Obecne brzmienie logistyki nawiązuje do francuskiego słowa „logistique” wywodzącego się z wojskowości a oznacza ono „praktyczną sztukę przemieszczania armii obejmującą takie ciągłe jej zaopatrywanie prace inżynierskie i sztabowe”
Aleksander Wielki zwany Macedońskim- Prawdopodobnie był pierwszą osobą, która stworzyła efektywny system logistyczny zaopatrujący wojska macedońskie. Jego kadra oficerska składała się z kwatermistrzów nadzorujących pracę tzw. „pociągu bagażowego”, który zorganizowano w sposób następujący: *Do każdego kawalerzysty był przypisany jeden niewolnik na koniu, który z kolei prowadził konia jucznego z zaopatrzeniem; *oraz jeden niewolnik pieszy z koniem jucznym dla każdego piechura
Kroniki CesarstwaBizantyjskiego -W nich znaleziono pierwszy opis wojskowego wykorzystania logistyki: Cesarz Lentos VI w swym dziele pod nazwą “Sumaryczne
wyłożenie sztuki wojennej” wyróżnił obok strategii i taktyki jako trzecią naukę wojenną logistykę.
Pierwsze użycie terminu logistyka *1837 r. generał Antoin-Henry Baron de Jomini – praca: „Zarys sztuki wojennej” wydany w Paryżu gdzie zawarte są rozważania na temat planowania ruchu wojsk, ich zaopatrzenia w żywność, odzież, uzbrojenie i medykamenty *W szóstym rozdziale pracy, zatytułowanym “O logistyce, czyli sztuce wprawiania w ruch oddziałów”, przypisuje on logistyce znaczenie, które później znalazło drogę do nauk cywilnych.
Opracowania XX wieczne *1917 r. – praca „Czysta logistyka” – nauka o przygotowaniu wojny Cyrus Thorpt opublikowana w USA *1968 r. – pierwsze opracowanie w Polsce – „Logistyka” – Wacława Stankiewicza podręcznik MON dla Uczelni Wojskowych
Rozwój logistyki w wojskowości *II wojna światowa: amerykańska pomoc materiałowa dla ZSRR – konwoje do Murmańska *Lądowanie wojsk sprzymierzonych we Francji (czerwiec 1944) *Most lotniczy dla zablokowanego przez radzieckie wojska Berlina Zachodniego *Operacja Pustynna Burza 1990-1991 (5 miesięcy, 10 mln ton sprzętu i materiałów)
Rozwój gospodarczy – połowa lat 60. *Masowa produkcja: zaopatrzenie materiałowe, gromadzenie zapasów, punktualność i terminowość strumieni dostaw *Osiąganie dodatkowych oszczędności kosztów *Wymagania klienta 7xW
Globalizacja działań przedsiębiorstw *coraz bardziej odczuwalna staje się potrzeba synchronizacji dostaw materiałowych od kooperantów tak, aby każdy podzespół i część montażowa znalazła się na linii montażu w odpowiednim czasie, w odp ilości, przy względnie jednolitym i możliwie najniższym poziomie zapasów *równie silnie odczuwalna stała się potrzeba ograniczenia zapasów wyr got. Przy wielkich seriach wyrób musi być niemal bezpośrednio po ostatniej operacji produkcyjnej i kontroli jakościowej wysłany do nabywców lub własnej sieci sprzedaży, stanowiących następne ogniwo łańcucha logistycznego. Gromadzenie zapasów wyr got przy takiej skali produkcji staje się równie niemożliwe, jak gromadzenie zapasów materiałowych *łańcuch logistyczny kończy się dopiero u ostatniego nabywcy —konsumenta lub firmy kupującej środki pracy. Zadania logistyki nie kończą się więc na przepływach między podmiotami produkcyjnymi oraz tymi przeds i handlem, ale sięgają końcowego nabywcy dóbr konsumpcyjnych i środków pracy, obejmując sferę marketingu, transportu, tworzenia jedn ładunkowych i opakowań.
Zmiany *Efektywniejsze techniki kontroli zapasów (minimalizacja) *Gwałtowny wzrost kosztów transportu (specjalizacja) *Nowe techniki przetwarzania danych (np. eliminacja słabych kontrahentów) *Globalizacja ( Synchronizacja dostaw od kooperantów, Ograniczanie zapasów wyr Got, Rozszerzenie zasięgu działań logistycznych na klienta (transport, tworzenie jednostek ładunkowych i opakowań))
Trzy etapy rozwoju logistyki *Do 1964 r. – powstawanie dziedziny. Wzrost gospodarczy czołowych krajów świata spowodowany rosnącym popytem na rynku: Zwiększenie asortymentu, Sprzedaż mieszana (supermarkety), Rosnące trudności fizycznej dystrybucji, Pilna potrzeba kontroli kosztów dystrybucji *Od 1965 do 1978 r. – okres dojrzałości. Wzrost roli dystrybucji w przedsiębiorstwach, wzrost możliwości jej wpływu na strategię zarządzania materiałami. Zmiana koncepcji zarządzania materiałami. Rozwój technik informatycznych. Od 1979 r. do dzisiaj – okres światowej recesji. Spadek koniunktury na rynku, światowy kryzys energetyczny, duża inflacja w wielu krajach. Jednoczesna globalizacja rynków. Powstaje pojęcie euro logistyki. Nacisk na zarządzanie całym łańcuchem dostaw umożliwiony przez rozwój technik informatycznych. Problemy ochrony środowiska – „green logistics”
Cele zarządzania logistycznego - 7W *dostarczenie właściwych PRODUKTÓW lub USŁUG *we właściwe MIEJSCE *we właściwej ILOŚCI *właściwemu KLIENTOWI *we właściwym CZASIE *zachowując właściwą JAKOŚĆ *przy właściwym KOSZCIE realizacji zamówień
Logistyka-MIX: Transport, Magazynowanie, Kształtowanie zapasów, Pakowanie, Realizacja zamówień, Proces obsługi
Formuła "4C": *Kształtowanie i zaspokajanie potrzeb i pragnień klientów, *Zmniejszenie kosztów transakcji po stronie klientów, *Dostarczanie klientowi informacji, *Wygoda zakupu.
Wg (EKN) Europejskiego Komitetu Normalizacji logistyka to „planowanie, organizacja i kontrola przepływu dóbr od ich zakupu poprzez produkcję i dystrybucję do ostatecznego klienta w celu spełniania wymagań rynkowych przy minimalnych kosztach i minimalnym zaangażowaniu kapitału.”
Wg (CLM) Council of Logistics Management logistyka to „część procesu w łańcuchu dostawczym, która planuje wdraża i steruje skutecznym i efektywnym przepływem i przechowywaniem towarów, usług i odpowiednich informacji od miejsca wytworzenia do miejsca wykorzystania w celu spełnienia wymagań klientów.”
Def. F.J. Beiera i K. Rutkowskiego „Zarz działaniami przemieszczania i składowania, które mają ułatwić przepływ produktów z miejsc pochodzenia do miejsc finalnej produkcji, jak również przepływ związanej z nimi info w celu zaoferowania klientowi odpowiedniego poziomu obsługi po rozsądnych kosztach.”
Problemy polskiej logistyki: *zacofanie infrastruktury (sieć drogowa, telekomunikacyjna, centra dystrybucyjne ,liczba i funkcjonalność przejść granicznych) - wpływają na sprawność rozwiązań systemów logistycznych przeds *przestarzała infrastruktura magazynowo- transportowa, *chaotyczne wprowadzanie systemów informatycznych, często w sposób przypadkowy, bez rzetelnego rozeznania potrzeb przeds w tym zakresie: rozproszenie i dezintegracja systemów, nieudane lub przedłużające się ponad zakładany czas próby wdrożeń złożonych, zintegrowanych systemów wspomagających zarządzanie całymi przeds
Zmiany makroekonomiczne w Polsce: Zmiana potrzeb rynkowych, Zmiana orientacji kontaktów gospodarczych, Wzrost wymiany handlowej z zagranicą, Ożywienie gospodarki w skali makro, Deficyt w handlu zagranicznym wynikający ze zmiany orientacji handlowych, Niemcy jako największy polski partner gospodarczy.
