System Większościowy :

System większościowy polega na tym, ze mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów ważnych w danym okręgu. W tym systemie okręgi są najczęściej jednomandatowe - każdy komitet wyborczy wystawia tylko jednego kandydata.

System większościowy występuje w dwóch postaciach:

- system wyborczy większości bezwzględnej, warunkiem wyboru jest otrzymanie przez kandydata więcej niż połowy wszystkich ważnych głosów w okręgu wyborczym, w Polsce obowiązuje w pierwszej turze wyborów prezydenckich,

- system wyborczy większości względnej, mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów niż inni. W Polsce przy pomocy tego systemu przeprowadzane są wybory do Senatu.

W wyborach do władz samorządowych przeprowadzonych w październiku 2002 roku po raz pierwszy w historii III Rzeczpospolitej odbyło się głosowanie bezpośrednie na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Wybory prezydenckie mają charakter czteroprzymiotnikowy ,nie są proporcjonalne, ponieważ głosuje się w nich wyłącznie na konkretnych kandydatów, a nie na listy partyjne. Wybory do Senatu nie są równe (w rozumieniu prawa wyborczego), ponieważ w zależności od miejsca zamieszkania głosujący mogą wybierać od 2 do 4 senatorów .W przypadku wyborów na urząd Prezydenta RP lub prezydenta miasta, burmistrza czy wójta zwycięzca musi uzyskać ponad połowę ważnie oddanych głosów. Gdy tak się nie stanie, po 2 tygodniach, przeprowadza się ponowne głosowanie, w którym startują dwaj kandydaci z I tury wyborów, którzy uzyskali najwięcej głosów. W powtórnym głosowaniu wygrywa ten, który uzyska większość

System proporcjonalny :

W systemie proporcjonalnym w parlamencie dana partia uzyskuje tyle mandatów, jaka odpowiada uzyskanych przez nią w wyborach poparciu . Duże znaczenie ma tu jednak istnienie progów wyborczych , oraz sposób podziału mandatów . Ten typ systemu występuje w Polsce w wyborach do sejmu , sprzyja on powstaniu systemu wielopartyjnego. Ugrupowania małe w parlamencie posiadają swoich reprezentantów , a wybrany parlament jest odzwierciedleniem politycznych nastrojów społeczeństwa. Żadna z partii nie uzyskuje w wyborach bezwzględnej większości. Powstaje w ten sposób konieczność zawiązania koalicji , aby móc utworzyć rząd . Te są mało stabilne co sprzyja kolejnym kryzysom politycznych w państwie. Polska jest podzielona na 41 okręgów w których wybiera się od 7 do 20 posłów w zależności od liczby wyborców zamieszkujących dany okręg. Najwięcej czyli 20 posłów zostanie wybranych w okręgu Warszawa , gdzie zarejestrowanych jest ok. 13mln wyborców , a najmniej czyli 7 posłów zostanie wybranych w okręgu Częstochowy .

Próg wyborczy :

Próg wyborczy to 5% dla pojedynczych partii , 8% dla koalicji wyborczych na poziomie krajowym. Oznacza to , że aby uczestniczyć w podziale mandatów , dany komitet musi zgromadzić wymaganą część głosów . Ta zasada nie jest stosowana w stosunku mniejszości narodowych.

Liczenie głosów :

Przy obsadzaniu mandatów poselskich znaczenie ma zarówno to , na którą listę zagłosowali wyborcy jak i to , którego posła z danej listy wybrali . Przy przeliczaniu głosów mandaty stosuje się metodą D. Hondta , która faworyzuje duże ugrupowania . Polega ona tym , że liczbę głosów uzyskanych przez dany komitet , dzieli się przez kolejne liczby naturalne – najpierw 1 , potem 2 , następnie 3,4 itd. Tak uzyskany iloraz porządkujemy w kolejności od największego do najmniejszego. Jeżeli np. w danym okręgu wybieranych jest 10 posłów , to 10 największych ilorazów dostaje mandaty poselskie.

Przykład na okręgu z 10 mandatami :

PARTIA A – 3000 głosów ilorazy [przez 1,2,3,4,5] – 3000 [1 miejsce] 1500[3 miejsce] 1000 [5 miejsce] 750 [7 miejsce] 600[8 miejsce]

PARTIA B – 2100 głosów ilorazy [przez 1,2,3,4,5] 2100[2 miejsce] 1050 [4 miejsce] 700[8 miejsce] 535[10 miejsce ]

PARTIA C – 900głosów ilorazy[przez 1,2,3,4,5] 900[6miejsce] 450[11 miejsce] itd.

PARTIA A – 5 mandatów

PARTIA B – 4 mandaty

PARTIA C – 1 mandat

Kiedy już wiadomo ile mandatów jest w danym okręgu wyborczym , dostaje dany komitet miejsce w Sejmie przydzielone poszczególnym posłom. Tu decyduje po prostu licza zgromadzonych posłów i tak jeżeli wywalczył w okręgu np. 10 mandatów to posłami zostaje 10 kandydatów z tej listy z największą liczbą głosów.