Socjologia

1. Myśli społeczne u Platona ( żył 427 – 347)

1) Napisał dzieło „Państwo”, zawarł tam swoje myśli i refleksje o społeczeństwie, o państwie jako instytucji, prawie, społeczeństwie.

2) Jest autorem idei równości wobec prawa - stanowi, że prawo nie może tylko służyć części obywateli natomiast powinno skłaniać wszystkich obywateli na rzecz dobra wspólnego.

3) Autor tezy: „idea chorego państwa” - pogłębiają się w nim różnice majątkowe i one są źródłem choroby. W państwie ludzie nie zachowują się jednakowo występuje ekstrawagancja zachowań co narusza ład społeczny. Ład ten umacnia państwo, natomiast podział pracy i specjalizacja zmuszają ludzi do współżycia, które jest oparte na świadczeniu usług.

4) Teza dotycząca relacji społeczeństwo – państwo – wyrażała się w tezie o potraktowaniu społeczeństwa jako systemu zespolonego z państwem.

5) Czynił próbę opracowania katalogów praw, czyli zbiorów przepisów, które by regulowały ład i porządek w państwie. Teza: „ Idealne państwo to takie, które składa się z 5040 obywateli”.

2. Arystoteles i jego podział społeczeństwa (żył 384 – 322)

1) Praca pt. „Polityka” – twierdził, że człowiek jest istotą społeczną.

2) Twórca 3-członowej struktury społecznej:

a) człon rodzinny - potrzebuje człowiek żyć w rodzinie, a one łączą się w klany, rody, gminy i państwa

b) człon klasowy – społeczeństwo dzieli się na mniejsze zbiorowości w których dominuje więź, wynika z identycznych ról. Podział społeczeństwa na 8 klas:

- rolnicy MASA LUDOWA

- rękodzielnicy

- kupcy

- wyrobnicy

- stan żołnierski LUDZIE ZNACZĄCY

- stan kapłański

- ludzie zamożni

-urzędniczy i dostojnicy państwowi

c) zamożność – niezamożny – skrajna demokracja

bogaci – skrajna oligarchia

stan średni - najbardziej odpowiedni do życia

3) Używał słowa „POLIS” czyli instytucja, 3 elementy:

a) obywatele – nabywali prawa na mocy urodzenia

b) niewolnicy – bez praw

c) metjojkowie – ludność napływowa z innych państw

3. Podaj źródła myśli społecznej

Głównym źródłem zdobywania wiedzy o człowieku była refleksja filozoficzna, drugim mądrość ludowa.

4.Tomasz z Akwinu i jego podział (1274)

1) Uważał, że świat ziemski jest przedłużeniem świata niebiańskiego.

2) Społeczeństwo ma układ hierarchiczny, składa się z tych co:

- pracują

- wojują

- modlą się

Podział ma uzasadnienie naturalne, jest sprawiedliwy. Człowiek jest istotą społeczną, która żyje w zbiorowości. Każdy ma obowiązek wobec państwa ziemskiego i niebiańskiego.

5. Filozofia społeczna Machiavellego (1527)

Praca pt.” Książe”, słowa: istotą państwa jest siła, zasadniczym motywem działania człowieka jest rządza władzy i posiadania. „ Cel uświęca środki”

- celem wewnętrznym państwa - dobrobyt obywateli

- celem zewnętrznym - ekspansja

- środkiem realizacji – siła

6. Myśl społeczna A. Frycza Modrzewskiego (1572)

Według niego źródeł państwa należy poszukać w zwyczajach i obyczajach społecznych, państwo ukształtowało się dzięki zwyczajom i obyczajom. Stwierdził, że:

1) struktura dziejowa, w tym struktura feudalna nie jest odwieczna

2) państwo funkcjonuje tak jak społeczność lokalna

3) regulatorem postępowania obywateli są obyczaje wzmacniane prawem

Powiedział: Postęp społeczny zależy przede wszystkim od młodego pokolenia, które należy wychowywać w duchu tolerancji religijnych i szacunku do racjonalnego poznawania otaczającej rzeczywistości.

