Pedagogika specjalna 21.09.2013
Literatura zalecana
Dycik W. „Pedagogika specjalna”
Lipkowski O. „pedagogika specjalna”
Manersberg „Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej”
Sękowska Z. „Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej”
Wyczesany J. „Pedagogika upośledzonych umysłowo”
Pojęcie specjalny oznacza :
Coś wyjątkowego
Dodatkowego np. geniusza
Charakterystycznego
Przeznaczonego wyłącznie dla kogoś lub czegoś
Coś szczególnego
Pedagogika specjalna ( wg Dykcika ) – jest nauką szczegółową pedagogiki, a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób z odchyleniami od normy. Najczęściej jednak mniej sprawnych lub niepełnosprawnych bez względu na rodzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń, odchyleń.
Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania odchyleniami od normy:
Coraz więcej osób z odchyleniami
Pojawienie się nowych chorób
Wzrost czynników patogennych
Rozwój nauki (medycyna, technika, psychologia, farmakologia )
Rozwój cywilizacji, media, idee humanistyczne, choroby cywilizacyjne
Pedagogikę specjalną charakteryzuje specjalny cel: „ rewalidacja społeczna dzieci upośledzonych, chorych, niedostosowanych społecznie lub w inny sposób odchylonych od normy ( M. Grzegorzewska 1968)
Defektologia – rodzaj wiedzy i umiejętności, który wiąże się z przywracaniem lub usprawnianiem osób przewlekle chorych, chronicznie zagrożonych zdrowotnie, wobec których szczególne znaczenie mogą mieć działania zmieniające do podtrzymywania motywacji rehabilitacyjnej, wzmocnienie poczucia sensu życia i zachęcenie do aktywnego wysiłku, mimo trudności życiowych i sytuacji kryzysowych.
Cele pedagogiki specjalnej i zasady wychowania są identyczne, jak w pedagogice ogólnej.
Funkcje pedagogiki specjalnej:
Opisowa – opisuje zjawisko niepełnosprawności, specyfika, diagnoza
Teoretyczna – doświadczenie w postaci pojęć przełożone na teorię
Praktyczna – praktyczne działanie
Normatywna – ustalanie norm, zasad, celów, ustalenie cech nauczyciela
Restytucja – przywracanie człowieczeństwa osobie niepełnosprawnej …………………………( M. Grzegorzewska)
Pedagogika specjalna jako nauka interdyscyplinarna – związki z:
Medycyna – diagnoza, terapia, rokowania
Psychologia – diagnoza psychologiczna, profil kształcenia , pomocy
Socjologia – badanie środowiska, określenie zakresu konkretnej pomocy
Prawem – opieka kuratorska, sądowa nad małoletnimi
Rewalidacja
Przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności
Proces wychowawczy z zaplanowanymi celami uwzględniającymi wiedzę teoretyczną i działanie skierowane na osobę niepełnosprawną
Usprawnienie zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych
Zasady rewalidacji wg Lipkowskiego
Akceptacji – kształtowanie stosunku społeczeństwa do osób upośledzonych umysłowo
Pomocy
Indywidualizacji
Terapii pedagogicznej
Współpracy z rodziną
Rehabilitacja – oddziaływanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia osobie trwale poszkodowanej na zdrowiu zdolności , sprawności i możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie.
Reedukacja – odpowiednie ćwiczenia mające na celu przywrócić sprawność fizyczną, osobom chorym, rekonwalescentom oraz przygotować ich do wykonywania zawodu.
Resocjalizacja – proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych i prawnych, wynikających ze stanu osobowości wychowanka, z jego antagonistyczno – dysfunkcyjnego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych.
Rewalidacja – przywracanie osób niepełnosprawnych do funkcjonowania w społeczeństwie. Proces rewalidacji to wszelkie działanie ( psych., ped.) wobec osób niepełnosprawnych rozciągnięte w czasie, czyli od momentu urodzenia do niemalże końca życia
Przedmiotem pedagogiki specjalnej jest działalność wychowawcza ograniczająca się do jednostek odbiegających od normy , z zaburzeniami , które bez specjalnej pomocy nie mogłaby osiągnąć celów w zakresie ich możliwości.
