Teoria dydaktyki- definicja, dyscypliny, subdyscypliny.
Dydaktyka- stanowi podstawową dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowania jest proces kształcenia.
Współcześnie, dydaktyka jest ujmowana jako nauka o nauczaniu i uczeniu się.
Wg. Stróżewskiego jest ona sztuką będącą nauką.
Wśród nauk społecznych wymienia się między innymi nauki takie jak:
filozofia
pedagogika
psychologia
socjologia
Natomiast do nauk pedagogicznych zaliczymy następujące:
dydaktyka ogólna
historia wychowania
pedagogika ogólna
teoria organizacji szkolnictwa
teoria wychowania
Dydaktyka ogólna posiada następujące subdyscypliny:
dydaktykę medyczną, której przedmiotem zainteresowań jest specyfika kadr w szkołach medycznych oraz praca z pacjentem
dydaktykę szkoły wyższej, zajmującą się specyfiką procesu kształcenia na poziomie szkoły wyższej oraz pracą ze studentami
dydaktykę wojskową, której celem jest przygotowywanie kadr oraz praca z żołnierzami odbywającymi zasadniczą służbę wojskową
neurodydaktykę, czyli dydaktykę XXI wieku wykorzystującą maksimum możliwości ludzkiego mózgu w procesie nauczania; zdaniem neurodydaktyków metody muszą być adekwatne do możliwości mózgu
ontodydaktykę,która stanowi dydaktykę treści zajmującą się teorią doboru treści kształcenia
teleologię, czyli naukę zajmującą się celami kształcenia
2.Zakres zainteresowań dydaktyki, dekalog dydaktyka.
Istnieje tzw. dekalog dydaktyka, szczegółowo opisujący zakres zainteresowań dydaktyki ogólnej:
terminologiczna oraz metodologiczna aparatura dydaktyki
cele kształcenia
treści kształcenia
proces nauczania - uczenia się
zasady kształcenia
metody kształcenia
formy organizacyjne
środki dydaktyczne
systemy dydaktyczne
osiągnięcia i niepowodzenia szkolne
3.Teorie uczenia się.
według Bandury - proces dokonujący się na drodze przekazywania doświadczeń społecznych
według Bogdana Nawroczyńskiego - proces aktywnego nabywania wiadomości oraz sprawności
według Czesława Kupisiewicza - proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności i nawyków dokonujący się w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości
według Kazimierza Sośnickiego - umysłowy, poznawczy proces poznawania rzeczywistości, rozumiany w kategoriach spostrzegania, myślenia i działania
według Stefana Baleja - proces, którego produkt stanowi wiedza oraz umiejętności
według Wincentego Okonia - proces, w trakcie którego w oparciu o poznanie, doświadczenie i ćwiczenia tworzą się nowe formy działania i zachowania lub zmianom ulegają formy dotychczasowe
4.Cele kształcenia- definicja, właściwości, kryteria, operacjonalizacja.
Nauka o celach to teleologia; cele kształcenia to z góry założone pewne stany rzeczy (zdarzeń), które zamierzamy osiągać w trakcie procesu kształcenia;
Według W. Okonia cele kształcenia to świadomie założone efekty, które chcemy uzyskać w wyniku kształcenia, natomiast według Denka cele kształcenia obejmują postulowany stan rzeczy wraz z działaniami prowadzącymi do jego realizacji.
Cele kształcenia posiadają następujące właściwości:
są dostrzegalne, czyli określone w sposób pozwalający na ustalenie stanu ich wykonania
wykonalne, czyli możliwe do realizacji w danym czasie
logiczne, czyli bez wewnętrznych sprzeczności
rzeczowe i precyzyjne - przedstawiają syntetyczny opis stanu jaki chcemy osiągnąć
wymierne, a więc określany w sposób umożliwiający zmierzenie ich stanu
Według kryterium stopnia uszeregowania wyróżniamy cele:
ogólne (funkcje) wyrażające co ma stanowić produkt końcowy procesu kształcenia; określane są mianem celów instytucjonalnych szkoły; mają długoterminowy charakter - realizowane są małymi krokami
pośrednie (czynności) otrzymywane są w wyniku podziału celów ogólnych na ich poszczególne składniki (czynności)
szczegółowe (zadania) wyrażają cechy ogólne w języku konkretów, stanowią one opis spodziewanych po zakończeniu lekcji zachowań uczniów, szczegółowo określają, co będą oni umieć
5.Tresci kształcenia- definicja, warunki, elementy składowe.
Całokształt podstawowych wiadomości oraz umiejętności z zakresu różnych dziedzin, które są przewidziane do realizacji w trakcie procesu kształcenia.