System dystrybucji w Polsce: Duże rozdrobnienie handlu detalicznego i hurtowego, Na polskim rynku dominuje słabość organizacyjna, techniczna i kapitałowa, Koszty dystrybucji są zdecydowanie za wysokie, Występuje ekspansja zagranicznych, wielkopowierzchniowych placówek handlowych, Zauważa się już pewne próby konsolidacji w polskim handlu, Rozwijają się zagraniczne firmy logistyczne, Dominuje na rynku handel zaopatrzeniowy.
Przepływy fizyczne: *W war współczesnej gospodarki przepływy fizyczne są szczeg złożone, a sterowanie nimi wymaga odpowiednich info i ich przetwarzania w celu decyzyjnego wspomagania menedżerów, *Można więc powiedzieć, że współczesne rozumienie procesów logistycznych to integracja strumieni realnych i informacyjnych, to patrzenie na procesy gospodarcze przez pryzmat przepływu tych strumieni, ich płynności i kosztów im towarzyszących.
Producent i konsument: *Każde przeds funkcjonuje na rynku z jednej strony jako producent i sprzedawca swoich wyrobów konsumentom, ale jednocześnie jest konsumentem (nabywcą) wyrobów innego przeds, czyli ostatnie ogniwem jego łańcucha logistycznego. *Każde przeds uczestniczy w jednym, dużym łańcuchu zaopatrywania, produkcji i dystrybucji, a poprzez to świadomość zakresu i złożoności problemów z tym związanych.
Zadania logistyki: *Koordynacja przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyr got do konsumenta *Minimalizacja kosztów tego przepływu *Podporządkowanie dział logistycznej wymogom obsługi klienta.
Cele cząstkowe (podstawowe zadania): *Skrócenie terminów dostaw wyrobów, towarów do klienta *Skrócenie cyklu przepływów wew przeds i ich dostosowanie do wymogów rynku i potrzeb odbiorców *Redukcja zapasów we wszystkich sferach, ogniwach przeds, przy jednoczesnym zapewnieniu stabilności i niezawodności procesów logistycznych *Zmniejszenie zatrudnienia w procesach logistycznych *Redukcja kosztów w całym systemie logistycznym przeds (nie tylko w procesach i działaniach wewn, ale także w zewn przez odpowiednie relacje z kontrahentami).
Zadania logistyki na poziomie operacyjnym (przykładowo): *w obszarze magazynu: przygotowanie miejsc składowania, operacje wprowadzania na miejsca przechowania
i wydawania mat i produktów, nadzór nad składowanymi dobrami, tworzenie zestawów do wydania *w obszarze transportu: przygotowanie środków transportowych, opracowanie zleceń przewozowych, transport *w obszarze przyjmowania surowców i produktów: przyjęcie i kontrola, wyładunek i rozpakowanie ładunków, wystawianie dokumentów przyjęcia dostawy, przepakowania do jedn składowania ewentualnie do dalszego przemieszczania *w obszarze wysyłek: kompletacja wysyłek, opakowania, oznakowania wysyłek, przygotowanie dokumentów wysyłkowych, załadunek *w obszarze zwrotów i usuwania: gromadzenie, składowanie i sortowanie odpadów, przygotowanie odpadów do recyklingu, przygotowanie i wysyłka opakowań zwrotnych
Procesy logistyczne: *Procesy logistyczne to przedmiot działania i stopień złożoności realizowanych procesów gospodarczych firmy *Złożoność i zakres procesów logistycznych są tym większe im bardziej złożone są procesy gospodarcze firmy.
Składniki procesów logistycznych: procesy przepływu dóbr fizycznych, procesy informacyjno-decyzyjne, zapasy, infrastruktura strumieni logistycznych (np. magazyny, środki transportowe, itp.), koszty procesów logistycznych.
Proces logistyczny składa się z: *procesu głównego: operacje transportowe, magazynowe, przeładunkowe, gospodarka materiałowa *procesu pomocniczego: pakowanie, znakowanie, metkowanie, opracowanie zamówień, przygotowywanie dokumentacji przewozowej itp.
Z pt widzenia celów gospodarowania na logistykę można patrzeć przez jej funkcje: *sprawność przepływu i pełne zaspokojenie materialnych potrzeb uczestników procesów logistycznych; funkcja ta ściśle wiąże się z marketingiem *ekonomiczność przepływu wyrażająca się głównie wysokością kosztów procesów logistycznych.
Wymienione funkcje są równoważne, wzajemnie powiązane i uwarunkowane.
Sprawność przepływu to przede wszystkim dostarczenie dóbr kolejnym uczestnikom procesów gospodarczych tak, aby przepływ odbywał się płynnie, z wymaganą intensywnością, a gromadzone zapasy jako stabilizatory procesów przepływu umożliwiały pełne zaspokojenie potrzeb w każdym miejscu i czasie ich wystąpienia.
Integracyjna rola logistyki: *Logistyka integruje więc tradycyjnie rozumianą gospodarkę materiałową, fazę zaopatrzenia, przepływ materiałów w produkcji, transport i magazynowanie oraz fizyczną dystrybucję. *Działalność przeds powinna skoncentrować się wokół zwiększenia zwrotu nakładów i podniesienia rentowności. *Zwiększenie zwrotu nakładów wymaga dokładnego oszacowania wpływu systemu logistycznego na dochody, wydatki czy lokatę kapitału przeds. *Zwiększenie sprzedaży i podniesienie dochodów przeds związane jest z odpowiednią dostawą asortymentu towarów na rynek przy minimalnych kosztach i oszczędnym zaangażowaniu kapitału.
Podstawowym celem logistyki jest zapewnienie pożądanego poziomu obsługi po możliwych do akceptacji kosztach.
Zwrot nakładów wyrażany jest zwykle jako relacja: *marża zysku x obrót kapitału *Marża zysku to wynik podzielenia dochodu przez wartość sprzedaży *Wartość sprzedaży podzielona przez zaangażowany kapitał daje wyobrażenie o tym, jak szybki jest obrót kapitału.
Infrastruktura: *War sprawności przepływów jest wzajemne dostosowanie dużej liczby parametrów technicznych *Różnorodność środków technicznych, ich ustawienie w procesie to infrastruktura procesów logistycznych.
Na infrastrukturę procesów logistycznych składają się: *Środki transportu i manipulacji: Urządzenia i budowle załadunkowe i wyładunkowe, Urządzenia do składowania, Środki transportu zewn i wewn, Jedn ładunkowe i związane z nimi opakowania, *Opakowania produktów, *Budynki i budowle magazynowe, *Środki przetwarzania info, *War sprawności przepływów jest wzajemne zastosowanie i koordynacja dużej liczby parametrów technicznych w całym łańcuchu transportowo-magazynowych.
Łańcuch logistyczny to taki łańcuch magazynowo- transportowy który stanowi technologiczne połączenie pktów przewozowych i magazynowych drogami przewozu towarów oraz organizacyjne i finansowe skoordynowanie operacji procesów zamówień i polityki wszystkich ogniw tego łańcucha
System logistyczny firmy to system otwarty z pktu widzenia przeds. Sys log jest sam w sobie zbiorem elementów logistycznych, których powiązania konkretyzują się poprzez ściśle ze sobą powiązane procesy transformacji.
Działania logistyczne mogą obejmować: Obsługę klienta, Prognozowanie popytu, Przepływ info, Kontrolę zapasów, Realizowanie zamówień, Procesy zaopatrzenia, Pakowanie i obsługę zwrotów, Gospodarowanie odpadami, Czynności transportowe i magazynowe
Rodzaje logistyki *zaopatrzenia ma zad zapewnienia na ekonomicznie uzasadnionych war dostaw dóbr i usług wytwarzanych przez inne jed niezbędnych do przetworzenia w procesie produkcji *produkcji ma zad zapewnienia optymalnego przepływu materiałów i info w procesie produkcji *dystrybucji obejmuje wszystkie przedsięwzięcia związane z produktami finalnymi od momentu opuszczenia przez nie produkcji przez proces składowania w magazynie wyr got, transportu aż po dostarczenie ich do odbiorców końcowych. *Do wyróżnionych segmentów jest dołączany jeszcze proces zwrotów oraz usuwania i utylizacji odpadów, którym zajmuje się logistyka procesów zwrotów i utylizacji. Jest to segment ogólnego procesu logistycznego, który nabiera coraz większego znaczenia.
Wymienione wcześniej rodzaje logistyki w podziale funkcjonalnym są to przedsięwzięcia związane zarówno z fizycznym przepływem produktów jak i komunikacją między jedn uczestniczącymi w tym przepływie. W przedsięwzięciach logistycznych fundamentalną rolę odgrywa przepływ informacji.
