WSPÓŁCZESNE SYSTEMY I KIERUNKI ROLNICTWA

1. System konwencjonalny

• kierunek ekstensywny

• kierunek intensywny

2. System integrowany

3. System ekologiczny (rolnictwo biologiczne, organiczne)

• kierunek biodynamiczny

Rolnictwo konwencjonalne (klasyczne, technologiczne)- system gospodarowania oparty o ogólnie przyjęte zasady racjonalizacji, zarządzania z wykorzystaniem, nowoczesnych środków produkcji pochodzenia biologicznego (postęp odmianowy), chemicznego (nawozy, pestycydy), elektronicznego (komputeryzacja).

•celem rolnictwa konwencjonalnego jest maksymalizacja zysku poprzez wysoką wydajność uzyskiwaną w gospodarstwie.

Rolnictwo integrowane- system gospodarowania, forma rolnictwa intensywnego, charakteryzująca się wykorzystaniem w sposób harmonijny postępu technologicznego i biologicznego w uprawie, nawożeniu i ochronie roślin. Wykorzystuje ono przemysłowe środki produkcji w umiarkowanych ilościach.

•celem jego jest zapewnienie stabilnej wydajności, ale w sposób bezpieczny dla środowiska. Rolnictwo to dąży do harmonijnego realizowania celów ekonomicznych i ekologicznych.

Rolnictwo ekologiczne- (alternatywne, organiczne, biologiczne)- system gospodarowania, w którym wyklucza się stosowania syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych.

•rolnictwem tym charakteryzuje się produkcja w cyklu zamkniętym

gleba roślina zwierzęta

Przy zachowaniu samowystarczalności

•traktowany jest bardziej jako sposób życia w symbiozie z przyrodą, aniżeli produkcji

•cele ekologiczne dominują nad ekonomicznym

Rolnictwo biodynamiczne- sposób gospodarowania zakładający wpływ sił przyrody (rytmów kosmicznych) na cykl życiowy roślin i zwierząt.

•siły te są uwarunkowane wzajemnym układem konstelacji gwiezdnych, faz księżyca oraz aktywnością słońca.

•dodatkowe korzystne oddziaływanie „sił przyrody” na rośliny może być wspomagane poprzez stosowanie preparatów biodynamicznych. Są to preparaty o charakterze homeopatycznym, stosowane w bardzo małych dawkach, przygotowane według specjalnych receptur.

Taki sposób podejścia zwany antropozofizycznym jest koncepcją irracjonalną, pozostającą w sprzeczności zarówno z filozofią materialistyczną jak i idealistyczną. Rolnictwo biodynamiczne całkowicie nie podlega analizie naukowej i należy je traktować w kategoriach wiary, a niekiedy sztuki.

KSZTAŁTOWANIE ŻYZNOŚCI GLEBY W SYSTEMIE EKOLOGICZNYM

•urodzajność gleby- zdolność do wytwarzania plonów poprzez żyzność gleby, klimat, działalność ludzką i ponoszone nakłady.

•żyzność gleby- zdolność do zaspokajania potrzeb fizjologicznych roślin: zapotrzebowanie na wodę, dostępu powietrza, zaopatrzenia w składniki pokarmowe. O żyzności gleby decydują:

-uprawa roli

-płodozmian

-nawożenie

Decydują one o żyzności gleby

UPRAWA ROLI zadania

•regulacje stosunków powietrzno- wodnych

•wprowadzenie do gleby i wymieszanie resztek pożniwnych i nawozów

•zwalczanie chwastów

•ograniczenie chorób i szkodników

•ograniczenie erozji

•przygotowanie roli do siewu lub sadzenia

Zasady uprawy roli w systemie ekologicznym

•płytkie odwrócenie i mieszanie, a głębokie spulchnianie

•dobór zabiegów na podstawie doświadczenia rolnika, znajomości gleby, oceny stanu pola po zbiorze przedplonu, wymagań rośliny następczej, warunków pogodowych, wyposażenia gospodarstwa w narzędzia uprawowe

•redukcja ilości zabiegów w myśl zasady „tak dużo jak to konieczne, tak mało jak to możliwe”.

PŁODOZMIAN- to system gospodarki rolnej dostosowany do rolniczych i ekonomicznych warunków gospodarstwa, ustalający na szereg lat stałą rotację roślin kolejno następujących po sobie na określonym obszarze podzielonym na pola.

Rola płodozmianu w kształtowaniu żyzności

•dopływ substancji organicznej (resztki pożniwne, nawozy zielone, plony uboczne)

•dopływ azotu wiązanego biologicznie

•poprawa struktury gleby i przemieszczanie składników mineralnych między warstwami

•ochrona przed wymywaniem azotu

•ochrona przed erozją

Zasady planowania płodozmianu

•długa rotacja (5-7) lat

•różnorodność gatunków pod względem wymagań pokarmowych, uprawowych itd.

•rośliny motylkowate co najmniej 25-30%

•zboża ok. 40-60%

•okopowe nie więcej niż 20-25%

•możliwie największy udział międzyplonów (głównie wsiewek)

Zasady planowania płodozmianów dla gospodarstw ekologicznych

Planując płodozmian dla gospodarstwa ekologicznego należy uwzględnić małe praktyczne znaczenie gatunków roślin o:

•dużych potrzebach nawozowych (rzepak)

•wolnym początkowym tempie wzrostu i małej zdolności konkurencyjnej w stosunku do chwastów

•słabo ocieniające glebę, zubożające ja w substancję organiczną i sprzyjające nasileniu erozji (kukurydza, burak)

• dużej podatności na choroby lub szkodniki (rzepak)

Allelopatia- wzajemne oddziaływanie na siebie różnych gatunków roślin poprzez różnorodne związki chemiczne wydzielane przez rośliny lub pochodzące z rozkładu z resztek rośliny. Objawami allelopatii może być hamowanie lub stymulowanie kiełkowania lub wzrostu danego gatunku roślin sąsiadującego z innymi.

Przykładem allelopatii dodatniej jest korzystny wpływ jaskra ostrego na rozwój traw, kąkola polnego na rozwój pszenicy, łubinu na ziemniaki. Allelopatia ujemna to szkodliwe oddziaływanie jednego gatunku na drugi. Zjawisko allelopatii ujemnej może być przyczyną zmęczenia gleby w wadliwych płodozmianach i monokulturach.

SĄSIEDZTWO ROŚLIN

Niekorzystne		Nazwa Rośliny		Korzystne
Pomidor, seler	↔	bobik	→	ziemniaki
Fasola, gorczyca	→	buraki	↔	cebula, soja,
Bobik, marchew, ziemniaki	↔	kapusta	↔	buraki,

Zgodni sąsiedzi:

• wczesna marchew- cebula

• późna marchew- por

• seler- por

• pomidor- pietruszka

• pomidor- seler

• ogórki- koper

• kapusta- fasola

• karłowa sałata- rzodkiewki- kalarepa

• marchew- sałata- szczypiorek

• fasola karłowa- burak ćwikłowy- cząber ogrodowy

Niezgodni sąsiedzi:

• sałata- pietruszka

• koper włoski- pomidor

• fasola karłowa- cebula

• pomidor- groch

• ziemniaki- słonecznik

• ziemniaki- pomidor

• kapusta- gorczyca

Intensywna uprawa współrzędna

ZAGON	I ROK	II ROK	III ROK
1	MARCHEW+ CEBULA	KAPUSTA+ SELER	KUKURYDZA+ FASOLA
2	KUKURYDZA+ FASOLA	MARCHEW+ CEBULA	KAPUSTA+ SELER
3	KAPUSTA+ SELER	KUKURYDZA+ FASOLA	MARCHEW+ CEBULA

PRZYKŁADOWE PŁODOZMIANY DLA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH

Gospodarstwo z chowem krów mlecznych (gleby dobre bez TUZ)

