Bilans płatniczy

zestawienie zobowiązań (płatności dokonanych na rzecz zagranicy) oraz nalezności (wpływów zagranicznych środków płatniczych) w danym okresie przygotowany w walucie krajowej. Zobowiązania = należności – zrównoważony bilans płatniczy

Zobowiązania > należności – ujemny bilans płatniczy

Zobowiązania < należności – bilans bilans płatniczy

Dzieli się go na:

1) Bilans obrotów bierzących: Zestawienie bilansowe 4 składników, najwazniejszą role odgrywa bilans handlowy, choć tendencje zwyżkową wykazuje bilans usług.

a) bilans handlowy –wolumen eksportu i importu towarów oraz ich cen międzynarodowych

b) bilans usług –wolumen eksportu i importu usług oraz ich cen międzynarodowych

c) bilans bilans procentów i dywidend- dochody i wydatki związane z obsługą kapitału zagranicznego w danym kraju oraz kapitału krajowego ulokowanego za granicą. Należą do nich kredyty zaciągniete za granicą lub idzielone partnerom zagranicznym, BIZ na ulokowane w kraju jak i przez kraj za granicą oraz inwestycje portfelowe za granicą i ulokowane w kraju.

saldo procentów – zależy od wielkości kredytów oraz wysokości oprocentowani i terminów spłat

saldo dywident ­ - zależy od wielkości BIZ w kraju i tych ulokowanych za granicą.

d) bilans wydatków rządowych i innych transferów jednostronnych

Przepływy rządowe składki płacone organizacjom zagranicznym, płatności za usługi wojskowe (obce i własne za granicą), nieodpłatna pomoc gospodarcza dla zagranicy, odszkodowania wojenne i koszty utrzymania placówek dyplomatycznych.

Przepływy prywatne dochody z pracy, z patentów, licencji, praw autorskich, nieruchomości, spadki, renty, emerytury.

2) Bilans obrotów kapitałowych Zestawienie bilansu 3 składników:

a) bilans kredytów – kredyty udzielane zagranicy i kredyty zaciągniete za granicą. Są to pożyczki rządowe, bankowe albo prywatne. Wykazuje on tendencje żnizkową.

b) bilans inwestycji bezpośrednich – zakup lub sprzedaż akcji (udziałów) mający na celu uzyskanie kontroli nad przedsiębiorstwem zagranicznym, zakup lub sprzedaż nieruchomości, fuzje i przejęcia, inwestycje greenfield (od podstaw) w kraju bądź za granicą

c) bilans inwestycji portfelowych - akcje i obligacje przedsiębiorstw, papiery wartosciowe emitowane przez rząd i krótkookresowe bony skarbowe.

3) Bilans obrotów wyrównawczych napływ/odpływ złota, walut wymienialnych lub specjalnych praw ciągnienia (SDR, służące do zakupu walut wymienialnych przez BC)

Mechanizmy autymatycznego równowaznia bilansu płatniczego

Stosowane sa w krótkich okresach czasu, gdy występuje przewaga zobowiązań nad należnościami wobec zagranicy. W długich okresach gdy ta nierownowaga ma charakter trwały są one mało skuteczne. Dzieli się je na:

1) klasyczny (cenowy)

Funkcjonuje przy założeniu doskonałej konkurencji i wolnego handlu. Pełne zastosowanie znalazł w czasach systemu waluty złotej (stały parytet wyznaczony w złocie)

Deficyt bilansu handlowego -> zmiejszenie rezerw -> zmiejszenie podazy pieniądza krajowego -> obniżka cen krajowych (deflacja) -> zmiejszenie importu/zwiekszenie importu -> powrót do równowagi

2) neoklasyczny (kursu walutowego)

Rózni się od klasycznego zmiennością kursu walutowego. Zamiast zmian w kruszczach następuje zmiana kursu walutowego. Warunkiem jego sprawnego funkcjowania jest wysoka cenowa elastyczność popytu (suma obu >1) na towary importowane w kraju i na eksportowane u partnera zagranicznego.

deficyt bilansu handlowego-> deprecjacja kursu waluty krajowej-> obniżka zagranicznych cen i zwiększenie eksportu/wzrost krajowych cen i zmiejszenie importu-> powrót do równowagi

3) Keynesowski (dochodowy)

Opiera sięaktywnej roli państwa w gospodarce i założeniu stałości poziomu cen i kursu walutowego. Obnizka dochodu narodowego następuje na skutek zmiejszenia wydatków rządowych, co prowadzi do spowolnienia gospodarki.

deficyt bilansu handlowego -> obniżka dochodu narodowego->wzrost eksportu/spadek importu->powrót do równowagi

4) współczesny (monetarny)

Opiera się na założeniu że bilans stabilizują przepływy kapitałowe. W przypadku deficytu należy zaostrzyć politykę monetarną (ograniczenie podazy pieniądza i wzrost stopy procentowej), co niestety grozi recesji. Odwrotne, rozluznienie polityki monetarnej w przypadku nadwyżki bilansu może spowodowac wzrost inflacji.

deficyt bilansu handlowego-> zmiejszenie krajowej podaży pieniądza-> wzrost stopy procentowej->napływ kapitału zagranicznego->powrót do równowagi

Polityka dostosowawcza państwa

Świadome i aktywne odziaływanie państwa na mechanizm wolnego rynku i handlu w kierunku zapewnieniu równowagi zewnętrznej i wewnętrznej wynikające z niedziałających lub zawodzących mechanizmów automatycznej stabilizacji w dłuższym okresie czasie i przy większej ilości czynników go wywołujących.

Prowadzona jest za pomocą nadziędzi:

a)mikroekonomicznych – pozwalających selektywnie oddziaływać na równowagę wewnętrzną i zewnętrzną

-endogenicznych (polityka przemysłowa,rolna,instytucjonalna)

- egzogenicznych (narzędzia taryfowe,parataryfowe, pozataryfowe)

b)makroekonomicznych: polityki kursu walutowego, stopy procentowej, monetarnej, podatkowej, finansowej, cenowej, kredytowej, budżetowej