdy nie staje się otwartymi, bo pewne grupy nie dopuszczają do ich ujawnienia, publicznego zaistnienia (gdyż zagrażałoby to ich interesom). Umiejętność tworzenia barier dla wejścia pewnych kwestii do debaty publicznej, po to by je ignorować, to drugi, „ukryty” wymiar władzy.
Trzeci wymiar władzy, czyli dlaczego polska młodzież kocha Heyah? (S. Lukes)
Zamiast wygrywać konflikty, lub je tłumić, można uniemożliwić ich pojawienie się. Jeśli ma się możliwość kształtowania świadomości masowej, jest się w stanie „wdrukować” ludziom od urodzenia określony kształt preferencji i sprawić, że będą oni uznawali ich realizację, za realizację swych rzeczywistych interesów. Ludzie nie mają szans na rzeczywiste wybory, bo od urodzenia kształtuje się ich tak, by akceptowali rzeczywistość społeczną i uznawali ją za pozbawioną alternatywy. Możność kontroli świadomości masowej to trzeci, „latentny” wymiar władzy.
CO TO JEST TRZECI WYMIAR WŁADZY?
TYPOLOGIA PODSTAW WŁADZY J.FRENCHA I B. RAVENA
TYPY WŁADZY WG J. FRENCHA I B. RAVENA. WYBRANE CHARAKTERYSTYKI
TYPOLOGIA RODZAJÓW PANOWANA (PODSTAW LEGITYMIZACJI WŁADZY) M. WEBERA
PROBLEMY Z PORÓWNYWALNOŚCIĄ I MIERZALNOŚCIĄ WŁADZY
POMIAR WŁADZY (I).
KONCEPCJA R. DAHLA
POMIAR WŁADZY (II). KONCEPCJA P. SHAPLEYA I M. SHUBIKA
POMIAR WŁADZY (III). PORÓWNANIE KONCEPCJI R. DAHLA I P. SHAPLEYA & M. SHUBIKA
ZASOBY WŁADZY
DYSTRYBUCJA I KUMULOWANIE ZASOBÓW WŁADZY
KOSZTY WŁADZY (I)
KOSZTY WŁADZY (II)
Pojęcie i charakterystyka
ruchu społecznego
Typologia ruchów społecznych
Główne modele analizy ruchów społecznych
ruch społeczny jako mobilizacja zasobów.
analiza ruchu społecznego odbywa się w kategoriach rodzaju mobilizowanych zasobów, sposobów mobilizacji, trwałości mobilizacji, itp. (model analizy dominujący w socjologii amerykańskiej).
ruch społeczny jako element budowy tożsamości grupowej.
ruchy społeczne to obecnie dominujący sposób odpowiedzi na konflikt społeczny. na ruchy społeczne przenosi się ciężar aktywności obywatelskiej. stają się one alternatywą dla tradycyjnych struktur oraz źródłem nowej tożsamości społecznej i politycznej. (model analizy dominujący w europie).
przyczyny zanikania ruchów społecznych
wypełnienie celów ruchu – dotyczy to ruchów mających jednostkowy, konkretny cel działalności (ruch przeciw wojnie w wietnamie, ruch zjednoczeniowy w niemczech w roku 1989). w przypadku większości ruchów trudno wskazać jednostkowy moment spełnienia postulatów ruchu (ruchy ekologiczne).
zniechęcenie członków kształtem aktywności realizowanej przez ruch – dotyczy to przede wszystkim ruchów nastawionych na poprawę jakiegoś aspektu życia społecznego. jeżeli funkcjonowanie ruchu społecznego powiela wszystkie te wady i słabości życia społecznego, z którym ruch ten miał walczyć, to ideowi członkowie ruchu odchodzą (pseudo-ekologiczne inicjatywy blokujące budowę hipermarketów, „równi i równiejsi” w ruchu komunistycznym).
mechanizm artykulacji interesów w demokracji
etapy rozwoju partii politycznych
typy partii politycznych
lewicowość/prawicowość jako element identyfikacji politycznej
czy lewicowość/prawicowość różnicuje europejskie społeczeństwa?
