Romantyzm cz III
Testament mój J. Słowacki
Testament poetycki-
Utwór liryczny stonowany na ostatnie wole osoby zmarłej
Zabiera element jak pożegnanie ze światem i najbliższymi
Rachunek sumienia bądź rozrachunek własnym życiem
Zycie skierowane do najbliższych lub potomnych
Testament mój powstał na przełomie 1839-40 a więc na 9 lat przed śmiercią Słowackiego . poeta wówczas był niezbyt dobrej kondycji psychicznej
Podmiot liryczny utożsamia można z samym poetą, dokonuje podsumowania swojego życia i twórczości artystycznej.
Monolog, który wypowiada, skierowany jest do jego przyjaciół, a także do współczesnego mu pokolenia romantyków. Spadkobiercami poety są również przyszłe pokolenia, które przejmą poezję wieszcza - czyli my. Majątek, który pozostawił po sobie Słowacki, to nie pieniądze i kosztowności, lecz testament poetycki, który prezentuje zbiór myśli, uczuć i dorobek twórczy poety. Dotkliwie odczuwa swoją samotność i niezrozumienie jego poezji przez współczesnych. Jedyną prywatną prośbą, którą odnajdujemy w wierszu, jest apel, by jego ciało zostało po śmierci spalone w aloesie i oddane jego matce
Poeta w wierszu łączy pierwiastki społeczne, demokratyczne, z walką narodowo - wyzwoleńczą. Testament mój jest nie tylko podsumowaniem życia poety, ale także wezwaniem do odrzucenia postawy rozpaczy i bezradności i podjęcia ofiarnej walki, prowadzącej do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Nie boska komedia Z. Krasiński
Jedna z najbardziej wybitniejszych polskich dramatów romantycznych została wydana w Paryżu 1835r
Geneza dramatu
Przyczyną napisania utworu były przeżycia osobiste poety. Pochodził z znakomitej rodziny gen. Krasińskiego który był dowódzwą Wojsk polskich lojalny wobec caratu. Kiedy wybuchło powstanie listopadowe liczył że będzie walczył wokół ojca. Niestety ojciec nie pozwolił mu na udział w powstaniu. Nie uznał narodowych i patriotycznych racji tego ruchu. Tak więc utwór był odpowiedzią na powstanie palemką z ojcem z arystokracją i rewolucjonistów. podobnie jak Dzidy cz III nie boska komedia jest pytaniem w sens dziejów przyszłości o wolę romantycznego poety i poezji
Tytuł utworu
Nawiązuje do boskiej komedia Dantego w której poeta ukazuje swoją wędrówkę przez piekło, czyściec i raj . jednak Dante dowodził że wszystko jest dziełem boskim a tylko Krasiński ukazał historię jako nie boska działa ludzie. Świat przedstawiony w dramacie jest komedią ludzi w których ządzą hałas i bezprawie .To świat bez boga
Budowa dramatu
Dzieli się na 4 części poprzedzająca krótkim wstępem. Utwór można podzielić na 2-części. Cz I jest to tragedia u Hrabiego Henryka a 2 to dramat społeczny.
Prolog
Ukazuje obraz poety on nie ograniczony możliwościach twórczych.
W prologu poeta daje wyraz dwom niepokoją i refleksję na temat doskonałych myśli zrzuć i działań poety formuje to w zdania. W prologu wyróżnia się dwa poety przeklętego, który nie potrafi wyrazić wszystkich swoich myśli a zasada poezji próbuje przenieść do codziennego rzeczywistości oraz poetę błogosławionego który oddziela poezję od życia
W jaki sposób doszło do tragedii Hrabiego Henryka
Odbywa się ślub Henryka z pomoc młodzi bardzo w sobie zakaz nam Henryk uważa że żona jest jedna najpiękniejszą wybranką jego życia. Lecz po ślubie kiedy ma przyjść dziecko na świat, zmienił mu się pogląd na świat . pewnego wieczoru widzi na scenie dziewicę. Ona powodzi go do krawędzie po drodze soą rozpada. Anioł stróż przychodzi do niego dojrzał wskazówki że to jest tylko złudzenie w końcu przejrzał na oczy postanowił wrócić do domu lecz było za późno
Wnioski
Krasiński ukazuje postępowanie męża skrytykował poezję romantyczną oderwaną od rzeczywistości. Poetę romantycznego przedstawił jako egoistę bez krytycznie uwielbiające poezję. Mąż musiał dokonał wybory między słowami dobra i zła ducha. Duchem dobrym był Anioł Stróż przedstawiający mu ideały miłości i szczęśliwego życia rodzinnego. Bohater w szatańskich zładach dostrzega ideały swojej poezji co doprowadziło do tragedii w swojej rodzin.
