TALES:

1. Początek świata – woda (to co żywe, żyje wilgocią. Martwe wysycha.)

2. Zdolność poruszania = życie

3. Obserwacja przyrody

ANAKSYMANDER

1. Początek świata – arche – pierwotna materia, natura rzeczy, nie zniknęła, ale zmieniła się

2. Bezkres = apeiron

3. Wyłanianie się przeciwieństw

ANAKSYMENES

1. Początek świata – powietrze – bo jest nieskończone, łatwo się przekształca.

2. Świat - bezkresny, wieczny

3. Dusza ludzka – powietrze

4. Przyczyny przemian w przyrodzie – ruch, ciepło, zimno

HERAKLIT

1. Początek świata – ogień – przemiany w górę i w dół

2. Zmienność – nie wejdziesz 2 razy do tej samej rzeki

3. Początki i własności przyrody

4. Zasadnicza własność – zmienność (wariabilizm)

5. Relatywizm – definiowanie 1 rzeczy tylko względem drugiej

6. Logos – rozum (krytyka zmysłów)

PARMENIDES

1. Byt nie ma początku (jest wieczny) – niebytu nie ma

2. Myśl = byt (pojęcia są pierwotne)

3. Umysł jest bierny i tylko odtwarza coś istniejącego

DEMOKRYT

1. Niezmienność bytu - świat składa się z atomów (arofia), które są niezmienne, ale wytwarzają zmienny, coraz to nowy układ świata

2. Świat: arofia i próżnia

3. Składniki są równe ilościowo, ale nie jakościowo.

4. Postrzeżenia ukazują stany umysłu

5. Wiedza: a) prawdziwa – uzyskana rozumem; b)ciemna – zmysłowa

6. Dusza składa się z atomów

7. Eudajmonizm – szczęście jest najwyższą wartością i celem

PITAGOREJCZYCY

1. Świat powstał z liczby

2. Dusza – oddzielna od ciała, może łączyć się z dowolnym ciałem, jest trwalsza niż ciało, które jest jej więzieniem

3. Wegetarianizm – żeby nie zjeść duszy wcielonej

4. Asceza, pobożność, sprawiedliwość

5. Rozum prowadzi do szczęścia, harmonii

SOKRATES

1. Cnota = sprawiedliwość, odwaga, panowanie nad sobą

2. Moralizm – wynoszenie dobra moralnego nad inne – tylko to co dobre jest pożyteczne

3. Cnota = wiedza – jest drogą do szczęścia, można się jej uczyć, zło pochodzi z nieświadomości,

4. Poszukiwanie wiedzy metodami: a)majeutyczna – wspólne szukanie; b)elenktyczna – zbijanie fałszywych argumentów

5. Wiedza – zawarta w pojęciach ogólnych – wrodzona

PLATON

1. Demiurg – boski budowniczy świata

2. Poznanie: a)zmysłowe – poznanie rzeczy, materii; b)poznanie przez pojęcia – poznanie idei (wieczny byt)

3. Poznanie zachodzi duszą = rozum – dusza obejmuje czynności zmysłowe

4. Wiedza aprioryczna – znana przed doświadczeniem czegoś (anamnezis – przypomnienie)

5. Poznanie: myśl dyskursywna – dochodzenie do czegoś; myśl intuicyjna – bezpośrednie poznanie

6. Materia – wieczny niebyt

7. Demiurg stworzył świat doskonały, a potem wszystko się pogorszyło

8. Miłość ma 2 szczeble: zmysłowa/ponadzmysłowa

9. Dusza – 1.rozumna, 2.impulsywna, 3.zmysłowa

ARYSTOTELES

1. Substancja: forma – własności gatunkowe, ogólne (energia); materia – cechy jednostki (potencja – zasób siły)

2. Logika – uczy posługiwać się pojęciami i sądami: definicja – podstawa pojęć; dowód – podstawa sądów

3. Pojęcia są hierarchiczne – najwyżej są te najogólniejsze – niedefiniowane

4. Subsumcja – podporządkowanie jednych pojęć innym

5. Poznanie zmysłowe i rozumowe – rozum poznaje zmysłami to, co w rzeczach ogólne

6. Funkcje rozumu – poznawanie zasad: bytu (życie badawcze), działania (życie czynne)

7. Poznajemy tylko pojęcia

8. Dusza = energia ciała: roślinna – odżywianie się, rośnięcie; zwierzęca – postrzeganie; myśląca – poznanie dobra/zła, rozum