podstawowe konflikty w europejskiej polityce (s. lipset & s. rokkan) - (i)
podstawowe konflikty w europejskiej polityce (s. lipset & s. rokkan) - (ii)
żelazne prawo oligarchizacji
(r. michels)
czynniki sprzyjające oligarchizacji
kryzys współczesnych partii politycznych
kryzys partii politycznych sprowadza się do: silnego spadku ilości ich członków, gwałtownej zmiany struktury ich przychodów (mniej środków ze składek członkowskich, znacznie większe uzależnienie od wpłat pojedynczych sympatyków lub korporacji) i w konsekwencji coraz mniejszego znaczenia partii jako ogniwa pośredniczącego pomiędzy wyborcą, a realizowaną polityką.
coraz większą rolę zaczynają odgrywać partie „jednego problemu”, stworzone wokół pojedynczej, charyzmatycznej osobowości.
wyborcy zainteresowani polityką wybierają raczej nowe ruchy społeczne, oparte na bezpośredniej aktywności obywatelskiej, oraz nowe źródła informacji polit. (internet).
wyborcy nie zainteresowani polityką ograniczają się do przekazu tv. aktywiści partyjni nie są już potrzebni.
rola grup nacisku w demokratycznym systemie politycznym
główne typy grup nacisku
Podstawowe płaszczyzny analizy partycypacji politycznej
poziom partycypacji. jak wiele form partycypacji ma miejsce w danym kraju? ile osób bierze udział w różnych formach partycypacji?
uczestnicy procesu partycypacji. jakie czynniki sprzyjają aktywności politycznej, a jakie prowadzą do bierności?
formy partycypacji. jakie formy partycypacji są najpopularniejsze? jakie formy partycypacji są funkcjonalne z punktu widzenia systemu politycznego?
klasyfikacja form partycypacji politycznej (a.marsh)
udział obywateli w wybranych formach protestu politycznego (1991 – dane w %)
dynamika udziału w różnych formach protestu politycznego (dane w %)
hipotezy wyjaśniające uczestnictwo w protestach politycznych
model deprywacji/frustracji
w protestach uczestniczą przede wszyscy ludzie, którzy nie mogą zaspokoić swych potrzeb i aspiracji w ramach systemu politycznego (vide teoria frustracja agresja).
uczestnikami protestów są przede wszystkim grupy o niskim statusie, mające poczucie wykluczenia.
model protestu jako zasobu politycznego
protest polityczny jest równorzędną w stosunku do głosowania, czy aktywności samorządowej formą uczestnictwa w życiu politycznym. protest można stosować jako standardowy element procesu politycznego w demokracji.
uczestnikami protestów są przede wszystkim grupy najbardziej świadome swych praw i najlepiej umiejące z nich korzystać.
zmienne determinujące uczestnictwo w protestach politycznych (wg r. Daltona)
chronologia wprowadzania powszechnego prawa wyborczego
1850 – prawo wyborcze uzyskują wszyscy biali mężczyźni w USA.
1870 – prawo wyborcze uzyskują wszyscy mężczyźni we Francji.
frekwencja wyborcza w wybranych krajach demokratycznych
zaufanie do amerykańskich instytucji politycznych w okresie 1966-1993
czynniki determinujące proces podejmowania decyzji wyborczej
przynależność klasowa, a poparcie dla partii politycznych
dynamika zmian głosowania klasowego w okresie powojennym
przyczyny schyłku głosowania klasowego
wzrost przeciętnego poziomu życia
część robotników przestała identyfikować się z tradycyjnymi hasłami lewicy i w zmienionej sytuacji społecznej nie uznaje partii lewicowych za swego naturalnego reprezentanta.
wzrost przeciętnego poziomu wykształcenia
wyższy poziom wykształcenia obniża tendencję do postrzegania życia społecznego w kategoriach „czarne-białe” i w konsekwencji zmniejsza zapotrzebowanie na radykalizm polityczny typowy dla polityki klasowej.