1.Pole okopowych (ziemniak, warzywa, burak pastewny) nawożone obornikiem lub kompostem

2.Jęczmień jary z wsiewką (koniczyna czerwona+ koniczyna biała+ trawy)

3.Koniczyna z trawami I rok użytkowania

4.Koniczyna z trawami II rok użytkowania

5.Pszenica ozima +poplon (strączkowe z gorczycą białą)

Gospodarstwo z chowem krów mlecznych (gleby średnie bez TUZ)

1.Pole okopowych (ziemniak, warzywa, burak pastewny) nawożone obornikiem lub kompostem

2.Owies na zielonkę z wsiewką (koniczyna czerwona+ trawy)

3.Koniczyna z trawami

4.Pszenica ozima+ poplon (facelia lub gorczyca)

5.Pastewna mieszanka jara (owies+ wyka+ peluszka) wysiane dwukrotnie w okresie wegetacji

6.Mieszanka zbożowo- strączkowa

Gospodarstwo z chowem krów mlecznych (gleby słabsze mały udział UZ)

1.Pole okopowych (ziemniak, warzywa, burak pastewny) nawożone obornikiem lub kompostem

2.Mieszanka zbożowo- strączkowe

3.Poplon ozimy (żyto z wyką ozimą+ wsiewka traw jako poplon wtóry)

4.Pastewna mieszanka jara (owies+ wyka+ peluszka) wysiane dwukrotnie w okresie wegetacji

5.Pszenżyto ozime+ poplon (gorczyca)

Gospodarstwo z chowem trzody chlewnej (gleby średnie)

1.Pole okopowych (ziemniak, warzywa, burak pastewny) nawożone obornikiem lub kompostem

2.Pole dzielone (pszenżyto ozime i jęczmień jary) +poplon

3.Mieszanka strączkowo-zbożowe

4.Pszenżyto+ poplon (koniczyna biała)

5.Mieszanka zbożowa (pszenica, jęczmień, owies)

Gospodarstwo z chowem trzody chlewnej (gleby dobre)

1.Pole okopowych (ziemniak, warzywa, burak pastewny) nawożone obornikiem lub kompostem

2.Jęczmień jary+ wsiewka (koniczyna biała)

3.Strączkowe (bobik, groch, łubin biały)

4.Pszenica ozima+ poplon (gorczyca)

5.Mieszanka strączkowo- zbożowa

6.Pszenżyto ozime

Gospodarstwo bez produkcji zwierzęcej (gleby średnie i dobre)

1.Zboża jare z wsiewką koniczyny białej z trawą

2.Koniczyna biała z trawą- porost przykaszany 2-3 razy i pozostawiony na powierzchni pola

3.Warzywa

4.Pszenica ozima+ poplon (gorczyca lub facelia)

Inne przykłady płodozmianów

1.Ziemniak wczesny (nawożony obornikiem lub kompostem)

2.Mieszanka Landberska (wyka ozima, inkarnatka, życica wielokwiatowa)

3.Pszenica ozima

4.Koniczyna perska

5.Pszenica ozima lub pszenica orkisz+ międzyplon

6.Owies

7.Bobik

1.Burak pastewny ++ lub marchew pastewna

2.Pszenica jara+ poplon

3.Groch siewny

4.Jęczmień ozimy+ międzyplon

5.Owies na zielonkę+ wsiewka

6.Koniczyna z trawami

7.Koniczyna z trawami

1.Burak pastewny++ lub marchew pastewna

2.Jęczmień jary z wsiewką koniczyny z trawą

3.Koniczyna z trawami

4.Koniczyna z trawami

5.Pastwisko polowe

6.Pastwisko polowe

7.Owies

NAWOŻENIE

SYSTEMY NAWOŻENIA

Konwencjonalny

• zwiększenie zawartości dostępnych składników mineralnych w glebie

• dostarczenie bezpośrednio dostępnych dla roślin składników pokarmowych

• nawozy naturalne, organiczne, wszystkie rodzaje nawozów mineralnych

• maksymalizacja plonu

• utrzymanie wysokiej zasobności gleby

Ekologiczny

• zwiększenie zawartości próchnicy i zachowanie wysokiego poziomu żyzności gleby

• dostarczenie składników pokarmowych w postaci substancji organicznej

• komposty, nawozy naturalne, nawozy zielone, nawozy mineralne wyłącznie pochodzenia naturalnego

• jakość plonów

• plon stosownie do urodzajności gleby

Zasadniczą cechą systemu ekologicznego jest stosowanie w nawożeniu materii organicznej pochodzącej z własnego gospodarstwa. Najlepszym rozwiązaniem jest występowanie w gospodarstwie produkcji zwierzęcej, wówczas razem z produkcją roślinną tworzą harmonijny układ umożliwiający uzyskanie wysokiej żyzności gleby. W sytuacji braku produkcji zwierzęcej konieczna jest coroczna uprawa międzyplonów oraz produkcja kompostu z masy organicznej.

Kompost

Kompostowanie- proces wytwarzania próchnicy przez rozkład i humifikację odpadów organicznych przy udziale bakterii, grzybów i bezkręgowców: ogólny skład kompostu: 0,62% N, 0,28% P₂O₅, 0,34% K₂O.

Przygotowanie pryzmy kompostowej:

• wybór odpowiedniego miejsca

• izolacja od gleby warstwą torfu, gliny lub starego kompostu i wykonanie drenu zbierającego odcieki.

• zgromadzenie i rozdrobnienie materiału

Formowanie pryzmy kompostowej

• substraty o wąskim stosunku C:N (obornik, pomiot ptasi, młoda część roślin) należy wymieszać z materiałem o szerokim stosunku C:N (słoma, siano, trociny, starsze części roślin) lub układać je warstwami

• dodatek mączek skalnych wzbogaca kompost w makro- i mikroelementy

• dodatek dojrzałego kompostu lub obornika zaszczepia pryzmę mikroorganizmami

• materiał układa się luźno (bez ubijania)

• zaleca się stosowanie mikrobiologicznych preparatów (dopuszczalny do stosowania) przyspieszający rozkład materii organicznej

• pryzmę formuje się w stos o przekroju trapezowym lub trójkątnym, szerokość podstawy do 2m, wysokość 1,5m

Pielęgnacja pryzmy kompostowej:

• utrzymanie optymalnej wilgotności (zbyt suchą nawilżać gnojówką lub zabezpieczyć uformowaną pryzmę przed parowaniem warstwą starego kompostu, liśćmi, trawą lub słomą)

• dwukrotne przerabianie pryzmy (3- 4tygodni po założeniu i po następnych 5 tygodniach)

Dojrzewanie kompostu:

• w zależności od warunków i materiału 3- 12 miesięcy

• dżdżownice opuszczają pryzmę dojrzałego kompostu

• w kompoście nie można rozróżnić poszczególnych komponentów

• jednolita, gruzełkowata struktura, zapach ziemi próchniczej, barwa ciemnobrunatna

Stosowanie kompostu:

• wielkość dawek zależy od możliwości produkcji kompostu (brak efektu przenawożenia)

• optymalna dawka 10 t/ha kompostu rocznie

• w trakcie przestawiania gospodarstwa pożądane nawożenie wszystkich pól wyższymi dawkami

• dowolny termin stosowania, zależy od organizacji pracy w gospodarstwie (nie wymaga natychmiastowego wymieszania z glebą)

Współczynniki dostępności składników w pierwszym roku stosowania:

WSPÓŁCZYNNIK DOSTĘPNOŚCI AZOTU
RODZAJ NAWOZU
KOMPOST C:N<10 KOMPOST 10- 15 KOMPOST 16- 20 KOMPOST 21- 25 KOMPOST N>25 OBORNIK POMIOT PTASI
WSPÓŁCZYNNIK DOSTĘPNOŚCI FOSFORU I POTASU
RÓŻNE RODZAJE NAWOZÓW