Charakterystyka dwóch obozów
Obóz rewolucjonistów
fanatyczny tłum nędzarzy i biedaków,dawnych podanych arystokratów: chłopi, lokai, kamerdynerów, rzeźników
Motywem działania tłumy to żądza krwi i zemsty a celem rewolucja skierowana przeciwko religii i władzy.
Duchowym przywódcą rewolucji jest Leonard, głoszący zasadę nowej wiatry.
Charakterystyka obozu Pankracego znaleźć można odwołanie do doświadczeń Rewolucji Francuskiej
Nieuchronny, według poety, bunt mas nabiera w dramacie cech szatańskich, stającym się symbolem zła na ziemi
Obóz arystokratów
Przewodzi hrabia
reprezentują nie tylko ludzi wysoko urodzeni, ale też burżuazja, a więc ci którzy władza opiera się na sile pieniądza
zgromadzenie się w Okopach św. Trójcy
występują w obronie starego porządku społecznego tradycji i religii
Hrabia potępia arystokratów za prześladowanie podanych, brak patriotyzmu, prywatę i pychę
Przedstaw racje które prezentuje w trakcje spotkania Pan Henryk
Racje Hrabiego Henryka
Gracja arystokracja podkreśla budowali szpital świetne tworzyli kulturę a nawet jak by głód dawali jeść.
Krytyk ryt lud który chce odczycie wolność po przez rozproszenie modne zła rozrasta
Racje pana Krasickiego
Krytykuje arystokracje zazwyczaj jej oszustwa, przekręstwa, cudzołóstwo,
Widzi konieczność stworzenia sprawiedliwości społecznej i zbrzena starego świata by jego grzech zbrojowości nowy.
W dramacie zostały ukazana mechanizm dziejów. Krwawe starcie są nie uniknione warstwy uciskane zawsze zwrócą się przeciwko swym panom. Rewolucja musi zaistrzecz jako konieczność dziejowa jednak poeta nie akceptuje zła który opanował świat. Rewolucja choć jest nie unikniona to przede wszystkim siła destrukcji, nie tworząca do niego nowe doprowadzające do zaprzeczenia dorobki ludzkości. Rewolucjoniści nie chcieli stworzyć lepszego świata, chcieli jedynie śmierci starej.
Pan Tadeusz A. Mickiewicz
P.T pisany był na emigracji został wydany w 1834r w Paryżu. Początkowo miała być wiejska sielanką złożona z 4 ksiąg później jednak przybrał kształt złożony 12 ksiąg epopei
Interpretacja inwokacji
W początkowych wersach „Pana Tadeusza” Mickiewicz zwraca się do utraconej ojczyzny. Zwrot ten jest zadomowioną w literackiej tradycji inwokacją, czyli rozbudowaną apostrofą otwierającą utwór (zazwyczaj poemat epicki), którą autor kieruje do muzy, bóstwa, patrona z prośbą o pomoc w tworzeniu dzieła, z apelem o natchnienie.
W „Panu Tadeuszu” jednak to nie muza, bóstwo czy patron są adresatami słów Mickiewicza, ale Litwa, czyli wspominana wcześniej ojczyzna. Mickiewicz zaznacza tu więc swoją oryginalność i indywidualność. Jako drugą patronkę obiera sobie poeta Matkę Boską. Fakt, że właśnie Maryja jest tutaj odbiorcą, to rzecz znamienna, kult maryjny był bowiem niezwykle żywy, także za czasów Mickiewicza, była ona przecież koronowana na Królową Polski. Wymieniane w inwokacji obrazy Matki Boskiej Częstochowskiej, Ostrobramskiej i patronki nowogródzkiej to ikonograficzne ilustracje tego kultu w całej Rzeczpospolitej .