przesuwanie się partii ideologicznych do centrum
kurczenie się tradycyjnej bazy społecznej (zwłaszcza lewicy) zmusza partie do poszukiwania wyborców wśród nowej klasy średniej, co zniechęca część tradycyjnej klienteli partii lewicowych i prawicowych.
koncepcja „skrzyżowanych nacisków”
(cross pressures) jako czynnika osłabiającego głosowanie klasowe w USA
uczestnictwo w wybranych formach aktywności politycznej w USA
deklarowany, kumulatywny udział amerykanów w różnych formach aktywności politycznej
profile aktywności politycznej amerykanów (wg s. verby i n. nie’a)
rasa jako czynnik determinujący poziom partycypacji w usa
intensywność partycypacji politycznej jako funkcja wieku
ludzie młodzi niechętnie angażują się w życie polityczne (z wyjątkiem protestu politycznego). dopiero w czwartej dekadzie życia poziom aktywności osiąga wartość średnią dla populacji. maksimum aktywności politycznej przypada na okres pomiędzy 41, a 65 rokiem życia. potem ogólny poziom partycypacji spada, a utrzymuje się relatywnie wysoka aktywność wyborcza.
status społeczno-ekonomiczny (ses)
jako czynnik determinujący poziom partycypacji politycznej w usa
status społeczny, a partycypacja w ujęciu porównawczym
wysoka zależność pomiędzy statusem społecznym a poziomem partycypacji – typowa dla USA – jest znacznie niższa w innych krajach demokratycznych.
nie ma prostego związku pomiędzy stopniem rozwoju gospodarczego, a poziomem korelacji status/partycypacja. najwyższy poziom korelacji odnotowuje się w indiach, najniższy w Japonii.
portret demograficzny najbardziej i najmniej aktywnych politycznie amerykanów
poglądy społeczne najbardziej i najmniej aktywnych politycznie amerykanów
ogólny model partycypacji politycznej w USA (wg s. verby & n. nie’a)
Wybrane definicje kultury politycznej
kultura polityczna jest wzorcem indywidualnych postaw i orientacji wobec polityki występujących wśród członków systemu politycznego. jest ona sferą subiektywną, leżącą u podstaw działań politycznych i nadającą tym działaniom znaczenia. (g. almond, g. powell – 1966).
kultura polityczna jest to ogół postaw, wartości i wzorów zachowań dotyczących wzajemnych stosunków władzy i obywateli. (j. wiatr – 1973).
kultura polityczna to normy, wartości i symbole ułatwiające legitymizację systemu władzy politycznej w danym społeczeństwie. (g. marshall – 1994).
główne elementy kultury politycznej
zależność między preferencjami partyjnymi rodziców i ich dorosłych dzieci
podstawowe kategorie analizy kultury politycznej
kultura polityczna społeczeństw. typologia g. almonda i s. verby
typ kultury parafialnej – całkowity brak zainteresowania dla systemu politycznego. skupienie na najbliższym otoczeniu społecznym. brak relacji jednostka – system polityczny.
typ kultury poddańczej – silne nastawienie na odbieranie efektów funkcjonowania systemu, przy braku aktywnego wpływu obywateli na kształt państwa. jednostronne relacje jednostka – system polityczny.
typ kultury uczestniczącej – aktywny współudział obywateli w funkcjonowaniu systemu politycznego i wpływ na kształt poszczególnych instytucji politycznych. dwustronne relacje jednostka – system polityczny.
poszczególne typy mają charakter typów idealnych. w rzeczywistości najczęściej spotkać można podtypy mieszane, łączące elementy typów czystych. taki charakter ma np. podtyp kultury obywatelskiej – najbliższy współczesnym demokracjom zachodnim.
kultura polityczna elit.
