Czynniki i mierniki wzrostu gospodarczego

CZYNNIKI I MIERNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO

Spis treści:

1. Co to jest wzrost gospodarczy? ........................................................................... 3

2. Co to jest rozwój gospodarczy? ........................................................................... 4

3. Mierniki wzrostu gospodarczego. ........................................................................ 5

4. Czynniki wzrostu gospodarczego. ........................................................................ 8

5. Czynniki ograniczające tempo rozwoju gospodarczego. ..................................... 9

6. Korzyści ze wzrostu gospodarczego. ................................................................... 11

Bibliografia:

http://liceum.kujon.net/txt/29/wzrost_gospodarczy.html

http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,8684244,Bank_Swiatowy_i_OECD_wierza_w_polska_gospodarke.html

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkt_krajowy_brutto

http://www.bankier.pl/wiadomosc/GUS-PKB-wzrosl-o-4-3-r-r-w-II-kw-2011-r-2397553.html

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkt_narodowy_brutto

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkt_narodowy_netto

http://pl.wikipedia.org/wiki/PKB_per_capita

http://www.elstudento.org/articles.php?article_id=2890

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wzrost_gospodarczy

1. Co to jest wzrost gospodarczy?

Istnieje kilka definicji wzrostu gospodarczego. Wzrostem gospodarczym określa się długookresowy proces powiększania produkcji dóbr i usług w danym kraju. Jest to także proces zwiększania zasobu dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych. Proces zwiększania zasobów dóbr i usług konsumpcyjnych, a w szczególności taki wzrost ilościowy, który zapewnia zwiększenie ilości dóbr i usług konsumpcyjnych przypadających na mieszkańca danego kraju, również określany jest mianem wzrostu gospodarczego. Ostatnią definicją wzrostu gospodarczego jest stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów
i usług pożądanych przez ludzi. ¹

2. Co to jest rozwój gospodarczy?

Ze wzrostem gospodarczym związane jest pojęcie rozwoju gospodarczego. Obejmuje on nie tylko wszystkie składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego, ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej, własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej. Jest więc on procesem zmierzającym do ogólnego wzrostu zamożności społeczeństwa i jakościowej poprawy jego warunków życia.

Rozwój gospodarczy w aspekcie rzeczowym wyraża się w szybszym wzroście przemysłu przetwórczego niż wydobywczego oraz w jeszcze szybszym wzroście sfery usług konsumpcyjnych w porównaniu ze wzrostem całej sfery produkcji materialnej.

Rozwój gospodarczy w aspekcie własności wyraża się w powstawaniu własności państwowej i komunalnej, w rosnącym udziale wielkich korporacji, w ogólnym zasobie kapitału np.
w powstawaniu coraz większej liczby międzynarodowych korporacji.

Rozwój gospodarczy w aspekcie instytucjonalnym wiąże się z rosnącą rolą instytucji państwowych, budżetu państwa oraz systemu bankowego i rynku kapitałowego
w funkcjonowaniu gospodarki narodowej.

Rozwojowi gospodarczemu towarzyszy wewnętrzna transformacja społeczeństwa, zmiana jego struktury zawodowej i społecznej, która sprzyja stopniowej poprawie jego bytu materialnego i społeczno - kulturowego. Wzrost gospodarczy jest tym, do czego dąży każda gospodarka, uwzględniając jednak zarówno jego wysoki, jak i zbyt niski poziom i występujące w tych przypadkach korzyści i niekorzyści. ³

3. Mierniki wzrostu gospodarczego.

PKB (produkt krajowy brutto) - jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. PKB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce kraju. Kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze.

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów

(wynika od strony popytowej)

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja

(wynika od strony dochodowej)⁴

⁵

PNB (realny produkt narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji. Świadczy o ilości dóbr i usług, na których zakup może sobie pozwolić gospodarka jako całość.

PNB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport netto + dochód netto obywateli za granicą ⁶

PNN (produkt narodowy netto = dochód narodowy) - jest to ilość pieniądza, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po dołożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji (zmniejszenie się wartości dobra kapitałowego w pewnym okresie w wyniku użytkowania lub starzenia się) i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

PNN = produkt narodowy brutto - amortyzacja ⁷

Stopa wzrostu gospodarczego - stanowi wyrażony w procentach stosunek przyrostu realnego PKB do jego wielkości w okresie bazowym:

r =	wzrost PKB	x 100 %	=	PKB₁ - PKB₀	x 100%
	PKB₀			PKB₀

r - stopa wzrostu gospodarczego

PKB₁ - realny produkt krajowy brutto w roku badanym

PKB₀ - realny produkt krajowy brutto w roku poprzednim⁸

Wielkość produktu PKB przypadające na jednego mieszkańca. Oblicza się go dzieląc wartość PKB - produktu krajowego brutto danego państwa przez liczbę jego mieszkańców.

PKB per capita (2010 r.)