Obornik

Stosowanie obornika

a) w gospodarstwach ekologicznych wskazane jest kompostowanie lub dodatek mączek fosforytowych, bazaltowych, kostnych do pryzmy lub w oborze

b) przykrycie glebą bezpośrednio po rozrzuceniu na polu

c) stosowanie dozwolone w okresie od 1 marca do 30 listopada

d) dawki do 30t/ ha pod buraki i ziemniaki, kukurydzę i do 20t/ha pod zboża

Zawartość składników mineralnych [kg/10t]

RODZAJ OBORNIKA	N	P2O5	K2O	CaO	MgO
BYDLĘCY ŚWIŃSKI MIESZANY	47 53 49	28 47 31	65 69 68	43 47 44	16 19 16

Gnojówka

Zawartość składników mineralnych [kg/10m³]

RODZAJ OBORNIKA	N	P2O5	K2O	CaO	MgO
BYDLĘCY ŚWIŃSKI MIESZANY	32 28 30	3 4 3	80 41 73	6 8 6	4 3 4

Przechowywanie i stosowanie gnojówki:

• przechowywanie w szczelnych zbiornikach

• najlepiej stosować pod uprawki przedsiewne

• wiosną na zboża ozime po rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:3

• przykrycie glebą ogranicza straty azotu

• maksymalne dawki 10- 20 m³/ha

Gnojowica

Zawartość składników mineralnych [kg/10m³]

RODZAJ OBORNIKA	N	P2O5	K2O	CaO	MgO
BYDLĘCY ŚWIŃSKI MIESZANY	34 43 35	20 33 21	37 23 31	21 25 9	8 8 7

Przechowywanie i stosowanie gnojowicy

• przechowywanie w szczelnych zbiornikach

• mieszanie przed opróżnieniem zbiornika

• stosowanie pod uprawki przedsiewne lub pług, głównie przy pomocy beczkowozów z wężami rozlewnymi

• przykrycie glebą ogranicza straty azotu

• jednorazowa dawka nie powinna przekraczać 30m³/ha

• przydatna pod wszystkie rośliny

Nawozy zielone

Mieszanki międzyplonowe wysiewane latem po zbiorze zbóż spełniają wiele pozytywnych funkcji m. in. Wzbogacają glebę w materię organiczną i azot (motylkowate współżyjące z bakteriami z rodzaju Rhizobium) zwiększają aktywność biologiczną gleby, ograniczają zachwaszczenie.

Wartość przyoranego międzyplonu jest równa 2/3 wartości nawozowej obornika w dawce 30t/ha.

Najczęściej stosowane mieszanki na przyoranie:

na gleby lekkie:

• Łubin żółty 130kg + seradela 30kg/ha

• Łubin żółty 100kg + wyka 40kg/ha

• Łubin żółty 80kg + facelia 4kg/ha

• Seradela 30kg + facelia 3kg/ha

• Gorczyca biała 10kg + facelia 5kg/ha

na gleby średnie:

• Łubin żółty 100kg + groch 100kg/ha

• Łubin żółty 120kg + groch 60kg + wyka

• Groch 130kg + słonecznik 12kg/ha

• Peluszka 30kg + wyka 40kg + owies 100kg/ha

• Mieszanka poznańska- międzyplon ozimy (k. inkarnatka 15- 20kg + wyka oz. 40-50kg, rajgras włoski 10-12kg/ha)

• Mieszanka swojacka- międzyplon ozimy (k. inkarnatka 20kg + wyka oz. 40kg + żyto 80kg/ha)

• Mieszanka gorzowska- międzyplon ozimy (k. inkarnatka 20kg + wyka oz. 40kg + rajgras angielski 12kg)

na gleby ciężkie:

• Bobik 80kg + wyka oz. 40kg + rajgras angielski 12kg

• Bobik 100kg + groch 100kg + słonecznik 15kg/ha

• Groch 50kg + wyka 20kg + rzepak 4kg/ha

Tabela 1. Wartość nawozowa niektórych roślin uprawianych na nawóz zielony i ich resztek pożniwnych

Słoma

• znaczące źródło potasu (20g/t) oraz mikroelementów

• szeroki stosunek C:N

• wprowadzenie do gleby stymuluje rozwój bakterii, które pobierają azot z gleby (immobilizacja)

• na 1t przyoranej słomy należy zastosować 6- 8kg n w postaci gnojówki lub gnojowicy

• słoma roślin motylkowych wzbogaca glebę w azot

• słoma musi być rozdrobniona i wymieszana z 10cm warstwą gleby na polach z wsiewką można pozostawić dokładnie rozdrobnioną słomę na powierzchni w postaci mulczu

Odczyn gleby (pH)

• optymalne pH ze względu na dostępność makro- i mikroskładników, aktywność biologiczną, strukturę gleby wynosi 5,6- 6,5

• nawożenie organiczne zwiększa buforowość gleby i stabilizuje jej odczyn

• potrzeby wapnowania zależą od wrażliwości uprawianych gatunków roślin na pH oraz typu gleby

Wrażliwość roślin na pH

pszenica, jęczmień, buraki, lucerna, koniczyna, rośliny strączkowe

• optymalne pH 5,8- 6,3

pszenżyto, kukurydza, rzepak

• optymalne pH 5,4- 5,8

żyto, owies, ziemniaki, łubin żółty i trawy

• optymalne pH 5,1- 5,4

Zasady wapnowania i nawożenia magnezem

• stosuje się wyłącznie nawozy wapniowe i węglanowe

• maksymalna dawka wapna nie powinna przekraczać 1,5- 2,0t CaO na glebach lżejszych do 3,0t CaO/ha na glebach cięższych

• wapno może być dodawane do kompostu

• na glebach wymagających wapnowania o niskiej zwartości magnezu celowe jest stosowanie wapna magnezowego (1/3- 1/2 całkowitej dawki wapna)

Nawozy wapniowe pochodzenia naturalnego

• Dolomit- 30%CaO + 22%MgO

• Wapniak mielony > 40%CaO

• Kreda łąkowa i jeziorna 20-35%CaO

• Margiel 25-29%CaO

• Wapno defekacyjne >30%CaO (za zgodą jednostki certyfikującej)

Bilans składników mineralnych

• odpływ składników mineralnych- sprzedane produkty roślinne i zwierzęce, straty w wyniku wymywania i erozji

• dopływ azotu- wiązanie biologiczne i opad atmosferyczny

• dopływ P, K, Mg- wietrzenie minerałów glebowych

• odpływ na ogół przewyższa dopływ

Kontrola żyzności gleby

• próba szpadlowa- ocena struktury, miąższości poszczególnych warstw gleby i in.