9. Eudajmonia – doskonałość jednostki

ŚW. TOMASZ

1. Oddzielenie wiedzy od wiary: teologia – wiara, filozofia – rozum

2. Rozum poznaje rzeczy materialne i Boga

3. Typy prawd: poznawane rozumem; prawdy z objawienia

4. Substancje – rzeczy jednostkowe – samoistne byty

5. Bóg jest bytem koniecznym, a stworzenie przypadkowym i zależnym

6. Bóg – byt prosty, stworzenie – złożony

7. Cielesne: forma i materia; duchowe – tylko forma

8. 5 dowodów na istnienie Boga

9. Byt: istota (forma, materia), istnienie (byt zależny od Boga)

DOWODY ISTNIENIA BOGA WG TOMASZA Z AKWINU:

1. Istnieje ruch, więc musi istnieć jego pierwsza przyczyna

2. Świat jest niesamoistny, więc musi istnieć samoistna istota, która jest przyczyną świata

3. Są rzeczy przypadkowe, więc musi istnieć poza nimi istota konieczna

4. Istnieją istoty różnej doskonałości, więc musi istnieć ta najdoskonalsza

5. Powszechna celowość przyrody świadczy o istnieniu najwyższej istoty, która rządzi przyrodą celowo

ŚW. AUGUSTYN

1. Celem człowieka jest szczęście: poznanie wewnętrzne duszy, własna myśl jest źródłem wiedzy, prawda jest we wnętrzu

2. Iluminacja – zdobycie wiedzy przez objawienie ( ma charakter intuicyjny, nie wymaga oderwania duszy od ciała)

3. Przewaga: duszy nad ciałem; Boga nad stworzeniem; uczucia i woli nad umysłem

4. Zasadnicza postać życia to wola

5. Wolna wola człowieka – źródło zła

KARTEZJUSZ

1. Metoda analityczna – prosta, jasna, podobna do matmy (ujęcie liczbowe i geometryczne oraz liczbowe rozważania przyrody)

2. Sceptycyzm – zwątpienie jako punkt wyjścia

3. Cogito ergo sum – myślę więc jestem (jesteśmy pewni istnienia własnej myśli=> istnieje zatem jaźń=> dusza istnieje nawet jeśli ciało jest złudzeniem)

4. Istnienie Boga: jaźń jest niedoskonała, więc musi mieć doskonałą przyczynę; idea Boga jest doskonała, więc musi mieć doskonałą przyczynę=> Boga (tylko Bóg mógł wymyślić tak doskonałą ideę)

5. Istnienie ciała: twórcą jaźni jest Bóg=> jaźń uznaje ciało za realne (jaźń nie może się mylić)=> ciało istnieje

6. Przymioty Boga: nieskończoność, wola nieograniczona, decyduje o tym co jest dobre/złe

7. Przymioty duszy: świadomość, myślenie (dualizm ciała i duszy, podział na istoty świadome i nieświadome)

8. Przymioty ciała: rozciągłość (tylko zmiany przestrzenne, mają własności geometryczne, podlegają tylko zmianom mechanicznym)

9. Życie = proces mechaniczny, zwierzęta = maszyny

10. Ruch materii udzielony przez Boga (człowiek sam się nie rusza, ilość ruchu jest stała)

11. Tylko w człowieku dusza i ciało są razem, ciało jest automatem, w którym mieszka dusza; ciało i dusza mogą wpływać tylko na kierunki swoich działań

12. Poznanie rozumowe – pewne jest tylko to co rozum uzna za proste i wyraźne

13. Zmysły służą do życia, nie do poznania

14. Idee: wrodzone – Bóg, my sami, należą do umysłu, są stałe, niezawodne, wpojone przez Boga; nabyte – przypadkowe działanie rzeczy na umysł (np. słońce); skonstruowane przez nas (wymyślenie hipogryfa)

15. Przeżycia: bierne (rozum – ograniczony, przedstawienia, nie są ani prawdziwe ani fałszywe, tylko to co odbieramy); czynne (wola – nieograniczona, twierdzi/zaprzecza, prawda/fałsz)

16. Afekty – wewnętrzne pasje, pobudzają duszę do działania: podziw, miłość, nienawiść, pożądanie, radość, smutek)

KANT

1. Aprioryzm – wiedza wewnętrzna, nieoparta na doświadczeniu, nadana z góry

2. Rezygnacja z teorii bytu

3. Umysł przyjmuje rzeczywistość biernie, jak pokazują ją zmysły

4. Dualizm: świat: a)rzeczy, b)zjawisk

5. Formalizm – znamy formy lepiej niż to co jest uformowane, więc nasza wiedza zawsze jest niepełna

6. Fenomenalizm – subiektywne i zjawiskowe pojmowanie świata

7. Subiektywizm – umysł wszystko pojmuje po swojemu

8. Agnostycyzm – niemożliwe jest całkowite wytłumaczenie niektórych rzeczy, np. istnienie Boga (są rzeczy niepoznawalne)

NIETSCHE

1. Życie ludzkie ma swój cel i jest celem samo w sobie,

2. Umysł fałszuje rzeczywistość, rzeczywistość jest zmiennością, a my ją zatrzymujemy, jest chaosem, a my ją porządkujemy=> dlatego jest fałszem