KATAR - 88.559 USD
LUKSEMBURG - 81.383 USD
SINGAPUR - 56.522 USD
NORWEGIA - 52.013 USD

...

44. POLSKA - 18.936 USD

PKB nie uwzględnia kwot amortyzacyjnych. Toteż wzrost PKB nie przekłada się automatycznie na wzrost stopy życiowej.⁹

Mierniki wzrostu gospodarczego możemy podzielić na trzy charakterystyczne grupy:

Mierniki syntetyczne - mierniki, które w najbardziej ogólny sposób charakteryzują rozwój społeczno - gospodarczy. Do takich mierników zalicza się rozmiary PKB
i dochodu narodowego w ujęciu absolutnym i w przeliczeniu na jednego mieszkańca, wskaźniki ich dynamiki i struktury wytwarzania oraz podziału w układzie działowym, w przekroju regionalnym i skali całej gospodarki narodowej. Mierniki te są najpowszechniej stosowane i uznawane dotąd za najlepsze, jednak nie odzwierciedlają całej działalności gospodarczej, bowiem nie charakteryzują gospodarki drugiego obiegu, która znajduje się poza systemem oficjalnej ewidencji
w państwie (np. wartość czasu wolnego, szara strefa, zanieczyszczenie środowiska).
Mierniki szczegółowe - mierniki, które charakteryzują wybrane dziedziny rozwoju społeczno - gospodarczego. Działalność inwestycyjną charakteryzują np. stopa inwestycji, dynamika inwestycji, struktura inwestycji i efekty inwestycji. Procesy innowacyjne w gospodarce opisują np. takie mierniki, jak liczba wynalazków, zakup licencji, natomiast rozwój i postęp społeczny takie mierniki, jak liczba lekarzy na to tyś. mieszkańców, wskaźniki czytelnictwa wydawnictw i gazet, liczba abonamentów radia i telewizji na 100 gospodarstw domowych.
Mierniki symptomatyczne - charakteryzują jedynie wybrane dziedziny działalności, ale są za to tak charakterystyczne i mają taką zdolność diagnozowania, że pozwalają wnioskować o ogólnym poziomie i dynamice rozwoju społeczno - gospodarczego. Za takie mierniki uznaje się np. liczbę komputerów osobistych na 100 gospodarstw domowych, podłączonych do nowoczesnej sieci informacji naukowej, technicznej, ekonomicznej, prasowej oraz udział w produkcji światowej układów scalonych
i komputerów.

Grupy mierników wzajemnie się uzupełniają w opisie procesów społeczno - gospodarczych
a o ich stosowaniu decyduje dostępność i jakość informacji oraz stan rozwoju i rzetelność pracy służb sprawozdawczo - statystycznych w państwie.¹⁰

4. Czynniki wzrostu gospodarczego.

Proces wzrostu gospodarczego uzależniony jest od czynników ekonomicznych, politycznych, kulturowych, demograficznych i przyrodniczych. Do najważniejszych czynników wzrostu gospodarczego należą:

kapitał - przy danej liczebności siły roboczej wzrost całkowitych zasobów kapitału
i kapitału przypadającego na 1 zatrudnionego pozwala na zwiększenie produkcji. Jednakże w miarę upływu czasu kapitał się zużywa. Do utrzymania istniejącego zapasu kapitału konieczna jest określona wielkość inwestycji. Inwestycje te muszą być odpowiednio duże, jeśli przy wzroście zatrudnienia chcemy utrzymać na niezmienionym poziomie wielkość kapitału przypadającego na 1 zatrudnionego. Przy jeszcze większych rozmiarach inwestycji wzrośnie techniczne uzbrojenie pracy, co pozwoli zwiększyć wydajność pracy, czyli wielkość produkcji wytwarzanej przez
1 zatrudnionego. Wzrost zasobu kapitału jest zatem jednym z podstawowych czynników wzrostu gospodarczego.
ziemia - czynnik szczególnie ważny w gospodarce o charakterze rolniczym. W tych krajach inwestycje w dziedzinie odwadniania, nawadniania i użyźniania, wykorzystywanie efektywniejszych, nowocześniejszych narzędzi rolniczych mogą zwiększyć zarówno obszar ziemi uprawianej, jak i jej jakość. Wzrost powierzchni ziemi uprawianej przypadającej na 1 zatrudnionego pozwala zwiększyć produkcję rolną. Natomiast rola ziemi, jako czynniki produkcji nie jest tak istotna w krajach uprzemysłowionych i jest mniej ważnym źródłem wzrostu gospodarczego, niż
w krajach, gdzie gospodarka opiera się w znacznym stopniu na rolnictwie.
praca - mianowicie wzrost czynniki gospodarczego zależy od zatrudnionej
w gospodarce siły roboczej. Na wzrost mogą mieć wpływ z jednej strony rozmiary zatrudnienia siły roboczej, z drugiej zaś stopień efektywności jej wykorzystania, czyli wydajności pracy. Przyrost dochodu narodowego może więc nastąpić dzięki przyrostowi zatrudnienia, jak również dzięki przyrostowi wydajności pracy. Tempo wzrostu gospodarczego zależy od tempa wzrostu zatrudnienia i tempa wzrostu wydajności pracy. Wykorzystanie potencjalnych zasobów ludności zdolnej do pracy zależy od stopnia aktywności zawodowej ludności, poziomu i wykorzystania kwalifikacji pracowników.
technologia - najważniejszy czynnik wzrostu gospodarczego. Wiedza techniczna, oprócz tej zawartej w książkach i dokumentacji technicznej, jest zawarta
w praktycznych umiejętnościach i kwalifikacjach, będących efektem żmudnego zdobywania doświadczenia zawodowego. Postęp techniczny dokonuje się przez wynalazki, czyli odkrywanie zupełnie nowej wiedzy oraz innowacje, czyli zastosowaniem nowej wiedzy w procesie produkcji. Wzrost produkcji w tym przypadku nie wynika na skutek zmiany kapitału, ale dzięki postępowi wiedzy technicznej.¹¹