Inwokacja w polskiej epopei to przede wszystkim odsłonięcie uczuć podmiotu mówiącego, a także ujawnienie intencji tworzenia poematu i określenie jego tematyki. Według słów inwokacji źródło „Pana Tadeusza” tkwi w doznaniu dotkliwej tęsknoty do przestrzeni najbliższej duchowo i emocjonalnie – do ojczyzny. Owa tęsknota sprawiła, że pamięć, „wewnętrzne widzenie” zostały pobudzone i tym samym dały bodziec do opisania niedostępnego już świata.
Geneza utworu w świetle epilogu
Epilog - zakończenie, powiadomienie o losach bohaterów, końcowe wyjaśnienia.
Epilog w "Panu Tadeuszu" jest liryczną wypowiedzią narratora wyjaśniającą zmierzenia utworu, jest to geneza utworu. Autor przedstawia się na tle emigracji paryskiej. Oskarża siebie i innych o ucieczkę. Emigracja jest skłócona. Atmosfera niezrozumienia i kłamstw. Stara się tłumaczyć przegraną powstania. Brak perspektyw na przyszłość. Woli nie mówić o współczesności, gdyż rzeczywistość jest zbyt przytłaczająca. Kraj lat dziecinnych był pełen szczęścia i beztroski. Warto jest go wspominać. Mickiewicz chce powrócić do przeszłości, gdy Polacy byli panami swoich działań. Próbuje oderwać się od rzeczywistości w sferę marzeń i wspomnień. Mickiewicz chce, aby odbiorcą jego utworów był cały naród.
P.T jako epopeja narodowa
Epopeja to dłuższy utwór epicki, ukazujący losy narodu, w przełomowym jego momencie, ukazany na tle natury, która urasta do rangi osobnego bohatera. ,, Narodowa „ nie należy do określenia gatunku literackiego tak nazwali go czytelnicy chcąc podkreślić ogromne znaczenie dla polaków.
Opis dwór w Soplicowie
Mickiewicz zaprezentował w P.T polski dwór szlachecki będący synonimem dostatku gospodarności, gościnności i pokoju. Dwór w Soplicowie położony był na niewielkim pagórku, nad brzegiem ruczaju. Z jednej strony otaczał go brzozowy ( symbol polskości) gaj, a z drugiej rozpościerały się pola uprawne, na których można było zauważyć sprzęt rolniczy. Dach pokryty był strzechą, ściany zaś miał pobielone. Wewnątrz dworu wisiały obrazy, portrety sławnych ludzi, m.in. Jasińskiego i Korsaka. W jednym z pokoi stał piękny stary zegar kurantowy.
Scharakteryzuj rolę przyrody w P.T
Występuje mnóstwo opisu przyrody które oznaczają się szczególnym pięknem w przedstawieniu ojczystego krajobrazu. Mickiewicz wykorzystał liczne środki artystyczne: epitety, metafory, porównania, onomatopeje poeta dokonał lirycznego ożywienia przyrody które stają się wśród bohaterów wydarzenia. Dzięki zastosowanym środkom stylistycznym poeta przedstawia wizje cudownego łąki harmonią człowieka sprawami natury.
Rola etykiety
Specyficzną klimat Soplicowa czyli poczucie bezpieczeństwa taski życia bez wybaczenia tworzą nim etykieta. Są zazwyczaj które przejmowała się stopniowo od dziecka po przez obserwacje słuchani i szanowanie.
Przykłady stosowania się do etykiety
gościnność
W Soplicowie szanuje się przybyszów, którzy doświadczają staropolskiej gościnności. Brama do dworu zawsze stoi otwarta, co świadczyło o wyjątkowej otwartości i przyjazności jego mieszkańców. Sędzia również bardzo poważnie podchodził do swych gospodarskich obowiązków. Jako dobry gospodarz codziennie obchodził i doglądał swego majątku. Doceniał również ciężką pracę chłopów na roli.
Grzybobranie
Rozrywką, którą cieszyły się również kobiety, było grzybobranie. Wyprawy do lasu, na koźlarze, borowiki i rydze, były uważane za niezwykle cenną przyjemność. Strój na grzybobraniach był dodatkowo wzbogacony o słomkowy kapelusz i płócienne opończe. Również dla Wojskiego była to swoista zabawa, lecz on jako jedyny zbierał muchomory, które uważał za doskonałą truciznę na natrętne muchy.