Według W. Okonia, treści kształcenia muszą spełniać następujące warunki:
wymagania dotyczące uczącego się człowieka, stawiane są z punktu widzenia uczniów:
konieczność dostosowania treści do indywidualnych możliwości uczniów (psychicznych, społecznych, rozwojowych)
konieczność dostosowania treści do potrzeb uczniów
wymagania dotyczące zmieniającego się społeczeństwa
konieczność respektowania możliwości społeczeństwa
konieczność respektowania potrzeb społeczeństwa
konieczność uwzględniania takich obszarów tematycznych jak: ojczyzna, naród, życie społeczne i obywatelskie, edukacja, praca zawodowa czy rodzina
wymagania dotyczące rozwoju nauki i kultury:
→ treści kształcenia w zakresie kultury mają umożliwiać:
poznanie określonych dobór kultury
wywarzanie różnych wartości
przeżywanie różnych wartości kulturowych
→ treści kształcenia w zakresie nauki muszą obejmować 4 elementy składowe nauki:
fakty naukowe
pojęcia naukowe
prawa nauki
teorie naukowe
Elementy składowe:
- fakty naukowe
- pojęcia naukowe
- prawa nauki
- teorie naukowe
6.Teorie naukowe klasyczne wymienić i omówić
Klasyczne teorie:
materializm dydaktyczny (encyklopedyzm) był reprezentowany np. przez J. A. Komeńskiego czy Basedowa; głównym celem kształcenia jest przekazywanie jak największej ilości wiedzy z zakresu różnych dyscyplin naukowych; każdy profesor jest encyklopedystą; wynikiem takiej teorii jest powstawanie przeładowanych programów nauczania, które nie są ze sobą odpowiednio skorelowane; koncepcja ta jest jednostronna - wiedza, praktyka, zdolności poznawcze - encyklopedyzm rozwija tylko wiedzę, nie dbając o resztę
formalizm dydaktyczny (intelektualizm) jest koncepcją eksponującą właśnie zdolności poznawcze; przedstawicielami tego kierunku byli: Pestalozzi, Schmidt, Dawid czy Dobrowolski; głównym celem jest tutaj pogłębianie i rozszerzenie kształcenia, uszlachetnianie zdolności oraz zainteresowań poznawczych (czyli myślenia, uwagi, pamięci, wyobrażania, spostrzegania); dominują przedmioty instrumentalne, takie jak matematyka czy nauka języków; celem nauczyciela miało być jedynie nauczeni swoich uczniów myślenia, gdyż to zapewniało im już wszystko inne; również formalizm jest jednostronną teorią, koncentrujące się jedynie na zdolnościach poznawczych uczniów
utylitaryzm dydaktyczny- eksponuje praktykę, głównym przedstawicielem był John Dewey; według utylitarystów najważniejszą i jedyną dziedziną jest tutaj praktyka, zatem i ta teoria jest jednostronna
7.Teorie naukowe- późniejsze, wymienić i omówić
Teorie późniejsze
materializm funkcjonalny - jego twórca był W. Okoń; teoria ta zakłada, iż istnieje integralny związek poznania z działaniem, zatem treści kształcenia mają uwzględniać poznawanie rzeczywistości oraz gromadzenie o niej wiedzy, funkcjonowanie owej wiedzy w świadomości i działalności intelektualnej ucznia, jak i w jego działalności praktycznej służącej przekształcaniu rzeczywistości
teoria problemowo - kompleksowa - jej twórca to Bogdan Suchodolski; uważał on, iż w miejsce dotychczasowego informacyjno- systematycznego układu należy wprowadzić układ problemowo - kompleksowy materiału nauczania, który polegał by na tym, iż uczono by poszczególnych przedmiotów w sposób kompleksowy; przedmiot działalności poznawczej powinny stanowić problemy w postaci treści kształcenia, np. dział w walce o pokój, wychowywanie patriotów lub kosmopolitów, myślenie globalne, alternatywne, itp.
strukturalizm - autorem tej koncepcji jest Kazimierz Sośnicki; uważał on, iż należy zachować przedmiotowy układ treści nauczania jednocześnie dążąc do uporządkowania ich, czego najlepszy sposób stanowi strukturalizacja treści, a więc wyodrębnienie w nich poszczególnych przedmiotów nauczania, elementów podstawowych oraz wtórnych, co tworzy pewien szkielet, który można odpowiednio wzbogacać odpowiednimi treściami, eliminować pewne treści czy dokonywać ich reinterpretacji
egzemplaryzm - jego twórcą Hanz Schenert, który postulował zastąpienie systematycznego układu treści nauczaniem, które by się opierało na odpowiednich przykładach, wzorach postępowania czyli egzemplarzach; uczenie się na gruncie tej teorii pojmowane jest jako poznawanie określonych egzemplarzy; na jej podstawie powstała koncepcja nauczania paradygmatycznego (paradygmat - przykład, wzór); kształcenie to charakteryzuje się stosowanie egzemplarzy tematycznych, etapowości itp.
