socjologia ogólna

struktura społeczna

podstawowe cechy społeczeństwa:

• Zbiór ludzi o wspólnej kulturze

• Wspólne terytorium

• Wspólna tożsamość

• Oddziaływanie na siebie w społeczeństwie ustruktualizowanej sieci wzajemnych stosunków

elementy konstrukcyjne społeczeństwa:

Struktura społeczeństwa jest trwałym elementem relacji między elementami społeczeństwa (elementy: status, rola, grupy, organizacje, instytucje społeczne oraz wspólnoty).

• STATUS:

  • Ssłowa tego używa się w odniesieniu do pozycji danej osoby w strukturze stosunków społecznych – socjologiczna

  • Niektóre statusy mają charakter zwrotny, np. „matka” zaskazuje na „dziecko”

  • Inne oznaczają pozycję w szerszych strukturach, np. „cieśla” – pozycja w strukturze zawodowej

  • Ludzie mają wiele statusów społecznych – zestaw statusów danej osoby

  • Poziom prestiżu, bogactwa, władzy – potoczna

instytucje społeczne:

Są to stabilne, stosunkowo stałe układy kulturowe, strukturalne, które zajmują się rozwiązywaniem problemów w społeczeństwie.

cechy instytucji: Odporność na zmiany: ponieważ zbudowane są z powiązanych ze sobą elementów kulturowych i strukturalnych. Współzależność: główne instytucje są oparte na podobnych normach i wartościach i wspierają te wartości – gdy w jednej z nich zachodzi zmiana dotyczy to też innych Służą podobnym celom Stosunkowo stabilny zestaw norm, wartości, statusów, przepisów roli, grup społecznych i organizacji, które są związane z pewnym specyficznym obszarem ludzkiej aktywności.

poglądy funkcjonalistyczne: GOSPODARKA : system wytwarzania, rozdzielania i zdobywania dóbr i usług niezbędnych do przetrwania człowieka EDUKACJA: zapewnienie społeczeństwu podstawowych umiejętności intelektualnych i poznawczych, które pozwolą mu funkcjonować w jego ramach RODZINA: instytucja odpowiedzialna za opiekę nad dziećmi i przekazanie im dziedzictwa kulturowego przez socjalizację POLITYCZNA: Odpowiedzialna za organizację:rozdział władzy wśród społeczeństwa RELIGIA: Zapewnia spójność społeczną, zajmuje się warstwami ostatecznymi.

główne koncepcje struktury społecznej:

• KONCEPCJA ORGANICZNA – głoszona przez Augusta Comte’a i Herberta Spencera, wg których wszystkie elementy społeczeństwa są jednakowo ważne, tworząc całość poprzez wytwarzanie wzajemnych więzi i zależności. Tak pojęte społeczeństwo ma szanse na rozwój i właściwe funkcjonowanie.

• KONCEPCJA KLASOWA – twórcą teorii był Karol Marks, wg którego społeczeństwo dzieli się na klasy właścicieli środków produkcji i najemnych pracowników. Wg Marksa cechą każdego społeczeństwa jest walka pomiędzy klasą posiadającą i wytwarzającą a pracownikami. Ten konflikt jest przyczyną zmian społecznych. Często koncepcję Marksa nazywa się z tego powodu koncepcją konfliktów klasowych.

• KONCEPCJA WARSTWOWA – twórcą której był Max Weber, uznający podział społeczeństwa na warstwy w zależności od wysokości dochodu, zajmowanej pozycji społecznej, prestiżu, uznania czy udziału w sprawowaniu władzy. Wg koncepcji warstwowej społeczeństwo wyróżnia warstwy od najniższej do najwyższej.

• KONCEPCJA INTERAKCYJNA- reprezentowana m.in. przez Herberta Blumera, wg której nieistotne są elementy społeczeństwa, ale interakcje zachodzące pomiędzy ludźmi podejmującymi wspólne zadanie. Struktury społeczne nie są na stałe. Wraz z uwarunkowaniami historycznymi ulrgają powolnym zmianom, zachowując jednak wiele trwałych elementów np. rodzina

typy społeczeństw:

Społeczeństwo myśliwsko- zbierackie

• Najstarsza strategia przetrwania – myślistwo, zbieractwo;

• Zdobywanie żywności przy pomocy prostych narzędzi;

• Społeczeństwa są małe;

• Gęstość zaludnienia jest niewielka;