3podst strategie ogólne firm, będące jednocześnie trzema sposobami zdobywania przewagi konkurencyjnej: *Str wiodącej pozycji pod wzgl kosztów -Wymaga dużego udziału w rynku, agresywnego inwestowania, aktywnej polityki cenowej, ścisłej kontroli kosztów, zdobywania doświadczenia i minimalizacji kosztów reklamy, badań itd. Motyw niskich kosztów nie oznacza oczywiście pomijania problemów jakościowych i poziom obsługi rynku *Zróżnicowanie wyrobu lub usługi firmy - tworzenie unikalności -Można ją uzyskać poprzez: gł cechy produktu, sposób sprzedaży lub akwizycji, technologię, wzór, markę itd. Zróżnicowanie rzadko wiąże się z dużym udziałem w rynku i w sposób oczywisty odbywa się to za cenę gorszej pozycji kosztowej *Str koncentracji -Polega na nastawieniu się na obsługę wybranego segmentu rynku. W ramach segmentu dąży się do obniżki kosztów lub zróżnicowania albo do jednego i drugiego. Ta str oznacza rezygnację z dużego udziału w rynku.
Czy trzeba wybrać: *Przyjmuje się, iż firma musi wybrać jedną z tych trzech strategii. *Wieloletnie doświadczenia wskazują, że poszczeg strategie ogólne, a szczególnie strategie niskich kosztów i różnicowania, wzajemnie się wykluczają. W takim ujęciu próba łączenia tych strategii prowadzi do pogorszenia pozycji firmy i spadku rentowności.
Cykl życia produktu: *Produkty będące przedmiotem wymiany handlowej utrzymują się na rynku przez pewien czas, co skutkuje koniecznością aktualizacji oferty firmy przez producenta. Proces ten nazywa się cyklem życia produktu *obejmuje okres od mom wejścia produktu na rynek do chwili jego wycofania z rynku. Cykl ten jest odzwierciedleniem stopniowego nabywania i utraty zdolności produktu do zaspokajania potrzeb nabywcy, a czas jego trwania zależy od rodzaju produktów i wynosi od kilku miesięcy do kilkudziesięciu lat.
Etap narodzin i młodości produktu - okres wprowadzania na rynek -Narodziny pomysłu, rozwiązania techniczne i organizacyjne, przygotowanie procesu produkcji, dokonywanie kalkulacji kosztów, ocena możliwości sprzedaży produktu, wytworzenie, przetestowanie i sprzedaż prototypowych wyrobów: Duże koszty, Znaczne ryzyko produkcyjno-technologiczne i rynkowe, Brak gwarancji sukcesu handlowego w przyszłości.
Etap dojrzałości produktu - Stopniowe udoskonalenie, czasami uproszczenie procesu wytwarzania i w efekcie końcowym standaryzacja, Standaryzacja umożliwia pojawienie się tzw. korzyści skali, które oznaczają: możliwość rozszerzenia rozmiarów produkcji, obniżania kosztów i wykorzystania technologii opartych na systemach zautomatyzowanych lub zrobotyzowanych, angażowanie mniej wykwalifikowanej, a zatem tańszej siły roboczej.
Etap pełnej dojrzałości produktu: Ograniczanie a później zupełny brak zmian w procesach wytwarzania i sprzedaży produktu, Produkt zaczyna zderzać się z konkurencją ze strony wyrobów podobnych, wytwarzanych taniej lub nowych wyrobów lepiej zaspokajających potrzeby, Oznacza to spadek popytu, ograniczenie niszy rynkowej aż do całkowitego zaniku rynku na ten produkt. Zjawisko to jest najważniejszym symptomem rozpoczęcia ostat etapu życia produktu czyli jego zaniku.
Zapas to zgromadzona celowo w odpowiednim czasie i miejscu określona ilość danego dobra dla zachowania ciągłości procesów przetwarzania i dystrybucji. Zapasy są kluczowym elementem każdej dział logistycznej i dystrybucyjnej. Mają one największy wpływ na całkowite koszty i kwestie usługowe przeds oraz wpływają znacząco na formę planowania i przeprowadzania operacji logistycznych i dystrybucyjnych.
Zapasy w przepływach materiałów: *Tutaj zapas jest skutkiem braku możliwości zsynchronizowania strumieni dopływu i odpływu materiałów w przeds *Jeżeli wielkość dostaw, czyli dopływ, będzie większy od wielkości wydań (odpływu), wówczas zapasy będą rosły aż do poziomu nadmiernego *Jeżeli wielkość wydań przekroczy poziomy dostaw, po jakimś czasie zapasy wyczerpią się i wystąpią braki materiałów w przeds.
Przyczyny tworzenia zapasów *Gł powodem tworzenia zapasów jest konieczność wyrównywania różnych intensywności strumieni przepływów materiałów w przeds. Jeżeli w przeds zużywa się do produkcji np. 50 kg jakiegoś materiału, to trudno wytłumaczyć sens codziennego zakupu takiej właśnie ilości materiału, nawet od niezbyt odległego dostawcy (nie tylko z powodów organizacyjno-technicznych). Gdy ten materiał sprowadzany jest w większej ilości, np. 1000 kg co 3 tygodnie, to będą powstawać zapasy, pozwalające zsynchronizować różne intensywności dostaw (1000 kg co 3 tygodnie) i zużycia (50 kg dziennie). *Drugim powodem tworzenia zapasów jest oddziaływanie na procesy logistyczne (zaopatrzenie, zużycie, zbyt, transport itp.) czynnika losowego. Uniemożliwia on budowanie bezbłędnych prognoz, zmuszając tym samym do zabezpieczania się przed ujemnymi skutkami zakłóceń losowych przez tworzenie odpowiednich rezerw. Decyzje logistyczne są zatem podejmowane w warunkach niepewności. *Asekuracja na wypadek wystąpienia większych niż przewidywano własnych potrzeb bądź popytu rynkowego. Zapasy są często tworzone w celu uzyskania niższej ceny zakupu (rabat uzyskiwany przy zakupie większej partii) bądź na skutek sezonowego charakteru danych dóbr (np. płody rolne), a także pomyślnej koniunktury
rynkowej.
Poziomy zapasów jako funkcja wielu czynników: *czynnik psychologiczny: system nakazowo-rozdzielczy -bariera podaży -dążenie do gromadzenia nadmiernych zapasów; w gospodarce rynkowej - bariera popytu - czynnik psychologiczny nie wywołuje już takich zachowań, natomiast czynnik ekonomiczny (zamrożenie kapitału, koszty magazynowania, wysokie oprocentowanie kredytów bankowych itp.) powoduje wręcz „ucieczkę od zapasów". *postęp techniczny: Szczególnie postęp techniczny materiałooszczędny, - miniaturyzacja wyrobów, pojawianie się nowych materiałów i surowców, dostępność nowych technologii itp. - zmniejszanie się fizycznej masy wytwarzanych wyrobów, a tym samym obniżenie jedn zuż mat; Ma to niewątpliwie wpływ na wielkość zapasów, aczkolwiek zmiany te nie muszą
następować w stosunku wprost proporcjonalnym do zmian w wielkości i strukturze zuż mat. *skala produkcji *postęp organizacyjny *stosowane metody planowania i zarządzania, w tym stopień ich wsparcia nowoczesną techniką przesyłania i przetwarzania info.
Dwa podstawowe kryteria oceny systemów logistycznych to koszty i poziom obsługi: *Zgodnie z zasadami logistyki proces gromadzenia i utrzymywania zapasów powinien być nakierowany na zapewnienie wymaganego poziomu obsługi przy minimalnych kosztach. *Zapas jest skutkiem braku możliwości zsynchronizowania strumieni odpływu i dopływu mat i jako taki jest na ogół niezbędny *Jednak jego wielkość jest często zbyt duża, gdyż służy „przykrywaniu" niedoskonałości w zarz magazynami, planowaniu sprzedaży, prognozowaniu zużycia, wadliwego przepływu info pomiędzy ośrodkami decyzyjnymi w przeds.