8. Współczesny kanon kształcenia ogólnego i zarzuty wobec współczesnych treści kształcenia.
Współczesny kanon kształcenia ogólnego powinien spełniać następujące warunki:
uczyć w jaki sposób żyć
w jaki sposób się uczyć, by przyswajać nową wiedzę w ciągu całego swojego życia
jak myśleć w sposób swobodny a zarazem krytyczny
jak kochać świat oraz starać się go czynić bardziej ludzkim
jak samodzielnie się rozwijać w swojej twórczej pracy
10 głównych zarzutów wobec współczesnych treści kształcenia:
encyklopedyzm, czyli wiedza faktograficzna oraz werbalizm (sposób realizacji treści)
historyzm - wiedza dotycząca przeszłości przeważa nad wiedzą dotyczącą teraźniejszości oraz przyszłości
adtywizm - dodawanie coraz to nowszych treści kształcenia przy braku eliminacji dotychczasowych
przeciążenie - czyli przeładowanie programów nauczania
uniformizm (jednolitość) - brak dyferencjacji czyli różnicowania treści kształcenia
jednostronność - preferowanie danego typu treści kształcenia, np. "wiedzieć, że..." przeważa nad "wiedzieć jak..." lub "wiedzieć, dlaczego..."
akademizm - teoretyzowanie i dezintegracja wiedzy
izolacjonizm - brak więzi z codziennym życiem
nieprzystosowanie - do psychofizycznych możliwości uczniów
niedostateczne uwzględnianie potrzeb społeczeństwa o charakterze globalnym i przyszłościowym, nie poruszanie takich zagadnień jak zagrożenia nuklearne, dewastacja środowiska naturalnego człowieka, zła gospodarka zasobami energii oraz surowców naturalnych, zagrożenia cywilizacyjne takie jak narkomania terroryzm, przestępczość czy fanatyzm itp.
Obecni dydaktycy postulują następujące zmiany w zakresie kanonów kształcenia:
należy łącznie ujmować cele oraz treści kształcenia (zakładane wyniki, metody oraz organizację pracy dydaktycznej)
należy złagodzić ostre progi programowe pomiędzy niższymi i wyższymi szczeblami kształcenia
należy mieć świadomość, iż szkoła nie jest już jedynym źródłem wiedzy dla uczniów
należy pamiętać, iż współczesny człowiek musi się borykać z różnymi, jeszcze niedawno niespotykanymi problemami (np. globalnymi)
powinno się integrować w pokrewne przedmioty i wspólne treściowe obszary, bloki tematyczne
należy zastąpić postulat mówiący, iż należy uczyć jak najwięcej oraz coraz dłużej, na postulat: uczyć tyle ile trzeba, tak najdłużej jak się da
9.Zasady kształcenia- definicja , klasyfikacja zasad i wyjaśnienie.
Zasady kształcenia to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami wiedzy, rozwijać zainteresowania i zdolności poznawcze oraz wdrażać do samokształcenia.
I zasada poglądowości / należy przechodzić od tego co dla ucznia jest bliskie, w to co jest mniej znane/
II zasada przestępności / stopniowania trudności/
III zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania // w Polsce często pomijana niestety/
IV zasada systematyczności / porządkowanie wiedzy uczniów/
V zasada wiązania teorii z praktyką
VI zasada trwałości wiedzy
VII zasada operatywności wiedzy
VIII zasada efektywności / bierzemy pod uwagę czas pracy ucznia, możliwości, zdolności/
XIX zasada indywidualizacji i uspołecznienia.
10.Metody kształcenia- definicja, metody klasyczne.
Termin "metoda kształcenia"(z grec. "metodos" - badanie, dochodzenie do prawdy) oznacza systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom osiąganie założonych celów kształcenia.
Metoda stanowi pewien wypróbowany oraz systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela oraz uczniów, który jest świadomie realizowany w celu osiągnięcia założonych zmian w obrębie osobowości uczniów. Metoda odpowiada na pytanie w jaki sposób należy postępować, jak należy pracować i uczyć w zakresie określonych treści.