• analiza chemiczna gleby- ocena odczynu, zawartości przyswajalnych form P, K, Mg

• w przypadku dużego niedoboru składników należy uzgodnić z jednostką certyfikującą celowość zastosowania nawozów mineralnych

Nawozy mineralne dozwolone w rolnictwie ekologicznym

NAZWA	UWAGI
mączka fosforytowa KCl (kopalne sole potasu) siarczan potasu zawierający sole magnezu węglan wapnia pochodzenia naturalnego siarczan magnezu roztwór chlorku wapnia siarczan wapnia (gips) wapno defekacyjne siarka elementarna	maksymalna zawartość kadmu do 90mg/kg P2O5 otrzymany z kopalnych soli potasowych opryskiwanie dolistne jabłoni po stwierdzieniu niedoboru ca wyłącznie pochodzenia naturalnego

OGÓLNE METODY OCHRONY ROŚLIN

1.Działania mające na celu ograniczenie występowania chwastów

Uprawa w płodozmianie roślin zacieniających glebę:

• powierzchnia gleby zawsze przykryta roślinnością (plon główny, międzyplon) lub substancją organiczną (kompost, rozdrobniona słoma, ściółka)

Zagęszczenie łanu roślin uprawnych:

• zbyt niska obsada roślin ryzyko zachwaszczenia, obniżenie plonów

• nadmierne zagęszczenie- zagrożenie występowania chorób i szkodników, wyleganie

Uprawa roślin odchwaszczających:

• w szerokich międzyrzędziach z intensywnym odchwaszczaniem

• jednorocznych pastewnych o szybkim wzroście, zacieniających glebę

• wieloletnich o dużej sile zagęszczenia runi (koniczyna, trawy)

• zbożowych o długiej słomie

• uprawa roślin w ściółce

• allelopatia (żyto, gorczyca biała)

Ściółkowanie gleby:

• ściółka syntetyczna (czarna folia polietylenowa, włóknina polipropylenowa)

• ściółka organiczna z biomasy organicznej nieożywionej (słoma, kora, trociny)

• ściółka z biomasy organicznej ożywionej (gorczyca biała, facelia, żyto, wyka)

Siew i rozwój rośliny uprawnej:

• wysiew zdrowego i dorodnego materiału

• wysiew materiału wolnego od chwastów

• dobór odpowiedniego terminu i techniki siewu- wyrównane wschody

• zagęszczenie siewu

• opóźnienie siewu roślin ciepłolubnych

• podkiełkowywanie bulw ziemniaka

• wysiew roślin w mieszankach wielogatunkowych (zboża jare + strączkowe)

Stosowanie uprawek mechanicznych i innych zabiegów

• do tej pory problem nie znalazł praktycznego zastosowania

Wyrywanie chwastów:

• ręczne wyrywanie

• motyczenie (wzrusza glebę, pobudza nasiona chwastów do wschodów)

• motyczenie „holenderskie” (ścina młode chwasty, słabo wzrusza glebę)

Odchwaszczenie płomieniowe

• niszczy chwasty w wyniku działania wysokiej temperatury 50- 70^OC

• przydatne w uprawach roślin o długich wschodach (marchew, cebula)

• największa efektywność przy młodych chwastach

• zabieg przeprowadzić krótko przed wschodami roślin uprawowych

Tabela 2. Zawartość podstawowych składników pokarmowych w niektórych nawozach organicznych

Tabela 4. Przykładowe obliczenie ilości nawozów potrzebnych do nawożenia kapusty białej późnej, uprawianej na glebie średniej, po jednorocznej koniczynie z trawami

* — przeliczenie dla warstwy gleby 20 cm — współczynnik przeliczeniowy

wynosi 2 (mg/dm3 x 2 = kg/ha)
** — współczynniki przeliczeniowe dla form składników: P na P₂O₅ = 2,3; K na K₂O = 1,2

Działanie mające na celu ograniczenie występowania chorób

Uprawa odmian roślin odpornych na choroby:

• najważniejsza odporność genetyczna – niezgodnośc cech rośliny z wymaganiami czynnika sprawczego choroby

• dobór gatunków rośliny – pszenżyto bardziej odporne niż inne zboża

• wybór odpowiednich odmian – uzależniony od lokalizacji pola i częstotliwości występowania w danym rejonie najważniejszych chorób

• wybór odmian wykazujących nadwrażliwość – wczesne inicjowanie obrony i zamieranie opanowanych tkanek – blokowanie dalszego rozwoju chroby

• wysiew mieszanin odmian rosliny uprawnej – zróznicowana wrażliwość poszczególnych odmian na te same czynniki chorobotwórcze

Dobór terminów siewu, zabiegów pielęgnacyjnych niekorzystnych dla rozwoju chorób:

• wysiw zdrowego materiału siewnego

• termin siewu zależy od rejonu – dobre warunki dla szybkich wschodów roślin

• odchwaszczanie uprawy – chwasty często są gospodarzami organizmów chorobotwórczych

• nawożenie organiczne – hamuje rozwój patogenów w glebie

• zrównoważone nawożenie azotowe – nadmiar N prowadzi do osłabienia roślin

Przykrywanie roślin uprawnych osłonami w czasie nasilenia pojawu chorób

• osłony z foli lub włókniny – tylko organiczone znaczenie dla ochrony upraw i owoców

• uprway polowe: nasadzenie wszystkich drzew na obrzeżach gospodarstwa lub pola

2. Działanie mające na celu ograniczenie występowania szkodników

   1. kształtowanie krajobrazu wgospodarstwa w sposób sprzyjający rozwojowi i ochronie naturalnych szkodników roślin:

      • duża bioróżnorodność gatunkowa u roślin i zwierząt

      • urozmaicenie przestrzenne – kępy drzew, pasy wiatrochronne, cieki i zbiorniki wodne

   2. uprawa odmian odpornych na szkodmniki

• odpornośc genetyczna

• odporność fizjologiczna – niezgodność faz rozwojowych rosliny i szkodnika

• odmiany tolerancyjne – stały rozwój szkodnika tylko niewielkie straty

  1. dobór terminów siewu i zabiegów pielęgnacyjnych niekorzystnych dla rozwoju szkodników:

• znaczenie wczesnych siewów – rosliny lepiej rozwinięte jeszcze przed pojawem szkodnika wcześniejsze przekroczenie okresu wrażliwości

  1. przykrywanie roslin uprawnych osłonami w czasie nasilenia pojawu szkodników:

• siatki, włókniny, folie – ochrona przed nalotem szkodników

• koniecznma kontrola warunków termicznych i wilgotnościowych pod osłonami

  1. stosowanie substancji odstraszających lub wabiących szkodniki:

• substancje zapachowe odstraszające szkodniki (zające, sarny)

• substancje zapachowe wabiące owady do pułapek (feromony naturalne lub syntetyczne)

  1. stosowanie pułapek, barier, emiterów impulsów elektrycznych lub świetlnych:

• pułapki barwne (tablice i pojemniki barwne pokryte klejem)

• opaski barwne (do odławiania owadów drzew)

• przynęty pułapkowe (bulwa ziemniaka, korzen buraka)

• pułapki świetlne (wabiące owady do światła)

• emitery impulsów elektrycznych(zabijanie owadów zwabionych do UV)

• emitery ultradźwięków 930-85000 kHz, odstraszanie ptaków, owadów)

  1. uprawa roślin odstraszających lub wabiących szkodniki

• uprawy pułapkowe

• allelopatia (antagonizm chemiczny pomiędzy sąsiadującymi roślinami)

• korzystne środowisko dla owadów pożytecznych (rosliny nektarodajne)

• zwiększenie bioróznorodności gatunkowej

• bochemiczna supresja szkodników (aksamitki – nicienie)

SZKODNIK	ROŚLINA ODSTRASZAJĄCA
Rolnice	Wrotycz pospolity
Nicienie	Aksamitki, nagietek lekarski
Skoczki	Petunia zwyczajna
Myszy	Cebula , mięta pieprzowa
Ślimaki	Bylica piołun
Stonka ziemniaczana	Chrzan pospolity, fasola, len

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY WYRÓZNIAJĄCE ROSLINY BIODYNAMICZNE

1. Przestrzeganie wpływu położenia ciał niebieskich na prace w gospodarstwie

2. Stosowanie preparatówbiodynamicznych

3. Zasada wzajemnie korzystnego oddziaływania sąsiedzkiego roślin na siebie

4. Stosowanie biologicznych środków ochrony roślin

5. Wyskoka jakość płodów rolnych

WPŁYW FAZ KSIĘŻYCA

NÓW:

IV KWADRA

• Organizmy magazynuja energię

• Rany mniej krwawia, dobra pora na operacje

• Nieskuteczne zabiegi kosmetyczne

• Przycięte rosliny dobrze odrastają

• Ścinane drzewa na opał zawierają mało wady

• Połów ryb

• Nie wysiewać, nie wysadzać roślin

I KWADRA (księzyca przybywa, ma kształt litery D)