5. Czynniki ograniczające tempo rozwoju gospodarczego.

Czynniki ograniczające tempo rozwoju gospodarczego ujawniają się zwłaszcza
w okolicznościach radykalnych zmian programu gospodarczego, forsowania nadmiernej dynamiki rozwoju kraju lub gdy zostaną popełnione ewidentne błędy w zakresie polityki gospodarczej. Czynniki ograniczające tempo rozwoju gospodarczego nazywa się barierami.

konsumpcja - osiągnięty poziom konsumpcji społeczeństwa przy danym dochodzie narodowym wyznacza minimalną stopę konsumpcji. Jej obniżenie umożliwia wzrost stopy inwestycji, ale jednocześnie niesie za sobą niezadowolenie pracowników, konflikty społeczne, co w rezultacie skutkuje spadkiem wydajności pracy i obniżeniem tempa wzrostu dochodu narodowego w latach następnych.
siła robocza - nadmierne zatrudnienie, które powoduje spadek wzrostu dochodu narodowego, gdyż uniemożliwia osiągnięcie większej wydajności pracy.
handel - jest barierą, gdy import niezbędny jest ograniczony możliwościami eksportowymi gospodarki, kiedy istnieje blokada danej gospodarki, kiedy korzyści
z handlu przechwytują partnerzy zagraniczni. Jeśli handel zagraniczny jest efektywny, to jest wtedy uniwersalnym czynnikiem skutecznego przełamywania wszelkich ograniczeń wzrostu.
wymogi ekologiczne - stan środowiska naturalnego i przekroczenie jego norm ochronnych pogarsza warunki życia ludzkości, produkcji i konsumpcji. Wpływa to na zmniejszenie tempa wzrostu dochodu narodowego poprzez pogarszanie stanu zdrowotnego pracowników i spadek bądź mała dynamikę wydajności pracy.
zła organizacja pracy i produkcji - przyczyną może być wadliwa struktura organizacyjno - instytucjonalna kierowania gospodarką. Uniemożliwia to zwiększenie dochodu narodowego, jaki można by było osiągnąć przy wysokim poziomie pracy wykonawczej i kierowniczej.

Czynniki hamujące wzrost gospodarczy występują z różnym natężeniem. Zależą one od osiągniętego poziomu rozwoju kraju jednocześnie same ten rozwój warunkują. Charakter
i siła wpływu na tempo wzrostu są różne i niekoniecznie działają one jednocześnie. Zdarza się tak, że nasilenie się jednego ograniczenia jest impulsem do uruchomienia skutecznych czynników przeciwdziałania mu, ale również tak, że może wywołać ono dodatkowe i jeszcze bardziej skomplikowane utrudnienie wzrostu gospodarczego. Utrudnienia mogą dotyczyć dodatkowo np. trudności w zaopatrzeniu gospodarki w surowce, czy energię, przestarzałej infrastruktury technicznej, czy zbyt słabo rozwiniętych dziedzin np. rolnictwa.¹²

6. Korzyści ze wzrostu gospodarczego.

Korzyścią ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyższenie standardu życia, lepsza sytuacja socjalna, większe bezpieczeństwo publiczne. Jednak sam wzrost PKB nie gwarantuje wzrostu stopy życiowej czy dobrobytu społeczeństwa. Wzrost PKB może iść
w parze ze wzrostem biedy, na co wskazują przykłady takie jak Brazylia, gdzie szesnastokrotnemu wzrostowi gospodarczemu po II wojnie światowej nie towarzyszyło zmniejszenie nędzy. Dlatego też skuteczniejszym miernikiem korzyści ze wzrostu gospodarczego dokładniej opisującym jego wymiar jest ujęcie PKB per capita, czyli PKB
w przeliczeniu na jednego mieszkańca.¹³