Metody klasyczne:
oparte na naśladownictwie, które stosowano w nauczaniu okazjonalnym; nie posiadają one swoich teorii
słowne (werbalne, oparte na słowie), które przeważały w średniowieczu; ich istotą jest przekazywanie gotowych wiadomości przez nauczyciela za pośrednictwem słowa mówionego, pisanego albo drukowanego
erotematyczne(czyli pytające) obejmujące metodę katechetyczną oraz heurystyczną, gdzie metoda katechetyczne polega na stawianiu pytań, na które uczeń daje gotowe, wyuczone odpowiedzi (odmianę metody katechetycznej stanowi metoda koraniczna, której istotą jest zapamiętywanie bez jakiegokolwiek zrozumienia czy interpretowania) natomiast metoda heurystyczna wyraża się w stawianiu pytań, które mają prowokować uczniów do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi
akroamatyczne(czyli podające) - współczesnymi przykładami tych metod są:
dyskusja
opis
opowiadanie
pogadanka
praca z tekstem
wykład
oglądowe (czyli oparte na obserwacji, rzeczowe); zostały one wprowadzone przez Pestalozziego (XIX w.) który uważał, iż należy poznawać rzeczy same w sobie, czyli takie, jakimi one są, w przeciwieństwie do poznawania cudzych świadectw lub spostrzeżeń; zadanie nauczyciela miało polegać na gromadzeniu materiału empirycznego, którym miał on zainteresować swoich uczniów organizując obserwację, następnie podsumować oraz utrwalić jej wyniki; przykładem metod oglądowych może być pokaz czy pomiar
praktyczne (z końca XIX w.) - to na przykład metoda laboratoryjna, która w klasycznej formie polega na tym, iż uczeń wykonuje pewne czynności pod dyktando nauczyciela natomiast w problemowej uczeń sam wyciąga wnioski oraz dokonuje samodzielnej analizy; innym przykładem metod praktycznych jest metoda zajęć praktycznych
11.Wspolczesne metody kształcenia.
aktywizujące
problemowe - np. gry dydaktyczne
waloryzacyjne - ekspresyjne oraz impresyjne
wspierania edukacyjnego
12.Metody kształcenia oparte na słowie.
opowiadanie
opis
wykład
pogadanka
dyskusja
praca z tekstem
13.Formy organizacyjne nauczania.
1. Nauczanie jednostkowe
uczeń indywidualnie realizuje zadania dydaktyczne korzystając z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela
2.Zbiorowe:
system klasowo – lekcyjny
- tworzenie klas uczniów w tym samym lub zbliżonym wieku
- każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania
- podstawową jednostkę organizacyjną stanowi lekcja, trwająca 45 minut.
- każda lekcja jest poświęcona jednemu przedmiotowi nauczania
- pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel
Zalety:
- tworzy przejrzystą strukturę organizacyjną
- umożliwia nauczycielowi pracę z liczną grupą uczniów
- pozwala organizować zespołowy wysiłek uczniów i współzawodnictwo w nauce
- zapewnia realizację zasady systematyczności nauczania
- zapewnia opanowanie przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy z danego przedmiotu nauczania
Wady:
- „abstrakcyjna jednorodność” treści kształcenia narzucanych wszystkim uczniom (treści są niezrozumiałe, jednakowe)
- brak warunków skutecznej indywidualizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami
- nadmierna sztywność organizacyjna
- brak warunków utrzymywania więzi ucznia ze szkołą
- przedmiotowe traktowanie uczniów
3.Grupowe:
opiera się na niewielkich, 3-6 osobowych grupach o stałym składzie ( w obrębie klasy). Każda z grup jest kierowana przez przewodniczącego, natomiast wszystkie pracują pod okiem nauczyciela
taka forma pracy współwystępuje z nauczaniem zbiorowym
uczniowie są oceniani w sposób indywidualny, podstawą pracy jest dyskusja
do zalet tej pracy należy fakt, iż wszyscy uczniowie są zaangażowani
4.Zajęcia pozalekcyjne (pozaszkolne):
wycieczki, prace domowe
14.Środki dydaktyczne- definicja, funkcje, podział.
Środki dydaktyczne- to przedmioty dostarczające uczniom pewnych bodźców zmysłowych, które oddziałują na ich słuch, wzrok, dotyk, itd., ułatwiające proces bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości.
Funkcje środków dydaktycznych
a) funkcja motywacyjna- (I ogniwo) polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania. Środki dydaktyczne, szczególnie audiowizualne oddziaływają na strefę emocjonalna, wyzwalają i wzmacniają motywy ucznia się.
b) funkcja poznawcza-(II ogniwo) polega na tym ,że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość.
c) funkcja kształcąca-(VI ogniwo) sprowadza się do rozwijania zdolności poznawczych (wyobrażani, myślenia, pamięci) oraz kształtowania odp. umiejętności i sprawności.
d) funkcja dydaktyczna- (V ogniwo)środki dydaktyczne są jedynym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia opanowania, środki dyd. Służą ilustracji wybranego zagadnienia ,pomagają uczniowi w tworzeniu uogólnień.
e) funkcja wychowawcza- polega na pobudzeniu strefy emocjonalnej, na wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów. Uczymy się przez przezywanie teatr, multimedia, muzyka, wycieczka itp. Są to środki i metody.
Podział środków dydaktycznych:
Środki naturalne takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość.
Środki techniczne, które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni:
wzrokowe:
tablica szkolna
przeźrocza
film
rysunki
fotografie
ilustracje z czasopism, folderów itp.
słuchowe:
nagrania magnetofonowe, płytowe
audycje radiowe
wzrokowo słuchowe:
programy telewizyjne
multimedialne programy komputerowe
automatyzujące:
maszyny dydaktyczne
komputery
fantomy i modele (np. do wykonywania iniekcji, resuscytacji).