3. Moralność subiektywna – każdy inaczej uznaje co jest moralne, a co nie.

4. Moralność panów (cenią: dostojność, siłę, godność, stanowczość w działaniu, sprawność) i niewolników (cenią: litość, miłość, miękkość serca, altruizm)

5. Krytyka moralności współczesnej ( gardził prymatem dóbr duchowych, poświęceniu jednostki dla ogółu, altruizmem, litością=> uważał, że jednostka wyjątkowa powinna dążyć do celu, bo tylko ona ma wartość, wychowanie jest złe, bo pochodzi z umysłu a nie ciała, jest nienaturalne, pochwalał ciało)

6. Oskarżenia przeciw moralności współczesnej: jest niezgodna z naturą, tworzy słaby gatunek, opiera się na fałszu (mówi o wartościach jakich nie ma, bohaterach i mitach)

7. Postawy: a) apollińska – ceni jasność, harmonię, równowagę, opanowanie); b) dionizyjska – pełnia, płodność życia, pęd życia, dynamika, korzystanie z przyjemności)

BERGSON

1. Przeciwny poznaniu – poznanie dziełem intelektu, który deformuje świat, szufladkuje go

2. Intelekt – unieruchamia to co ruchome (bo jest dla niego nieuchwytne), rozkłada rzeczy na części (bo inaczej ich nie rozumie), kwalifikuje rzeczy (ujmuje je ilościowo, a nie jakościowo), relatywizuje rzeczy (określa jedne względem drugich)

3. Intuicja- jako najlepsze narzędzie poznania- zdolność bezpośredniego ujmowania rzeczywistości w jej całości i zmienności.

4. Instynkt działa nieświadomie (wytwór organizmu i przyrody, więc możemy ją dlatego poznawać. Ujmuje rzeczy bezpośrednio i indywidualnie)

5. Jaźń głęboka odnosi się do intuicji a jaźń powierzchowna do intelektu.

6. Wrażenie to świat cielesny, wyobrażenie to świat psychiczny.

HEGEL

1. Teza>>> Antyteza>>> Synteza (Niewolnictwo>>> Chrześcijaństwo >>> Feudalizm Równość wobec wszystkich)

2. Ludzie wybitni różnią się od motłochu tym, że ich cele są kierowane przez ducha

3. kultury Wschodu (etap dziecięcy świata), Grecy (młodzieńczy), Rzymianie (męski), Germanie (starczy)

4. duch po osiągnięciu własnych celów porzuca człowieka

5. byt – zmienny, natury logicznej, racjonalny

MYŚL WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA I KATOLICKA WOBEC CIAŁA

Rozdział I Helleńskie(religijne i filozoficzne) źródła chrześcijańskiej koncepcji ciała – od orfizmu do gnozy

1. orfizm; początek VII-VI w p.n.e., zmienił orgiastyczny i erotyczny kult Dionizosa na głębszą religię opartą na przeżyciu (sacrum), czystości sumienia, praktyce ascetycznej

2. człowiek powstał z popiołów ciał tytanów i cząstki boskiego Dionizosa, którego tytani rozszarpali i zjedi, posiada zatem cząstkę boską – dobrą, czystą i złą – ciało jako więzienie dla duszy

3. dusza: a)cierpiące ze względu na grzechy z poprzedniego życia, b)żyjące dostatnie i szczęśliwie ze względu na dobry uczciwy wcześniejszy żywot, c)które zasłużyły na mękę za zbrodnie, których nie można odpokutować

4. grzechem obdarzona jest i dusza i ciało (dualizm dyszy i ciała), ale dusza dąży do oczyszczenia poprzez kary w kolejnych wcieleniach

5. pitagorejczycy – dusza niezależna od ciała, dusza trwa po śmierci ciała

6. Platon – dusza jest czynnikiem życia dla ciała, tylko chwilowo się łączy z ciałem, misteria orfickie, dusza: ujęcie szersze - zmysłowa, impulsywna, rozumna; ujęcie węższe – dusza jako część rozumne nie związana z ciałem

7. Spinoza – dusza i ciało to dwie substancje Boga, dualizm jest tylko pozorny

8. Nurt dionizyjski - sens życia, wartości doczesne, cielesne i zmysłowe. Potrzeba rozwoju sprawności fizycznej, artystycznej i intelektualnej.

9. Nurt apolliński – nacisk na duchową sferę, harmonia, opanowanie, umiar

10. Gnostycy chrześcijańscy – ciało jest złe i należy je potępiać, wyzwolenie tylko poprzez objawienie Boga