7. Twórca socjologii europejskiej i jego praca

August Comte (1837), praca pt. „Kurs filozofii pozytywnej” określił przedmiot zainteresowań nowej dyscypliny, zjawiska jakie występują w zbiorowościach ludzkich, wskazał na metody badawcze.

4 metody:

- obserwacja czysta

- eksperyment

- metoda porównawcza

- analiza historyczna

8. Wymień 3 podstawowe kierunki z przełomu XIX i XX wieku

-H. Spencer (1820-1903)
Jako pierwszy napisał podręcznik socjologii. Stworzył kierunek który nazywamy ewolucjonizmem. Uważał, że bytem społecznym rządzi jedno prawo - prawo ewolucji.

-Ch. Booth
Twórca kierunku ekologicznego. Głosił on, że środowisko geograficzne posiada wpływ na byt ludzi

-Max Weber (1864-1920)
Jest twórcą teorii biurokracji. Uważał, że struktura społeczna składa się z trzech elementów:
- klasowy,
- stanowy,
- polityczny.

9. Podaj nazwiska twórców polskiej socjologii

Józef Supiński, Bolesław Limanowski, Władysław Pilat, I. Szczepański, Florian Znaniecki (1922 – „wstęp do socjologii”, 1928 – „socjologia wychowania”)

10. Podaj przedmiot socjologii ogólnej

Przedmiotem socjologii są różnorodne zbiorowości społeczne, ich powstawanie, struktura, rozpad i zmiany w nich zachodzące. Zajmuje się zjawiskami i faktami w zbiorowościach ludzkich.

Socjologia ogólna:

- socjologia wsi

-przemysłu

-wojska i wojny

- medycyny

- prawa

- edukacji i wychowania

- struktur społecznych

11. Wymień 5 socjologów powojennych

Jolanta Kulpińska - profesor zwyczajny dr hab., socjolog, wieloletnia dyrektor Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.

Kazimierz Doktor - socjolog

Janusz Sztumski - polski socjolog, profesor Uniwersytetu Śląskiego.

Jadwiga Staniszkis - socjolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i członek Polskiej Akademii Nauk

Robert Bernard Woźniak – socjolog, pracuje na Uniwersytecie Szczecińskim

12. Podaj funkcje socjologii

1) Poznawcza

2) Organizatorska – przekazywanie informacji o procesach w dużych zbiorowościach

3) Diagnostyczna – przewiduje

4) Teoretyczna – wymyśla różne teorie

5) Socjotechniczna

13. Co to jest socjotechnika?

Socjotechnika - zespół ogólnych zaleceń dotyczących tego jak przy uwzględnieniu istniejących ocen społecznych dokonywać świadomie przekształceń po to aby osiągnąć zamierzone cele

14. Omów teorię grupy społecznej

Grupa społeczna – podstawowa kategoria socjologiczna, to co najmniej 3 osoby. Istotągrupy społecznej jest więź jaka wytwarza się między przynajmniej 3 jednostkami, najmniejszą grupą społeczną jest rodzina.

15.Typologia grup społecznych

Według kryteriów:

1) Rodzaj struktury (budowa)

- Małe grupy społeczne - składają się nie więcej niż z kilkunastu jednostek (mikrostruktura społeczna)

- Duże grupy społeczne - powyżej kilkunastu jednostek (makrostruktura społeczna)

2) Typ więzi

- grupa pierwotna – oparta na stycznościach osobistych i emocjach np. rodzina

- grupa wtórna – styczności rzeczowe a więź oparta o interesy np. sprzedawcy

3) Stopień sformalizowania instytucji grupowej

- grupy formalne – oparta na przepisie

- grupy nieformalne – nie jest ograniczona żadnym przepisem

4) Stopień trudności wejścia do danej grupy

- grupa ekskluzywna – bardzo trudno jest wejść

- grupa inkluzyjna – łatwo się do niej dostać

5)Wartości kulturowe

- grupy terytorialne

- grupy etniczne – region (tradycja, kultura)

6) Kreacje społeczne

Niewielkie zbiorowości oparte na bezpośrednich stycznościach o słabej więzi i odrębności

- publiczność – zbiorowość ludzi w tym samym czasie jednakowo się zachowuje

- zbiegowisko – przypadkowa zbiorowość obserwująca jakieś zdarzenie, fakt.

