Temat: Wynik finansowy i analiza wskaźnikowa

Schemat ustalania wyniku finansowego:

WYNIK NA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNĄ

+

WYNIK NA OPERACJACH FINANSOWYCH

+

WYNIK NA DZIAŁALNOŚCIACH NADZWYCZAJNYCH

=

WYNIK FINANSOWY BRUTTO

-

OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA FINANSOWE

=

WYNIK FINANSOWY NETTO

Podstawowym miernikiem oceny działalności podmiotu gospodar­czego jest wynik finansowy, gdyż miernik ten odzwierciedla w całości osiągnięte efekty i poniesione nakłady, przy czym dodatni wynik finansowy jest zyskiem, a ujemny — stratą przedsiębiorstwa.

Wynik działalności operacyjnej obejmuje:

• wynik na sprzedaży, stanowiący różnicę między sumą należnych przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i innych składni­ków majątku obrotowego bez podatku od towarów i usług (VAT) a wartością sprzedanych składników wycenionych według kosz­ tu wytworzenia (lub ceny nabycia) powiększoną o podatki obcią­żające sprzedawcę (np. podatek akcyzowy) oraz o koszty ogólne zarządu i koszty sprzedaży;

• wynik na pozostałej działalności operacyjnej, niezwiązany ze zwy­kłą działalnością gospodarczą jednostki organizacyjnej, stanowią­cy różnicę między sumą zrealizowanych pozostałych przycho­dów operacyjnych (np. sprzedaży majątku trwałego, otrzymanych odszkodowań, odpisanych zobowiązań przedawnionych, dotacji) a sumą pozostałych kosztów operacyjnych.

Wynik na operacjach finansowych jest to różnica między sumą należnych przychodów z operacji finansowych a sumą kosztów tych operacji. Przychody z operacji finansowych obejmują na przykład przychody z tytułu udziałów w innych jednostkach i papierów warto­ściowych (dywidendy, odsetki), sprzedaży papierów wartościowych, odsetek od udzielonych pożyczek oraz za zwłokę w zapłacie, otrzy­manego dyskonta. Na koszty operacji finansowych składają się: po­krycie strat w innych jednostkach, w których jednostka gospodarcza jest udziałowcem, wartość nabycia sprzedanych papierów wartościo­wych, odsetki od zaciągniętych pożyczek i płacone za zwłokę w za­płacie, odsetki oraz prowizje od kredytów bankowych i inne.

Wynik na operacjach nadzwyczajnych jest różnicą między otrzy­manymi zyskami nadzwyczajnymi a poniesionymi stratami nadzwy­czajnymi. Jako straty i zyski nadzwyczajne traktuje się skutki finan­sowe zdarzeń powstających sporadycznie, niepowtarzalnie, niezwiązanych ze zwykłą działalnością podmiotu gospodarczego. Do tych zdarzeń zalicza się wypadki losowe (np. pożar, powódź, kradzież z włamaniem), zaniechanie określonego rodzaju produkcji, sprzedaż zorganizowanej części jednostki (np. oddziału produkcyjnego, ośrod­ka wczasowego), postępowanie układowe lub naprawcze i inne zda­rzenia.

Wynik finansowy brutto, stanowiący sumę wyników na działal­ności operacyjnej, operacjach finansowych i operacjach nadzwyczaj­nych, nie jest wartością stojącą do wyłącznej dyspozycji jednostki gospodarczej. Wynik ten ulega pomniejszeniu o obowiązkowe ob­ciążenia wyniku finansowego, do których zalicza się podatek do­chodowy i inne obowiązkowe obciążenia.

Temat: Rentowność przedsiębiorstwa i wskaźniki

Rentowność przedsiębiorstwa oznacza, że dochody uzy­skane przez przedsiębiorstwo z działalności gospodarczej przewyż­szają jego koszty. Mówi się wówczas, że przedsiębiorstwo jest ren­towne. Gdy koszty są większe do uzyskiwanych dochodów, wtedy określa się przedsiębiorstwo jako deficytowe albo mówi się o ren­towności ujemnej.

Wskaźniki:

1. Wskaźnik rentowności określa zazwyczaj procentowy stosunek zysku przedsiębiorstwa do kosztów jego działalności.

gdzie:

R – wskaźnik rentowności

Z – zysk przedsiębiorstwa

K_w – koszty przedsiębiorstwa

Zadanie:

Do obliczenia wskaźnika rentowności można posłużyć się dany­mi, w których koszty działalności wynoszą 3040 tys. zł, a zysk przed­siębiorstwa 640 tys. zł.