Klasyfikacja zapasów oparta na zasadności ekonomicznej ich tworzenia i utrzymywania *Zapasy prawidłowe (ekonomicznie i gospodarczo uzasadnione) to takie zapasy, których tworzenie jest uzasadnione rzeczywistymi potrzebami przeds i działalnością prowadzoną w ilościach i asortymencie zgodną z tymi potrzebami *Zapasy nieprawidłowe (ekonomicznie i gospodarczo nieuzasadnione) to zapasy niemające uzasadnienia potrzebami procesów zachodzących w przeds ani pod względem ilości, ani asortymentu, w jakich zostały zgromadzone.
Klas zap *Zap awaryjny to najczęściej zapas części zamiennych do maszyn i urządzeń nietypowych, nieprodukowanych seryjnie, których zakup lub wykonanie w krótkim
czasie nie są możliwe. *Zap technologiczny to zapas wyr got wyłączonych z przepływu dóbr na czas przechowywania, niezbędny do uzyskania postaci użytkowej wyrobu
finalnego. W czasie składowania zachodzą w nich procesy chemiczne lub fizyczne, tzw. procesy dojrzewania lub sezonowania, zgodnie z wymaganiami technologicznymi.
Klas zap *Zap sezonowy to zapas występujący ze względu na sezonowe wahania produkcji, zakupu lub sprzedaży, jak również ze względu na warunki transportu. Zapas ten obejmuje również te produkty, które na rynku są dostępne tylko w określonych terminach, np. produkty rolne. *Zap specjalny (rezerwy) to zapas, który z określonych przez kierownictwo i uzasadnionych przyczyn jest utrzymywane przez określony czas dla określonych celów. *Zap bieżący materiałów lub wyr got zawiera ilość materiału
lub wyr got niezbędną do pokrycia bieżących potrzeb produkcyjnych lub handlowych przeds w okresie między dwiema kolejnymi dostawami.
W miarę rozchodu z magazynu zapas bieżący zmniejsza się do stanu zerowego,
aby następnie, w momencie nadejścia nowej dostawy, wzrastać do poziomu
maksymal-nego, odpowiadającego wielkości dostawy. *Zapas minimalny, nazywany również zapasem bezpieczeństwa, buforowym lub rezerwowym, zawiera ilość dóbr niezbędną do pokrycia produkcyjnych lub handlowych potrzeb w razie zahamowania napływu materiałów lub wyrobów z bieżących dostaw, tzn. w okresie zakłócenia prawidłowego cyklu dostaw.
Jest to więc zapas, który powinien zapewnić normalną działalność w okresie potrzebnym na
interweniowanie u dostawcy w przypadku opóźnienia lub niewykonania dostawy przez dostawcę, dokonanie przewozu od dostawcy, odbioru ilościowego i jakościowego, przygotowanie do wydania, skompletowania ładunku itp. Jest on w zasadzie zapasem stałym.
*Zap maksymalny zawiera największą ilość materiałów lub wyrobów, jakie przeds może posiadać w granicach ekonomicznie uzasadnionych. Jest to suma zapasów – min oraz bieżącego, która występuje w magazynie w chwili nadejścia nowej dostawy. Wielkość tego zapasu powinna być jednoznacznie określona i zapisana w dokumentacji magazynowej. *Zap średni, normatywny, zawiera ilość materiałów lub wyrobów, która średnio powinna być utrzymywana w magazynie przeds. Jest to suma zapasu min oraz połowy zapasu bieżącego. Wielkość tego zapasu ustala się przede wszystkim ze wzgl finansowych. Zapas ten jest większy od zapasu min, a mniejszy od zapasu maks *Zap nadmierny to zap, którego wielkość przekracza wielkości ekonomicznie uzasadnione potrzebami w zakresie zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji (zapas materiałów i wyrobów wykorzystywanych w przeds, ale zgromadzonych w zbyt dużych ilościach). *Zap zbędny to zap, którego przeds nie może wykorzystywać na własne bieżące potrzeby (zapas materiałów i wyrobów nieprzydatnych dla danego przeds). Zapasem zbędnym wyr got, które wytworzone zostały w celu sprzedaży są wyroby, których przeds nie może sprzedać w trybie zwykłym. Powstały one na skutek nieprawidłowego planowania potrzeb, zmiany planów produkcyjnych, zmiany technologii produkcji, nieprzewidzianego zmniejszenia się popytu na niektóre artykuły, całkowitej lub częściowej utraty wartości użytkowej lub handlowej, wskutek czego nie mogą one być użyte zgodnie ze swoim przeznaczeniem. *Zapas spekulacyjny to zapas nadmierny, celowo utworzony z wyprzedzeniem ze wzgl finansowych lub zaopatrzeniowych, np. przy spodziewanej podwyżce cen na rynku, możliwości uzyskania znacznych rabatów przy zakupie większej partii materiałów itp.
Klas zap według miejsc powstawania: *zap surowców i materiałów do produkcji, *zap produkcji w toku, *zap wyr got, *zap części zamiennych i materiałów pomocniczych.
Klas zap wg szybkości obrotu *zap szybko rotujący, czyli taki, którego czas przepływu mierzony od chwili dostawy do momentu zużycia zapasu jest bardzo krótki, *zap wolno rotujący, czyli taki którego czas przepływu przez przeds jest stosunkowo długi, *zap niewykazujący ruchu, czyli zapas zbędny i nadmierny.
Podst elementy zapasu: *zap obrotowy (rotujący), *zap nierotujący, w tym zapas zabezpieczający i zapas nadmierny.
Przyczyny powstawania zapasów nieprawidłowych *niesprawnie działający system zaopatrzenia, *małą stabilność powiązań zaopatrzeniowych i kooperacyjnych, co często
powoduje przerwy w produkcji z braku zaopatrzenia, *nadmierną koncentrację i tendencję do gromadzenia zapasów u odbiorców, *brak korelacji między planami zaopatrzenia a planami produkcji, *tryb zamawiania i realizacji dostaw,*nieodpowiednia jakość materiałów i surowców, *niewłaściwa współpraca między służbami przygotowania produkcji a służbą
zaopatrzenia, *brak dostatecznej kontroli merytorycznej i finansowej w zakresie realizacji dostaw, *zaniechanie produkcji danego wyrobu lub zmiany konstrukcyjno-technologiczne
wyrobów, *nieodpowiednie przygotowanie zawodowe pracowników służb zaopatrzenia i służb magazynowych, *przedterminowe dostawy materiałów i surowców, *zakup ilości większych niż są faktycznie potrzebne, *„chomikowanie" przez pracowników magazynowych.
Koszty zapasów *koszty tworzenia (gromadzenia) zapasów (Kg), *koszty utrzymania zapasów (Ku), *koszty wyczerpania (braku) zapasów (Kb).
Kg: Obejmują koszty fizycznego tworzenia zapasów oraz koszty procesów informacyjnych związanych zwłaszcza z zakupem materiałów. Koszty te mogą być także potraktowane jako koszty przepływu strumieni rzeczowych i informacyjnych fazy zakupu (zaopatrzenia).
Kg *koszty stałe niezależne od liczby zamówień, a wśród nich: -koszty utrzymania działu zaopatrzenia oraz działów odpowiedzialnych za przyjmowanie dostaw (np. pomieszczenia, eksploatacja, aparatura badawcza, płace z narzutami), -stałe koszty transportu, np. amortyzacja pojazdów, płace kierowców z narzutami, utrzymanie infrastruktury *koszty zmienne zależne od liczby zamówień, do których zaliczają się: -koszty przygotowania i emisji pojed zamówienia (telefon, fax,), -koszty kontroli jakościowej dostawy, np. odczynniki, -zmienne koszty transportu, np. paliwo, oleje, smary, ogumienie, remonty, -manipulacyjne opłaty celne; można wyliczyć jako iloczyn kosztu związanego z 1 dostawą (kg) i liczby dostaw (Id). Kgz = kg x Id
Ku można podzielić na trzy podstawowe grupy: *koszty zaangażowania kapitału w finansowanie zapasów, *koszty magazynowania, *koszty starzenia się, psucia i strat zapasów
Koszt zaangażowania kapitału w finansowanie zapasów wyraża alternatywne
korzyści, jakie kapitał ten mógłby przynieść, gdyby nie został ulokowany w zapasach; W finansowaniu zapasów przeds biorą udział kapitały własne oraz kapitały obce ;Kosztem kapitałów obcych jest wysokość oprocentowania, jakie przeds płaci kredytodawcy; Koszt kapitałów własnych można zmierzyć jako oprocentowanie lokat kapitałowych, gdyż
alternatywnym zastosowaniem mogłaby być lokata bankowa; Koszt kapitałów zaangażowanych w zapasach wyraża iloczyn wartości zapasów i przeciętnej stopy oprocentowania: Kf = Mz x So (Kf - koszt zaangażowania kapitału, Mz - przec stan zapasów w danym okresie, So - przeciętna stopa oprocentowania).