Podmiotem pedagogiki specjalnej – są osoby
O obniżonej sprawności intelektualnej:
Wymagające resocjalizacji
Znacznie przekraczające poziom normy inteligencji i zdolności
Niepełnosprawne
Główne działy Pedagogiki Specjalnej
Rewalidacyjna
Rehabilitacyjna
Oligofrenopedagogika – ped. upośledzonych umysłowo
Surdopedagogika
Tyflopedagogika
Logopedia
Lecznicza inaczej terapeutyczna (Nozopedagogika ) – osób przewlekle chorych, niepełnosprawnych ruchowo, przebywających w placówkach leczniczych oraz placówkach integracyjnych dla dzieci i młodzieży a także w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych i opieki paliatywnej.
Resocjalizacyjna – zajmuje się wychowaniem i modyfikacją osobowości jednostki nieprzystosowanej społecznie w celu ponownego przystosowania jej do życia w danej zbiorowości.
Pedagogika kreatywności – zajmuje się ludźmi wybitnie zdolnymi (Ped. Zdolnych i Uzdolnionych) – jednostki wybitnie zdolne mają także specjalne potrzeby edukacyjne . Opiera się ona raczej na dominacji nauczania nie wychowania.
Uszkodzenie oznacza wszelką stratę, wadę fizyczną, psychiczną lub autonomiczną. Uszkodzenie może być:
Fragmentaryczne lub całkowite
Okresowe lub trwałe
Wrodzone lub nabyte, w różnym okresie życia człowieka w skutek chorób lub urazów
Ustabilizowane, progresywne ( wzrastające) lub regresywne (cofające się)
Niepełnosprawność – oznacza wszelkie ograniczenie lub brak możliwości wykorzystania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka.
Upośledzenie oznacza niekorzystną sytuację danej osoby będącą wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania określonych ról, które uważane są za normalne biorąc pod uwagę jej płeć, wiek, czynniki kulturowe i społeczne.
Upośledzenie jest funkcją stosunku pomiędzy osobami niepełnosprawnymi a ich otoczeniem.
Występuje wówczas, gdy osoby te napotykają na kulturowe….lub społeczne bariery ograniczające ich udział w różnych zakresach działalności dostępnych dla innych obywateli
Demencja ( wg Konarzewskiego) – ogólny rozwój intelektualny dziecka przebiegał do pewnego okresu mniej lub bardziej prawidłowo, w wyniku określonego procesu chorobowego nastąpił regres tj. postępujące obniżenie się poziomu funkcjonowania.
Usprawnienie – ma na celu usprawnienie funkcji zaburzonych lub niezaburzonych, które muszą te pierwsze kompensować ( np. wzmacnianie rąk potrzebnych do posługiwania się wózkiem itp.)
Korektura – polega na poprawianiu, zmniejszaniu zbieżności między założonymi a uzyskanymi rezultatami zadań dydaktyczno – wychowawczych czyli poprawieniu poprzez ćwiczenia korekcyjne błędów w postrzeganiu, myśleniu.
Kompensacja -zastąpienie obiektywnie istniejących lub subiektywnie odczuwalnych braków w jednej dziedzinie działalności człowieka przez wzmożoną aktywność w innej. Kompensacja może dotyczyć zmysłów, np. braku słuchu czy wzroku. Może też być kompensacja społeczna – zastąpienie niepełnosprawności fizycznej osiągnięciami na polu nauki czy kultury.
4 drogi rewalidacji
Kompensacja Korektura Usprawnienie Wzmocnienie dynamizmu
adaptacyjnego jednostki
Ortodydaktyka – dział dydaktyki, którego zadaniem jest ustalenie celów, zasad, i procesów nauczania jednostek odchylonych od normy