- tłum – to wielka zbiorowość która w różny sposób manifestuje swoje zachowania

16. Co to jest rola społeczna?

Rola społeczna – to zespół oczekiwań wobec jednostki ludzkiej związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowania pozycji społecznej. Każda rola posiada swoje nakazy, zakazy i wyznacza margines swobody.

17. Podaj istotę więzi społecznych

Więzi społeczne – to relacje i zależności wiążące jednostkę ze zbiorowościami i grupami społecznymi i innymi jednostkami. Wyraża myśl, że człowiek to istota społeczna. Autorem tego powodzenia jest Arystoteles – zonn politikon – istota z natury żyjąca w grupie.

18. Co rozumiesz pod pojęciem organizacji społecznych

Organizacja społeczna – to grupa celowa, zrzeszenie, powołane dla realizacji określonych celów i zmierzające do tych celów w sposób zapewniający racjonalne wykorzystanie środków, racjonalny podział pracy między członków, ujednolicone kierownictwo.

Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów.

19. Wyjaśnij istotę integracji

Integracja - ogólnie oznacza proces włączania się do zasadniczej części społeczeństwa różnorodnych, zwykle mniejszościowych grup społecznych i w konsekwencji uzyskanie możliwości, praw i usług dotychczas dostępnych tylko dla większości.

20. Co to jest opinia społeczna?

Opinia społeczna – ogół poglądów, ocen i sądów wyrażanych przez członków społeczeństwa lub znaczniejsze grupy, dotyczących funkcjonowania państwa i jego podstawowych instytucji.

21. Co rozumiesz pod pojęciem stereotypu?

Lippmann 1922r

Stereotyp – jest to zbiór obrazów oceniających, sądzących elementy zewnętrznego świata, odporne na zmiany i zabarwione emocjonalnie. Mają charakter społeczny:

- są urabiane przez społeczności

- dotyczą jakiejś społeczności / własnej lub innej /

22. Zdefiniuj pojęcie społeczeństwo

Społeczeństwo – to zbiorowość ludzi funkcjonujących konkretnie na danym obszarze o określonym stopniu rozwoju i strukturze

23. Podaj definicje narodu

J.Wiatr stworzył, dopracował Woźniak.

Naród – to historycznie ukształtowana zbiorowość wyrosła na gruncie wspólnych losów dziejowych, wspólnej gospodarki towarowej, wspólnych instytucji politycznych charakteryzujących się istnieniem poczucia państwowego i składnika świadomości, poczucia własnej odrębności.

24. Podaj typologie społeczeństwa

Najczęstszym kryterium wyróżniania typów społeczeństw traktowanych jako etapy rozwoju jest poziom techniki określającej podstawowy sposób zdobywania środków do życia:

Społeczeństwo tradycyjne - oparte jest na rolnictwie i dominuje w nim gospodarka naturalna. Jednostkami produkcyjnymi są gospodarstwa domowe.

Społeczeństwo przemysłowe – jego istotą jest gospodarka rynkowa oraz masowe wytwarzanie dóbr materialnych przy użyciu maszyn i poza gospodarstwem domowym.

Społeczeństwo poprzemysłowe, ponowoczesne i informacyjne – jego istotna cechą było przekształcenie dotychczasowej struktury zatrudnienia i organizacji pracy spowodowane pojawieniem się nowych technologii.

Inny podział: rodowe, terytorialne, konserwatywne, liberalne, militarne

25. Co to jest państwo?

Państwo – polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych.