• Organizm ma skłonności do tycia

• Wolna przemiana materi, wysiłek bardzo męczy

• Dobrze są przyswajane odżywki, witaminy, balsamy przez skórę i włosy

• Obniża się krzepliwość krwi, rany bardziej krwawią

• Dobra pora na scinanie zrazów i przesadzanie drzew

• Siać i wysadzać rośliny jednorocznewydające plony nad ziemię (zboża, motylkowate, oleiste i włókniste)

PEŁNIA (II KWADRA)

• Zmagazynowana energia pragnie się ujawnić, dużo porodów i przestępstw

• Wysiłek mało męczy

• Korzystny okres dla wypieku chleba i ciast

• Ścinane drzewa zawierają więcej żywicy

• Łatwo usunąc zanieczyszczenia skóry

• Ciemne włosy jasnieją oraz grubieją gdy są przycinane w pełni

• Ciało jest dobrze ukrwione

III KWADRA (księżyca ubtwa, ma kształt litery C)

• zmagazynowana energia uwalnia się

• szybka przemiana energii, organizm jest aktywny i sprawny

• mniej wysiłku wkładamy w pracę fizyczną i umysłową

• obcinane włosy wolniej odrastają, skłonne do wypadania będą mocniej wypadać

• dobry okres do siewu i zbioru roślin wydających plon w glebie

• dobra pora dla zabiegów uprawowych i nawozenia

• zabiegi kosmetyczne są skuteczne i mniej bolesne

TECHNOLOGIA PRODUKCJI ZIEMNIAKA

Ziemniak jest jedną z ważniejszych roślin towarowych w systemie ekologicznym. O jego uprawie decydują takie czynniki:

• zapotrzebowanie rynku

• konieczność utrzymania właściwego płodozmianu

• odchwaszczające działanie

Ziemniak jest jednocześnie gatunkiem trudnym w produkcji z uwagi na zagrożenie ze strony szeregu chorób, szkodników a także ze względu na łatwość zachwaszczania się plantacji..

Wymagania klimatyczno – glebowe

• warunki termiczne są zróżnicowane w zależności od fazy rozwojowej, ciepły okres od posadzenia bulw sprzyja szybkim wschodom i ogranicza porażenia. Wymagania wodne w tym okresie są niewielkie. Od wschodów do kwitnienia niezbyt wysokie opady oraz 20-23^OC

• największe wymagania wodne maja rosliny w okresie zawiązywania bulw i intensywnego wzrostu

• bradzo niekorzystne dla środowiska są okresy na przemian dużych opadów oraz suszy, które powodują deformacje bulw

• ziemniak jest tolerancyjny na jakość gleb 4,5-6,5 pH

Stanowisko ziemniaka w zmianowaniu

• podstawowym elementem ekologicznej produkcji jest odpowiedni płodozmian

• do najlepszych przedplonów należy mieszanka roślin motylkowatych z trawami oraz roślin strączkowych

• ziemniak przychodzi po roślinie zbożowej

• dopuszczalny udział ziemniaka w zmianowaniu nie może przekroczyć 20-25%

UPRAWA ROLI POD ZIEMNIAKI

Celem pożniwnych i jesiennych zabiegów uprawnych jest doprowadzenie gleby do wysokiej sprawności i kultury, zniszczenie chwastów rozłogowych wzniesienie i równomierne rozmieszczenie nawozów mineralnych (P i K) i organicznych.

Stanowisko wolne od perzu, wysiew poplonu, obornik stosowany po żniwach:

• podorywka

• bronowanie

• wysiew nawozów P i K

• wywożenie i rozrzucenie obornika

• orka płytka (12-15cm)

• bronowanie

• siew poplonu

• talerzowanie poplonu

• orka 15-20cm lub 20-30cm w zalezności od ilości wnoszonej materii organicznej

Stanowisko zaperzone, bez poplonu, obornik jesienią:

• wyciąganie rozłogów perzu (podorywka, 2x kultywator, 2x bronowanie, 2x grabiarka)

• zmęczenie rozłogów perzu (3x orka, 3x bronowanie)

• wysiew nawozów P i K

• wywożenie i rozrzucenie obornika

• orka 15-20cm lub 20-30cm w zalezności od ilości wnoszonej materii organicznej

Zabiegi uprawowe wykonywane wiosną powinne zapewnić:

• zabezpieczenie i ograniczenie strat wody pochodzącej z zapasów zimowych

• przyspieszenie ogrzewania gleby dla wykonania wczesnego sadzenia

• zniszczenie kiełkujących chwastów

• przygotowanie jednorodnej spulchnionej warstwy roli do głębokości 12-15cm

• wyrównanie i zagęszczenie wierzchniej warstwy gleby do zapewnienia dobrej jakości sadzenia

• rozdrobnienie i rozkruszenie brył

• wniesienie i wymieszanie nawozów

WIOSENNE ZABIEGI UPRAWOWE:

• bronowanie lub włókowanie

• doprawianie roli (brona zębowa, agregat uprawowy, brona wahadłowa, wał Campbella)

Nawożenie plantacji ziemniaka

Nawożenie plantacji ziemniaka powinno być dostosowane do właściwości agrotechnicznych gleby oraz wymagań pokarmowych tej rosliny i opierać się na stosowaniu nawozów organicznych:

• Obornik

• Gnojówka

• Gnojowica

• Kompost

• Słoma

Ziemniak pobiera z plonem 1t bulw wraz z masą łęcin i korzeni ok. 4,5kg N, 1,5kg P₂O₅, 7,0kg CaO, 1,0kg MgO.

DOBÓR ODMIAN DO UPRAWY

Podstawowym kryterium wyboru odmian jest jej wrtość uzytkowa lub rynkowa. Wartość agrotechniczna odmian określa stopień trwałości jej produkcji. Do parametrów należą:

• Odporność na zarazę ziemniaczaną (liści, bulw)

• Odporność na choroby wirusowe

• Odporność na czarną nóżke, suchą i mokrą zgnilizne

• Odporność na parcha zwykłego, srebrzystego i rizoktoriozę

• Odpornośc na mątwika

• Odpornośc na uszkodzenia mechaniczne oraz trwałość przehcowalnicza

W uprawie ziemniaka metodą ekologiczną zaleca się odmiany odporne na mątwika ziemniaczanego oraz wirusy Y –7, L- powyżej 5 w skali 9^o, zaraza – 5. odmiany powinny charakteryzować się szybkim tempem wzrostu.

PRZYGOTOWANIE SADZENIAKÓW I SADZENIE:

Sadzeniaki - frakcję sadzeniaków stanowią bulwy których średnica jest większa od 25cm. Róznica między największym a najmniejszym sadzeniakiem w jednej parti nie może być większa niż 20mm zatem sadzeniaki w jednej parti mogą mieć średnice np. 25-45mm, 35-55mm, 45-65mm, 50-70mm, 60-80mm.

Szerokość międzyrzędzi - najczęściej stosowana jest rozstawa 62,5cm, jednak zwiększone wymagania jakościowe w stosunku do bulw przeznaczonych do przetwórstwa spożywczego i na cele jadalne podują że należy dążyć do zwiększenia .....

Zalety zwiększenia szerokości międzyrzędzi:

• Zmniejszenie energochłonności produkcji

• Ograniczenie wpływu ugniatania kół ciągnika

• Zapewnienie większej mocy gleby dla rozwoju podziemnej części rośliny

• Ograniczenie wad jakości bulw

• Zmniejszenie podatności redlin na rozmywanie w przypadku nawadnianaia

Podkiełkowanie sadzeniaków – przeprowadzamy na 3-5 tygodni przed planowanym terminem sadzenia. Pomiesczenie w którym podkiełkowuje się sadzeniak powinno mieć oświetlenie naturalne lu sztuczne przez 10-12 godz. w ciągu doby, temp. 10-15^oC i wilgotnośc powietrza 70-80%. Dobrze podkiełkowane sadzeniaki wykształcaja kiełki świetlne długości 15-20mm.