Koszty magazynowania: *koszty składowania zapasów - Koszty magazynowania, a przede wszystkim koszty związane z utrzymaniem infrastruktury magazynowej, czyli budynków i budowli magazynowych, wyposażenia magazynowego oraz koszty personalne, mają char stały *koszty manipulacyjne związane z przepływem są uzależnione od intensywności
operacji magazynowych i dotyczą: -utrzymania powierzchni pod zapasem, ubezpieczenia zapasu, strat, ubytków i deprecjacji, a także zamrożonego kapitału, czyli od tych elementów, których wielkość zależy od czasu składowania i wartości zapas; Zaliczamy je z reguły do grupy kosztów zmiennych *koszty składowania zapasów- Koszty magazynowania, a przede wszystkim koszty związane z utrzymaniem infrastruktury magazynowej, czyli budynków i budowli magazynowych, wyposażenia magazynowego oraz koszty personalne, mają char stały *koszty manipulacyjne związane z przepływem
Zarządzanie logistyczne w sferze magazynowania: *Lokalizacja magazynów *Dobór rodzaju magazynu *Wyposażenie magazynu *Sposób magazynowania *System informacyjny w magazynach
Zarz logistyczne magazynem obejmuje: *Pracochłonność – ilość czasu zużytego na wykonanie jednostki wyrobu, operacji, zespołu czynności *Przestrzeń *Wyposażenie
Klas magazynów ze wzgl na rodzaj świadczonych usług: *Mag do składowania długookresowego, *Mag ekspedycyjne, *Mag „ruchome”, *Mag przeładunkowe.
Klas mag ze względu na potrzebę standaryzacji sprzętu wyposażeniowego: *Mag niskie, o wys. 3,6-4,2 m, wyposażone w wózki widłowe do składowania w stosach lub w regałach, *Mag średnie, o wys. 4,2-7,2 m, wymagające specjalnych wózków, *Mag wysokie, o wys. 7,2-25 m, wyposażone najczęściej w układnice i wymagające odpowiedniej organizacji przestrzeni składowania.
Klas mag ze wzgl na cechy techniczne i rodzaj przechowywanych dóbr: *Mag otwarte, *Mag półotwarte, *Mag zamknięte, *Magazyny specjalne.
Sposoby magazynowania: *Bezpośrednie lub pośrednie (w urządzeniach do składowania), *W układzie blokowym lub rzędowym.
Zasady stosowane przy wyborze miejsca składowania: *Zas stałych miejsc składowania, *Zas pierwszego wolnego miejsca
Wyposażenie magazynów: *Regały: ramowe, paletowe, zblokowane, przepływowe, przejezdne, okrężne *Stojaki i wieszaki *Urządzenia specjalne *Urządzenia pomocnicze *Śr. Transportu wewn
Regały standardowe (ramowe): Paletowe zblokowane, Przepływowe, Przejezdne, Regały lean-lift
Przy doborze wyposażenia magazynowego należy odpowiedzieć sobie na następujące pytania: *Czy sprzęt odpowiada właściwościom przeds? *Czy poszczeg elementy wyposażenia są kompatybilne? *Czy dotychczasowa infrastruktura procesów logistycznych umożliwia przyszły wzrost obrotów? *Czy wyposażenie umożliwia przyszły rozwój techniczny? *Czy wyposażenie zapewnia odpowiednie współdziałanie poszczeg operacji?
Komputeryzacja w gospodarce magazynowej: *I stopień – konwencjonalne sterowanie i obieg dokumentów, *II stopień – półautomatyczne sterowanie ze wspomaganiem komputerowym, *III stopień – zautomatyzowane sterowanie bez obiegu dokumentów w połączeniu z komputerem sterującym procesami magazynowymi.
Miejsca zastosowania kodów kreskowych w magazynach: *Wykorzystanie kodów na towarach, *Użycie kodów, którymi są oznakowane palety lub pojemniki, *Posłużenie się kodami kreskowymi, umieszczonymi na miejscu składowania, pod war zasady stałych miejsc składowania.
Zarz logistyczne zapasami - Zapasy, za które są odpowiedzialni pracownicy gospodarki magazynowej, można rozpatrywać w 2 aspektach, tj.: *z pktu widzenia procesów zaopatrzeniowych przeds (produkcyjnych i dystrybucyjnych) *z pktu widzenia zbytu wyr got (wyprodukowanych lub zakupionych na różnym szczeblu obrotu towarowego).
Przyczyny utrzymywania zapasów: *Poprawa obsługi klienta *Wspieranie ekonomiki produkcji *Umożliwienie osiągnięcia korzyści skali w sferze zaopatrzenia i transportu *Ochrona przed zmianami cen *Ochrona przed niespodziewanymi zmianami popytu i czasu realizacji zamówienia *Cykliczność w produkcji płodów rolnych *Zabezpieczenie przed następstwami klęsk żywiołowych i innych niebezpieczeństw.
Decyzje logistyczne w gospodarce zapasami: *Wybór pozycji, których zapasy powinny być utrzymywane *Określenie wielkości zamawianych partii *Określenie czasu składania zamówień *Wdrożenie systemu kontroli zapasów.
Sterowanie zapasami według stałego poziomu zamawiania
Sterowanie zapasami wg stałego cyklu zamawiania
Optymalna wielkość partii zakupu: *Jest równa pierwiastkowi kwadratowemu z podwojonego kosztu zakupu K przemnożonego przez wielkość rocznego zużycia Q i podzielonego przez koszt utrzymania zapasów k. S = 2KQ/k *Metoda ABC w gosp. zapasami -Zgodnie z analizą ABC zapasy grupuje się według ich cenności na trzy grupy: -gr A – zapasy cenne wg ilości asortymentów stanowiących 5-10% ogólnej masy i o udziale wartościowym sięgającym 75 – 80% całości, - gr B – zapasy stanowiące około 20% całości (materiały o średniej wartości i średnim udziale w ogólnych kosztach materiałowych) będące grupą pośrednią między A i C, -gr C – zapasy o charakterze masowym o niskiej wartości i (lub) małym udziale w ogólnych kosztach materiałowych (stanowiące największą ilość – około 60%, natomiast wartościowo zaledwie 5%).
Metoda XYZ w gosp. zapasami *Gr X, składająca się z materiałów, które charakteryzuje regularne zapotrzebowanie, jak również wysoka dokładność prognozowania poziomu tego
zapotrzebowania *Gr Y, materiały które charakteryzuje zapotrzebowanie mające charakter wahań sezonowych lub określonego trendu oraz średnia dokładność prognozowania *Gr Z, w skład której wchodzą materiały o bardzo nieregularnym zapotrzebowaniu i niskiej dokładności prognozy tego zapotrzebowania.
Metoda ABC i XYZ *Grupa towarów XA – poziom zapasów bezpieczeństwa bardzo niski – zamawiamy na zamówienie lub wg potrzeb *Zapasy z grupy ZC- poziom zapasów bezpieczeństwa duży, bo są to niskie koszty utrzymania zapasów a ciężko w tym przypadku przewidzieć popyt na nie.
Automatyczna identyfikacja *Od lat przemieszczane w łańcuchach dostaw ogromne ilości różnorodnych towarów tura wiaty trudności z ich identyfikowaniem i kontrolą przepływów. *Stąd jednym z pierwszych zastosowań techniki komputerowej w handlu i dystrybucji była automatyczna identyfikacja
Kody kreskowe a RFID *Kody kreskowe, mimo licznych zalet, mają sporo wad. Uniemożliwiają ponowne zapisanie w nich info. Poza tym, by odczytać dane, trzeba przyłożyć kod do czytnika. Słabą stroną etykiety z kodem jest to, że nie są zbyt trwale. Problemem są również błędy w postaci niewyraźnego wydruku czy w lokalizacji kodu na produkcie.*Przeciwieństwem tego jest technologia RFID, która oparta jest na tzw. tagach (transponderach), wykorzystujących fale radiowe. Tag RFID składa się z trzech części: chipu, anteny oraz opakowania (papierowa etykieta, szklana kapsułka lub kawałek plastiku), które łączy pozostałe elementy *Info jest odczytywana drogą bezprzewodową - wystarczy więc, by oznakowane przedmioty znalazły się w odległości od kilkunastu centymetrów do kilku metrów od czytnika. Odległość ta zależy od zastosowanego transpondera, anteny, częstotliwości i zakłóceń *Poza tym chipy w porównaniu do kodów kreskowych są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne (ścieranie) i warunki zewn (kurz, temperaturę, wodę, wstrząsy, promieniowanie UV). Ponadto umożliwiają wielokrotny zapis info i stosunkowo prostą ich późniejszą modyfikację.