Środki symboliczne, przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego (w tym podręcznik szkolny), znaków, rysunków technicznych, grafów, map.
15.Ogniwa fizjoterapii.
Diagnoza:
-potwierdzenie dysfunkcji
Jest równoznaczna ze stwierdzeniem u danej osoby konieczności poddawania jej odpowiednim zabiegom z tego zakresu.
Prognoza:
- dalsze precyzowanie celu
Ordynacja:
- dobór takich form, środków i metod, które w oparciu o obowiązujące zasady umożliwiają realizację założonego celu.
Kontrola uzyskanych wyników:
- bazuje na powtarzaniu w pewnych ostępach czasu badań pacjenta, przeprowadzonych dla potrzeb fizjoterapii.
16.Cel nadrzędny fizjoterapii i cele ogólne.
Nadrzędny cel- przywrócenie choremu lub osobie niepełnosprawnej pełnej lub możliwie maksymalnej sprawności fizycznej i (lub) psychicznej umożliwiającej czynny udział w życiu społecznym.
Ogólny cel:
- działalność prewencyjna, mająca na celu zapobieganie wtórnym skutkom choroby i innym zmianom prowadzącym do inwalidztwa,
- działalność polegająca na ułatwianiu regeneracji oraz przyspieszeniu kompensacji i sterowaniu tym procesem, mająca na celu zmniejszenie zakresu inwalidztwa,
- działalność adaptacyjna, mająca na celu przystosowanie całego ustroju do częściowego inwalidztwa.
17.Kompleksowosc procesu fizjoterapii.
Rehabilitacja zespolona(kompleksowa):
l Nie ogranicza się do zajęcia podstawową chorobą czy kalectwem pacjenta, lecz powinna się zająć wszystkimi skutkami, które wyłoniły się w związku z uszkodzeniem tej osoby.
l Oprócz fizycznego upośledzenia ciała obejmuje ona również reakcje psychiczne chorego jak również skutki rodzinne ,społeczne i zawodowe.
Jednym z podstawowych elementów prawidłowo przeprowadzonej rehabilitacji kompleksowej jest utworzenie zespołu rehabilitacyjnego, ponieważ realizacja tego etapu rehabilitacji, wykracza poza możliwości lekarza, który prowadzi leczenie chorego. Potrzebuje on fachowej pomocy innych specjalistów (medycznych i pozamedycznych), którzy wspólnie tworzą zespół rehabilitacyjny.
Za terminem kompleksowość kryje się znaczne grono osób zajmujących się rehabilitacją danego poszkodowanego.
ZESPOŁOWOŚĆ (KOMPLEKSOWOŚĆ)- Rehabilitacja w przypadku osób ciężko poszkodowanych musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny. Złożoność procesu leczenia osób z uszkodzeniami wielonarządowymi lub trwałymi ubytkami funkcji powoduje konieczność dobrej organizacji pracy zespołu rehabilitacyjnego.
ZESPÓŁ REHABILITACYJNY- grupa specjalistów medycznych i paramedycznych, w skład której wchodzą, obok lekarza i pielęgniarki, następujący specjaliści: fizjoterapeuta, psycholog, pedagog, pracownik socjalny i inni.
LEKARZ- odpowiedzialny jest za całość leczenia pacjenta i jego decyzje są ostateczne. On też zapoczątkowuje usprawnienie, poprzez tzw. skierowania do ćwiczeń lub innych zabiegów niezbędnych w całokształcie rehabilitacji danej osoby.
PIELĘGNIARKA- jest tym członkiem zespołu, na którym ciąży odpowiedzialność m.in. za właściwe ułożenie pacjenta i zapobiegania tą droga powstawaniu oraz utrwalaniu się nieprawidłowych ustawień w stawach. Dba również o stan skóry pacjenta oraz odpowiednie funkcjonowanie układu wydalniczego.
FIZJOTERAPEUTA- jest ,,wykonawcą” rozmaitych zabiegów i ćwiczeń leczniczych. W związku z tym, od takiego fizjoterapeuty wymaga się umiejętności wykonywania zabiegów fizykalnych i przeprowadzania wszelkich ćwiczeń w sposób łatwy, zrozumiały, interesujący oraz odpowiedniego podejścia do chorego.
PSYCHOLOG- Poznaje on reakcje psychiczne chorego i stara się sterować nimi w sposób sprzyjający jego rehabilitacji.
PEDAGOG- dzięki niemu dzieci mają podczas leczenia zapewnioną normalną naukę szkolną. W ten sposób choroba lub kalectwo nie powoduje dystansu dzieci chorych i ich szans życiowych od zdrowych rówieśników.
