Wytłoczki o powierzchni nierozwijalnej - przedmioty od bardzo prostych do złożonych kształtów Wspólną cechą tych wytłoczek jest to, że nie można ich rozłożyć na płaszczyźnie przez rozginanie, bez pocięcia.

Operacje kształtowania wytłoczek nierozwijalnych na prasach dzielimy na dwie grupy:

• operacje służące do nadania zasadniczego kształtu wytłoczce:

1. Wytłaczanie

Proces, podczas którego następuje przekształcenie płaskiego półwyrobu z blachy w wytłoczkę o powierzchni nierozwijalnej. Narzędziem w procesie wytłaczania jest tłocznik. Składa się on głównie ze stempla, matrycy i dociskacza, zabezpieczającego brzeg blachy przed pofałdowaniem pod działaniem obwodowych naprężeń ściskających.

1. Przetłaczanie

Polega na zwiększeniu wysokości wytłoczki kosztem zmniejszenia średnicy d, przy czym grubość ścianki jest bez zmian.

1. Przewijanie

W wyniku procesu przewijania powierzchnia wewnętrzna wytłoczki staje się zewnętrzną. Przetłaczanie za pomocą przewijania ma, w stosunku do zwykłego przetłaczania, następujące zalety:

• istnieje możliwość większego zredukowania średnicy naczynia w jednym zabiegu przetłaczania,

• istnieje możliwość łączenia w jednej operacji wytłaczania z przewijaniem.

1. Wyciąganie

Wyciąganie polega na zwiększeniu wysokości wytłoczki przez zmniejszenie grubości jej ścianki, przy czym wewnętrzna średnica wytłoczki nie ulega zazwyczaj większej zmianie.

• operacje wykańczające:

1. Dotłaczanie

Dotłaczanie polega na nadaniu wytłoczce ostatecznego kształtu.

1. Wywijanie

Powiększenie uprzednio wyciętych otworów i wywinięcie ścianek dookoła tych otworów.

1. Obciskanie

Powoduje zmniejszenie wymiarów poprzecznych wyrobów. Operacja ta jest powszechnie stosowana przy zwężaniu łusek amunicyjnych oraz przy wyrobie butli na sprężone gazy.

1. Rozpychanie

Operacja, która powoduje powiększenie wymiarów poprzecznych wyrobów. Stosuje się do kształtowania wypukłych, bocznych ścian rur, kształtowania kołnierzy wytłoczek.

Warunek stosowania dociskacza:

$$\frac{g}{D}*100 \leq 5*\left( 1 - m_{1} \right)\text{\ \ \ \ }m_{1} = \frac{d}{D}$$

Siła docisku:

$$F_{d} = \frac{\pi}{4}\lbrack D^{2} - \left( {d_{m} + 2r_{m})}^{2} \right\rbrack*q$$

Maksymalna siła wytłaczania:

F_max = k * π * g * d * R_m

Promień matrycy:

$$r_{m} = a*\sqrt{\left( D - d_{s} \right)*g}$$

Czynniki wpływające na jakość wytłoczek:

R_s– promień stempla,

R_m– promień matrycy,

F_d – siła dociskacza,

μ – współczynnik tarcia.

Skłonność blachy do plastycznego pękania,

s – luz pomiędzy matrycą i stemplem,

v – prędkość stempla,

K – współczynnik krzywej umocnienia,

n – współczynnik krzywej umocnienia,

r – anizotropia normalna,

Umocnienie materiału blachy zależne od wielkości odkształcenia plastycznego,

Czułość naprężenia uplastyczniającego na prędkość odkształcania,

Skłonność do starzenia dyslokacyjnego,

Wartość jednostkowej energii odkształcenia sprężystego,

Anizotropia normalna blachy,

Anizotropia płaska,