Polowanie
Jedną z takich rozrywek jest polowanie, wyraz szlacheckiego umiłowania przygody. Natura, lasy, ziemia są wszechobecne w życiu szlachty, która jest pod ich przemożnym wpływem. Samo polowanie przybiera formę rytuału. Trwa od wschodu do zachodu słońca. Według tradycji najznakomitsze było polowanie na grubego zwierza – niedźwiedzia bądź też jelenia, ponieważ tylko zwierzęta, posiadające kły lub poroże, są godne szlacheckiego zainteresowania. Reszta zwierząt, na przykład zające przeznaczone są dla służby.
Podawano tradycyjne potrawy
mężczyźni pili wódkę. Mężczyźni usługiwali kobieta ptzy stole i zabawiali je rozmowa, dlatego tez wszyscy byli rozsadzani według płci. Największe miejsce za stołem Bral podkomorzy z wieku mu i urzędu ten zasztyt należy. Gościom przysługiwało miejsce wysokie obok podkomorzego. Uważano że jest to przydatny zwyczaj. Warto przygotowywać tradycyjne potrawy aby nie ulegać obcym przepisom tylko promować własna kuchnię.
szlachcic jest dobrym gospodarzem
czuwa nad przebiegiem prac, dba o gospodarstwo, po zakończeniu dnia dba o przygotowanie wszystkiego na następny poranek
pojedynki
spory rozstrzygały się w pojedynkach. Mógł stanąć szlachcic, który nie utracił honoru.
kłótliwość, skłonność do sporów - Asesor i Rejent kłócą się o psy, spór o zamek jest klasycznym przykładem wzorów kłótni w każdym domu szlachcica jest wierny sługa rodziny, który służy przez lata w rodzinie, jest tak do niej przywiązany, że staje w jej obronie
Miejsce akcji rozgrywa się na Litwie we wsi Soplicowo.
Akcja rozgrywa się w 5 dni 1811 i 5 dni 1812
Elementy historyczne w P.T
Konstytucję 3 maja
1791r był efektem działania sejmu Wielkiego próby ratowanie Rzeczpospolitym
Konfederacja targowicka
Spisek magmatom polskich przeciwko reform sejmu wielkiego i konstytucji 3 maja związana przy poparciu carycy Katarzyny II w Petersburgu 1792r
Powstanie Kościuszkowe ( Rześ Pragii )
kiedy upadło powstanie 7 listopada 1794r wojska rosyjskie dokonały rzezi ludzkości polski mieszkającej na warszawskiej Pradze
Powstanie Legionów Polskich we Włoszech
1797r pod dowództwem Dobrowskiego.
Przedstaw obraz współczesnych wydarzeń historycznych przedstawione w epopei
Ks. XI nasącza tytuł 1812 upamiętnia przemarsz wojsk napoleońskich przez Soplicowo mowa jest o sztabach gen. Dąbrowskiego, Machowskiego i Grabowskiego które odziały Mickiewicz podkreśla euforię i nadzieje ludzi związane z wojskami napoleona przyszłe wyzwolenie wyraz poety obrazami wiosny jako symbol odnowy i odrodzenia
Powiązane akcje i wydarzenia historycznymi jest wyrazem marzeń poety o wyzwolenie ojczyzny i możliwości powrotu do kraju. Mickiewicz idealizuje fakty pomija te które maja zabarwienie pesymistyczne ( przemarsz wojsk napoleońskich sytuuje wiosnę . nie wspomina klęsce napoleona w Rosji, przemarsz osadził wiosną a nie latem )
Scharakteryzuj przedstawicieli szlachty:
Magnateria ( Hrabia, Stolnik, Podkomorzy)
Średnia szlachta ( Rejent, Asesor, Sędzia. Wojski)
Szlachta zaściankowa ( ród Dobrzyńskich )
Hrabia- młody panicz, daleki krewny Horeszków, który zauroczony architekturą zamku postanawia odzyskać do niego prawa. Obdarzony artystyczną duszą i wrażliwością, zmienny i roztargniony (zapomina o podejmowanych przed chwilą decyzjach), romansowy rycerz, nieustanie przekształcający rzeczywistość w poetycką wizję.
