Próbka - przez próbkę rozumie się niewielką ilość towaru reprezentującą określony rodzaj lub kategorię towarów, która zachowuje skład oraz wszystkie właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne lub biologiczne towaru, przy czym ilość lub wartość przekazywanych (wręczanych) przez podatnika próbek nie wskazuje na działanie mające charakter handlowy. Próbki powinny być pobierane losowo , aby każda częśc partii miała jednakowe szanse znalezienie się w próbce.
Próbobranie – na ogół czynność niepowtarzalna, bowiem przypadki, gdy ładunek znajduje się przez dłuższy okres w takich samych warunkach i o takiej samej jakości, jak podczas pierwszego próbobrania należą do rzadkości. Jeżeli więc próbobranie zostało źle wykonane, nie ma możliwości powtórzenia go. Powinno ono być wykonane, aby pobrana próbka była reprezentatywna dla całej partii ładunku, czyli odzwierciedla jakość całej partii.
Próbka pierwotna – zwana też cząstkową, jest to część partii produktu, pobierana jednorazowo, z jednego miejsca produktu nieopakowanego lub z jednego miejsca produktu z jednostki opakowania.
Próbka arbitrażowa – pobierana w obecności przedstawiciela dostawny i przez niego uwierzytelniana
Partia produkcyjna a partia ładunkowa
Partia ładunku – cała ilość tego samego ładunku, w jednakowych opakowaniach lub nieopakowanego, w ilości nieprzekraczającej 100 ton. Jeżeli produkt znajduje się w zbiornikach lub silosach, partię stanowi cała ich zawartość.
Za partię, w znaczeniu handlowym, uważa się ładunek o tej samej nazwie, pochodzący z jednego zakładu produkcyjnego, oznaczony w zasadzie tą samą data produkcji lub symbolem, dotyczący przerobu jednej partii surowca.
Metoda stożka i kwartowania – z próbki ogólnej usypuje się stożek, po rozpłaszczeniu dzieli na 4 równe części, z których dwie przeciwległe się odrzuca, a pozostałe dwie poddaje rozdrobnieniu do ziaren średnicy 5 mm. Cykl dzielenia powtarza się jak poprzedni, aż do uzyskania zwykle ziaren wielkości 0,1-0,2 mm, wystarczającej do przygotowania 3 próbek, każda po 100-1000 g.
Ogólne zasady próbobrania
Próbobranie z materiałów sypkich masowych
- ustalenie i pobranie odpowiedniej wielkości próbki ogólnej w stosunku do wielkości partii. Próbka ogólna tym większa, im partia jest bardziej niejednorodna
- określenie liczby i wielkości próbek pierwotnych. Masa próbki pierwotnej zależy od granulacji produktu i powinna być tym większa, im większa średnica cząsteczek
- przyjęcie właściwego sposobu pobierania próbek
Próbobranie z materiałów ciekłych masowych – najdogodniej jest pobierać ze strumienia w czasie przeładunku, z zachowaniem równych odstępów czasu. Przed pobraniem próbek ze zbiorników należy ciecz wymieszać.