PRACOWNIK SOCJALNY- współpracuje od chwili przyjęcia z pacjentem i jego rodziną w celu uzyskania pełnych informacji o sytuacji społecznej. W uzgodnieniu z zespołem rehabilitacyjnym podejmuje próby rozwiązywania wszelkich problemów pacjenta dotyczących zamieszkania.
PRACA ZESPOŁU REHABILITACYJNEGO: Poszczególni członkowie zespołu rehabilitacyjnego zapoznają się indywidualnie z chorym i przedstawiają swe spostrzeżenia na zebraniach zespołu rehabilitacyjnego. Lekarz, który odpowiada za leczenie chorego, zwołuje regularne posiedzenia zespołu. W ciężkich przypadkach, w których chory nie może oswoić się ze swoim losem, włącza się psycholog.
Po przyjęciu na odział każdy członek zespół bada w swoim zakresie pacjenta, nawiązuje kontakt z rodziną, ustala niezbędne badania dodatkowe i ocenia stan funkcjonalny pacjenta.
W czasie pierwszego spotkania zespołu rehabilitacyjnego ustala się też stan pacjenta w chwili przejęcia na oddział, korzystając do tego celu skal, i taka samą ocenę przeprowadza się w dniu wypisywania pacjenta z udziału. Każdy członek zespołu pełni tez w swoim zakresie funkcje psychoterapeutyczną, dlatego stała wymiana obserwacji jest niezbędna. Każda istotna zmiana u pacjenta, pogorszenie stanu, zmiany nastroju, motywacji, dodatkowe dolegliwości muszą być sygnalizowane lekarzowi prowadzącego pacjenta.
18.Zasady fizjoterapii.
nie szkodzenia
powszechności
wczesności
kompleksowości
systematyczności
podmiotowego traktowania osoby usprawnianej
świadomości i aktywności
właściwego stosowania środków
dostępności
poglądowości
kolektywności ćwiczeń
trwałości
współpracy z najbliższym otoczeniem usprawnianego
indywidualizacji
łączenia teorii z praktyką
Zasady są normami postępowania fizjoterapeuty wobec wszystkich rehabilitowanych a ich nieprzestrzeganie stanowi swego rodzaju błąd sztuki. W oparciu o zasady tworzy się program rehabilitacji danej osoby i realizuje się go.
-nie szkodzenia (primum non nocere- po pierwsze nie szkodzić) jest to naczelna zasada medycyny, oznacza unikanie tych zabiegów, które mogą pogorszyć stan chorego, oznacza również konieczność unikania błędów w usprawnianiu oraz rygorystycznego przestrzegania obowiązującej techniki zabiegów, nakłada obowiązek przestrzegania pozostałych zasad
jako że błędy mogą wynikać z ich nie przestrzegania. Zaszkodzić można również nie stosując fizjoterapii u pacjenta, dla którego jest ona niezbędna lub stosując na własną rękę niesprawdzone metody leczenia w tym także tzw. niekonwencjonalne.
-zasada powszechności wszystkie osoby potrzebujące świadczeń fizjoterapeutycznych muszą mieć do nich dostęp, mieć je zagwarantowane (wiąże się z działalnością diagnostyczna i organizacyjną).
-zasada wczesności oparta jest na spostrzeżeniu, że odpowiednie postępowanie rozpoczęte możliwie jak najwcześniej po zaistnieniu uszkodzenia, czyli choroby ma istotny wpływ na dalszy przebieg schorzenia, postępowanie zgodne z tą zasadą stwarza szanse uniknięcia lub zmniejszenia wtórnych skutków schorzenia, ułatwia dalszą rehabilitację, skraca jej czas i umożliwia uzyskanie lepszych wyników.
-zasada kompleksowości to konieczność wszechstronnego oddziaływania na osobę poddawaną rehabilitacji, ta zasada nakłada na fizjoterapeutę konieczność współdziałania z całym zespołem rehabilitacyjnym.
-zasada systematyczności (ciągłości) każdy proces w tym także fizjoterapia stanowi łańcuch ściśle ze sobą powiązanych ogniw pośrednich, uzyskiwane wyniki zależą od płynności tego procesu, wypadniecie lub niepotrzebne wydłużenie jakiegoś ogniwa daje ujemne skutki, trudne często do przewidzenia .
-zasada podmiotowego traktowania osoby usprawnianej to konieczność przekształcenia pacjenta z przedmiotu oddziaływania i manipulacji w podmiot świadomie, chętnie, czynnie uczestniczący w swej rehabilitacji, uświadomienie osobie niepełnosprawnej roli i znaczenia postępowania w jakim będzie uczestniczyła, zachęcenie do pełnego zaangażowania się i współdziałania w tym zakresie, a także określenie jej zadań i współodpowiedzialności za uzyskiwane wyniki.
- zasada świadomości i aktywności odpowiednia postawa pacjenta wynikająca z właściwego uświadomienia sobie potrzeb, poparta wiarą w możliwość wpływania na własne usprawnianie poprzez aktywną współpracę z rozumiejącym go terapeutą jest często podstawowym warunkiem powodzenia terapeutycznego.