Pobudzanie sadzeniaków – najłtwiej przeprowadzić jest w przechowalni podnosząc temp. z 4-6 ^oC do 12-15 ^oC i utrzymywać je przez 10-14 dni przed wysadzeniem nie stosując dodatkowego oświetlenia.

GĘSTOŚĆ SADZENIA

Optymalna liczba łodyg na 1 ha wymagana do osiągnięcia maksymalnego plonu bulw pożądanej frakcji dla poszczególnych kierónków produkcji wynosi:

• Dla plonu handlowego bulw przeznaczonych na frytki 100-150 tys.

• Dla plonu handlowego bulw przeznaczonych na cele jadalne i chipsy ok. 200tys.

• Dla plonów sadzeniaków i ziemniaków skrobiowych 300tys.

G = 10000m²*ip/ ik * l

G- zalecana gęstość sadzenia

ip- liczba pędów na wysadzanej bulwie sadzeniaka

ik- liczba pędów dla danego kierunku produkcji(tys. szt. na 1ha)

l- rozstawa rzędów

Masa sadzeniaka	20	30	40	50	60	70	80
Średnica sadzeniaka	2,8	3,0	3,5	4,0	4,4	4,8	5,0
Liczba łodyg	2,7	3,0	3,2	3,5	3,8	4,1	4,3
Średnia dla trzech wiekości sadzeniaka	Małe 3,2	Średnie 4,1
	90	100	110	120	130
	5,2	5,4	5,7	5,9	6,1
	4,6	4,9	5,1	5,4	5,7
		Duże 5,1

Głębokość i termin sadzenia

Pominna odpowiadać średnicy sadzeniaka powiększonej o 1-2cm mierząc od wyrównanej powierzchni roli przed sadzeniem. O terminie sadzenia decyduje głównie temperatura gleby na głębokości 10cm. W przypadku stosowania sadzeniaków podkiełkowanych termin sadzenia należy przyspieszyć i wysadzać bulwy wtedy gdy temperatura gleby na głebokości 10cm wynosi 6^oC natomiast dla pozostałych sadzeniaków –8^oC.

Pielęgnowanie plantacji:

Szkodliwość chwastów polega na:

• Ograniczeniu roślinie ziemniaka wody, światła i składników pokarmowych

• Sprzyjaniu większej podatności roslin na choroby i szkodniki

• Utrudnieniem zbioru, zmniejszeniu wydajności pracy, zwiększeniu uszkodzeń bulw

• Pogorszeniu jakości plonu

W ziemi spotkać możemy ok. 100gatunków chwastów krótkotrwałych i kilka wieloletnich.

Najczęściej spotykane chwasty dwuliścienne:

• Komosa biała

• Rdest powojowaty

• Powój polny

• Gorczyca polna

• Fiołek polny

• Gwiazdnica pospolita

• Jasnota purpurowa

• Przetacznik polny

• Tasznik pospolity

• Szarłat szorstki

Najczęściej spotykane chwasty jednoliścienne:

• Perz własciwy

• Chwastnica jednostronna

• Wyczyniec plony

• Wiechlina roczna

METODA MECHANICZNA – zabiegi wyłącznie mechaniczne za pomoca powszechnie dostepnych maszyn pielegnacyjnych.

Pielęgnowanie mechaniczne polega na 3-6 krotnym obsypywaniu połączonym z bronowaniem, brona lekką lub broną chwastownik, zagrzebło w odstepach 5-7 dniowych. Pierwsze obsypywanie wykonuje się płytko na ok. 5cm kolejne na głębokość 10-12cm ostatnie przed spodziewanymi wschodami. Obsypywanie wykonuje się na głębokości ok. 15cm. Po wschodach do zwarcia rzędów wykonuje się 2-3krotnie obsypywanie i opielanie lub obsypywanie obsypnikiem wyposażonym w elementy pielące.

Odchwaszczanie – płomieniowe niszczy chwasty w wyniku działania wysokiej temp. 50 –70^oC, zabieg przeprowadza się powierzchniowo przed wschodamiroślin,a po wschodach w międzyrzędziach.

Choroby wystepujące w uprawie ziemniaka:

• Grzybowe – zaraza ziemniaka, rizoktorioza, parch, sucha zgnilizna

• Bakteryjne – czarna nóżka, parch zwykły, mokra zgnilizna, bakterioza pierścieniowa

• Wirusowe – wirus Y, wirus liściozwój wirus S,X,M,L

ZARAZA ZIEMNIAKA – w najwiekszym nasileniu wystepuje w lipcu i sirepniu. Objawia się początkowo żółtymi plonami na liściach które brunatnieją, a następnie w całości zasychają. Również bulwy są zarażone przez zarodniki grzyba spłukiwane z liści do gleby.

Zwalczanie zarazy odbywa się poprzez:

• Niszczenie źródeł infekcji

• Wczesny termin sadzenia

• Podkiełkowanie sadzeniaków

• Uprawa odmian odpornych lub bardzo wczesnych i wczesnych

• Stosowanie fungicydów

Do najgroźniejszych szkodników ziemniaka należą:

• Stonka ziemniaczana

• Matwik ziemniaczany

• Szkodniki glebowe

Larwy stonki są bardzo żarłoczne, objadając blaszki liściowe pozostwaiają tylko łodygę i ogonki liściowe. Chrzaszcze należy zwalczać na wiosnę, a larwy w czasie lata stosując rózne insektycydy.

W produkcji ekologicznej stonke można zwalczyć wyciagiem ze złocienia dalmatyńskiego, można także stosować olejek parafinowy, sole potasowe i szare mydło.

Mątwik ziemniaczany – szkodnik kwarantannowy.

ZBIÓR

Jest najtrudniejszym i najbardziej pracochłonnym zabiegiem agrotechnicznych składających się na produkcję ziemniaka. Wraz z przygotowaniem plantacji do zbioru pochłania 40-60% ogólnych nakładów robocizny.

Podstawowym warunkiem decydującycm o zmniejszeniu do minimum uszkodzeń mechanicznych bulw jest przygotowanie plantacji do zbioru, które polega na wcześniejszym przed planowanym zbiorem zniszczenie łyków. Powoduje ono:

• Obniżenie sił związania bulw ze stolonami

• Przyśpieszenie dojrzałości skórki

• Ułatwienie pracy zespołu kopiącego co w efekcie zwiększy efekt wykonywanej pracy maszyny zbierającej

PRZECHOWALNICTWO ZIEMNIAKÓW:

I etap – osuszanie w przechowalni wykorzystuje się wietrzenie powietrzem o niskiej wilgotności (poniżej 75%) trwające 3-5dni

II etap – dojrzewanie, zabliźnianie się uszkodzeń przez okres 2-3tyg. w temp. 12-18^OC, korkowacieje skórka i goją się uszkodzenia, szybkiemu gojeniu sprzyja wysoka wilgotność powietrza 95%

III etap – schładzanie, w czasie schładzania trwający ok. 3tyg. należy odprowadzić z bulw ciepła powstające w wyniku oddychania

IV etap długotrwałe przechowywanie, należy utrzymywać wymagania temp. i wilgotność

V etap – przygotowanie bulw przed ich użytkowaniem. W przechowalniach ziemniaków jadalnego do przetwórstwa na 2tyg. przed użyciem należy temp. podwyżyć do 10-12 ^OC.