Wskaźnik rentowności wynosi:

1. Stopa zysku nazywana także stopą wyniku finansowego, która jest stosun­kiem zysku brutto przedsiębiorstwa do przeciętnej wartości majątku trwałego i majątku obrotowego. Najczęściej przyjmuje się wartość początkową majątku trwałego.

gdzie:

S_z – stopa zysku

Z – zysk brutto

M_t – wartość początkowa majątku trwałego

M_o – wartość majątku obrotowego

Zadanie:

Jeżeli na przykład wartość początkowa majątku trwałego jed­nostki gospodarczej wynosi 4327 tys. zł, suma środków obrotowych 793 tys. zł, a zysk brutto, jak w poprzednim przykładzie, 640 tys. zł, to stopa zysku wynosi:

Stopa zysku jest ważnym miernikiem, pozwalającym ocenić efek­tywność zastosowania środków produkcji w poszczególnych jednost­kach prowadzących działalność gospodarczą, gdyż wyższa stopa zysku oznacza bardziej efektywne wykorzystanie majątku jednostki gospodarczej.

1. Wskaźnik poziomu kosztów oblicza się jako stosunek procentowy kosztów handlowych do sprzedaży w danym okresie, co można wyrazić wzorem:

gdzie:

W_k – wskaźnik poziomu kosztów

K_h – koszty handlowe w danym okresie

Zadanie:

Jednostka handlowa osiągnęła w ubiegłym roku obrót w wysokości 2350 tys. Zł. Poniesiono koszty handlowe w wysokości 282 tys. zł. Obliczyć wskaźniki: poziomu kosztów.

Temat: Inwentaryzacja i jej rodzaje

Stan majątkowy wykazywany w raportach obrotu może różnić się od stanu rzeczywistego i dlatego przeprowadza się okresowe rozliczenie sklepu, do czego służy inwentaryzacja.

Inwentaryzacją nazywamy czynności polegające na ustaleniu rze­czywistego stanu składników majątkowych na oznaczony dzień, w celu sprawdzenia tego stanu z ewidencją księgową, oraz polegające na ustale­niu i wyjaśnieniu stwierdzonych różnic, a także na rozliczeniu osób materialnie odpowiedzialnych za powierzone im mienie. Dla ustalenia wartości powierzonego mienia przeprowadza się w sklepie spis z natury wszystkich składników majątkowych.

Ze względu na rodzaj inwentaryzacje można podzielić na:

• Inwentaryzacja okresowa ma charakter planowy. Polega ona na przeprowadzaniu co pewien okres spisu z natury rzeczowych składni­ków majątkowych oraz środków pieniężnych na określony dzień w punk­cie sprzedaży detalicznej oraz na rozliczeniu sklepu.

• Inwentaryzacja doraźna przeprowadzana jest w pewnych okolicz­nościach, na przykład przy zmianie pracowników na stanowiskach mate­rialnie odpowiedzialnych (inwentaryzacja zdawczo-odbiorcza), w razie nieprzewidzianych zdarzeń uzasadniających potrzebę ustalenia rzeczy­wistego stanu towarów, np. kradzież, pożar, powódź, w razie przekazy­wania albo likwidacji sklepu.

Zależnie od zakresu wyróżnia się inwentaryzację:

• Inwentaryzacja pełna polega na ustaleniu rzeczywistego stanu wszystkich składników majątkowych sklepu (środki pieniężne, towary, opakowania, materiały pomocnicze oraz urządzenia sklepowe).

• Inwentaryzacja częściowa obejmuje spis określonej części majątku sklepu, np. tylko środków pieniężnych w kasie, towarów i opakowań.

Inwentaryzację przeprowadza komisja inwentaryzacyjna powołana przez dyrektora przedsiębiorstwa handlowego. Spis z natury mogą prze­prowadzać również komisje wydzielonych firm wyspecjalizowanych w przeprowadzaniu inwentaryzacji.