RFID *Technologia RFID jest znana od kilkudziesięciu lat. Jednakże z uwagi na jej dość wysoką cenę i wielkość transponderów nie była początkowo popularna *Dopiero, gdy gwałtownie rozwinęła się mikroelektronika, zaczęto myśleć o jej zastosowaniu na szerszą skalę *Obecnie technologia RFID i jej zastosowanie w życiu codziennym jest jednym z najważniejszych trendów w informatyce na świecie *Dodatkowym czynnikiem ich rozwoju jest to, że stały się dostępne cenowo dla komercyjnych rozwiązań
RFID w zastosowaniach komercyjnych *Technologia RFID do min ogranicza czas potrzebny na wprowadzenie danych do systemu, umożliwia też błyskawiczny odczyt setek, a nawet tysięcy etykiet, jeżeli są tylko w zasięgu skanerów *Dzięki temu kontrola towarów na półkach sklepowych i stanów magazynowych może odbywać się prawie w czasie rzeczywistym *Na razie RFID znajduje zastosowanie gł do znakowania opakowań zbiorczych. Oznaczanie poj szt towarów jest nieopłacalne *Nawet jeśli niektóre droższe produkty, np. ubrania, będą znakowane RFID (takie plany ma sieć handlowa Marks & Spencer), to i tak będą to pasywne tagi o bardzo niewielkim zasięgu *Technologia RFID cieszy się największym zainteresowaniem w handlu. To właśnie sieci handlowe zaczynają stosować ją na szeroką skalę i są gł motorem jej rozwoju *Niemiecki koncern Metro Group rozpoczął w 2005 roku pilotażowy projekt, w którym wzięło udział ok. 20 czołowych dostawców sieci. W 2007 roku ich liczba ma wzrosnąć do 80, a w 2008 do 300 *W ramach projektu dostawcy zobligowani są do umieszczania etykiet RFID na paletach i opakowaniach transportowych, które są dostarczane do centrów dystrybucyjnych i placówek handlowych należących do METRO Group: Metro Cash & Carry, hipermarketów Real, supermarketów Extra oraz domów towarowych Galeria Kaufhof *Podobnie jedna z najw amerykańskich sieci handlowych Wal-Mart zobowiązała 100 najważ dostawców do implementacji kodów RFID w dostarczanych opakowaniach zbiorczych *Dla firmy, której pracownicy rocznie sczytują kody z ponad 5 mld opakowań, nawet min ograniczenie czasu potrzebnego na dokonanie tej operacji oznacza wielomilionowe oszczędności. Nad projektami wykorzystującymi technologię RFID pracują od kilku lat również najwięksi światowi przewoźnicy i firmy logistyczne *RFID zainteresowały się linie lotnicze Delta Airlines, które elektronicznymi metkami będą oznaczać bagaże podróżnych, co ma wyeliminować ryzyko ich zagubienia. *Pilotażowe projekty prowadzi także FedEx, jeden z najw integratorów usług logistycznych na świecie. Cześć pracowników firmy nie musi nosić ze sobą kluczyków do samochodu. Ich funkcje spełniają chipy zaszyte w specjalnych opaskach noszonych przez kurierów na nadgarstkach. Dzięki temu możliwe jest otwarcie zamków i odblokowanie zapłonu bez używania kluczyka. *W razie zgubienia opaski jej kod dostępu jest niezwłocznie unieważniany przez centralę firmy. Dotychczas pilotażowe wdrożenie objęło 200 furgonetek FedEx. Podobne rozwiązania na szerszą skalę zaczynają być stosowane również przez niektórych europejskich producentów samochodów *Technologia RFID może być bardzo pomocna także w zarządzaniu flotą samochodową. Nie chodzi o funkcje lokalizacyjne, lecz możliwość łatwiejszego korzystania z kart paliwowych *Można sobie wyobrazić sytuację, w której auto firmowe z zamontowanym na stałe transporterem podjeżdża pod stację benzynową, a kierowca tankuje paliwo i bez zbędnych formalności odjeżdża. Konto firmy zostaje automatycznie odpowiednio obciążone *RFID doskonale sprawdza się w systemach rejestracji czasu pracy. Czytnik odnotowuje czasy wejścia i wyjścia z budynku (pracownik może mieć kartę z zamontowanym tagiem nawet w kieszeni) *RFID ma także szerokie zastosowanie w produkcji. Technologia ta ułatwia znacząco nie tylko wewn procesy logistyczne, ale także wspomaga procesy kontroli jakości *Znakując tagami RFID podzespoły w procesie produkcyjnym, producent może uzyskać wgląd w czasie rzeczywistym w roboty w toku, w środowisku nie pozwalającym na stosowanie kodu kreskowego *Systemy kontroli i transportu mogą być zintegrowane z czytnikami RFID, identyfikującymi materiały przemieszczające się w linii produkcyjnej i automatycznie kierować elementy do właściwych stanowisk montażowych i kontrolnych. *To, że nie jest wymagane sprawdzenie przez pracownika numeru albo znaku identyfikacyjnego elementu, zapewnia dokładność i zmniejszenie pracochłonności w efektywnej realizacji złożonych sekwencji procesu.
Zastosowania niekomercyjne *Technologia RFID ma nie tylko zastosowanie w handlu, dystrybucji i logistyce, ale także w przedsięwzięciach mniej komercyjnych, np. w identyfikacji ludzi *Władze USA planują wprowadzić paszport z chipem radiowym. Dzięki temu paszporty mają być bezpieczniejsze i trudniejsze do podrobienia *Miniaturowe rozmiary znaczników i możliwość zapisania na nich dużej ilości informacji sprawiają, że RFID jawi się jako wymarzone rozwiązanie do znakowania zwierząt, wykorzystywane zarówno w rolnictwie, jak i celach administracyjnych oraz fiskalnych *Elektroniczne metkowanie ma być używane również w służbie zdrowia i przemyśle farmaceutycznym *W swoim raporcie zespół specjalistów ds. ochrony danych działający przy Komisji Europejskiej jako przykład podaje oznaczanie specjalnymi tagami RFID nawet narzędzi operacyjnych. W ten sposób można wyeliminować ryzyko zaszycia obcego ciała w ciele pacjenta po zakończeniu zabiegu. *Niedawno w USA federalna agencja FDA (Food and Drug Administration) zezwoliła nawet na wstrzykiwanie i wszczepianie ludziom pod skórę miniaturowych chipów radiowych, zawierających ich dane identyfikacyjne i np. historię choroby *Doskonałym tego przykładem jest Joseph Krull, członek zarządu firmy Virtual Corporation. Na początku 2006 roku poinformował, że nosi pod skórą wszczepiony chip RFID firmy VeriChip. Jedyną pozostałością po zabiegu jest niewielka czerwona kropka widoczna na skórze. Krull zdecydował się na wszczepienie chipa ze wzgl medycznych. W nagłych wypadkach o wszystkich jego przypadłościach musi zostać powiadomiony lekarz. Wystarczy, że przesunie on czytnikiem po skórze Krulla i odczyta z chipa RFID 16-cyfrowe hasło. Mając już hasło, lekarz może uzyskać dostęp do strony WWW zawierającej szczeg info na temat pacjenta.