UPRAWA ZBÓŻ W GOSPODARSTWIE EKOLOGICZNYM

Kompleks przydatności rolniczej gleby	Plon ziarna (t/ha)
	Pszenica
Pszenny bdb	5,38
Pszenny dobry	5,15
Pszenny wadliwy	4,36
Żytni bdb	4,32
Żytni dobry	3,38
Żytni słaby	-
Żytni b. Słaby	-
Zbozowo – pastewny mocny	4,12
Zbożowo – pastewny słaby	-

Reakcje zbóz na odczy gleby

Jęczmień = pszenica > pszenzyto > owies >żyto

Pszenica 5,3 - 7,3

Żyto 4,3 – 6,7

Pszenzyto 4,5 – 7

Jęczmień 5 – 7,5

Owies 4,5 – 6,5

Gryka 5 – 6,5

SPECYFIKA PRODUKCJI EKOLOGICZNEJ:

Wieksze wymagania w stosunku do precyzji i terminowości wykonywania zbiegów agrotechnicznych – dlaczego ?

• Wykluczenie stosowania mineralnych nawozów będących źródłem szybko dostępnej formy tego składnika roślin

* eliminuje możliwości sterownia łanem (oddziaływanie w okresie wiosennym na rozkrzewienie lub rozgałęzienie się roslin i intensywności ich wzrostu)

• Zakaz stosowania herbicydów wymusza konieczność zwiększenia zdolności konkurencyjnej łanu w stosunku do chwastów

• Zalezy stosowanie zapraw oraz chemicznego zwalczania chorób zwiększa wymagania w stosunku do zdrowotności i jakości materiału siewnego

PLONOWANIE ROŚLIN:

1. W rolnictwie ekologicznym uzyskuje się mniejsze plony niż w konwencjonalnym o 10 –40%

• róznica jest w tym większa im intensywniejsze jest rolnictwo konwencjonalne

• mniejsze różnice w plonach uzyskuje się w przypadku gatunków o mniejszych wymaganiach nawozowych i słabej porażonych przez choroby

2. Plony uzyskiwane w gospodarstwie ekologicznym charakteryzuje duża zmienność w latach

• brak mozliwości kompensowania dostepnymi metodami agrotechnicznymi niekorzystnego przebiegu pogody lub błędów agrotechnice

MIEJSCE ZBÓZ W PŁODOZMIANIE

ZALEŻNOŚĆ: X –słada, XX – średnia, XXX – duża

Wyszczególnienie	System konwencjonalny	System ekologiczny
Biologiczne, mechaniczne zwalczanie chwastów	X	XXX
Ograniczenie nasilenia chorób i szkodników	X	XXX
Akumulacja azotu w glebie przez uprawe roslin motylkowatych	X	XXX
Akumulacja wegla organicznegow glebie w następstwie:
- nawożenia słomą	XXX	-
- nawożenia obornikiem	X	XXX
- uprway roslin wieloletnich i między plonów	X	XXX
Uruchamianie składników pokarmowych ze związków trudno dostepnych	X	XXX
Uzaleznienie następstwa roślin od pozostałości herbicydó w glebie	XX	-
Konieczność ścisłego dostosowania doboru i nastepstwa roslin do warunków siedliskowych	X	XXX
Możliwość kompensacji niekorzystnego przebiegu pogody zabiegami agrotechnicznymi	XXX	-

CHOROBY I SZKODNIKI, KTÓRYCH NASILENIE ZALEZY OD ZMIANOWANIA:

CHOROBY	ROŚLINA ŻYWICIELSKA
GRZYBOWE
	Pszenica
Podstawy źdźbła zbóż	+
Liści i kłosów	+
Fuzarioza zbóż	+
Głownia kukurydzy
Wirusowe
Mozaika zbóż

WPŁYW PŁODOZMIANU NA ZACHWASZCZENIE ZBÓŻ:

Stosowanie płodozmianów o dłużej rotacji (5-7lat) zawierających rosliny ozime i jare jednoroczne i wieloletnie, a także międzyplon sprzyja:

• redukcji zasobów nasion chwastów w glebie (dzięki kilkuletnim przerwom w uprawie tej samej rosliny na danym polu oraz wykonywaniu zabiegów uprwaowych w różnych terminach)

• eliminacji zjawisk kompensacji miążliwych gatunków chwastów

• oddziaływaniom allelopatycznym róznych gatunków roslin np. rośliny krzyżowe

Ocena wartości przedplonowej dla zbóż ozimych

DOBRE	ŚREDNIE	ZŁE
Motylkowate z trawami	Owies ^**	Pszenica
Ziemniaki i inne warzywa^*	Mieszanka strączkowo – zbozowa na nasiona ^***	Żyto
Inne mieszanki strączkowo – zbożowe zbierane na zielonkę		Jeczmień
Strączkowe (fasola, groch)		Pszenżyto
* przedplony nawożone obornikiem lub kompostem ** po owsie należy zastosować kompost lub obornikiem *** w mieszance udział strączkowych powinma być większa niż 50%

Ocena wartości przedplonowej dla zbóż jarych

DOBRE	ŚREDNIE	ZŁE
Motylkowate i ich mieszanki z trawami	Zboża po których uprawiane są międzyplony ścierniskowe lub wsiewki na zielone nawozy ^**	Pszenica
Późne odmiany ziemniaków		Żyto
Burak pastewny		Jeczmień
Warzywa korzeniowe i kapustne ^*		Pszenżyto

DOBÓR ODMIAN

Ogólne kryteria doboru odmian:

• mniejsze wymagania siedliskowe (glebowe i nawozowe)

• większa zdolność pobierania składników pokarmowych

• odporność na choroby (głównie grzybowe)

• wieksza krzewistość i konkurencyjność w stosunku do chwastów

• dobra zimotrwałość zbóz ozimych

• cechy jakościowe ziarna

UPRAWA ROLI

• zabiegi uprawowe powinno się stosować tak dużo jak to jest konieczne aby stworzyć uprawianej roslinie korzystne warunki wzrostu, a zarazem tak mało jak to jest możliwe.

• Płytkie odwracanie i mieszanie roli oraz głębokie jej spulchnianie

ZASADA STOSOWANIA MASZYN W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM:

• Ochrona gleby i organizmów glebowych jest ważniejsza od oszczędności czasu i pracy

• Należy stosować ciągniki o mocy 25-40KM wyposażona w wąskie opony o dużej średnicy i ciśnieniu 0,6-0,8 bar

• Dopuszczalny nacisk na oś nie może przekraczać 3,5t (nie powinno się stosować kół bliźniaczych)

• Przy wielokrotnych przejazdach po polu należy używać tych samych kolein

• Przystepując do ścinania zielonki należy stosować kosiarkę listwową lub rotacycjna z dolnym napedem nie stosować rozdrabiacza typu „orkan”

• Ciagnik w czasie orki nie powinien jechać w bruździe

• Korzystniejsza jest szybsza jazda z narzędziami a mniejszej szerokości roboczej (mniejsze koleiny)

• Nie powinno się stosować maszyn o dużym zapotrzebowaniu na siłę uciągu

• Utrzymywanie małej masy zbiornika paliwa poprzez jego częste napełnianie

ZADANIA UPRAWY ROLI W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM

• Ograniczenie nasilenia erozji wodnej i wietrznej

• zwiększenie biologicznej aktywności gleby i sprzyjanie akumulacji substancji organicznej w glebie

• zapewnienie dobrego wymieszania z glebą resztek pożniwnych rosliny przedplonowej nawozów organicznych

• ograniczenie konkurencji ze strony chwastów i samosiewów rosliny przedplonowej

• stwarzanie warunków do uzyskiwania szybkich i wyrównawczych wschodów roslin

• zmniejszenie nasilenia niektórych chorób i szkodników

• ograniczenie bezproduktywnych stratwody i sprzyjanie jej gromadzeniu w glebie

SIEW

Jakość materiału siewnego:

• zdrowotność nasion

• dorodność nasion

• wysoka zdolność

• energia kiełkowania

• czystość nasion

UWARUNKOWANIA WYSOKIEJ JAKOŚCI MATERIAŁU SIEWNEGO:

• połowa kwalifikacja plantacji nasiennych

• zbiór w optymalnych warunkach

• wstepne czyszczenie ziarna przed magazynowaniem

• dobre warunki magazynowania niedopuszczalnie do wzrostu temperatury i rozwoju chorób grzybowych na ziarnie

• doczyszczenie końcowe

TERMIN SIEWU

Zalecany wysiew w końcowym okresie terminów przyjętych jako optytmalne w dotychczasowych zaleceniach agrotechnicznych.