-wędrowny styl życia

-przemieszczanie się na dużych obszarach

• Gospodarka utrzymuje się na poziomie przetrwania

• Wymiana handlowa między różnymi populacjami – bardzo mała

• Podział grupy (jeśli istnieje) -> opiera się na wieku i płci -> nie zauważa się różnic społecznych -> podstawową formą organizacji społecznej są związki rodzinne -> przywództwo ma charakter nieformalny

społeczeństwo kopieniackie

• Opierały się na uprawie roślin

• Korzystały z technik „ścięcia (przy użyciu prostych narzędzi) i nypalenia (nawóz)

• Skutecznie zapewniały członkom pożywnienie i inne dobra

• DYFUZJA KULTUROWA – stworzono większe i bardziej trwałe obozy produkcji żywności

  • Zapoczątkowane zróżnicowanie społeczne:

    • Wyspecjonalizowane statusy społeczne

      • Szaman

      • Rzemieślnik

    • Rozwój instytucji politycznych

      • Dziedziczne monrachie plemienne

    • Różna akumulacja dóbr

      • Podział:

        • Bogatsi

        • Biedniejsi

pasterskie

• Przekształcone ze społeczeństw myśliwsko – zbierackich, które zamieszkiwały mniej urodzajne tereny

• Opierały się na udomowieniu zwierząt, ich hodowli

• Technologia pasterska zapewniała nadwyżki żywności

• Prowadziły wędrowny tryb życia

  • Ruchliwość = kontakt z innymi społeczeństwami

  • Rozwój handlu, ale też konflity

  • Niewolnictwo

• Pojawiły się wyspecjalizowane statusy

  • Wyłoniły się z nich przywódcy

rolnicze

• Powstały dzięki uprawie ziemi za pomocą pługa i zwierząt pociągowych

  • Wydajnośc upraw

  • Osiadły tryb życia

  • Rozwój siedzib ludzkich

• Metalowe narzędzia:

  • Trwalsze

  • Rozwój systemów nawadniających

  • Jeszcze większe nadwyżki żywności

    • Wyłonienie się wyspecjalizowanych statusów społecznych i odrębnych zawodów

    • Handel – wymiana towaru, wymiana pieniężna

    • Rozwój ośrodków miejskich

• Rozwijające religie

przemysłowe

• Rewolucja przemysłowa – początek

• Korzystanie ze złożonych nienapędzanych siłą mięśni maszyn do produkcji dóbr materialnych

• Skutki:

  • Ogromne nadwyżki

  • Przyśpieszone tworzenie statusów społecznych i ich hierarchii

  • Miejsce pracy w domu przeniesione do fabryki

• Zmiana :

  • Edukacji -> spadek znaczenia religii

  • Rodzinie -> domaganie się większych praw i otrzymywanie ich

  • Religii -> zróżnicowanie stylów życia

  • Polityki

• URBANIZACJA

  • Pogorszony stan środowiska naturalnego

  • Zwiększona liczebność klasy biednej

  • Podniesienie ogólnego standardu życia

społeczeństwo postindustrialne

• Główny cel – produkcja informacji i usług

• Rolnictwo – produkcja – nie znikają – stają się bardziej wydajne dzięki unowocześnieniom – zaawansowane technologie

  • Potrzebna mniejsza liczba robotników do utrzymania poziomu

  • Robotnicy muszą szukać zatrudnienia w innych sektorach

• Oparte jest na wiedzy i produkuje wiedzę

  • Nacisk na rozwój nauki, inżynierii i edukacji

• Instytucje gospodarcze – mają dalej znaczenie ale są zależne od innych sfer

• Rozwój technologii, środków komunikacji i transportu

  • Większa ruchliwość

  • Różnorodność wartości i stylów życia

  • Większa równość między płciami, większa tolerancja

• Znajduje się w stałym stadium przejściowym, ulega trwałej transformacji

grupy i organizacje społeczne

GRUPA – zbiór co najmniej 3 osób ( grupa idealna do 8-10 osób), nie ma maksimum. Zbiór osób między którymi zachodzą trwale powtarzalne interakcje (systematyczny kontakt, nie jednorazowy). Są to ludzie, którzy mają wspólne zainteresowania, cele, przekonania, pewne podobieństwo. Grupa jest to zbiór osób o sformalizowanej strukturze (każdy ma jakiś status, przywileje i obowiązki, uczymy się tego przybywając ze sobą)

TYPY GRUP

GRUPY PIERWOTNE I WTÓRNE