-zasada właściwego stosowania środków
1. aplikowanie środków stosownie z ich wskazaniami stosowania i unikanie przeciwwskazanych środków,
2. odpowiednia sekwencja wykonywanych zabiegów i wykorzystanych środków
3. odpowiednia relacja czasowa pomiędzy tymi elementami
-zasada dostępności (stopniowania trudności) konieczność dostosowania całokształtu postępowania do możliwości osoby usprawnianej (wiek, płeć, poziom sprawności tej osoby, wydolności i rozwoju motorycznego)
-zasada poglądowości dążność do przeprowadzania ćwiczeń zbiorowych, w przypadkach w których jest to możliwe
-zasada kolektywności ćwiczeń mobilizuje do większego zaangażowania i wysiłku, występuje element współzawodnictwa, wyrabia też postawy społeczne, ma znaczenie psychoterapeutyczne
-zasada trwałości
19.Metody fizjoterapii, metodyczne środki nauczania ruchu.!!!
Metody fizjoterapii
1 odtwórcza - naśladowcza, zadaniowa ścisła i programowego uczenia
2 usamodzielniajaca -zabawowo naśladowcza, zabawowo
klasyczna/bezpośredniej celowości ruchu programowego usprawniania
3 twórcza- met. Ruchowej ekspresji twórczej i metoda problemowa
PNF
Pozytywne nastawienie do pacjenta i jego problemów
Globalna obserwacja pacjenta (nie tylko chora część ciała)
Mobilizacja rezerw pacjenta
Promieniowanie (irradiacja) i wzmacnianie – wykorzystanie synergii mięśniowej i pracy sprawnych obszarów ciała
Uwzględnienie globalnych czynności ruchowych, a nie pojedynczych struktur
Intensywny plan ćwiczeń (również w domu)
Myślenie funkcjonalne – ćwiczenie aktywności dnia codziennego
Częsta zmiana pozycji wyjściowych
Zmiana normalnej kolejności ruchu
Bezbolesna praca z pacjentem
NDT-Bobath
Cel- Wsparcie dziecka w jego rozwoju wszechstronnym, tak aby mogło uzyskać niezależność w życiu i wykorzystać wszelkie swe zdolności na tyle na ile jest to możliwe, mimo uszkodzenia OUN lub występowania innych nieprawidłowości.
Główne zasady terapii
Przygowowanie do ruchu ( utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach, przygotowanie czuciowe)
Normalizacja napięcia mięśiowego
Hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej
Torowanie automatycznych reakcji nastawczych i reakcji równoważnych przez wspomaganie i prowadzenie ruchu z punktów kluczowych ( głwa, szyja, tułów, obręcz barkowa i kkg, obręcz biodrowa i kkd)
Ułatwianie prawidłowych wzorców funkcjonalnych
Hamowanie odruchów patologicznych
SI
Metoda SI polega na współpracy wszystkich sensorów naszego ciała, które w efekcie mają wytworzyć określoną jednostkę psychomotoryczną. Najistotniejsze w tej metodzie ma czucie powierzchowne, głębokie i równowaga.
Przebieg terapii uzależniony jest od układu lub układów, które chcemy stymulować.
Wyróżniamy:
Terapia stymulująca układ przedsionkowy
Terapia stymulująca układ proprioceptywny
Terapia stymulująca układ dotykowy
Metoda Vojty
Celem metody jest pobudzanie oraz wyzwalanie u noworodków i niemowląt rozwoju postawy pionowej. U starszych dzieci celem jest bodźcowanie do rozwoju i wzrostu poprzez działanie na proces dojrzewania OUN. Terapia Vojty nie ogranicza się jedynie do terapii dzieci, można ją zastosować również u dorosłych w celu odbudowania w OUN zniszczonych, zakodowanych wzorców podstawowych.
Metoda Vojty nie polega na ćwiczeniu poszczególnych funkcji takich jak raczkowanie czy chodzenie, ale na przygotowaniu bazy wzorców ruchowych. Terapia polega na drażnieniu określonych stref ciała ( zwanych strefami stymulacji ), co skutkuje powstaniem napięcia mięśniowego. Efektem rozciągnięcia jednego mięśnia jest reakcja skurczowa, która przenosi się na kolejny mięsień i tak dochodzi do wytworzenia się reakcji łańcuchowej.
Terapie metodą Vojty przeprowadza się kilka razy dziennie przez kilka minut dlatego też uczy się rodziców sposobu wykonywania ćwiczeń tak, aby mogli wykonywać terapie w warunkach domowych. Do terapii dziecko zostaje rozebrane po to, aby można obserwować pracę mięśni i pilnować, aby pobudzane były one w sposób prawidłowy. Niemowlę należy położyć na stabilnym dość twardym podłożu. Należy pamiętać, aby pozycja terapeuty lub rodzica była pozycją wygodną. Dyskomfort może prowadzić do błędów w terapii.