Definicje socjologiczne określają państwo jako społeczność polityczną, jako pewną wspólnotę charakteryzującą się szczególnymi cechami. Wg W. Wesołowskiego państwo to ”zespół ludzi występujących jako członkowie lub funkcjonariusze określonych instytucji i posiadające z tej racji określone prerogatywy” . Już Arystoteles pisał, że „państwo to nie przypadkowa zbieranina ludzi, ale wspólnota zdolna do samowystarczalności” .

26. Omów funkcje podstawowe państwa

• wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne)

  • prawodawcza – państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium

  • porządkowa – państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji

  • administracyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego

• wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne)

  • gospodarczo-organizacyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju

  • socjalna – państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia

  • kulturalno-oświatowa – państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli

• zewnętrzne

  • obrona granic – zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw

  • kontakt z innymi państwami – państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami

27. Wymień źródła władzy

Władza - to przysługujące komuś uprawnienia i możność wpływania na zachowania innych osób nawet przy zastosowaniu sankcji.

Źródła władzy:

1) Władza charyzmatyczna pochodzi z charyzmy

2) Z legitymizmu – oddaje cząstkę swojej władzy osobie żeby sprawowała władzę

3) Władza tradycjonalistyczna

28. Podaj modele sprawowania władzy

1) model autokratyczny – (sam) tyrania, despotyzm, totalitaryzm, faszyzm, komunizm, władza absolutystyczna. Cechą jest samowolność.

2) model demokratyczny – (obywatel uczestniczy w podejmowaniu decyzji) demokracja to taki ustrój państwa i system wykonywania władzy, który ogół członków społeczeństwa będących obywatelami uczestniczy bezpośrednio lub pośrednio w decydowaniu o sprawach państwa

29. Co to jest partia polityczna?

Partia polityczna – to zorganizowany i najbardziej świadomy odłam klasy społecznej która aspiruje do sprawowania władzy w państwie lub ją faktycznie sprawuje.

Statut – jest dokumentem w którym zawiera dana partia swoje założenia.

Warunki istnienia partii:

- członkowie

- ideologia

- program – cele partii

- metody osiągania celów

- taktyka i strategia

30. Co to jest postawa?

Thomas, Znaniecki

Postawa – to gotowość jednostki ludzkiej do reagowania w określony sposób na obiekty materialne i niematerialne.

Elementy składowe postawy:

- komponent poznawczy

- emocjonalno – oceniający

- działaniowy, behawioralny

31. Podaj rodzaje postaw

- dodatni a(pozytywna )
- ujemna (negatywna)
- zerowa (neutralna) teoretycznie, gdyż nie można mówić o całkowitej postawie zerowej
- ambiwalentna – postawa, w której emocje są zmienne

32. Co to jest zawód

Zawód – to zbiór umiejętności teoretycznych i praktycznych wykonywanych przez jednostkę ludzką ciągle co zapewnia egzystencję dla tej jednostki i jej rodziny oraz wyznacza jej miejsce w strukturze społecznej

33. Omów istotę modelu świadomego w zachowaniu jednostki ludzkiej

Masłow, Gregor, Herzber.

Model świadomy – zachowanie ludzkie jest świadome i zmienne do zaspokojenia potrzeb

Potrzeba stan napięcia poszukiwanie dróg zaspokojenia potrzeby: kreatywny, destruktywny

34. Przedstaw rodzaje procesu w zachowaniu jednostki ludzkiej

V. Vroom, L.W. Porter

Teoria procesu :

- zaspokojenie jednych potrzeb rozbudza nowe

- stopień spełnienia oczekiwań po danym działaniu człowieka powoduje oczekiwania w odniesieniu do działań następnych

Postawa motywy wysiłek wynik bodziec

I nawyki i oczekiwania

35. Scharakteryzuj piramidę potrzeb Masłowa

Potrzeba

Samoraealizacji

II Rzędu

Potrzeby Wyższe

Psychologiczne

Potrzeby Społeczne

Potrzeba Bezpieczeństwa i Ochrony

I Rzędu

Potrzeby Fizjologiczne Podstawowe