NOWOTWORY ŁAGODNE
WŁÓKNIAKI MIĘKKIE
- nowotwory wrodzone, ale pojawiają się w różnym wieku
- guzy lub guzki workowato zwisające
- zwykle liczne
- koloru skóry lub ciemniejsze
- występują m.in. w przebiegu choroby Recklinhausena
- drobne włókniaki często w obrębie skóry szyi i karku, głównie u starszych kobiet
- nie wykazują zdolności do samoistnego ustępowania
WŁÓKNIAKI TWARDE
- odczyn włóknisty
- występuje w średnim i starszym wieku
- zwykle pojedyncze
- drobniejsze niż włókniaki miękkie
- koloru skóry lub ciemniejsze
- przesuwalne wobec podłoża
- występują najczęściej na kończynach
BLIZNOWIEC (keloid)
- guz złożony z tkanki łącznej włóknistej
- powstaje w miejscu urazów, szczególnie poparzeń (bliznowce wtórne) lub bez uchwytnej przyczyny (bliznowce samoistne)
- skłonność osobnicza (występowanie rodzinne, rasa czarna)
- patogeneza : proliferacja fibroblastów i wzmożone wytwarzanie kolagenu
- obraz kliniczny : twarde, włókniste guzy o podłużnym lub nieregularnym kształcie, często z wypustkami
- kolor matowobiały, sino czerwony
- lokalizacja zmian samoistnych : w miejscu styku skóry z kością (klatka piersiowa)
- keloidy samoistne mają tendencję do starzenia się
- bez skłonności do ustępowania
- leczenie : kilkukrotne wstrzykiwanie triamcynolonu w odstępie 1-3 tygodni
- opatrunki okluzyjne z fluorowanymi steroidami
- opatrunki uciskowe
- wstrzykiwanie interferonu – gamma (hamuja syntezę kolagenu i włóknienie)
CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO WYSTĄPIENIA NOWOTWORÓW SKÓRY
- stany przedrakowe skóry
- przewlekłe procesy degeneracyjne i zapalne (np. blizny pooparzeniowe, trądzik odwrócony)
- czynniki genetyczne (np. xeroderma pigmentosum)
- wirusy onkogenne (HPV)
-promieniowanie
STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY
ROGOWACENIE SŁONECZNE actinic keratosis
- złuszczające, hiperkeratotyczne plamy lub plamki
- zazwyczaj pojawiają się po 40 r.ż
- na skórze okolic narażonych na promieniowanie słoneczne (głównie twarz, grzbiety dłoni)
- 10-20% zmian ulega przekształceniu w raka kolczysto komórkowego
- odmiany kliniczne : rumieniowe, keratotyczne, róg skórny, barwnikowe, przypominające liszaj płaski
Leczenie :
- krioterapia przy pomocy ciekłego azotu
- laseroterapia
- usunięcie chirurgiczne
- 5% imikwimod zewnętrznie
- 5% 5-fluorouracyl zewnętrznie
ROGOWACENIE PROPROMIENNE radiation keratosis
- ostro odgraniczone, hiperkeratotyczne zmiany
- rozwija się na podłożu uszkodzenia skóry przez promieniowanie jonizujące (radioterapia lub przypadkowa ekspozycja)
- ryzyko rozwoju nowotworu jest znacznie większe niż w przypadku rogowacenia słonecznego
Leczenie :
- usunięcie chirurgiczne
ROGOWACENIE ARSENOWE
- rozwija się po długotrwałej ekspozycji na nieorganiczne związki arsenu (zanieczyszczona woda gruntowa, środki owadobójcze, leki)
- rogowacenie dłoni i stóp, rozsiana plamkowa hiperpigmentacja
- mnogie nowotwory skóry, zwłaszcza raki podstawnokomórkowe i choroba Bowena
- zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów narządów wewnętrznych
ROGOWACENIE SMOŁOWCOWE
- małe, hiperkeratotyczne grudki (brodawki smołowcowe)
- po ekspozycji na policykliczne węglowodory aromatyczne wywodzące się z produktów naftowych
- ryzyko przekształcenia w zmiany złośliwe jest niewielkie
RÓG SKÓRNY
- twór rogowy wyrastający ponad powierzchnię skóry
- zazwyczaj pojedyncza, żółtobrązowa zmiana o wyglądzie cylindra lub piramidy
- u dorosłych jest stanem przednowotworowym skóry
- u dzieci może powstawać na podłożu zmian zapalnych
CHOROBA BOWENA
- rak In situ obejmujący całą grubość naskórka
- związek z zakażeniem HPV (16,18), promieniowaniem jonizującym
- ostro odgraniczone, płaskie, rumieniowe zmiany z niewielkim strupem na powierzchni
- zlokalizowane najczęściej na tułowiu, twarzy, w okolicy narządów płciowych, na palach rąk
- w większości nieleczonych przypadków stanowi podłoże rozwoju raka kolczysto komórkowego
- przypomina blaszkę łuszczycową
Leczenie :
- tak jak powyżej
ERYTROPLAZJA QUEYRATA
- choroba Bowena zlokalizowana na błonach śluzowych
- w 90% przypadków związana z infekcją HPV (16,18,31,33)
- dobrze odgraniczone, czerwone plamki lub tarczki
- głównie na prąciu (wewnętrzna powierzchnia napletka lub żołędzi)
- również na żeńskich narządach płciowych, w okolicy odbytu, w jamie ustnej
Leczenie :
- tak jak wyżej
XERODERMA PIGMENTOSUM
- choroba genetyczna z nadwrażliwością na promieniowanie UV
- defekt naprawy łańcuchów DNA uszkodzonych pod wpływem promieniowania UV
- wysokie ryzyko nowotworów skóry BCC, SCC, MM
- nadwrażliwość na światło słoneczne, przebarwienia, przedwczesne starzenie się skóry
- zaburzenia neurologiczne (opóźnienie umysłowe, ataksja), zapalenie spojówek