Porównanie stanu faktycznego towarów ustalonego w trakcie inwen­taryzacji ze stanem wynikającym z ewidencji księgowej pozwala ustalić niedobory towarowe, jeżeli stan faktyczny jest niższy od stanu księ­gowego, lub nadwyżki towarowe, jeżeli stan faktyczny przewyższa stan ewidencyjny. Niedobory towarowe mogą mieścić się w granicach norm ubytku naturalnego lub mogą mieć charakter niedoborów nad­zwyczajnych.

Ubytki naturalne są to straty wynikające z właściwości samych towarów i warunków przechowywania oraz sprzedaży, a powstają głów­nie z powodu parowania, wysychania, przylegania do opakowań, rozpy­lania, rozważania itp. Za ubytki naturalne w dopuszczalnych granicach określonych normami ubytków naturalnych personel sklepowy nie odpowiada. Normy ubytków są to określane w procentach górne granice ubytku dla konkretnych artykułów.

Za niedobory nadzwyczajne uważa się niedobory towarów prze­kraczające ustalone normy ubytków lub dla których nie obowiązują takie normy i mogą to być niedobory zawinione bądź niezawinione. Do niedo­borów nadzwyczajnych zawinionych zalicza się straty powstałe w wy­niku zaniedbań, braku nadzoru lub złej woli pracownika. Niedobory niezawinione powstają z przyczyn obiektywnych i niezależnych od personelu sklepowego, np. zepsucie towaru w wyniku awarii lodówki lub wyłączenia prądu, zabrudzenie tkaniny w czasie demonstrowania.

Nadwyżki towarowe (superata) są uzasadnione wtedy, kiedy wyni­kają z cech fizycznych lub chemicznych towaru, np. wzrost ciężaru w wyniku wchłaniania wilgoci (skóra, sól), rozciąganie tkanin w trakcie ich mierzenia, albo też z powodu drobnych pomyłek przy ważeniu lub liczeniu. Znaczniejsze nadwyżki muszą być skrupulatnie zbadane.

Sposoby przeciwdziałania niedoborom są zróżnicowane w zależ­ności od branży towarowej i warunków lokalowych sklepu. Najczęściej jednak można niedoborom zapobiec przez przestrzeganie zasad odbioru ilościowego i jakościowego towarów oraz zasad prawidłowego przecho­wywania towarów, niedopuszczenie do przeterminowania towarów, odpowiednie wykorzystywanie sprzętu i urządzeń sklepowych, podwyż­szenie kwalifikacji personelu sklepowego, co przeciwdziała powstawa­niu niedoborów dzięki lepiej wykonywanym czynnościom sprzedażowym, stosowanie premii i nagród dla pracowników wyróżniających się dbało­ścią o towary.

Po zakończeniu inwentaryzacji przeprowadza się wstępne rozlicze­nie sklepu, które polega na porównaniu wartości majątku wykazanego w ostatnim raporcie obrotu z wartością stwierdzoną w czasie spisu z natury, ustaleniu ewentualnej różnicy i uwzględnieniu, w razie stwier­dzenia niedoboru, kwoty wynikającej z przyznanego sklepowi limitu. Jeżeli na przykład obrót między okresowymi inwentaryzacjami wynosił 1 684 500 zł, limit ubytków ustalony dla danego sklepu — 0,6%, to rozliczenie sklepu przybiera postać podaną w tabeli 2, w której podano stan księgowy i stan rzeczywisty w dniu spisu. Podobne rozliczenie przeprowadzone jest również dla opakowań.

Rozliczenie sklepu

Lp.	Treść	Towar w zł
1	Stan księgowy według raportu nr….	412527,00
2	Stan faktyczny	410383,00
3	Różnica: (-) niedobór, (+) nadwyżka	-2144,00
4	Limit na pokrycie niedoboru	10107,00
5	Wynik rozliczenia limitu:
	Niedobór niemieszczący siew limicie	-
	Nadwyżka limitu nad niedoborem	7693,00

Po rozliczeniu wstępnym pełną dokumentację z inwentaryzacji przed­kłada się głównemu księgowemu przedsiębiorstwa, który zarządza spraw­dzenie i porównanie spisów z wartością w ewidencji księgowej oraz wyjaśnienie ewentualnych różnic. Decyzję w sprawie likwidacji różnic podejmuje dyrektor przedsiębiorstwa. Po wykonaniu tych czynności następuje ostateczne rozliczenie, z którego sporządza się protokół i przesyła kierownikowi sklepu.