2 PAŹDZIERNIK

SKAŁY MAGMOWE

ALAKALIA – I i II grupa układu + glin

Skład: kwarc, pirokseny, amfibole, plagioklazy, oliwiny, łyszczyki (biotyt, muskowit), turmaliny

Nikole skrzyżowane – barwy interferencyjne

9 PAŹDZIERNIK

Skały ultramaficzne – występują głęboko w Ziemi, stąd stan zachowania ciężki; spotykamy tu takie minerały jak: pirokseny, amfibole, oliwiny, granat, spinele, biotyt.

Magma jest układem trójfazowym:

• Stan ciekły – wysoka temperatura i ciśnienie,

• Stan gazowy – fanerokryształy, neokryształy,

• Stan stały – stop + kryształ + gaz; niska temperatura.

Magma pierwotna – pierwszy prymitywny stop.

Magma macierzysta – dyferencjacja magmy.

Środowisko:

• Ryft oceaniczny (bazalty) i ryft kontynentalny,

• Plamy gorąca, łuki wysp, strefy kolizji, basen zaułkowy.

Skały ultramaficzne: są to skały płaszcza górnego (oliwiny, ortopirokseny, klinopirokseny, plagioklazy, granaty, minerały akcesoryczne, spinele – chromit, magnetyt).

Płaszcz górny – perydotyt plagioklazowy, spinele, granaty zgodnie z głębokością

Perydotyty plagioklazowe

Płaszcz zmetasomatyzowany –zmieniony, udział wody i składników lotnych - amfibole i łyszczyki

• Górny – komatyty, typu alpejskiego, dunit (złożony głównie z oliwinów),

• Dolny – perydotyty.

Skały górnego płaszcza z elementami wytapiania.

Mikroklin – nie występuje w skalach wylewnych; ultramaficzne.

16 PAŹDZIERNIK

Skały maficzne intruzywne głębinowe.

• Dużo minerałów ciemnych;

• Skład: ortopirokseny, amfibole, oliwiny, plagioklazy(Ca), hornblenda, biotyt(czerwony);

• M – wskaźnik zawartości minerałów jasnych:

1. M >90% - duże nasycenie

2. M<90% skały ultramaficzne, maficzne;

• Gabra intruzywne;

• Nie występują skalenie potasowe, kwarc;

• Występuje czerwony biotyt;

• Skały najbardziej rozpowszechnione;

• Duża zmienność składu stopu;

• Tekstura: bezładna, równoległa, ofitowa;

• Zrosty: piroksenów i plagioklazów; - NORYTY

• Nie wykazują kontaminacji;

• Model Kana;

• Tworzą się w ofiolicie w komorze magmowej pod ryftami;

• Środowisko geotektoniczne: ryft oceaniczny.

• W stopie może pojawić się woda – hornblenda, biotyt

1. Plagioklazy – serpentynizacja; zmienione pirokseny; duży nacisk, zmiany; noryt. Popękane plagioklazy; oliwiny; biotyt; minerały ciemne; nadtapianie minerałów w wyniku inkluzji; żyłki – obróbka termiczna; obwódka dookoła oliwinu

Odporne na wietrzenie są: skalenie sodowo-potasowe, plagioklazy, plagioklazy wapniowe. Plagioklazy wapniowe najmniej odporne.

Obwódki kelyfitowe– strefy reakcyjne wokół oliwinu stanowiące mieszaninę anortytu, diopsydu, granatów, spineli.
Iddyngsytyzacja – zastępowanie oliwinu iddyngsytem. Zmiana oliwinu w minerał ciemny.
Uralityzacja i Chlorytyzacja – dotyczy piroksenów.
Serycytyzacja - plagioklazy
Saussyurytyzacja – przemiana zasadowych plagioklazów gabr i bazaltów. Minerały ilaste + węglany.

Serpentynizacja - oliwiny bogate w magnez, przeobrażenie skał ultrazasadowych, krzemianów zasobnych w magnez - -oliwinu, pirokseny, amfibole.

23 PAŹDZIERNIK

Bazalty

1. Formy:

• Skład jest ciężko określić, ponieważ potrzebna w tym celu jest analiza chemiczna;

• Bazalty wewnątrzpłytowe;

• Środowisko powstania:

• Ryft: MORB, przechodzą przez komorę magmową, gdzie powstały gabra, ryft oceaniczny

• Z aktywnych brzegów kontynentalnych - znaczna kontaminacja skorupy kontynentalnej, stop może być uwodniony

• Łuki wysp

• Plamy gorąca, hot spoty

• Bazalty wewnątrz płytowe – szybka erupcja, alkaliczne

• Subdukcja: łyszczyki, amfibole.

1. Tekstury:

• Pęcherzykowate, porfirowe;

• Formy płynięcia;

• Z szkliwem między kryształami;

• Pęcherz – gwałtowne stygnięcie

1. Plagioklazy, pirokseny, oliwiny, układ bezładny.

2. Zawsze występują plagioklazy i oliwiny.

3. Iddyngsytyzacja – może występować zarówno po oliwinie jak i po piroksenach (czerwone minerały)

Piroksen granatowy – wzbogacony w tytan.