*Również Uniwersytet Kalifornijski, po skandalu związanym z nielegalną sprzedażą ludzkich
organów, rozważa wprowadzenie do ich oznaczania technologii RFID. Mini chipy miałyby znaleźć się w ciałach ludzi, którzy postanowili oddać się po śmierci nauce. Zastosowanie nowoczesnych technologii miałoby zapewnić, że zwłoki traktowane są z należnym im szacunkiem i trafiają tam, gdzie były przeznaczone *RFID wykorzystuje się w służbie zdrowia do identyfikacji saszetek z krwią. Dzięki etykietom naklejanym na saszetki szybko i o każdej porze można określić, jakie są rezerwy danej gr krwi, jak długo jest przechowywana. *Znane są też przykłady stosowania RFID przez centra rozrywki. Klub Baja Beach w
Barcelonie wprowadził do swojej oferty implanty VeriChip RFID wielkości ziarna ryżu, które
są wszczepiane członkom klubu. Dzięki implantom klienci klubu mogą dokonywać bezgotówkowych płatności za świadczone usługi. Wystarczy, że obsługa klubu zeskanuje ramię klienta, w które został wszczepiony chip, a system informatyczny klubu powiąże ze sobą informacje o wysokości rachunku z numerem identyfikacyjnym chipa, a tym samym z numerem karty kredytowej *RFID ma również zastosowanie w więzieniach stanowych w Ohio -skazani mają wszczepiony pod skórę nadajnik, które pełni funkcje radiowego strażnika. *Polski Rząd w 2006 roku przyjął projekt ustawy wprowadzającej monitoring elektroniczny skazanych, którzy nie będą odbywać kary w więzieniu. Będzie to dot tylko tych, którzy zostali skazani na kary krótkoterminowe i wyrażą na to zgodę *Wg szacunków Ministerstwa Sprawiedliwości, z tego rozwiązania może skorzystać 15 tys więźniów. Jednak
pocz monitoringiem elektronicznym objętych zostanie nie więcej niż 3 tys osób *System dozoru ma składać się z 3 części. Nadajnik wmontowany w bransoletę ma nosić skazany. W mieszkaniu odbywającego karę zostanie zainstalowane urządzenie monitorujące, podłączone do telefonu oraz komputera znajdującego się w sądzie *Wg autorów projektu, dozór jest dotkliwą karą. Skazany będzie bowiem w dużym stopniu uwięziony w domu. To sąd ustali, w jakim czasie i w jakim celu może opuszczać mieszkanie *Te dolegliwości, rekompensuje jednak z nawiązką możliwość utrzymania więzi z rodziną i swoim środowiskiem oraz
kontynuowania pracy lub nauki. Trzeba pomóc takim ludziom, którzy popełnili przestępstwo po raz pierwszy lub w sposób przypadkowy. Muszą oni ponieść karę, ale trzeba myśleć o takiej formie kary, która nie złamałaby im życia *RFID ma zastosowania także w sporcie. Przykładowo chip umieszcza się w bucie lub w opasce na ręku sportowca, a czytniki na starcie i mecie *Radiowa identyfikacja umożliwia dokładne określenie czasu startu zawodnika i dotarcia do mety *Z kolej dzięki technologii RFID wypożyczanie i oddawanie książek, płyt CD, kaset wideo w bibliotece okręgowej w Woodlands w Singapurze odbywa się automatycznie. Wystarczy wybrać daną pozycję i położyć ją na specjalnej tablicy - wtedy to zapisywana jest informacja, że książki zostają wypożyczone przez danego czytelnika *System zapobiega też kradzieży, gdyż każda osoba musi przejść przez bramki - te odczytują informacje z etykiet umieszczonych na książkach. Jeżeli czytelnik jakiejś książki nie wypożyczył, a po prostu wziął ją sobie z półki, bramka podnosi alarm *RFID ma też pomóc w zarządzaniu częścią zbiorów Biblioteki Watykańskiej. W czytelniach inteligentnymi etykietami oznaczono ponad 50 tys. ze 120 tys. książek *RFID ułatwia także sporządzanie okresowego spisu stanu biblioteki (skontrum) i poszukiwanie dokumentów źle umieszczonych na półkach, a także w urządzeniach do automatycznego sortowania zwróconych książek.
Rola transportu w logistyce *Pomost między nabywcą a sprzedawcą *Dodana wartość *Wpływ globalizacji *Znaczenie transportu w gospodarce *Znaczenie transportu dla firmy
Transport - zespół czynności polegający na przemieszczaniu m.in. dóbr mater. w czasie i przestrzeni przy użyciu odpowiednich środków technicznych.
Abt S. - Zarządzanie logistyczne w przeds
Transport - pokonywanie przestrzeni lub zmiana miejsca transportowanych towarów przy użyciu środków transportu.
H. CH. Pfohl - Systemy logistyczne
Transport, jeden z działów gospodarki narodowej, polegający na przemieszczeniu osób, rzeczy i energii. Efektem działalności transportu są usługi: przewozowe oraz przeładunek,
składowanie, spedycja, pośrednictwo, doradztwo itp. Nowe sektory usług transportowych tworzą: usługi lotnicze w transporcie towarowym, usługi kurierskie, usługi logistyczne.
Funkcje transportu: *Pierwotna - funkcje przewozowe oraz związane z tym nierozłącznie funkcje przeładunkowe; *Wtórne - zabezpieczenie dróg, funkcja odpowiedzialności.
Zadania transportu -Podst zadaniem transportu jest przemieszczanie pomiędzy dwoma
określonymi pktami towarów i materiałów, z zapewnieniem ich dostarczenia w dobrym stanie, we właściwym czasie i przy akceptowanym koszcie.
Problem transportu w logistycznej sieci zależności jest charakteryzowany przez transportowany towar, strukturę i cechy zaopatrywanego regionu, lokalizację pktów dostaw i pktów odbioru oraz przez rodzaj oferty i popyt. Przy istniejącym problemie transportu trzeba odpowiedzieć na 2 pytania: *Jaki środek transportu jest najkorzystniejszy? *Jaki proces transportu jest najkorzystniejszy?
Infrastruktura transportu *rozumiana jest jako podst kapitał społeczny zawarty w drogach oraz w innych systemach transportowych i komunikacyjnych, zaopatrzenia w wodę, energię i w innych usługach publicznych *W skład infrastruktury transportu wchodzą: drogi wszystkich gałęzi transportu; pkty transportowe (porty morskie, dworce, lotniska itp.); urządzenia pomocnicze służące bezpośrednio do obsługi dróg i pktów transportowych.
Infrastruktura liniowa transportu drogowego – środki transportu: *samochody ciężarowe i zestawy; *pojazdy trakcyjne (lokomotywy) i wagony; *barki (motorowe, zestawy pchane, barki holowane); *statki morskie uniwersalne, specjalizowane, promy
Modernizacja transportu wewn- Kierowanie transportem wewn (material handling) - obejmuje zarządzanie i kontrolę wszystkimi urządzeniami służącymi do obsługi towarów wewn magazynów oraz pomiędzy obiektami tego samego zakładu.
Zasady racjonalnej organizacji procesu transportowego muszą odpowiadać następującym zasadom organizacji produkcji- transport wewn: *Zas jednokierunkowego i ciągłego przepływu ładunków bez nawrotów i skrzyżowań, pętli itp. *Zas najkrótszego przebiegu ładunku przez kolejne sąsiednio usytuowane stanowiska robocze. *Zas zbędnych operacji transportowych i przeładunkowych oraz zmniejszania natężenia strumienia ładunków w przeliczeniu np. na jedną tonę gotowego wyrobu *Zas wykorzystania siły ciążenia i bezwładności przez stosowanie ześlizgów, rynien, przenośników rolkowych itp. *Zas maksymalnego wykorzystania powierzchni produkcyjnej hal, eliminowania składowisk i magazynów międzyoperacyjnych, minimalizowania stanowisk produkcji, w toku przy stanowiskach roboczych *Zas mechanizacji operacji transportowych oraz procesów transportowych niebezpiecznych lub monotonnych *Zas BHP, zobowiązująca do takiej organizacji procesów transportowych, by nie zagrażały bezpieczeństwu transportowanych ładunków.
Gł systemy przewozowe: *przewozy wahadłowe (przewożenie między dwoma pktami, z założeniem, że z pktu nadania jedzie się z ładunkiem, a z powrotem bez ładunku); *przewozy promieniowe (przewożenie ładunków z „centralnego” pktu nadania do kilku pktów odbioru); *przewozy obwodowe (przewożenie ładunków od pktu nadania do pktu odbioru i ewentualnie jednocześnie nadania, dzięki czemu są one najefektywniejsze) *przewozy obwodowe złożone (włączenie do obwodu gł kilku obwodów bocznych, utworzonych z połączenia kilku sąsiadujących ze sobą pktów nadania i odbioru).