typologia t. n. clarka i l. ferguson
regionalna kultura polityczna. typologia d. elazara
w usa wskazać można trzy główne typy kultury politycznej. kryterium budowy tej typologii ma charakter terytorialny i etniczny. główne typy to:
kultura moralistyczna (nowa anglia – purytanie, członkowie radykalnych protestanckich grup religijnych). nadrzędność interesu publicznego nad prywatnym. udział w życiu politycznym i odpowiedzialność za państwo to moralny obowiązek.
kultura indywidualistyczna (stany środkowego atlantyku, skupiska miejskie środkowego zachodu – irlandczycy, niemcy, polacy). polityka jest rodzajem biznesu, więc trzeba ją powierzyć fachowcom. obowiązuje solidarność i lojalność grupowa i dbałość głównie o interes prywatny.
kultura tradycjonalistyczna (południe – głównie imigranci z anglii, ale dążący do zrobienia majątku, a nie budowy „nowego świata”). polityka to rodzaj przywileju dla wybranych – „dobrze urodzonych”. hierarchia jest podstawą porządku społecznego. modelem do naśladowania jest angielska arystokracja.
poziom zaufania interpersonalnego w wybranych krajach europejskich
poziom rozwoju gospodarczego, a poziom zaufania interpersonalnego
poziom rozwoju gospodarczego, a zadowolenie z życia
modernizacja jako zmienna kulturowa. koncepcja r. ingleharta i w. bakera (i)
modernizacja jako zmienna kulturowa. koncepcja r. ingleharta i w. bakera. (ii)
udział kobiet w życiu publicznym, a dominująca tradycja religijna
b. sprawienie by ludzie mieli większy wpływ na decyzje rządu.
c. walka z rosnącymi cenami.
d. ochrona wolności słowa.
e. utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego.
f. sprawienie, że kraj będzie miał silne siły zbrojne.
g. sprawienie by ludzie mieli większy wpływ na decyzje podejmowane w ich miejscu pracy i w społeczności lokalnej.
h. uczynienie naszych miast i wsi piękniejszymi.
i. utrzymanie stabilności w gospodarce.
j. budowa społeczeństwa przyjaznego i opartego o bliższe kontakty między ludźmi.
k. walka z przestępczością.
l. budowa społeczeństwa w którym bardziej liczą się idee niż pieniądze.
teoria zmiany preferencji wartości. podstawowe założenia.
w roku 1971 ronald inglehart formułuje teorię opisującą i wyjaśniającą zmiany w zakresie preferowanych wartości zachodzące w społeczeństwach zachodnich. zgodnie z jego koncepcją zmiany te odbywają się zgodnie z dwoma podstawowymi hipotezami:
hipoteza niedosytu - ludzie przywiązują większą wagę do tych wartości, których mają relatywnie mało. niedostępność określonej wartości czyni ją bardziej pożądaną, ważniejszą.
hipoteza socjalizacji - preferencje wartości konkretnej osoby odzwierciedlają warunki (rodzinne i społeczne) dominujące w okresie przed osiągnięciem przez tę osobę dojrzałości, a więc w dzieciństwie i we wczesnej młodości.
teoria zmiany preferencji wartości, a teoria potrzeb a. maslowa
„materializm – post-materializm”
w wybranych krajach
poziom rozwoju gospodarczego, a wartość indeksu postmaterializmu
„materializm – post-materializm”, a poziom wykształcenia i rok urodzenia
preferencje wartości ze względu na generację
preferowane wartości, a udział w życiu politycznym
wykres pokazuje poparcie (w %) dla ruchów antywojennych ze względu na typ preferowanych wartości (przy nazwie kraju podano poziom korelacji obydwóch zmiennych). dane za lata 1990-1991.
post-materialiści deklarują znacznie większe niż materialiści poparcie dla „nowych ruchów społecznych” (zieloni, ruchy kobiece, ruchy alter-globalizacyjne) oraz większe zainteresowanie polityką.
post-materialiści deklarują dwukrotnie większą niż materialiści gotowość do uczestnictwa w różnych formach protestu, dotyczących ważnych dla siebie spraw społecznych.