30 PAŹDZIERNIK

Skały pośrednie

• Powstają ze stopów generowanych w strefie subdukcji

• Granodioryty – więcej skaleni i kwarcu

• Dioryt – głębinowy

• Andezyt – wylewna odmiana diorytu, chemicznie podobny do diorytu, powstaje z podobnego stopu, co dioryt

• Minerały uwodnione charakterystyczne dla tych skal; łyszczyki – biotyt; amfibole – hornblenda (brunatne barwy interferencyjne)

• Kryształy ksenomorficzne

• Kwarc, skalenie (plagioklazy kwaśne <50%)

• Andezyty: porfirowe, plagioklazy o budowie pasowej, hornblenda, biotyt, plagioklazy w tle, sanidyn, pirokseny, magnetyt, minerały akcesoryczne (cyrkon, tytanit, ilmenit), mogą się trafić relikty oliwinów

Myrmekit – przerosty plagioklazu i robaczkowego kwarcu na kontakcie skaleni potasowych z plagioklazami. Przejawy metasomatycznego zastępowania skaleni potasowych bogatym w sód plagioklazem.

6 LISTOPADA

GRANITY

Skały niedosycone krzemionką:

• Skały rzadko występujące

• Małe plutony

• Wulkany tarczowe

• Lawowe potoki

• Per-aluminiowe, meta-aluminiowe – minerały bogate w glin

• Masywy alkaliczne

• Stop wytopiony w płaszczu – jak w bazaltach typu MORB

• Krystalizacja frakcyjna nadal postępuje

• Często wytapiane ewaporaty

• Są źródłem pierwiastków ziem rzadkich (śladowych)

- skały nefelinowi – piroksenowi

- lawy leucytowe – potas – perydotyty nienasycone wodą – minerały:

1. Leucyt – wylewny

2. Mikroklin - głębinowy

Minerały:

• Skaleniowce: Leucyt, sodalit, nefelin, sanidyn

• Skalenie alkaliczne – sanidyn – w skałach wylewnych

• Sodowo – wapniowe amfibole

• Pirokseny sodowo – wapniowe – EGIRYN

• Granat, apatyt, cyrkon, tytanit – minerały poboczne – mogą występować

Skały zasobne w Na, K, Fe, ubogie w Mg i Ti

13 LISTOPADA

GRANITOIDY

Typy genetyczne granitoidów:

• Typu S – sedimentary - pochodzenie osadowe stopu

• Typu I – igneous - magmowe pochodzenie stopu

• Typu A – anarogeniczne – pośrednie, nie pasują do typu I i S

Wydzielenie granitów na podstawie glinu, alkaliów (Ca):

• Per-aluminiowe (S)

Al₂O₃ > Ca, K, Na

• skład: kwarc, skalenie alkaliczne, plagioklazy, biotyt, muskowit, granat, kordieryt, monacyt

• Biotyt i muskowit świadczy o tym, iż stop został wytopiony z kumulatów.

• Ksenolity – porwaki skorupy – amfibolity, łupki łyszczykowe, dużo muskowitu (pierwotnego)

• Mata-aluminiowe (I)
  Al₂O₃ < Ca, K, Na

• Amfibole współwystępują z biotytem

• Źródło magmowe mieszane. Asymilacja. Płaszcz + skorupa kontaminacja ze skałami osadowymi,

• Często występują enklawy, porwaki skał maficznych, ciemnych. Muskowit wtórny.

• Peralkaliczne (A)
  (Al₂O₃ < Ca) < K, Na

• Sodowe pirokseny amfibole, tytanit, czasem oliwin (fajanit – żelazisty). Źródło – płaszcz, współwystępują z perydotytami

Myrmekit – świadczy o podgrzaniu sztywnego ciała granitoidowego. Być może przez fluidy.

Tekstura granofirowa

Pertyty – powstają w niskich temp, skalenie potasowe z wrostkami albitu.

Serycytyzacja zaczyna się w plagioklazach od części Ca a później tam gdzie jest Na dlatego często zaczyna się od środka ponieważ tam jest więcej Ca a na brzegach jest więcej Na.

Jak jest serycytyzacja kolorowy epidot !!!!

20 LISTOPADA

Ryolity – skały wylewne – odpowiednik granitów.

- chloryty pochodzenie hydrotermalne
- skalnie zserycytyzowane

Karbonatyty – grupa skał magmowych, zawierająca ponad 50% minerałów węglanowych. Powstają z dwóch niemieszających się stopów – krzemionkowy oraz węglanowy.

Alkalia – mieszają się

Ca – nie miesza się

Skład mineralny – px (Ca), amfibole (Ca), flogopit, biotyt, apatyt, mangan, ilmenit, siarczki.

Wzbogacone w: Ba, St, Ni, pierwiastki ziem rzadkich

Pochodzenie:

• Ze strefy ryftów oceanicznych MORB

• Rekrystalizacja ze skal węglanowych – z wysokiej temperatury

• Pochodzenie magm z płaszcza ( skorupy stop)

• Frakcyjna krystalizacja