W służbie transportu wewn można wyróżnić nast formy organizacyjne: *Układ scentralizowany -stosowany w przeds o ustabilizowanej produkcji (produkcja wieloseryjna i masowa) *Układ zdecentralizowany -stosowany w przeds o nieustabilizowanej produkcji (produkcja jedn i małoseryjna, produkcja nierytmiczna w gniazdach technologicznych) *Układ mieszany- centralizacja i decentralizacja obejmuje różne dziedziny transportu w przeds (np. wydziałowy scentralizowany, a wewnątrzwydziałowy – zdecentralizowany); podział występuje w zakresie centralizacji lub decentralizacji elementów transportu, np. ludzi, środków transportowych; Działania usprawniające transport poprzez mechanizację i automatyzację procesów transportowych zmierzają do: efektywnego wykorzystania środków transportowych i pełnej optymalizacji procesów transportowych.
Modernizacja transportu zewn -Systemowe rozumienie procesów logistycznych zakłada ich kompleksowe rozpatrywanie, ze szczeg zwróceniem uwagi na 2 aspekty: *Sprawność przepływu dóbr materialnych w sferze transportu *Minimalizację kosztów tego przepływu
Przykład zmniejszenia kosztów transportu zewn: *Pewne duże angielskie przeds organizujące we własnym zakresie system dystrybucyjny na terenie Wielkiej Brytanii odkryło, że dzięki komputerowym metodom sporządzania harmonogramu i wyznaczania tras można zmniejszyć liczbę wymaganych pojazdów aż o 20% oraz uzyskać 15% oszczędności na kosztach paliwa *Ponieważ przeds to zużywało około 3-4 mln galonów (13-18 mln litrów) oleju napędowego i benzyny rocznie, natychmiast dostrzeżono, że oszczędność ta jest znaczna.
Przy rozwijaniu (modernizowaniu) systemu transportowego należy dążyć do 2 funkcjonalnych celów *Zapewnienie żądanego poziomu obsługi klienta *Zminimalizowania kosztów przy akceptowalnym ich poziomie
Wybór rodzaju transportu – zasadnicze kryteria: *dostępność - możliwość umieszczenia danego ładunku na konkretnym pojeździe *niezawodność - jeżeli ładunek dotrze za późno, może nie zostać sprzedany, jeżeli zaś dotrze za wcześnie, powoduje zwiększenie kosztów magazynowania i innych kosztów utrzymania zapasów *prędkość przewozu - może się ona okazać decydująca w przypadku przewozów w nagłych przypadkach, realizacji późnych zamówień, przewozu żywych organizmów, czy też przewozów dokumentów *możliwość kontroli i monitorowania przewozów *elastyczność - sprostanie nadzwyczajnym potrzebom, przyspieszenie nadania przesyłki, mała reakcja na przeszkody prawne lub organizacyjne *stawki przewozowe - z reguły określają opłatę za przewóz jedn wagowej ładunku na określoną odległość
Inne elementy które powinny być brane pod uwagę przez zarządzającego transportem: *koszty opakowania i ochrony ładunku w czasie przewozu *koszty ubezpieczenia ładunku *koszty administracyjne transakcji
Przy wyborze określonego rodzaju pojazdu należy rozważyć nast. czynniki: *typ pojazdu – uzależniony od uzasadnionych technicznie potrzeb (np. wielkość, długość, nośność); *typ nadwozia – w dużym stopniu uzależniony od specyfiki zadań, jakie stawia się przed pojazdem, a które wynikają z charakteru pracy przeds użytkującego pojazd; *typ wyposażenia wspomagającego manipulowanie ładunkiem w tym również można uwzględnić komfort pracy kierowcy, itp.)
Dokonując wyboru określonego pojazdu z pktu widzenia zarz logistycznego transportem należy zwrócić uwagę na sposoby pozyskiwania pojazdów: *podzlecanie całej operacji transportowej *podzlecanie części operacji transportowej *zakup pojazdu *krótkoterminowa dzierżawa pojazdu *długoterminowa dzierżawa pojazdu *leasing pojazdu (dogodna w płatnościach forma zakupu, z możliwością wycofania się z transakcji)
Korzyści z posiadania własnych pojazdów: *pojazdy mogą być przystosowane do przewozu konkretnego ładunku *kierowca może pełnić rolę „ambasadora” firmy *kierowca może być motywowany do sprzedaży towaru *pojazdy ze znakami firmowymi stanowią reklamę firmy *kierownictwo utrzymuje całkowitą kontrolę nad pojazdami i ich działaniami, choć wymaga to nakładów inwestycyjnych.
Zalety korzystania z usług obcych *firmy mogą się przystosowywać do dużej sezonowości popytu *przewoźnik może zapewnić skuteczniejszy i wszechstronniejszy serwis *z kierownictwa firmy zostaje zdjęta odpowiedzialność za administrowanie pojazdami i kierowcami *następuje zmniejszanie nakładów inwestycyjnych na transport *łatwiejsze jest uzyskanie powiązań przemysłowych między uczestnikami systemu logistycznego.
Potrzeby transportowe mogą być zaspokajane zarówno przez: *zarobkowych przewoźników *przez transport własny
Analiza tego zagadnienia winna być prowadzona w związku z koncepcją progu rentowności. Trzeba ustalić koszty stałe transportu dla dwóch wariantów: *zakup usług przewozowych na rynku *utrzymanie własnego taboru.
Analiza progu rentowności dla transportu własnego – koszty pochodne transportu – spedycja – tendencje rozwojowe: *przewóz surowców i produktów masowych – wzrost stopnia specjalizacji transportu koncernu lub transportu własnego (stosowanie wyspecjalizowanych
urządzeń) *przewóz półfabrykatów – niezawodność dostaw, wzrost przestrzennego podziału
pracy, specjalizacja środków transportu, integracja procesów *przewóz produktów gotowych w handlu – wysoki poziom obsługi, integracja z marketingiem i sprzedażą, wzrost zapotrzebowania na usługi logistyczne.
Koncepcja ta opiera się na techniczno-organizacyjnej integracji współpracujących ze sobą systemów cząstkowych (dostawców, jednostek logistycznych i odbiorców), wraz z uwzględnieniem odpowiednio ustalonych jednostek ładunkowych, a nawet opakowań zbiorczych oraz często z wykorzystaniem terminali.
Transport kombinowany *Kontenerowy System Transportowy (KST): podsystem przewozów i przeładunków pionowych (lo-lo); Lo-lo (lift-off – lift-on) – przeładunek jedn transportu multimodalnego przy wykorzystaniu urządzeń dźwigowych; podsystem przewozów i przeładunków poziomych (ro-ro); Ro-ro (roll-on – roll-off) – technika poziomego przeładunku podczas którego przeładowywany pojazd drogowy wykorzystuje własne koła do przeładunku z drogi na statek lub kolej i odwrotnie *Toczny System Transportowy (TST - transport kombinowany przy użyciu kolei i transportu drogowego): podsystem przewozów kolejowo-morskich; podsystem przewozów samochodowo-morskich; *System Huckepack (piggyback): podsystem przewozu wymiennych nadwozi; podsystem przewozu naczep siodłowych; podsystem przewozu zestawów drogowych w technice zwanej „ruchomą
drogą” (Rollende Landstrasse - transport kompletnych pojazdów drogowych koleją na wagonach niskopodłogowych)
TEU – statystyczna wielkość pomocnicza, oparta na 20-stopowym kontenerze ISO, służąca do opisania pojemności terminali i statków kontenerowych; Obecnie standardem są kontenery dwukrotnie dłuższe i czasem za jedn przeliczeniową przyjmuje się tzw. FEU, czyli Forty-feet Equivalent Unit, równoważną 2 TEU; Znormalizowany 40 stopowy kontener ISO odpowiada 2 TEU (Twenty feet Equivalent Unit).
Transport multimodalny -przewóz z jednego kraju do drugiego za pomocą co najmniej 2 środków różnych gałęzi transportu, wykonany na podst kontraktu zawartego z 1 operatorem transportu multimodalnego, który bierze na siebie całą odpowiedzialność za wykonanie kontraktu. Istnieją zatem trzy elementy: *konieczność użycia co najmniej 2 gałęzi transportu *konieczność wystąpienia tylko jednej umowy o przewóz *konieczność wystąpienia 1 wykonawcy odpowiedzialnego za przebieg dostawy towaru.