Stolnik- ukazany jest w negatywnym świetle, jako nieczuły, dwulicowy i dbający tylko o własne interesy magnat (przyjaźni się z Soplicą tylko po to, aby zyskać poparcie szlachty na sejmikach, wśród której ten był popularny, lekceważąc jego miłość do swojej córki).
Podkomorzy- – przedstawiciel starego pokolenia, hołdujący staropolskim tradycjom i obyczajom Ze względu na swój wiek i urząd obdarzany powszechnym szacunkiem i zaufaniem. potępia bezmyślną pogoń za modą na francuszczyznę i kopiowanie obcych wzorów, ale pochwala patriotyczne pobudki młodzieży, zwracającej się ku Napoleonowi w nadziei uzyskania pomocy w walce narodowowyzwoleńczej
Sędzia- – jest modelowym wręcz przykładem szlachcica, wiodącego ziemiański styl życia. Idealny gospodarz, dobry i sprawiedliwy pan dla swoich poddanych, sumienny obywatel. Dba o poszanowanie szlacheckiej tradycji i obyczajów, w których to upatruje wzoru i źródła wszelkich cnót. Zgodnie ze staropolskim przykazaniem, hołduje zasadzie gościnności, a także grzeczności.
Wojski –Na początku pełni honory zastępcy gospodarza pod nieobecność Sędziego, później daje się poznać, jako specjalista od polowań, mistrz gry na rogu, dzielny żołnierz, sprytny taktyk wojenny, ambitny kucharz, znawca obyczajów i dworskiej etykiety
Telimena. Kobieta wiecznie się nudzi, dlatego też szuka wciąż nowych rozrywek i wrażeń, będących pożywka dla jej myśli i duszy. Przyjmuje różne pozy w zależności od celu,
Tadeusz – syn Jacka Soplicy, po śmierci matki i wyjeździe ojca, wychowywany przez Sędziego. Stryj wychowywał go w duchu poszanowania tradycji i obyczajów, a także kulcie wielkich i przeświadczeniu o wartości, jaką jest służba ojczyźnie. Jest krzepki, silny, sprawny fizycznie, dobrze włada bronią.
Maćko Dobrzyński – jest postacią niezwykłą pod każdym względem. Oprócz wspaniałej tradycji żołnierskiej, która kształtowała jego życie, odznacza się także głęboką ludową mądrością i przenikliwością umysłu. Żyje w zgodzie z naturą, zajmując się swoim skromnym gospodarstwem, z dala od wielkiego świata. Jest nieufny i dociekliwy, dzięki czemu nie ulega łatwo entuzjazmowi, polegając tylko na własnym rozsądku.
Zosia – wychowanica Telimeny. Jest prosta, naturalna, spontaniczna i skromna, choć wszystkich uderza piękno jej urody. Wcielenie dobroci, troszczy się o zwierzęta i ludzi, dba, aby nikomu nie stała się krzywda.
Dzieje Jacka Soplicy
Fałszywe przyjaźń stolnika do Jacka Soplicy
Miłość młodego Soplicy do Ewy- córki Horeszki
Obojętność stolnika, wobec uczuć Jacka
Podanie mu czarnej polewki
Ożenienie Soplicy z przypadkowo spotkaną szlachcianką :
Narodziny Tadeusza
Nałóg pijaństwa
Śmierć żony
Zaręczyny Ewy
Hulaszcze życie w zamku
Oblężenie zamku przez moskali
Zabicie stolnika przez Soplicę
Posądzenie o zdradę
Wyjazd Soplicy z kraju
Wstąpienie do kościoła
Zmienienie nazwiska na Robak
Ciężki prace Soplicy w więzieniu
Udzielenie przebaczenia przez Gerwazego
Śmierć Jacka Soplicy
Biografia bohatera po przemianie
Jacek postanowił odkupić swoje winy – poświęcić swe życie odbudowie ojczyzny. Walczył
pod Napoleonem, a potem wstąpił do zakonu i zmienił imię, stał się księdzem Robakiem.