Metoda Peto
Głównym i najważniejszym celem metody Petö jest w jak największym możliwym stopniu poprawa stanu funkcjonalnego dziecka, przygotowanie go do samodzielnego życia oraz zapewnienie mu uczestnictwa w życiu społecznym.
Terapię przeprowadza się w specjalnie do tego przystosowanej sali. Wyposażona jest ona w meble o specjalnej konstrukcji, służące zarówno do ćwiczeń jak i do nauki czynności dnia codziennego. Do ćwiczeń wykorzystywany jest sprzęt specjalistyczny jak : ława, krzesła, taborety, podnóżki, drabinki, kółka. Dzieci korzystają z konkretnych przedmiotów tylko na określonych zajęciach, następnie przedmioty są chowane. Przedmioty wykorzystywane podczas terapii nie mogą być dekoracją wnętrza. Służy to lepszej koncentracji dziecka
Kinesiology Taping
Kinesiology Taping to metoda, która pozwala na osiąganie doskonałych rezultatów terapeutycznych przez działanie sensoryczne plastra kinesiology tape. Jest to plaster o elastyczności 130-140% (nie ogranicza ruchów), rozciągający się tylko na długość, o ciężarze i grubości zbliżonych do do parametrów skóry, niezawierający leków, odporny na działanie wody, umożliwiający przepływ powietrza dzięki falowemu utkaniu.
Terapia manualna
Obejmuje leczenie odwracalnych zaburzeń czynnościowych narządu ruchu takich jak czynnościowe zablokowania stawów, zaburzenia funkcji mięśni i więzadeł, zaburzenia w obrębie skóry, tkanki podskórnej i powięzi oraz zaburzenia złożonych stereotypów ruchowych, postawnych, napięć mięśniowych oraz oddechowych. Mogą być one spowodowane przez zmiany morfologiczne narządu ruchu lub występować niezależnie od nich. Zabieg przeprowadzany jest na specjalnym stole manipulacyjnym. Pacjent kładzie się na nim, a wykonujący manipulację lekarz-chiropraktyk układa pacjenta w odpowiednich pozycjach. Pozycje te umożliwiają lekarzowi wykonanie precyzyjnego i bezbolesnego pchnięcia odblokowującego zablokowany segment kręgosłupa lub stawu. Używane podczas zabiegu siły są niewielkie, a odblokowanie odbywa się dzięki zastosowaniu odpowiedniej techniki.
Metoda McKenzie
Metoda McKenzie to system działań diagnostycznych i terapeutycznych znajdujących zastosowanie w przypadku bóli pochodzenia kręgosłupowego.
Wykorzystuje sie ruchy odwracające mechanizm wywołujący dolegliwości bólowe tzn. w procesach patologicznych charakteryzujących sie tyło przemieszczeniem jądra miażdżystego stosuje sie ćwiczenia wykorzystujące przeprost a w przodoprzemieszczeniach wykorzystuje sie ćwiczenia bazujące na zgięciach kręgosłupa.
20.Możliwosc kształcenia podyplomowego w fizjoterapii.
Studia podyplomowe trwają zazwyczaj 2-3 semestrów. Niektóre kierunki studiów podyplomowych:
Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii
Fizjoterapia w sporcie
Fizjoterapia w pediatrii
Odnowa biologiczna z elementami fizjoterapii
Fizjoterapia i opieka geriatryczna
Gimnastyka korekcyjna
Terapia manualna tkanek miękkich.
21.Kodeks etyczny fizjoterapeuty jako przejaw dążenia tej grupy zawodowej do osiągnięcia warunków pracy wg najwyższych standardów.
Kodeks etyczny fizjoterapeuty zawiera zasady jakimi powinien kierować się fizjoterapeuta. Przede wszystkim powinien on kierować sie dobrem pacjenta. Kodeks zawiera również wytyczne relacji fizjoterapeuty ze społeczeństwem oraz innymi osobami uczestniczącymi w procesie leczniczym.
Ślubowanie
Wdzięczny swoim nauczycielom i mistrzom z wielkim szacunkiem przyjmuję tytuł
fizjoterapeuty i ślubuję:
1. Szanować prawa i godność każdego człowieka.
2. Przestrzegać przepisów prawa regulujących działalność fizjoterapeutyczną.
3. Uczciwie udzielać świadczeń, które będą zmniejszać stopień cierpienia i dolegliwości
oraz zapobiegać chorobom.
4. Ponosić odpowiedzialność prawną, zawodową i moralną za prowadzone działania
fizjoterapeutyczne.
5. Wspierać oraz współuczestniczyć w rozwoju wiedzy i umiejętności, które dotyczą
potrzeb zdrowotnych społeczeństwa.
6. Strzec godności fizjoterapeutów.