Elemetnty składowe plonu: liczba kłosów, liczba ziarniaków w kłosie oraz MTZ.

Wpływ równomierności wysiewu na początkowy wzrost roślin:

• Większa konkurencyjność zbóż w stosunku do chwastów

• Powoduje że wszystkie rosliny znajdują się w podobnuch fazach rozwojowych, wówczas można w optymalnych terminach zastosować mechaniczne zabiegi pielęgnacyjne

Ilośc wysiewu zależy od:

• Jakosć materiału siewnego (dorodności ziarna, czystości, zdolności kiełkowania

• Kultury roli

• Jakości roli

• Terminu siewu

Ze wzgledu na to, że każda partia materiału siewnego charakteryzuje sie odmiennymi

parametrami dokładna ilość wysiewu w kg/ha wylicza sie ze wzoru:

N- gesto.a wysiewu w szt./m2

MTZ . masa 1000 ziaren (g)

W - wartość użytkowa nasion (zdolność kiełkowania x czystość)

Masa wysiewu w kg = (N x MTZ/ W) x 100

Uzasadnione jest zwiększanie o około 10% normy wysiewu przy:

• Gorszej uprawie przedsiewnej

• Gorszych warunkach glebowych

• Opóźnionym o 10-12 dni terminu wysiewu

ŻYZNOŚĆ GLEBY I NAWOŻENIE

Podstawowym źródłem składników pokarmowych dla roslin w systemie ekologicznym są:

• Nawozy organiczne

• Azot wiązany biologicznie

• Składniki uwalniające się z substancji mineralnej gleby

Właściwości kształtowania żyzności gleby i poprawna gospodarka nawozowa wymaga:

• Okresowej kontroli zasobności i odczynu gleby

• Utrzymania dodatniego bilansu substancji organicznej

Odczyn gleby:

• Proces symbiotycznego wiązania azotu przez bakterie współżyjące z roslinami motylkowatymi

• Mikroorganizmy wolnożyjące wiążące azot

• Dostępność makro- i mikroelementy

• Dostepność kadmu, cynku, ołowiu

• Struktura gleby, trłwałość agregatów glebowych

Ogólne zasady wapnowania:

• Wapno defekcyjne – zawartość CaO powyżej 30%(za zgodą jednostki certyfikacyjnej)

• Margiel – zawartość CaO 25-95%

• Kreda jeziorna – zawartość CaO 20-35% w zalezności od stopnia uwodnienia

Zawartość azotu w resztkach pożniwnych różnych roslin motylkowatych:

Sposób uprawy	Gatunek	Zawartość azotu kg/ha
Plon główny	Lucerna	110-185
	Koniczyna czerwona	80-100
	Koniczyna z trawami	55-150
	Koniczyna biała	100
	Bobik	60-80
	Groch, wyka	40-60
	Łubin	65-95
Poplon	Koniczyna czerwona (wsiewka)	70-95
	Koniczyna biała (wsiewka)	74-130
	Łubin	40-70

Nawozy fosforytowe i potasowe zalecane do stosowania w rolnictwie ekolgicznym:

Nawozy fosforowe:

Mączki fosforytowe (uzyskiwane z przemiału fosforytów), które zawierającej ok. 30% P₂O₅.

Nawozy potasowe:

Siarczan potasu - zawierający około 50% K₂O (produkowany przez firme Kali und Salz);

Kainit - zawierający około 14 % K₂O;

Karnalit - zawierający 8 - 10 % K₂O.

OCHROLNA ROSLIN

W rolnictwie wszystkie zabiegi agrotechniczne (płodozmian, uprawa roli, nawożenie naturalne, obsada roślin, dobór odmian, zaprawy mieszane) są nastawiane na kształtowanie korzystnego stanu sanitarnego gleby i zwiększonej odporności roślin na choroby i szkodniki.

Metody pośrednie regulacji zachwaszczenia:

• Płodozmian

• Dobór odmian

• Jakość materiału siewnego

• Termin i gęstość siewu

Metody bezpośrednie regulacji zachwaszczenia:

• Mechaniczne

• Termiczne

• Biologiczne

Skutecznośc brony jest tym wieksza im:

• Młodsze są chwasty

• Drobniejsze są ich nasiona

• Na mniejszej głębokości znajduja się kiełkujące nasiona

• Bardziej pulchna jest wierzchnia warstwa gleby

CHOROBY GRZYBOWE I SZKODNIKI:

Działania profilaktyczne ukierunkowane na wzrost zachwaszczenia roslin polegajacych na:

• Wprowadzeniu do uprawy roślin odstraszających lub zwabiających szkodniki

• Stosowanie barier

• Stosowanie substancji odstraszających lub zwabiających

• Doborze terminów siewu i zabiegów pielęgnacyjnych niekorzystnych dla rozwoju chorób i szkodników

• Wprowadzanie do uprawy roślin odpornych na choroby i szkodniki oraz ich mieszanek

• Kształtowaniu krajobrazu gospodarstwa i jego otoczenia w sposób sprzyjający rozwojowi i ochronie naturalnych wrogów szkodników roślin uprawnych

Odpornośc odmian:

• Odporność determinowana morfologią rośliny (wysokośc odmiany, zbitośc kłosa, długośc kwitnienia, wegetacji)

• Tolerancja na patogena, kumulacja mykotoksyn

Agrotechnika, unikać:

• Wrazliwych odmian

• Porażonego materiału siewnego

• Uproszczenie w uprawie (rozkład resztek pozniwnych)

• Dużego udziału zbóż ozimych

• Wysokiego nawożenia N i później aplikacji N

W rolnictwie ekologicznym metody „zaprawiania nasion” opierająca się na zabiegach dezynfekowania lub stymulacji rozwoju pożądanej mikroflory np.:

• Stosowanie zapraw na bazie mikroorganizmów

• Otoczkowaniu mlekiem w proszku

• Stosowaniu różnego rodzaju roztworami i wyciągów roślinnych

• Stosowanie nadmanganianu potasu

• Płukanie w ciepłej wodzie

Zbiór i przechowywanie

• Zbiór zbóż przeprowadza się jedno etapowo w fazie dojrzałości pełnej lub martwej

• Przedłużenie zbiorów w warunkach dżdżystej pogody powoduje występowanie na wszystkich gatunkach czernienia zbóż (grzyby saprofityczne z rodzaju: Cladosporium, Alternaria, Epicocccum)

• Czystość ziarna i wszystkich zespołów maszyn zbierających

Podstawowym warunkiem prawidłowego przetrzymywania zbóż i zachowania jakości jest czystość i odpowiednia wilgotność ziarna.

W trakcie przechowywania ziarna należy okresowo kontrolować:

• Temperatura

• Wilgotność

• Zapach

• Obecność szkodników

Zwalczanie szkodnikówmagazynowanych : wołek zbożowy, mklik mączny, rozkruszek mączny, omacnica spichrzanka (pyretryna).

Pielegnacja zbóz w systemie ekologicznym:

• Ocena wartości przedplonowej dla zbóż ozimych i jarych

• Dobór odmian, przygotowanie do sadzenia i sadzenie ziemniak jadalnego

• Działania mające na celu ograniczenie występowania chwastów

• Kształtowanie żyzności gleby w systemie ekologicznym