Po długiej tułaczce powrócił do kraju jako emisariusz: kwestował po dworach
szlacheckich i karczmach, rozmawiał z drobną szlachtą, namawiał do opowiedzenia się
po stronie Napoleona, do tworzenia na Litwie oddziałów powstańczych. Zadbał też o swojego
syna, którego powierzył swemu bratu na wychowanie, zadbał również o Zosię, córkę
Ewy (ponieważ ona został wywieziona na Syberię, gdzie zmarła). Był dobrą duszą
w Soplicowie. Wykazał się ogromną odwagą i kunsztem strzeleckim podczas polowania
– uratował Tadeusza i Hrabiego zaatakowanych przez niedźwiedzia, zabijając napastnika
jednym celnym strzałem. Podczas najazdu Moskali na Soplicowo ocalił wszystkich
dzięki podstępowi. Uratował życie ostatniemu z rodu Horeszków i Gerwazemu., ale
sam został ranny. Wtedy właśnie ujawnił swe prawdziwe imię: Jacek Soplica. Wyspowiadał
się przy swoim wrogu – kluczniku, ten mu przebaczył i wyjawił, że Stolnik przed
śmiercią też przebaczył swemu zabójcy. Tej nocy ksiądz Robak umarł. W 1812 roku
Podkomorzy publicznie podczas mszy dokonał rehabilitacji Jacka Soplicy.
Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie… Cyprian Norwid
Wiersz ten pokazuje nie tyle sylwetki wielkich ludzi, ile mówi o ich „niewspółczesności”. W części pierwszej podmiot liryczny przypomina tragiczne losy wielkich postaci, które dopiero po swojej śmierci doczekały się uznania i sławy. Postacie te miały odwagę wystąpić z nowymi poglądami, dzięki czemu udało im się doprowadzić do wielkich, epokowych przełomów na wygnaniu) oraz Mickiewicz. Poeta podkreślał, że jeśli ktoś ma więcej niż jeden grób to tak, jakby nie miał żadnego.
Część druga utworu to skierowanie się podmiotu lirycznego ku zmarłemu poecie. Ironicznie przewiduje on, iż dopiero przyszłe pokolenia uznają zasługi i wielkość wieszcza Utwór ma budowę dwuczłonową. Jest to rozbudowana paralela historyczna, którą uzupełnia wróżba dotycząca przyszłości oraz refleksja filozoficzno - społeczna. Pytania retoryczne oraz powtórzenia struktur składniowych, które widoczne są w części pierwszej, podkreślają tragiczne losy wybitnych ludzi. Część druga utworu, w której podmiot liryczny zwraca się do zmarłego poety, ma charakter refleksyjny. Część pierwszą utworu stanowi siedem zwrotek trzywersowych, z których ostatnia jest niedokończona i skierowana już do Mickiewicza. Stanowi zatem jednocześnie początek części drugiej.
Rapsod- Według słownika terminów literackich jest to utwór poetycki opiewający w podniosłym stylu bohaterów i zdarzenia historyczne.
Józef Berm wybitny general uczestniczył wyprawą napoleona na Rosję brał udział w powstaniu listopadowym. W czasie wiosny ludów dowodził obożem rewolucjonistów. Jego pogrzeb był skromny nie oddano salwy honorowej.
Interpretacja
Część pierwsza przedstawia opis pogrzebu skonstruowanego na wzór pochówków dawnych wodzów słowiańskich. Występują rycerskie rekwizyty – miecz, pancerz, koń, sokół, które nie pasują do wieku dziewiętnastego. Widzimy panny żałobne, które zawodzą i idą z rękoma podniesionymi w górę, chłopców uderzających w tarcze, powiewającą chorągiew, płonące pochodnie. Pogrzebowy kondukt, w drodze na miejsce przeznaczenia, wchodzi w wąwóz.
Wymowa utworu jest następująca: pochód przestaje być jedynie pogrzebem, a staje się marszem bojowników o wolność „zarażonych” wielkością generała. Prawdziwa idea nie umiera, tylko pobudza narody, których celem nie jest grób, tylko przyszłość – oto przesłanie płynące z wiersza Norwida.
Utwór napisany został tzw. polskim heksametrem wzorowanym na heksametrze antycznym. Używany jest on najczęściej w funkcji stylizacyjnej jako sygnał archaicznej epickości i powagi.